PRAWO CYILNE I HANDLOWE PAŃSTW OBCYCH
Wykład I 01.10.2012
Test wielokrotnego wyboru.
Zagadnienia:
Międzynarodowy obrót gospodarczy: Spór o to rozpatrywany na 2 sposoby:
Sąd państwowy: nie jest możliwa swoboda. Muszą opierać się na danym prawie, ale nie musi być w oparciu o prawo w danym państwie.
Sąd polubowny (arbitrażowy) :niezależny od państwa, swoboda
Ustalenie prawa w oparciu o które sąd będzie dany spór rozstrzygał.
Efekt może być różny, w zależności w oparciu o które prawo będziemy rozpatrywać.
Efekt ujednolicanie prawa:
Konwencja wiedeńska o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów: dotyczy umowy sprzedaży. Zakres stosowania tej konwencji jest dość szeroki.
Wybrane instytucje prawa cywilnego i handlowego: różnice pomiędzy prawami w różnych państwach. Sprzedaż, dzieło, zlecenie, gwarancja.
Sposób rozstrzygania sporów.
Do wyboru są dwie drogi
Sąd państwowy. Jeśli strony nie ustalą drogi sporu to sąd państwowy ma pierwszeństwo w rozpoznaniu sprawy
Sąd polubowny (arbitrażowy)
Należy ustalić, który sąd jakiego państwa jest właściwy. W tym zakresie obowiązuje rozporządzenie UE, które rozstrzyga i określa w zależności od typu sprawy przed sądami jakiego typu państwa można toczyć spory.
Właściwość ugodowa-może być toczona zarówno na terenie jednego jak i drugiego państwa.
Właściwość wyłączna- charakterystyczna dla sporów dotyczących nieruchomości. Tylko przed sądem państwowym tego państwa na którego terenie nieruchomość się znajduje.
Możliwość porozumienia który sąd ma rozstrzygać. Umowa o wyborze sądu- klauzula prorogacyjna- możliwość wyboru sądu w danym mieście który ma spór rozstrzygać.
Zaufanie do sądów państwowych jest ograniczone. Sąd może sprzyjać tej stronie która pochodzi ze swojego państwa.
Rozstrzygnięcie sporu wiąże się z procedurą obowiązującą w danym państwie.
Sądy państwowe procedują w języku urzędowym, który obowiązuje w danym państwie, co rodzi dodatkowe koszty dojazdu, pomocy prawnej, tłumaczenia, tłumaczy.
Sądy państwowe działają wieloinstancyjnie ta sama sprawa może być rozpatrywana przez kilka instancji. Dzięki temu te postępowania są strasznie długie.
Sądy polubowne i ich zalety: Same trony mają większy wpływ na postępowanie strony mogą wybrać gdzie ten spór będzie się toczył.
Sądy polubowne
-stałe (zinstytucjonalizowane): interesują się rozwiązaniem sporów
W Polsce istnieją przy izbach gospodarczych (np. w Warszawie, Katowicach)
Przy bankach, instytucjach (Lewiatan).
Sądy stałe mają swoje regulaminy, które ustalają sposób postępowania. Są określone stawki opłat za rozstrzygnięcie sporu za postępowania (wyższe stawki niż w sądach państwowych). Te regulaminy określają język w jakim będzie prowadzone postępowanie.
W stałych sądach dysponują listą osób, aby działać w charakterze arbitra.
W sądzie państwowym sędziom musi być prawnik, a w sądzie arbitrażowym niekoniecznie.
Regulaminy określają sposób skład arbitrów. Każda ze stron wybiera po jednym arbitrze, a arbitrowie wybierają jeszcze jednego przewodniczącego.
Arbiter wybierany przez stronę nie jest reprezentantem jej interesów.
sąd polubowny AD HOD arbitrowi muszą sobie zorganizować wszystko sami, które normalnie znajdują się w regulaminach.
Sposoby jak te spory trafiają do sądów polubownych.
Regułą jest, że spory trafiają do sądów państwowych.
Klauzula arbitrażowa: jest wprowadzona do kontraktów i do umów o charakterze międzynarodowym. Spory wynikające za danej umowy będą rozpoznawane przez sąd polubowny. Jeśli nie jest wskazanie jaki sąd polubowny to mamy do czynienia z AD HOC.
strony mogą wskazać dany sąd polubowny. Takie porozumienie zapada na etapie umowy.
Wybierając konkretny sąd polubowny strony godzą się na przyjęcie regulaminu, który obowiązuje w danym sądzie stałym.
AD HOC. W każdym państwie są przepisy które określają co należy robić. W Polsce art. 154-1217, które określają co należy w takich sytuacjach robić, aby rozstrzygnięcie było wykonane poprawnie. Można także zwrócić się do sądu państwowego, aby wyznaczy arbitra bezstronnego.
W sprawach o alimenty sąd państwowy
W kontraktach są zamieszczane klauzule, które nie są arbitrażowymi. Sama deklaracja, że strony będą dążyć do rozwiązania arbitrażowego to nie jest klauzula arbitrażowa.
Jeżeli taka klauzula znajduje się w umowie to zamieszczenie takiej klauzuli uniemożliwia rozpatrzenie sprawy przed sądem państwowym. Teoretycznie jest możliwa sytuacja, że jedna Strona jest za sądem państwowym, a druga za sądem arbitrażowym.
Klauzula arbitrażowa nie koniecznie może być umieszczona w samej umowie, która jest przedmiotem sporu. Obowiązuje zada ta strona która deklaruje właściwość sądu arbitrażowego musi to udowodnić.
Regułą jest, że w przypadku sądów arbitrażowych decyzje zapadają tylko raz, nie ma od nich żadnego odwołania.
Sąd państwowy
Musi wydać orzeczenie sądu polubownego w banku s.a
Bada czy obie strony były jednakowo traktowane i mogły przedstawić swoje racje.
Sąd państwowy może uchylić sprawę, jeżeli orzeczeni jest sprzeczne z klauzulą sądu polubownego.
W Polsce nie ma problemu, co do wykonywania zarówno orzeczenie polubownych zagranicznych wykonywanych w Polsce, jak i polskich wykonywanych za granicą
W przypadku sądów polubownych jest możliwość rozstrzygania prawa państwowego. W sądach polubownych sądy same mogą ustalić zasady słuszności na podstawie zasad podanych.
Normy kolizyjne- ustalają w oparciu o które prawo należy spór rostrzygnąć
Znajdują się kodeksie w prawo międzynarodowe.
Obowiązują Europejskie, które zostały ujednolicone ( za wyjątkiem Danii). Zamieszczone są w rozporządzeniach: Rzym I i Rzym II
Rzym I dotyczy zobowiązań wynikających z umów.
Rzym II dotyczy zobowiązań pozaumownych, np.: dotyczą sporów rozpoczynających się przed zawarciem umów. Jest uregulowana sprawa odpowiedzialności za produkt ( w oparciu o które prawo rostrzygać sprawę).
Te normy nie są kierowane tylko do sądów
Istota norm kolizyjnych:
a) zakres normy kolizyjnej: wskazane są zagadnienia dla których ta norma wskazuje to prawo miarodajne dla rostrzygnięcia danego zagadnienia. Np.: Art. 31 dotyczący papierów wartościowych.
Łącznik: wskazanie elementu wiążącego zakres danego państwa. Np.: miejsce zawarcia małżeństwa.
-W przypadku umów najczęściej występują: łącznik miejsca zwykłego pobytu strony umowy (miejsce zwykłego pobytu- miejsce zamieszkania, działalności, życia)
Jeżeli ktoś to ma obywatelstwo polskie i mieszka w Polsce, ale zakłada działalność gospodarczą w Niemczech i i rozpatrzenie sprawy będzie w oparciu o miejsce zwykłego pobytu to będzie postępować wg prawa niemieckiego.
Istotne jest miejsce filii (oddziału) , oddziału dla rozpatrzenie sprawy w oparciu o miejsce zwykłego pobytu.
-miejsce zawarcia umowy
-miejsce złożenia oświadczenia składającego się na umowę
-łącznik obywatelstwa: wykorzystywany w sprawach rodzinnych, państwowych.
przez pryzmat obywatelstwa nie ustala się jakie zawierane są umowy przez działalność gospodarczą. W odniesieniu do jednostek organizacyjnych i osób prawnych znaczenie ma siedziba i w niektórych sprawach przesądza.
Łączniki powyższe są obiektywne, które pozwalają prawo właściwe ustalić w oparciu o normy kolizyjne- łącznik subiektywny: łącznik prawa. Istnieje możliwość wybrania prawa któremu dana kwestia będzie podlegała i jest to widoczne w przypadku umów. Co do zasady istnieje możliwość wybrania sobie prawa, ktyóremu ta umowa będzie podlegała i strony tej umowy mogą zgodną wolą określić któremu będzie umowa zawarta między nimi podlegać (dotyczy umów o dzieło, świadczenie usług).
Wybór prawa jest dopuszczalny, gdy dana umowa jest powiązana z obszarem przynajmniej 2 państw.W stosunkach pracowniczych (dla umów o pracę) można dokonywać doboru prawa, ale nie może on pogarszać sytuacji pracownika. Obowiązauje prawo lepsze dla pracownika.
Podobny mechanizm występuje w przypadku umów konsumenckich.
Wybór przez małżonków prawa któremu mają podlegać stosuki majątkowe.
Można dokonać wyboru prawa dla pełnomocnictwa (można dokonać wyboru, któremu będzie podlegać pełnomocnictwo).
Rzadko kiedy jest tak, że jeśli mamy problem międzynarodowy to może być ten problem rostrzygnięty przez jedno prawo. Np.: umowa pomiędzy dwoma podmiotami. (np. umowa sprzedaży samochodu)Porblemy zawarcia umowy:
kwestie cząstkowe: niezależnie od tego jakiemu prawu podlega dana umowa
zdolność do zawarcia umowy
Obywatelstwo przesądza o zdolności
1) obywatel więcej niż jednego państwa
2) obywatel róznych państw: bierze się pod uwagę państwo z którym dana osoba jest najbardziej związana
3) osoby, które nie mają obywatelstwa żanego państwa: bierze się pod uwagę prawo państwa, w którym dana osoba mieszka
4) osoby fizyczne, które prowadzą przedsiębiorstwo: prawo państwa, w którym dane przedsiębiorstwo występuje
Nieważność umów zawierających z cudzoziemcą: są ważne jeśli kontrahent ma dobrą wolę do cudzoziemca, którego zdolność jest niepewna ( nie jest pełnoletni)
5) w przypadku os. Prawnych i jednostek organizacyjnych:
kwestia oceny tej zdolności poddana jest jednostce organizacyjnej i ona przesądza o tym które prawo jest właściwe dla tej jednostki.
utrata statusu wspólnika.Skutki naruszenia przez osobę reprezentującą umowę statutu
Najbardziej miarodajne jest prawo państwa na którego terenie ma siedzibę:
-wyjątek: prawo właściwe w państwie na którego terenie osoba ma siedzibę nie jest ważny teren tylko siedziba założenia-przeniesienie jednostki organizacyjnej z jednego państwa do drugiego. Nie może się to wiązać z utratą przedmiotowości prawnej.
b) forma umowy, sposób zawarcia: prawo właściwe dla kwestii formy
c) jakiemu prawu podlega dana umowa?
- czy treść umowy jest zgodna z prawem
- czy w umowie są elementy zgodne z prawem
-jakie prawa i obowiązki wynikają z tej umowy
- jakie są następstwa związane z tym, że dana umowa nie została zrealizowana
d) przedawnienie roszczeń: ustalenie czasu przy którym może ubiegać się o przedawnienie umowy. Podlega temu samemu prawu roszczenie, co i umowa
e) obie strony umowy działają przez pełnomocnik: pojawiają się nowe problemy, które trzeba rozpatrywac przez pryznat jakiegoś prawa
f) ustalenie, czy i kiedy nabywca staje się właścicielem towaru: w umowach sprzedaży. Odbywa się w oparciu o inne prawo niż prawo właściwe danej sprzedaży.
WYKŁAD 2. 08.20.2012
Nawet jeżeli spór rozstrzygany jest przed sądem polskim, to rozstrzyganie to nie musi być oparte na przepisach prawa polskiego. Aby ustalić w oparciu o które prawo rozstrzygać spór stosuje się normy kolizyjne. Obowiązują nas normy kolizyjne europejskie, ujednolicone dla całej Wspólnoty. Z wyłączeniem Danii.
Rozporządzenia:
-Rzym I – dotyczy zobowiązań wynikających z umów,
-Rzym II- dot. zobowiązań sporów sprzed zawiązaniem umowy, rozstrzyga co należy się stronie poszkodowanej, jeżeli producent wprowadza na rynek produkt niebezpieczny to to rozporządzenie rozstrzyga co się komu należy,
Rozporządzenia zawierają podstawowe przepisy, w oparciu o które państwa mogą rozstrzygać między sobą strony.
POJĘCIA:
Elementy normy kolizyjnej:
-ZAKRES NORMY KOLIZYJNEJ –wskazanie sprawy, zagadnienia, dla których ta norma wskazuje to właściwie prawo, według którego ma być to rozstrzygane. „zobowiązanie wynikające z posiadania papierów wartościowych podlega…”
-ŁĄCZNIK- wskazanie elementu wiążącego zakres z prawem danego państwa, aby sprawę przyporządkować do prawa danego państwa np. „prawo państwa, w którym dany papier został wystawiony…”
*Łącznik miejsca zwykłego pobytu strony umownej – to miejsce, gdzie dana osoba lub przedmiot przebywa zazwyczaj, to znaczy, że osoba, która wyjechała do pracy do Niemiec podlega często prawu tamtego kraju ze względu na miejsce zwykłego pobytu w tym kraju. W przypadku jednostek organizacyjnych , strukturach przedsiębiorstw miejsce zwykłego pobytu znajduje się w miejscu, w którym zarząd posiada swoją siedzibę główną lub miejsce siedziby oddziału, filii, przedstawicielstwa. – Art. 19 rozporządzenia Rzym I.
*Łącznik miejsca zawarcia umowy – dotyczy miejsca, w którym dokonano umowy lub zawarto oświadczenie
*Łącznik obywatelstwa – sprawy rodzinne, majatkowe. . Nie używa się go w umowach przedsiębiorstw.
W odniesieniu do jednostek organizacyjnych znaczenie ma siedziba tej jednostki.
Są to łączniki obiektywne.
Łącznik subiektywny (inaczej wybór prawa) – w wielu sytuacjach istnieje możliwość wybrania sobie prawa, któremu dana kwestia będzie podlegała w razie potrzeby. Ważne w przypadku umów, wtedy z zasady istnieje możliwość wyboru prawa, któremu ta umowa będzie podlegała. Za zgodą obu stron ustala się według którego prawa będzie podlegać umowa. Ma to miejsce w przypadku umów sprzedaży, najmu. Wymaga to spełnienia jednego wymogu – wtedy kiedy dana umowa powiązana jest z obszarem co najmniej dwóch państw, jeśli umowa jest powiązana z jednym państwem to nie można wybrać sobie prawa innego państwa. Wybór prawa jest dopuszczalny w stosunkach pracowniczych, w umowach o pracę. Nie może on pogarszać sytuacji pracownika i aby było najbardziej korzystne, aby nie było gorsze dla pracownika, nie obowiązywałoby to w tych gorszych dla niego momentach. W przypadku umów konsumenckich np. przedsiębiorca przez Internet oferuje swoje towary w całej Europie, jeżeli w umowie między przedsiębiorca z Hiszpanii i konsumentem z Polski i wybraliby oni prawo hiszpańskie, a byłoby ono niekorzystne dla konsumenta wtedy zastąpione by ono prawem polskim, korzystniejszym dla konsumenta, jako strony słabszej. UE tworzy zasady, które mogłyby ochronić konsumentów przed niesprawiedliwym traktowaniem przez producentów. Wybór prawa pojawia się w coraz większej liczbie spraw np. małżonkowie wybierają wobec którego prawa maja dokonywać podziału majątkowego, także można wybrać prawo sposobu dziedziczenia. Można też dokonywać wyboru prawa pełnomocnictwa. Jeżeli powstają wątpliwości, kiedy pełnomocnictwo wygasa to te wątpliwości będą rozstrzygane przez prawo wybrane poprzez mocodawcę.
Problemy:
*Problem zdolności do zawarcia umowy – jeżeli jedna strona umowy jest w jednym kraju już pełnoletnia, a w drugim nie, o czy w drugim kraju powinna być ona uważana za zdolną do zawierania czynności prawnych. Ustalenie w oparciu o które prawo ta zdolność będzie rozstrzygana.
Dwa typy zdolności:
-prawna – bycie podmiotem prawa,
-do czynności prawnych – zdolność do działań prawnych, pozwala samodzielnie te prawa i obowiązki nabywać,
Polska regulacja tego prawa – zdolność do czynności prawnych podlega prawu ojczystemu, czyli państwa, którego dana osoba jest obywatelem.
kiedy ktoś posiada kilka obywatelstw, to w oparciu o prawo kraju jednego z nich. Kiedy sprawa dotyczy cudzoziemca, to wybiera się kraj, z którym jest on najbardziej związany,
Kiedy sprawa dotyczy bezpaństwowca , w tym przypadku stosuje się zamiast prawa ojczystego prawa, w którym dana osoba ma miejsce zamieszkania.
Jeżeli nie ma możliwości ustalenia treści prawa ojczystego cudzoziemca to wtedy bierze się pod uwagę prawo miejsca zamieszkania.
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, stosuje się prawo regulujące zdolność do czynności prawnych tego państwa, w którym ta dzielność funkcjonuje. Czyli Czech, którego działalność prosperuje w Polsce, będzie oceniany w sprawie zdolności w oparciu o polskie prawo.
Umowy, które ze względu na nieznajomość prawa, wobec którego powinna być ustalana ta zdolność do czynności prawnych, będą mimo wszystko ważne, kiedy kontrahent działał w dobrej wierze.
W przypadku osób prawnych, spółek, jednostek organizacyjnych, które mają zdolność prawną, to kwestia oceny tej zdolności oddana jest prawu państwa, w którym dana jednostka ma swoją siedzibę. W przypadku osób prawnych są wymienione zagadnienia, któremu podlegają np. powstanie osoby prawnej itd.
Może się okazać, że to prawo właściwe dla miejsca siedziby, nie jest właściwe dla danego kraju, a właściwe jest miejsce zarejestrowania powstania tej osoby prawnej.
Może się okazać, że dokonała się zmiana miejsca siedziby danej jednostki. Prawo UE gwarantuje przedsiębiorcom mobilne przenoszenie swojej działalności. Niektóre jednostki w momencie, kiedy przeniesiono ich siedziba traciły osobowość prawną. Aby temu zapobiec E. Trybunał Sprawiedliwości zadecydował, że w takim przypadku nie będzie się to wiązało z utrata podmiotowości prawnej. Z chwilą przeniesienia siedziby do innego pastwa, osoba podlega prawu tego państwa. Osobowość prawna uzyskana w państwie dotychczasowej siedziby to musi być ona uznawana przez oba kraje. Nie prowadzi to do utraty osobowości prawnej w ramach Europejskiego Obszaru Wspólnot.
*Problem formy umowy – czy umowa ma być zawarta na piśmie, czy wymaga formy aktu notarialnego, czy ustnie, podpis itd.
*Jakiemu prawu podlega dana umowa?
*Czy jest poprawna?
*Problem przedawnienia roszczeń, kiedy można domagać się wykonania umowy, zwykle jest poddane temu samemu prawu co umowa.
*Ustalenie tego, w którym momencie i czy w ogóle nabywca staje się właścicielem nabytej rzeczy. Ustalenie czy i kiedy kupujący staje się właścicielem towaru, prawo właściwe sprzedaży nie decyduje o tym, jest to ustalane oddzielnie.
Wykład III 2012-10-15
Umowy nieruchomości- obrót nimi wymaga dopełnienia formalności, wymóg notariusza lub innej osoby urzędowej podczas sporządzania umowy, w innych państwach nie potrzeba notariusza (np. we Włoszech, Hiszpania) ale w większości państw potrzebna jest forma szczególna.
Poręczenia, gwarancje- tzn. zabezpieczenia osobiste, poręczyciel bierze całą odpowiedzialność za cudzy dług, jedna z najważniejszych umów, ma to skłonić poręczyciela do zastanowienia się.
Umowy zobowiązujące i rozporządzające, inaczej się ustala, któremu prawu będzie podlegała umowa.
Umowa zobowiązująca- jedna strona, a zazwyczaj dwie zobowiązują się do określonego zachowania ( umowa zlecenia, umowa o dzieło, umowa sprzedaży)
Umowa rozporządzająca- powodują przejście z jednej osoby na drugą jakiegoś prawa, bądź obciążenia jakiegoś prawa na korzyść innej osoby.
Niektóre umowy zobowiązujące wywołują skutki rozporządzające, zależy to od przyjętego w danym państwie przenoszenia praw, przenoszenia własności.
Zasada podwójnego skutku- umowa jest zobowiązująca i również rozporządzająca, w p0olsce np. sprzedaż wywołuje skutek rozporządzający. W Niemczech umowa zobowiązująca nie jest rozporządzająca, potrzebna druga umowa rozporządzająca. (w Niemczech podczas sprzedaży potrzebne dwie odrębne umowy). A w Polsce odbywa się to podczas jednej umowy, ale mamy podwójny skutek.
Jeżeli umowa zobowiązująca to forma jest według Rzym1 art. 11 a jeżeli ma charakter rozporządzający to forma jest ustalana na p[odstawie artykułu 25 p.p.m (prawa prywatnego międzynarodowego)
Jeżeli umowa ma podwójny skutek musi być zgodna z jednym jak i drugim artykułem
Prawo unijne ma za zadanie ułatwić zawieranie umów i dlatego dąży się do ułatwień. Artykuł 11:
Pierwsza zasada: jeżeli obie strony znajdują się w tym samym państwie to forma tej umowy może być oceniana przez pryzmat tego właśnie kraju lub na podstawie prawa właściwego dotyczącego właśnie tej umowy.
Druga zasada: strony zawierające umowę w chwili zawarcia przebywają w dwóch różnych państwach- Inter absentes. W przypadku takich umów to umowa jest ważna na formę jeżeli jest zgodna z prawem właściwym dla tej umowy, lub prawo państwa dla jednej bądź drugiej strony, lub prawo państwa w którym którakolwiek ze stron miała zwykłe miejsce pobytu w chwili zawarcia umowy.
Trzecia zasada: dotyczy jednostronnych oświadczeniach które odnoszą się do umowy już zawartej lub która ma zostać zawarta.
Jeżeli umowa jest już zawarta to np. odstąpienie od umowy, wypowiedzenie umowy. Oświadczenia są ważne jeżeli są określone wymagania przez prawo właściwe dla umowy lub przez prawo państwa na terenie którego oświadczenie zostało złożone, lub prawo państwa w którym osoba składająca oświadczenie miała zwykłe miejsce pobytu.
Forma umów konsumenckich:
Forma umowy podlega prawu miejsca pobytu konsumenta.
Zobowiązania nieruchomości:
W szczególnych przypadkach dla formy tych umów stosuje się prawo formy umów w którym ta nieruchomość się znajduję. Te wymagania stosuje się niezależnie od miejsca gdzie ta umowa jest zawierana. Wymagań tych nie można wyłączyć na drodze umowy.
Artykuł 25, umowy rozporządzające, co wynika z tego przypisu:
Pierwsza zasady: forma umowy podlega prawu właściwemu dla tej umowy, prawem właściwym jest prawo miejsca położenia tej rzeczy, której umowa dotyczy. Wystarczy jednak zachowanie formy dla państwa w którym umowa została zawarta. Jeżeli strony znajdują się w różnych państwach to wystarczy zastosować formę stosowaną dla jednego lub drugiego państwa.
Odstępstwa od tej zasady: do rozporządzeń dotyczących nieruchomości stosuje się tylko i wyłącznie prawo położenia tej nieruchomości.
Można wykorzystać zagranicznego notariusza, ale wtedy musi spełnić 3 kwestie:
- czy ma wykształcenie podobne do notariusza danego państwa
- podobna pozycja społeczna
- kwestia procedur (czy sprawdzana jest tożsamość….)
Akt kreacyjny, założycielski dla osób prawnych: potrzebna jest dana forma. W Polsce forma musi być zgodna z prawem właściwym dla tej osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej.
Różnica między art. 11 a 25
Problem pojawia się gdy umowa nie spełnia formy zgodnej dla prawa właściwego dla tej umowy.
Najczęstsza konsekwencja nie dochowania formy: nieważność umowy, ograniczenia dowodowe (dowodem zawarcia umowy jest jej spisanie, umowa nie wywołuje skutków wobec osób trzecich
W przypadku art.11 bierze się pod uwagę to prawo, którego sankcja jest najłagodniejsza, a w art.25 sankcja zawsze jest wyciągana z prawa państwa, które jest właściwe dla danej umowy. Jeżeli umowa nie jest zawierana bezpośrednio przez strony, to tam gdzie mówimy o miejscu złożenia umowy, miejsca pobytu to dotyczy to przedstawiciela.
Przejście własności lub prawa z jednej umowy na drugą jest kwestią autonomiczną. Jeżeli chodzi o rzeczy ruchome to decyduje o tym miejsce położenia tej rzeczy. Między innymi to prawo decyduje czy potrzebne są dwie umowy czy jedna z podwójnym skutkiem.
Rzeczy w transporcie: w Polsce, art.44 prawo miejsca wysłania świadczy o tym kogo ten towar jest. Ale jeżeli ta sprawa własności rzeczy jest ściślej powiązana z innym krajem to stosuje się prawo tego właśnie państwa
Np. lokomotywa, statek… prawa rzeczowe na statkach, transporcie kolejowym, transporcie lotniczym dotyczy prawa tego państwa w którym dany pojazd jest zarejestrowany.
O zbywalności danych praw decyduje zawsze prawo właściwe dla tego prawa
UMOWY WYMAGAJĄCE SZCZEGÓLNEJ FORMY
Umowy dotyczące nieruchomości – obrót nieruchomościami jest tak ważny że potrzebna jest szczególna forma podczas zawierania tego typu umów. W obrocie międzynarodowym istnieje problem pod prawem którego państwa należy ją utworzyć.
Umowy dotyczące świadczeń osobistych – np. poręczenia, gwarancje. Wymagają szczególnej formy ponieważ są swego rodzaju trudnymi umowami, np. poręczenia muszą zawierać własnoręczny wpis kwoty do jakiej bierze się odpowiedzialność za cudzy dług.
W różnych krajach mogą istnieć różnice co do formy zawierania poszczególnych umów.
Umowy zobowiązujące – jedna strona lub obie zobowiązują się do określonego zachowania. Są nimi np. umowa najmu, umowa zlecenie, umowa przewozu, dzierżawa, umowa sprzedaży.
Umowa sprzedaży – sprzedawca zobowiązuje się do przeniesienia praw własności na kupującego a kupujący zobowiązuje się zapłacić.
Umowy rozporządzające – gwarantują przeniesienie jakiegoś prawa na inne osoby. Osoba może ograniczyć jakieś swoje prawo i przenieść je na korzyść innej osoby.
Istnieją umowy jednocześnie zobowiązujące i rozporządzające.
Istnieje zasada podwójnego skutku. Mówi ona ze umowa zobowiązująca wywołuje równocześnie rozporządzenie, dlatego jest również umową rozporządzającą.
W Niemczech nie ma tej zasady i przy sprzedaży trzeba sporządzić 2 umowy. Najpierw zobowiązującą a potem rozporządzającą.
Jeżeli umowa jest zobowiązująca to jej forma musi być zgodna z przepisem 11 rzym I. Jeżeli umowa jest rozporządzająca to jej forma musi być zgodna z 22 artykułem p.p.m.
Jeżeli umowa jest zobowiązująco – rozporządzająca musi być zgodna z obydwoma tymi artykułami.
Artykuł 11.
Jeżeli umowa jest zawierana przez strony które są jednocześnie na terenie jednego kraju, to można ją rozpatrywać albo według prawa tego państwa lub według prawa właściwego dla tej umowy.
Drugi przepis zawarty w artykule 11 dotyczy sytuacji gdzie strony zawierające umowę przebywają w dwóch różnych państwach. Umowa jest ważna jeżeli spelnia wymagania co do formy prawa właściwego dla tej umowy, lub prawa państwa na terenie znajduje się którakolwiek ze stron zawierających umowę, lub prawa państwa w którym którakolwiek ze stron miała w momencie zawarcia umowy miejsca zwykłego pobytu.
Jednostronna czynność prawna – oświadczenie składane przez jedną ze stron drugiej stronie odnoszące się do już zawartej umowy albo takiej która dopiero ma zostać zawarta.
……………………..
FORMY UMÓW KONSUMENCKICH
Forma tych umów podlega wyłącznie prawu miejsca zwykłego pobytu konsumenta.
W przypadku zobowiązań dotyczących nieruchomości dla formy tych umów stosuje się tylko prawo państwa w którym znajduje się dana nieruchomość.
Dla umów rozporządzających stosuje się 25 artykuł p.p.m
W przypadku umów rozporządzających prawem właściwym jest prawo miejsca położenia rzeczy której ta umowa dotyczy, wystarczy jednak zachowanie formy przez prawo państwa w którym czynność zostanie dokonana. Jeżeli umowę zawierają osoby znajdujące się w dwóch różnych państwach to wystarczy że umowa spełnia wymagania co do formy w przynajmniej jednego z tych państw. W przypadku nieruchomości stosuje się tylko i wyłącznie dochowanie formy prawa miejsca w którym znajduje się ta nieruchomość.
Różnica pomiędzy tym co wynika z art. 11 i art. 25.
Problem pojawia się kiedy umowa nie spełnia warunków co do formy określonego prawa. Musimy wtedy określić sankcje, konsekwencje z tytułu nie dochowania formy. Mogą to być:
Nieważność umowy
Ograniczenia dowodowe
Nie wywołuje skutków wobec osób trzecich
W przypadku artykułu 11 bierze się pod uwagę to prawo w którym sankcja jest najłagodniejsza, natomiast w przypadku 25 artykułu, bierze się pod uwagę sankcje przewidziane w prawie właściwym dla tej umowy.
W obu przypadkach jednakowo rozwiązuje się przypadek w którym strony posługują się przedstawicielem, jako miejsce zawarcia umowy bierze się pod uwagę miejsce w którym przebywal ten przedstawiciel.
Dopóki towar nie dotrze do miejsca docelowego stosuje się do niego prawo miejsca z którego został on wysłany.
Przedstawicielstwo ustawowe – w zakresie przedstawicielstwa, należy stosować prawo któremu podlega związek reprezentujący dane przedstawicielstwo.
W obrocie gospodarczym międzynarodowym tekie sytuacje przeważnie nie mają miejsca. Przeważnie występują pełnomocnictwa. Pełnomocnik działa jako osoba reprezentująca przedsiębiorstwo, osobę prawną itp.
Najpierw trzeba rozważyć czy dane poświadczenie może zostać złożone przez pełnomocnika. Zależy to od tego prawa któremu te poszczególne umowy podlegają. Stosunek jaki łączy pełnomocnika podlega prawu które jest właściwe dla tego pełnomocnictwa. Prawo to można ustalić:
Mocodawca może ustalić prawo któremu podlega to pełnomocnictwo, jeżeli tego nie zrobił to trzeba to ustalić inaczej. W pierwszej kolejności bierze się prawo państwa w którym znajduje się siedziba pełnomocnika w której zwykle on funkcjonuje. Jeżeli pełnomocnik nie ma stałej siedziby lub funkcjonuje w różnych państwach to bierze się pod uwagę prawo państwa w którym znajduje się przedsiębiorstwo udzielające pełnomocnictwa. Jeśli sytuacja jest jeszcze inna bierze się pod uwagę prawo państwa na terenie którego ma funkcjonować pełnomocnik
Najistotniejsze jest któremu prawu podlegają umowy zawierane w obrocie międzynarodowym.
Obecnie w Polsce problem ten jest rozstrzygany na podstawie Rzym 1. Określa on któremu prawu podlegają umowy zawierane w obrocie międzynarodowym. Obowiązuje on w całej unii europejskiej z wyjątkiem Danii. To znaczy że w każdym z tych państw sąd mający określić prawo któremu dane prawo podlega dojdzie do tego samego wniosku.
Reguły Rzym 1:
Ustala się czy strony w konflikcie nie wskazały prawa któremu dana umowa ma podlegać
Prawo można wybrać jeżeli umowa dotyczy co najmniej 2 państw. Jeśli umowa dotyczy tylko jednego kraju a strony mimo to wybrały prawo któremu musi podlegać umowa, to respektuje się te wybór ale tylko w przypadku gdy prawo nie jest niezgodne z prawem kraju którego ta umowa dotyczy.
Jeżeli umowa dotyczy dwóch lub więcej państw można wybrać jako prawo dla danej umowy dowolne prawo. Np. umowa dotyczy polski i niemiec to można wybrać prawo np. szwajcarskie, lub prawo Ugandy. Wybrane prawo musi obowiązywać w jakimś państwie. Wybor ten może być dokonany podczas zawierania tej umowy, ale jest też dopuszczalne po zawarciu umowy. Można dokonać zmiany wyboru prawa dla danej umowy.
Jeżeli strony nie wybrały prawa któremu podlega umowa stosuje się artykuł 4 Rzym 1:
Należy ustalić czy umowa należy do typu umów wymienionych w tym artykule:
Umowa sprzedaży podlaga prawu państwa w którym miejsce zwykłego pobytu ma sprzedawcy
umowy świadczenia usług podlega prawu państwa gdzie usługodawca ma miejsce zwykłego pobytu
umowy dotyczące nieruchomości podlegają prawu państwa w którym nieruchomość jest położona
umowa franczyzy podlega prawu państwa w którym franczyzobiorca ma miejce zwykłego pobytu
umowa o dystrybucje prawo państwa w którym ma miejsce zwykłego pobytu ten kto dokonuje dystrybucje
Miejsce zwykłego pobytu odnośnie przedsiębiorstwa ocenia się z punktu widzenia siedziby przedsiębiorstwa a nie osoby prowadzącej przedsiębiorstwo
W przypadku osoby prawnej miejsce zwykłego pobytu to jest to miejsce znajdowania się zarządu
jeżeli nasza umowa nie mieści się w ustępie pierwszym Rzymu 1 to w ustępie 2 zapisane jest że:
umowę obowiązuje prawo państwa w którym strona świadczenia charakterystycznego dla danej umowy ma miejsce zwykłego pobytu
ustęp 4 Rzym 1: jeżeli nie można ustalić prawa właściwego z ustępu 1 lub 2 to podlega prawu państwa z który ta umowa ma najściślejszy związek.
Wymienionych zasad nie stosuje się do umowy ubezpieczenia, umowy przewozu, umów konsumenckich, umowa o prace. Wybór prawa nie może pogarszać sytuacji konsumenta w stosunku do praw jakie gwarantuje mu prawo państwa w którym ma miejsce zwykłego pobytu
W oparciu o ustalone prawo, które dotyczy umowy dokonujemy interpretacji tej umowy i wykładni.
Dochodzi czasem do wątpliwych sytuacji co oznacza zwrot użyty w danej umowie, np. gdy umowa jest spisana po angielsku a użyty zwrot nie ma odpowiednika w innym języku, lub można interpretować go na różne sposoby. Należy pamiętać ze umowa nie musi podlegać prawu państwa w którego języku urzędowym jest spisana.
Zdarza się tak że umowy są sporządzane w kilku wersjach językowych. Problem pojawia się w tym aby kopie znaczyły dokładnie to samo, jednak niekiedy jest to nie możliwe. W takiej sytuacji należy wskazać tekst oryginalny, który będzie stanowił podstawę interpretacji w wypadku sporów dotyczących różnic w umowach powstałych na skutek tłumaczenia.
Prawo właściwe dla danej umowy decyduje o ocenie treści danej umowy. Czy znajdują się w tej umowie jakieś zabronione przez to prawo klauzule. Użycie niedozwolonej klauzuli mają swoje konsekwencje, wynikające z prawa właściwego dla danej umowy, może skutkować np. nieważnością umowy, lub naliczaniem jakiś kosztów itp.
Prawo właściwe dla umowy określa również skutki nieprawidłowego wykonania umowy. Na podstawie tego prawa ustalamy co należy się wierzycielowi jeśli dłużnik nie wywiąże się z umowy. Wszystkie kwestie związane z niewłaściwym wykonaniu umowy podlegają temu prawu.
Przedawnienie również jest określone według prawa właściwego dal danej umowy.
CO DO ZASADY PRAWU WŁAŚCIWEMU DLA DANEJ UMOWY PODLEGAJĄ WSZYSTKIE KWESTIW DOTYCZĄCE UMOWY.
Są od tego wyjątki:
- możliwość zawarcia umowy, jednostki reprezentujące strony przy zawarciu umowy
- forma dotyczące oświadczenia woli zawarcia umowy
- udział pełnomocnika, ocena tego czy pałnomocnik może zastępować mocodawcą podlega innemu prawu
- problem skutków rozporządzających o własności rzeczowej
TE CZTERY KWESTIE SĄ WYJĘTE SPOD PRAWA WŁAŚCIWEGO DLA DANEJ UMOWY.
Istnieją jeszcze kwestie, które mogą wystąpić przy okazji zawierania umowy w obrocie międzynarodowym:
Zmiany podmiotowe po zawarciu umowy – w czasie trwania umowy, chce przenieść prawo wynikające z umowy na inną osobę. W tej sytuacji pojawia się problem przelewu wierzytelności. W tym przypadku stosuje się art. 14 Rzym 1 mówi on któremu prawu taki przelew polega.
Najpierw trzeba ustalić czy dana wierzytelność może być zbyta, czy dane prawo może być przedmiotem tego przelewu czy nie. Ta kwestia podlega prawu właściwemu danej wierzytelności, prawu właściwemu dla umowy z której wynika ta wierzytelność
Sama umowa przelewu wierzytelności może mieć różną postać, sprzedaży, darowizny, zamiana wierzytelności na co innego. Dla danej umowy szuka się innego prawa właściwego według zasad dla każdego rodzaju umowy. Np. umowa sprzedaży podlega prawu zwykłego miejsca pobytu sprzedającego
Można również przenieść DŁUGI które wynika z umowy. Wymaga ono zgody wierzyciela. Takie przeniesienie nazywa się PRZEJĘCIEM DŁUGU. Prawo któremu podlega polskiej ustawie O PRAWIE PRYWATNYM I MIĘDZYNARODOWEJ. Przeniesienie takie podlega prawu z którego wynika dług
Zabezpieczenie wykonanie umowy, wyróżnia się 2 grupy:
Zabezpieczenia rzeczowe, zastaw, hipoteka. Według tego zabezpieczenia wierzyciel uzyskuje szczególne prawo do rzeczy. Jeżeli dłużnik nie wykona umowy wierzyciel z przedmiotu tych zabezpieczeń rzeczowych może uzyskać korzyść której nie uzyskał w wyniku nie wywiązania się z umowy. Zabezpieczenia rzeczowe podlegają prawu miejsca znajdowania się tych rzeczy. Prawo zabezpieczeń akcesoryjne istniej tak długo jak istnieje zobowiązanie. Jeśli przestaje istnieć zobowiązanie przestaje również istnieć zabezpieczenie. O wygaśnięciu zobowiązania decyduje prawo właściwe dla umowy z której wynika to zobowiązanie.
Zabezpieczenia osobiste, wierzyciel obok dłużnika uzyskuje inną osobę która bierze na siebie odpowiedzialność za dług. Przywilejem wierzyciela w tej sytuacji jest to że może domagać się zwrotu pożyczki lub zapłaty za towar nie tylko od kredytobiorcy lub kupującego lecz od innych osób. Zaliczamy tutaj poręczenie, gwarancją i przystąpienie do długu. Dla tego typu zabezpieczeń należy stosować odrębne prawo, ponieważ mamy do czynienia nie tylko z umową np. sprzedaży ale też a odrębną umową poręczenia. Umowa ta mają charakter zobowiązujący to oznacza że prawo właściwe dla tych umów ustala się według rozporządzenia Rzym 1. W umowach dotyczących zabezpieczenia osobistego można wybrać prawo któremu ta umowa podlega, można wybrać to samo prawo które dotyczy zabezpieczanej umowy, lub inne prawo. Jeśli nie wybierzemy prawa dla tej umowy obowiązuje prawo miejsca zwykłego pobytu osoby która bierze na siebie dług, która daje to zabezpieczenie. Zabezpieczenie osobowe ma charakter akcesoryjny.
Występowanie w obrocie międzynarodowym TZW. PRAWA JEDNOLITEGO
Problemy z ustaleniem prawa dotyczącego danej umowy w obrocie międzynarodowym, można rozwiązać stwarzając ujednolicony system prawny któremu podlegałyby umowy w obrocie międzynarodowym. jest kilka ośrodków które podejmują się działań aby taki system prawa jednolitego stworzyć. W kilu dziedzinach udało się wprowadzić takie rozwiązania.
W Hadze stworzono instytut prawa międzynarodowego
Wprowadzono w wielu państwach jednakowych rozwiązań dotyczących systemu czekowego i wekslowego.
Kolejną instytucją starającą się ujednolicić prawo jest ONZ. Wprowadził on konwencje wiedeńską.1970 Dotyczy ona zawarcia i skutków zawarcia umowy sprzedaży.
Z konwencją wiedeńską ściśle związana jest konwencja nowojorska o przedawnieniu międzynarodowej sprzedaży towarów.
Trzecim źródłem prawa jednolitego jest Unia Europejska. Zmierza ona do wprowadzenia jednolitych przepisów prawnych w ramach państw członkowskich. Unia stworzyła Rzym 1 i Rzym 2. Unia europejska wprowadza rozporządzenia które musza być respektowane w państwach członkowskich. Są one ważniejsze niż prawo krajowe. Unia europejska ma zamiar wprowadzić jednolity kodeks cywilny. Który regulowałby najbardziej powszednie sprawy. Jest to jednak odległa perspektywa
Konwencja wiedeńska – należy do niej ponad 100 państw. Ma na celu zastąpienie wielu przepisów 1 aktem w państwach które tę konwencję ratyfikowały. Na etapie tworzenia postanowiono stworzyć tę konwencję w 6 językach które mają jednakową moc. Są to języki angielski, francuski, rosyjski, arabski, hiszpański, chiński. Konwencję tą należy stosować jedynie do umowy sprzedaży towaru. Nie stosuje się jej np. do sprzedaży nieruchomości, do sprzedaży praw, udziałów w spółkach, praw na dobrach niematerialnych. Ta konwencja dotyczy wyłącznie umów sprzedaży międzynarodowej, czyli umów pomiędzy podmiotami które mają swoje siedziby w dwóch różnych państwach. Obie strony muszą mieć świadomość że mają do czynienia ze sprzedażą międzynarodową. Nie ma jednak znaczenia obywatelstwo stron które zawierają umowę, ani miejsce, gdzie umowa będzie wykonywana, nie ma znaczenia również to, czy towar którego dotyczy umowa przekroczy jakąkolwiek granicę.
Znaczenie ma czy umowa jest zawierana w prowadzeniu działalności gospodarczej. Obie strony muszą być jednostkami prowadzącymi działalność gospodarczą. Konwencji tej nie podlegają również umowy sprzedaży rozstrzyganej na zasadzie przetargu. W przypadku niektórych umów dochodzi do sytuacji w której umowa wiąże ze sobą towar oraz usługę. W tej sytuacji należy zmierzyć wartość towaru i usługi związanej z nim, jeśli wartość usługi jest większa od wartości towaru umowa taka nie podlega konwencji wiedeńskiej.
Konwencję tę stosujemy:
Kiedy podmioty zawierające daną umowę sprzedaży które tę konwencję ratyfikowały.
Kiedy prawem właściwym dla danej umowy sprzedaży okaże się prawo państwa które tę konwencję podpisało
Kiedy strony zapisują w umowie że dla danej umowy stosuje się postanowienia konwencji wiedeńskiej
Konwencja wiedeńska reguluje zawarcie umowy sprzedaży, określa prawa i obowiązki stron umowy sprzedaży. Nie reguluje np. zdolności do zawarcia umowy, czy i kiedy kupujący staje się właścicielem danego towaru, sprawy odpowiedzialności sprzedawcy za śmierć lub uszkodzenie zdrowia wynikające z używania produktu.
Zawarcie umowy – w konwencji przyjęto rozwiązanie, że umowa może dojść do skutku niezależnie od tego w jaki sposób doszło pomiędzy stronami do porozumienia. Rozwiązanie znajdujące się w konwencji nie różnią się wiele od rozwiązań w kodeksie prawa cywilnego.
Dopiero gdy ustalimy że doszło do zawarcia umowy możemy przejść do skutków zawarcia danej umowy. Strony mogą same ustalić prawa i obowiązki związane z umową sprzedaży.
Konwencja ma zastosowanie kiedy strony nie określiły dokładnie praw i obowiązków związanych z zawarciem umowy sprzedaży.
Obowiązkiem sprzedawcy jest:
Dostarczenie kupującemu towaru i dokumentacji dotyczącej towaru
Sprzedawca powinien poinformować kupującego że wysyła towar nieubezpieczony
Sprzedawca odpowiada za niezgodność towaru z wytycznymi zawartymi w umowie. Jeżeli towar nie jest taki jak wynikało to z umowy to kupujący może wyciągać konsekwencje z tytułu tej niezgodności.
Moment przejścia odpowiedzialności za towar zwykle ustalają strony. Jeśli strony tego nie zrobią konwencja reguluje to w sposób następujący. Odpowiedzialność przechodzi na kupującego wraz z przekazaniem towaru od sprzedawcy przewoźnikowi. Jeżeli kupujący sam odbiera towar od sprzedającego to ryzyko związane z tym towarem przechodzi na kupującego z chwilą odbioru tego towaru.
Obowiązkiem kupującego jest:
Zapłata za dany towar
Dotrzymanie terminu zapłaty
Uzupełnieniem konwencji wiedeńskiej konwencja nowojorska o przedawnieniu umowy sprzedaży w obrocie międzynarodowym. Według tej konwencji roszczenia pomiędzy stronami umowy sprzedaży przedawniają się po czasie 4 lat.
Zasada swobody umów – kodeks cywilny art. 352, 1 – składa się z kilku elementów.
Po pierwsze, kwestia podjęcia decyzji, aby daną umowę zawrzeć. Ogólnie każdy ma swobodę decyzji, jednak są wyjątki w których jesteśmy zmuszeni do podpisania umowy. Np. ubezpieczenie pojazdu mechanicznego (auta) każdy kto ma samochód musi podpisać umowę o ubezpieczenie tego samochodu. Każdy ma swobodę co do wyboru kontrahenta z którym chce zawrzeć umowę. Od tej zasady też są wyjątki dotyczące różnego rodzaju umów które mogą być podpisane tylko z jasno określonymi kontrahentami np. umowa o kredyt może być podpisana tylko z bankiem. Trzecim elementem jest swoboda wyboru co do sposobu zawarcia umowy. Istnieją przypadki w których ustawodawca nakazuje nam forme w jakiej ma być zawarta dana umowa np. umowa o sprzedaż nieruchomości musi być sporządzona w postaci aktu notarialnego. Czwartym elementem jest swoboda w kształtowaniu treści tej umowy. Strony mogą dowolnie tworzyć treść i to co jest przedmiotem umowy, istnieją jednak pewne przepisy które wyznaczają ograniczenia co do tej swobody np. dziełem w umowie o dzielo nie może być zabójstwo, nie można ustalić terminu przedawnienia. Piątym elementem jest możliwość rozwiązania umowy. Na skutek rozwiązania umowy powinien nastąpić powrót do sytuacji która miała miejsce przed zawarciem umowy. Obie strony muszą wyrazić zgodę na rozwiązanie umowy.
Odstąpienie od umowy następuje w wyniku podjęcia decyzji przez jedną ze stron. Podobnie jak powyżej trzeba wrócić do stanu z przed umowy. Odstąpienie może nastąpić tylko jeśli w umowie jest zawarte umowne prawo odstąpienia od umowy. Odstąpienie od umowy może nastąpić w wyniku sytuacji zawartych w przepisach.
W przypadku zawierania umów na nieokreślony czas istnieje możliwość wypowiedzenia tej umowy. Strona musi złożyć wypowiedzenie drugiej stronie i dopiero po pewnym czasie umowa przestaje obowiązywać. Np. umowa o pracę.
Umowa przedwstępna – umowa w której strony zobowiązują się do tego, że w przyszłości zawrą ze sobą umowę. W treści tej umowy musza być określone, co najmniej istotne elementy umowy, która ma być zawarta w przyszłości. Nie trzeba w umowie przedwstępnej zawierać terminu w którym ma zostać zawarta umowa przyrzeczona. Jeżeli jednak się tego nie zrobi, to może ten termin wyznaczyć każda ze stron i która zrobi to pierwsza tej termin będzie obowiązywał. Jeśli taka umowa jest spisana w prawidłowy sposób to wywołuje skutek słabszy, który mówi że, jeżeli któraś ze stron nie będzie chciała zawrzeć umowy przyrzeczonej, to wtedy ta druga strona, która chce może domagać się odszkodowania, to odszkodowanie obejmuje tylko koszty związane z zawarciem umowy przedwstępnej. Nie można w ramach tego odszkodowania domagać się zwrotu za straty wynikające z tego, że umowa przyrzeczona nie została zawarta. W umowie przedwstępnej można samemu określić konsekwencje nie przystąpienia do umowy przyrzeczonej. Są to tzw. kary umowne. Jeżeli jedna ze stron nie chce przystąpić do umowy przyrzeczonej, strona która chce może na drodze sądowej domagać się zawarcia tej umowy jeśli umowa przedwstępna wywołuje skutek silniejszy. Dzieję się tak wtedy gdy umowa przedwstępna takie same właściwości jak umowa przyrzeczona. Np. jeśli umowa przedwstępna o sprzedaży nieruchomości jest zawarta w formie aktu notarialnego tak samo jak musi być zawarta umowa przyrzeczona o sprzedaż nieruchomości to wtedy wywołuje skutek silniejszy.
Klauzule w umowie dające możliwość odstąpienia od umowy.
Odstępne – kwota którą musi zapłacić strona chcąca skorzystać z możliwości odstąpienia od umowy.
Można w umowie zastrzec sobie możliwość żądania kary umownej. Kara umowna może być związana tylko z świadczeniem niepieniężnym.
Podstawą do domagania się kary umownej nie jest szkoda domagającego się tej kary wystarczy wykazać tylko, że druga strona nie wywiązała się z umowy. Kara umowna z zasady jest stała co do wartości, niezależnie od przewinienia drugiej strony wysokość kary jest taka sama. Można domagać się obniżenia kary umownej, kiedy ta kara jest rażąco wygórowana, lub osoba która ma zapłacić karę tylko w niewielkim stopniu nie wykonała swojego obowiązku. Kara umowna należy się uprawnionemu niezależnie od szkody którą poniósł i niezależnie od rozmiaru tej szkody. Problem jest kiedy kara jest niższa niż ta szkoda. Kara umowna wyczerpuje żądania wierzyciela, nie może on się domagać niczego więcej niż wynosi ta kara. Można zastrzec w umowie, że jeśli kara jest niewystarczająca to strona poszkodowana może domagać się odszkodowania, jednak w umowie musi to być jasno zapisane
Kolejnym dodatkowym zastrzeżeniem umownym może być zadatek. Jego zadaniem jest zabezpieczenie wykonania umowy. Polega on na tym że przy zawarciu umowy jedna strona wręcza drugiej pewną kwotę pieniędzy, aby zabezpieczyć wykonanie danej umowy, aby mieć pewność że ta umowa zostanie zrealizowana. Z przepisów wynika, że jeżeli nie wykona umowy osoba która dała zadatek to ten zadatek przepada, jeśli nie wykona umowy ten kto wziął zadatek musi go zwrócić podwójnie.
Prawo pierwokupu –
Prawo pierwszeństwa nabycia – polega na tym, że jeśli ktoś ma rzecz objętą pierwszeństwem musi przedstawić swoją ofertę najpierw osobie której to pierwszeństwo dotyczy
Prawo odkupu – strony mogą się umówić, że sprzedawca w pewnym okresie czasu nie dłuższym niż 5 lat będzie mógł domagać się odkupienia sprzedanej rzeczy
Z umową związane są wierzytelności czyli prawa wynikające z umowy, oraz dług czyli obowiązki wynikające z umowy. Z długiem wiąże się odpowiedzialność do spełnienia tego długu. Istnieją jednak przypadki w których za dług nie można domagać się przymusowego spłacenia tego długu. Należy zwrócić uwagę na 2 takie przypadki. Jeżeli dług uległ przedawnieniu, osoba obciążona długiem czyli dłużnik nie musi spłacać swojego długu. Drugim przypadkiem jest dług związany z długiem powstałym w hazardzie. Jeśli zakład, loteria, gra nie jest sygnowana przez państwo nie można dochodzić swoich praw do długu na drodze prawnej państwowej. Odpowiedzialność za dług to odpowiedzialność majątkowa. Z umowy wynika świadczenie na rzecz drugiej strony, może ono polegać na wykonaniu jakieś czynności, lub zaniechaniu czynności, zapłaceniu pewnej sumy pieniężnej itp. Np. umowa najmu – osoba która wynajmuje mieszkanie świadczy że nie będzie w czasie trwania umowy najmu mieszkać w tym mieszkaniu. Należy rozróżnić świadczenia pieniężne i świadczenia nie pieniężne.
Świadczenie pieniężne może być realizowane na różne sposoby, gotówką, przelewem, kartą płatniczą itd. Jeżeli świadczenie pieniężne jest wyrażone w obcej walucie dłużnik może zapłacić w własnej walucie przeliczając kwotę według określonego kursu. Wierzyciel ma prawo w umowie zaznaczyć za pomocą klauzuli że dłużnik zobowiązany jest zapłacić w określonej walucie.
Zasada nominalizmu należy zapłacić taką sumę pieniędzy, która została wyrażona w umowie. Jeżeli pomiędzy zawarciem umowy, a jej realizacją pojawia się ryzyko związane z realną wartością pieniądza, jeżeli pieniądz gwałtownie straciłby na wartości, co do zasady nie ma to znaczenia stosując zasadę nominalizmu. Aby uchronić się przed takim zjawiskiem należy posłużyć się waloryzacją świadczeń pieniężnych. Można to zrobić na 3 sposoby. Poprzez ustawowe zasady waloryzacji. Drugim sposobem jest waloryzacja na drodze sądowej. Wierzyciel domaga się w sądzie aby dłużnik zapłacił więcej z powodu wysokiej inflacji. W Polsce ten sposób nie przysługuje przedsiębiorcom. Trzecim sposobem jest zapisanie w umowie klauzuli waloryzacyjnej. W tej klauzuli zapisuje się inny niż pieniężny przedmiot pokrywający wartość świadczenia. Np. zamiast płacić 100000zł ma zapłacić równowartość 10kg złota. Można tez wybrać po prostu inny pieniądz, czyli jeżeli ktoś ma zapłacić 10000 zł ma zapłacić równowartość 2500 euro.
Z świadczeniem pieniężnym związane są również odsetki. Odsetki są zadośćuczynieniem za używanie cudzego kapitału. Nie ma jednak takiego założenia, każdorazowo jeżeli ktoś domaga się odsetek musi wskazać podstawę ku temu. Podstawą może być sama umowa, w szczególnych przypadkach orzeczenie sądowe, najczęściej jednak są to przepisy ustaw które dają możliwość domagania się odsetek w różnych sytuacjach. Najczęściej odsetki można naliczać za opóźnienie. Co do zasady pieniądze związane z umową powinny dotrzeć do wierzyciela w ściśle określonym czasie. Niezależnie od przyczyny jeżeli występuje opóźnienie mamy prawo naliczać odsteki. Odpowiedzialność za terminowe dostarczenie pieniędzy do wierzyciela spoczywa na dłużniku.
Zwłoka w zapłacie należności pieniężnej - jest to sytuacja w której dłużnik ze swojej winy nie realizuje zapłaty w terminie. Jeśli występuje zwłoka można oprócz odsetek domagać się odszkodowania od dłużnika ze względu szkody powstałej przez to że dłużnik nie zapłacił w określonym czasie.
Wysokość odsetek można ustalić w umowie. Odsetki te nie mogą przekraczać wartości maksymalnej czyli 24% w skali roku. Odsetki co do zasady przedawniają się wraz z przedawnieniem należności głównej. Istotne znaczenie praktyczne nie można naliczać odsetek od odsetek. Od tej zasady również istnieją wyjątki. 1. Można je naliczać jeżeli obie strony się na to zgodzą. 2. Można domagać się odsetek od odsetek jeżeli złoży się do sądu pozew to od momentu tego pozwu można naliczać odsetki od sumy całkowitej należności głównej + odsetki.
Co do zasady umowę musi wykonać dłużnik i musi ją wykonać w stosunku do wierzyciela. Istnieją jednak przypadki w których dłużnik nie wykonuje umowy tylko robi to osoba trzecia i sytuacje w których świadczenie nie musi być spełniane na rzecz wierzyciela tylko osoby trzeciej. Jeżeli dłużnik bez wyraźnego obowiązku spełnia świadczenie osobie trzeciej robi to na własną odpowiedzialność. Np. jeżeli oddaje pieniądze żonie a nie samemu wierzycielowi to jeśli żona nie odda pieniędzy mężowi dłużnik będzie musiał zapłacić jeszcze raz.
Za nie wykonanie umowy ustalona jest odpowiedzialność kontraktowa. Aby pojawiła się taka odpowiedzialność jedna ze stron musi, albo nie wykonać umowy w ogóle, albo wykonać ją w jakiś sposób odbiegający od tego który wynika z tej umowy. Drugą okolicznością która ma tu znaczenie to to, że nie wykonanie, lub nieprawidłowe wykonanie, musi być wywołane czynnikami obciążającymi dłużnika. Aby ustalić które czynniki obciążają dłużnika, podstawowym czynnikiem jest NALEŻYTA STARANNOŚĆ. Jest to staranność ogólnie wymagana w stosunkach danego rodzaju. W gruncie rzeczy każdy przypadek jest analizowany osobno. Dopełnieniem jest to że od profesjonalisty oczekujemy więcej niż od zwykłej osoby. Jeśli profesjonalista popełni nawet mały błąd może być traktowane jako niedopełnienie umowy. Przy zawieraniu umowy można inaczej niż jak wynika z kodeksu prawa cywilnego (to co powyżej) określić w jakim przypadku umowa jest wypełniona nieprawidłowo. Można zapisać w umowie odpowiedzialność całkowitą czyli, że w każdym przypadku strona jest odpowiedzialna za niewypełnienie umowy. W praktyce zwykle podpisuje się umowy z klauzulą odpowiedzialności całkowitej z wyłączeniem czynników siły wyższej która nie pozwala wypełnić umowy. Nie istnieje definicja pojęcia siły wyższej dlatego warto w klauzuli do umowy zaznaczyć co może być traktowane jako siła wyższa. Zwykle siła wyższa obejmuje klęski żywiołowe, długotrwałe mrozy, wojny, działanie terrorystów, strajki. Nie można dłużnika zwolnić z odpowiedzialności za umyślne niewywiązanie się z umowy, za celowe wyrządzenie szkody. Przykładem zaostrzonej odpowiedzialności jest umowa sprzedaży, ponieważ sprzedawca nie odpowiada tylko za dostarczenie towaru w terminie, ale również za jakość towaru, wynika to z przepisów i jest niezależne od staranności sprzedawcy.
Kolejna okolicznością kiedy pojawia się odpowiedzialność jest sytuacja kiedy pojawia się szkoda w majątku wierzyciela wywołana niewywiązaniem się z umowy. Szkoda składa się z dwóch elementów. Są to strata czyli szkoda rzeczywista i utrata możliwych korzyści.
PRZYKŁAD. Kupujemy coś za 100 zł i chcemy sprzedać to za 120zł. Jednak osoba od której kupujemy nie dostarcza nam tego na czas. Przez co nie możemy tego sprzedać. Stratą rzeczywistą jest 100 zł które zapłaciliśmy a utraconą możliwością jest nasze 20 zł zysku po sprzedaży tego dalej.
Aby móc się domagać utraconych korzyści trzeba uprawdopodobnić czyli wykazać możliwość zaistnienia tych korzsyści gdyby ta umowa została zrealizowana w prawidłowy sposób.
Ostatnią okolicznością kiedy występuje odpowiedzialność kontraktowa jest wykazanie związku pomiędzy szkodą a niewypełnieniem umowy. Trzeba wykazać że szkoda powstała na skutek nie wypełnienia lub nieprawidłowego wypełnienia umowy. Jeżeli powstała taka szkoda wynikająca z niewypełnienia umowy wierzyciel może domagać się naprawienia tej szkody, jest tak w przypadku kiedy wypełnienie umowy później nie zależy już na prawidłowym wykonaniu umowy. Jeżeli wierzycielowi zależy na wypełnieniu tej umowy domaga się on odszkodowania z jednoczesnym wykonaniem umowy. W drugim przypadku odszkodowanie jest mniejsze.
Wierzyciel nie musi wykazywać przyczyny niewywiązania się dłużnika z umowy. Z góry uznaje się że okoliczności obciążają dłużnika. Jeżeli dłużnik będzie się bronił przed żądaniami wierzyciela wtedy to w jego kwestii jest wykazanie swojej niewinności.
Bezpośrednia odpowiedzialność inwestora względem podwykonawcy. Jeżeli inwestor zapłacił głównemu wykonawcy a on najmuje podwykonawców. W sytuacji gdy główny wykonawca plajtuje lub znika na skutek przekrętu, podwykonawcy mogą domagać się odpowiedzialności od inwestora. Aby inwestor był odpowiedzialny względem podwykonawców musi każdą umowę podwykonawstwa zatwierdzić pisemnie. W takiej sytuacji inwestor płaci 2 razy…
W szczególny sposób ukształtowana jest odpowiedzialność tzw umów wzajemnych. Umowa taka zobowiązuje obie strony do jakiś świadczeń. Ryzyko pojawia się jeżeli jedna ze stron ma spełnić świadczenie wcześniej a druga później. Jeżeli nadchodzi czas spełnienia tego wcześniejszego świadczenia, jeżeli uzna że otrzymanie późniejszego świadczenia od drugiej strony jest wątpliwe ze względu na stan majątkowy drugiej strony może się domagać jakiegoś zabezpieczenia od drugiej strony, lub może domagać się natychmiastowego wypełnienia świadczenia do którego jest zobowiązana druga strona. Musi być to jednak uzasadnione.
Sprawa jest skomplikowana w przypadku jeżeli jedna strona już wypełniła swoje świadczenie a druga strona chociaż powinna to tego nie robi. Strona która wypełniła już umowę może wyznaczyć dłuższy termin lub zagrozić odstąpieniem od umowy. Jeżeli termin dalej nie będzie przestrzegany strona może odstąpić od umowy. W tym przypadku domaga się powrotu do stanu z przed zawarcia umowy i odszkodowania od drugiej strony z którą zawieramy umowę za szkody poniesione na skutek niezrealizowania świadczenia przez drugą stronę.
Szczególnym przypadkiem nie wypełnienia umowy który jest traktowany tak samo jest NADZWYCZAJNA ZMIANA STOSUNKU (rebus sixpantibus). Strony zawierające umowę zakładają że pomiędzy zawarciem umowy a jej realizacją stan otoczenia nie zmieni się jakoś radykalnie (koszty, rewolucja, wojna, radykalny wzrost wartości surowców). Jeżeli wystąpi taka sytuacja istnieje możliwość korygowania treści umowy. Jeżeli nowe warunki których nie było można przewidzieć sprawiają że jedna ze stron jest bardzo poszkodowana można zmienić treść umowy na drodze sądowej. Sąd ma dostosować treść umowy do tych zmienionych warunków.
Inne okoliczności niż wykonanie umowy które doprowadzają do wygaśnięcia stosunków pomiędzy stronami wynikających z umowy.
Wierzyciel otrzymuje coś innego niż to co wynikało z umowy. Efekt zrealizowania umowy jest inny niż chciał wierzyciel.
DATIO IN SOLUTUM – dłużnik realizuje inaczej umowę niż było to pierwotnie zakładane. Np. umowa pożyczki, dłużnik pożycza 100 zl ale nie ma jak oddać więc daje np. zegarek warty tyle.(dłużnik od razu wrobi coś innego)
Odnowienie – polega na tym że zainteresowane strony umowy anulują pierwotną umowę ale w jej miejsce zawierają nową. (dłużnik robi coś innego ale w przyszłości)
Potrącenie – pojawia się w sytuacji kiedy dwie strony są wobec siebie jednocześnie dłużnikami i wierzycielami a świadczenia które muszą wykonać są jednorodne (tego samego rodzaju). Występuje jeżeli obie należności są już wymagalne czyli po terminie. Jedna ze stron może wystawić oświadczenie o potrąceniu w tym momęcie umarzane są obie należności do wysokości tej niższej czli jeśli jedna strona miała dać 100 a druga 70 to z obydwu 70 się umarza a z wyższej kwoty zostaje 30
Zwolnienie z długu – wierzyciel może stwierdzić że zwalnia z wykonania obowiązku dłużnika. Wymaga ono jednak porozumienia między dłużnikiem a wierzycielem a nie samej woli wierzyciela
Następcza niemożliwość świadczenia -
Zmiana wierzyciela podczas trwania umowy.
Może być przedmiotem dziedziczenia. Jeśli wierzyciel umiera wierzytelność (czyli możliwość związana z umową) przechodzi na dziedziców lub dziedzica.
Przelew wierzytelności inaczej zwany cesją – umowa zawierana pomiędzy dotychczasowym wierzycielem którego nazywamy cedentem, a cesjonariuszem czyli tym kto nabywa wierzytelność. Co do zasady ta wierzytelność przechodzi na nabywcę w momencie zawarcia umowy. Przelew wierzytelności może być odpłatny, jest to wtedy sprzedaż, lub może być bezpłatny, jest to wtedy darowizna. Każda wierzytelność może być przedmiotem takiego zbycia wierzytelności. Można też zbyć tylko część wierzytelności. Czasem przepisy zabraniają przenoszenia wierzytelności, np. umowa najmu – najemca nie może powiedzieć że ktoś inny będzie mieszkał w najmowanym przez niego domu. Co do zasady nie istnieje możliwość oddawania komuś swojego zarobku za pracę, czyli pracuję a moją wypłatę dostaje osoba 3.
Czasami w umowie tworzone są klauzule zabraniające przelewu wierzytelności.
Co do zasady dłużnik nie ma wpływu na to czy wierzyciel przelewa swoje prawo do wierzytelności na osobę trzecią, nie jest wymagana zgoda dłużnika, aby taki przelew wykonać.
Jeśli taki przelew nastąpi, w interesie cesjonariusza leży to aby zawiadomić dłużnika o zaistniałym przelewie. Jeżeli dłużnik nie zostanie poinformowany i spełni dwój dług na rzecz cedenta a nie cesjonariusza, z jego strony umowa została wykonana. Dłużnik musi wiedzieć komu ma spełnić świadczenie.
Cedent nie bierze odpowiedzialności za niewypłacalność dłużnika.
Wstąpienie prawa zaspokojonego wierzyciela (subrogacja) – osoba trzecia spełnia świadczenie wierzycielowi, sama stając się wierzycielem dla dłużnika. Jest to możliwe wyłącznie w sytuacjach dopuszczalnych prze prawo.
Sytuacje w których dług zostaje przeniesiony na inną osobę
W przypadku śmierci dłużnika, jego długi przechodzą na rzecz jego spadkobierców. Odpowiadają oni za dług zmarłego całym swoim majątkiem. Jeżeli dochodzi do przyjęcia z spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca odpowiada za dług do wartości całości odziedziczonego spadku.
Drugim sposobem zmiany dłużnika jest tzw. przejęcie długu. Pojawia się osoba trzecia która zastępuje dłużnika i spłaca należność wierzycielowi. Może się to stać za pomocą umowy zawieranej pomiędzy dłużnikiem a przejemcą. Taka umowa musi być zawarta na piśmie i musi zostać wyrażona pisemna zgoda wierzyciela, wierzyciel musi zgodzić się na to aby ktoś inny stał się jego dłużnikiem.
Konsekwencjami takiego przejęcia długu jest to że dłużnik nie ma dłużej obowiązku świadczenia na rzecz wierzyciela, natomiast taki obowiązek przechodzi na przejemcę.
Drugim przypadkiem może być przejęcie długu na podstawie umowy pomiędzy wierzycielem a przejemcą. Umowa ta musi być stworzona na piśmie, a dłużnik w jakikolwiek sposób musi wyrazić na nią zgodę.
Koplejnym sposobem na zmianę dłużnika jest przystąpienie do długu. Polega ono na tym że obok dotychczasowego dłużnika pojawia się osoba trzecia która również staje się dłużnikiem. Mamy do czynienia z jednym świadczeniem którego wierzyciel może domagać się od dwóch różnych osób. Dłużnik i osoba przystępująca do długu odpoiadają za dług solidarnie. Przystąpienie do długu następuje na podstawie umowy między wierzycielem a przystępującym lub przystępującym a dłużnikiem. Przystępienie może również wynikać z przepisów prawa. Np. W sytuacji zbycia przedsiębiorstwa. Zbycie przedsiębiorstwa oznacza jedynie zbycie aktywów tego przedsiębiorstwa. Jeżeli chodzi o długi przedsiębiorstwa pojawia się konstrukcja w której za długi odpowiada osoba która zbywa to przedsiębiorstwo, jednak do tego długu przystępuje i odpowiada za ten dług również osoba nabywająca przedsiębiorstwo.
Nie można sprzedać długu, jest to tylko obowiązek i cięża który sam w sobie nie ma wartości.
Spółki.
Występują dwa rodzaje spółek cywilne i handlowe.
Spółka cywilna to tylko umowa o wspólnym prowadzeniu działalności gospodarczej. Dzięki tej umowie kilka podmiotów chce dążyć do wspólnego celu gospodarczego. W Polsce spółka cywilna nie jest osobnym bytem prawnym, jednak w niektórych innych państwach powstanie takiej spółki stwarza nowy byt prawny. Do powstania spółki cywilnej potrzebne jest zawarcie umowy przez przynajmniej dwa podmioty. Wspólnikami spółki cywilnej mogą być różnego rodzaju podmioty, osoby fizyczne, prawne, lub spółki handlowe. Od strony prawnej nie ma obwarowań jeżeli chodzi o wspólników. Ta umowa nie wymaga szczególnej formy. Może być zawarta nawet ustnie, jednak w praktyce zawiera się ją na piśmie. W tej umowie muszą się znaleźć: wspólnicy, czyli kto zakłada spółkę oraz musi być wskazany wspólny cel gospodarczy któremu ma służyć ta spółka, trzecim elementem który musi się znaleźć jest sposób przyczynienia się każdego ze wspólników do osiągnięcia tego celu gospodarczego. W praktyce sprowadza się to do wnoszonego do spółki przez każdego wspólnika wkładu. Często jest to po prostu jakaś suma pieniędzy. Zdaraza się jednak że wkładem może być rzecz. Wniesienie rzeczy na własność oznacza że wszyscy wspólnicy stają się współwłaścicielami tej rzeczy. Można też jako wkład udostępnić rzecz do użytku, w tej sytuacji każdy wspólnik może korzystać z tej rzeczy jednak właścicielem zostaje jedna osoba. Wkładem wspólnika nie może być to co jest jego obowiązkiem, np. prowadzenie spółki. Te elementy są obowiązkowe w każdej umowie o zawarcie spółki. Dalsze elementy zależą od woli wspólników. Wprowadzanie dalszych elementów ma sens jeżeli chcemy zmienić coś co jest regulowane prawnie jeżeli chodzi o spółki. Np. jeśli chcemy zmienić sposób prowadzenia spółki, prawo mówi że w ważnych sprawach spółki wspólnicy muszą się zgodzić co do podjętej decyzji, możemy jednak zastrzec w umowie inny sposób podejmowania decyzji.
SPÓŁKA NIE JEST PODMIOTEM WIĘC NIE ZAWIERA UMÓW UMOWY ZAWIERAJĄ WSPÓLNICY NIE SPÓŁKA.
Istotną kwestią jest również czas trwania spółki, co do zasady spółka jest tworzona na nieokreślony czas, jednak wspólnicy mogą chcieć określić, że spółka trwa np. 2 lata, lub do wykonania, osiągnięcia celu gospodarczego. Kolejną kwestią może być podział zysków i strat związanych z działalnością spółki, co do zasady wszyscy wspólnicy mają równy udział w zyskach i są odpowiedzialni za straty po równo. Wspólnicy odpowiadają za długi związane z działalnością spółki solidarnie. Uczestnictwo w spółce wiąze się zawsze z odpowiedzialnością całym swoim majątkiem za długi spółki. Nie można zbyć prawa do zysków i odpowiedzialności za długi. Można w umowie zastrzec co dzieje się jednak gdy dług np. spłaci jednen wspólnik. Można ustalić sprawy dotyczące rozliczenia między wspólnikami. Przed wierzycielami zawsze odpowiadają tak samo.
W umowie można zawrzeć również klauzulę zgodnie z którą po śmierci wspólnika na jego miejsce wchodzą jego spadkobiercy. Jeśli jest tylko 2 wspólników a taka klauzula nie istnieje po śmierci jednego z nich spółka musi przestać istnieć.
Można również uregulować jakie czynniki będą przesądzały o rozwiązaniu spółki. Np. klauzula jeśli spółka przez 2 kolejne lata przynosi straty trzeba ją rozwiązać.
Nie istnieje żaden rejestr spółek cywilnych. Nie ma też żadnego źródła z którego można by się dowiedzieć jaka jest treść umowy cywilnej. Można się tego dowiedzieć tylko od wspólników.
W założeniu skład spółki cywilnej powinien być niezmienny, z kodeksu cywilnego wynika, że wspólnik nie może wyjść ze spółki i na swoje miejsce postawić kogoś innego. Wspólnik ma jednak zawsze prawo wypowiedzenia swojego udziału w spółce z ważnych powodów, wtedy może dojść do tego że wspólnik występujący ze spółki przenosi na inną osobę swoje roszczenia związane z udziałem w spółce, ta osoba wnosi natomiast te roszczenia jako wkład w spółkę i staje się nowym wspólnikiem w miejsce starego. Taki ruch musi być jednak zaakceptowany przez innych wspólników. Należy zwrócić uwagę na to że taka podmiana nie uwalnia wspólnika występującego ze spółki od odpowiedzialności za dlugi powstałe w czasie jego udziału w spółce, nowy wspólnik odpowiada tylko za długi powstałe od momentu w którym stal się wspólnikiem.
Spółka cywilna ulega rozwiązaniu jeśli:
Wszyscy wspólnicy zgodzą się na rozwiązanie spółki
Okoliczności z mocy prawa powodują rozwiązanie spółki, czyli upadłość jednego ze wspólników, lub sytuacja w której w spółce miałby zostać tylko jeden wspólnik
Jeśli sąd orzeknie o rozwiązaniu spółki. Każdy wspólnik może wystąpić do sądu o rozwiązanie spółki z ważnych powodów
Zaistnieje powód zastrzeżony w umowie mogący być podstawą do jej rozwiązania. Jednak rozwiązanie spółki nastąpi tylko jeśli któryś ze wspólników powoła się na dany czynnik
Konsekwencjami rozwiązania spółki są:
Spłata długów spółki – w pierwszej kolejności z majątku spółki, jeśli ten majątek nie wystarcza wspólnicy muszą z prywatnych majątków pokryć te długi
Jeśli po spłacie długów zostanie jakaś część majątku, najpierw zwracany jest wspólnikom ich wkład, jeśli nadal coś zostanie, dzieli się to równo pomiędzy wspólników.
Nie zostają żadne aktywa ani długi które są wspólne.
Szczególnym przypadkiem w którym spółka cywilna przestaje istnieć, jest przekształcenie spółki w spółkę handlową.
Osobowe spółki handlowe
Spółka Jawna
Spółka komandytowa
Spółka
Spółka komandytowo-akcyjna
Wszystkie te spółki działają na zasadzie kodeksu o spółkach handlowych. Spółka taka musi zostać wpisana do kodeksu sądowego. Spółki te nie są osobami prawnymi. Przekłada się to na podstawy do opodatkowania. Dochody spółek sa opodatkowane dopiero po podziale dochodów na wspólników. Sama spółka nie płaci podatku od dochodów jakie osiąga. Może być podatnikiem podatku Vat. Z punktu widzenia podatkowego w postaci osobowej spółki handlowej jest korzystniejsze niż prowadzenie spółki z o.o. lub spółki akcyjnej, ponieważ spółki te są opodatkowane jako osoba prawna, a później po podziale dochodu na wspólników, poraz kolejny ich dochód jest opodatkowany jak dochód osoby fizycznej. W przypadku spółek będącej osobami prawnymi wspólnicy nie ponoszą odpowiedzialności na długi spółki własnym majątkiem. Ryzykują tylko wkładami do spółki, a nie swoim własnym majątkiem. W spółkach handlowych za długi tych spółek odpowiada najpierw majątkiem spółki, ale oprócz tego subsydiarnie za te długi odpowiadać mogą też wspólnicy tej spółki własnym majątkiem ( w przypadku gdy spółka jest niewypłacalna).
Podstawą zawierania tych spółek są umowy zawierane pomiędzy wspólnikami. Zwyczajowo musi być co najmniej 2 wspólników. Spółki handlowe charakteryzują się tym że ważne jest to kto jest wspólnikiem. W spółkach tych nie ma co do zasady możliwości przenoszenia praw na osoby trzecie. Skład spółki nie powinien ulegać zmianie. Podczas zawierania umowy można jednak zastrzec sobie prawa do zbywania praw do spółki.
Spółka jawna
Do powstania tej spółki jest konieczne zawarcie umowy na piśmie. W tej umowie trzeba wskazać wspólników, nazwę firmy pod którą ta spółka będzie działała, w tej nazwie musi być zawarte nazwisko przynajmniej jednego z wspólników. Musi w tej nazwie zawierać się również to że jest to spółka jawna. W umowie musi być określona siedziba spółki na terenie Polski. Muszą być określone wkłady pieniężne i niepieniężne wspólników. Muszą być określone wartości wkładów. W umowie musi być wskazany przedmiot działalności spółki.
Po zawarciu umowy konieczne jest zgłoszenie spółki do rejestru spółek. W tym zgłoszeniu musi być zawarty sposób reprezentowania spółki. Zgodnie z przepisami kodeksu każdy wspólnik może reprezentować spółkę.
Dopiero po wpisaniu do rejestru spółka staje się samodzielnym podmiotem mogącym prowadzić działalność. Staje się właścicielem wszystkiego co do spółki wnieśli wspólnicy i wszystkiego co nabędzie w trakcie funkcjonowania. Za długi każdy wspólnik odpowiada subsydiarnie.
W spółce jawnej w założeniu sami wspólnicy mają prowadzić spółkę, można zastrzec w umowie że prowadzeniem spraw spółki zajmie się jeden ze wspólników, lub kilku z nich. Nie można powierzyć zarządzania spółką tylko osobie trzeciej. Udział w zyskach i stratach spółki – każdy wspólnik bierze udział w zyskach i stratach niezależnie od wniesionego wkładu. Można wyłączyć wspólnika z udziału w stratach ale nie w zyskach. Spółka jawna może ulec rozwiązaniu z kilku powodów:
Przyczyny wskazane w umowie
Jednomyślna uchwała wszystkich wspólnikow
Ogłoszenie upadłości spółki
Śmierć wspólnika
Wypowiedzenie umowy przez któregoś ze wspólników
Orzeczenie sądu o rozwiązaniu spółki jawnej
Po rozwiązaniu spółki następuje proces likwidacji spółki. W ramach likwidacji przede wszystkim spłaca się długi spółki, później składa się do sądu wniosek o wykreślenie z rejestru. Dopiero wtedy spółka przestaje istnieć.
Spółka partnerska – przeznaczona jest do wspólnego wykonywania tzw. wspólnych zawodów. Partnerami w tych spółkach mogą być osoby wykonujące zawody określone w kodeksie spółek handlowych.
Spółka ta również musi być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. W umowie umieszcza się oprócz tego samego co w spółce jawnej, rodzaj wykonywanego wolnego zawodu. Jeżeli składa się do sądu wniosek o wpisanie do rejestru sądowego, to do tego wniosku muszą być dołączone dokumenty czy wspólnicy mają prawa do wykonywania określonego wolnego zawodu. Moment wpisu jest decydujący o powstaniu spółki.
Odpowiedzialność za długi wspólne najpierw odpowiada spółka a potem subsydiarnie wspólnicy. Istnieją również długi za wykonywanie wspólnego zawodu przez danego wspólnika, odpowiada za nie spółka, a potem subsydiarnie ten wspólnik z którego działalnością związany jest dług. Można w umowie zawrzeć klauzule że wspólnik odpowiada za dług wynikający z działalności innego wspólnika. W spółce partnerskiej każdy wspólnik może działać sam i na rzecz spółki. W spółce partnerskiej można ustanowić zarząd. Do zarządu może być dopuszczona osoba trzecia, która nie jest partnerem. W przypadku utraty uprawnień które dają możliwość do wykonywania wolnego zawodu, ma on obowiązek wystąpienia ze spółki, poniewa nie może być już dłużej wspólnika. W przypadku śmierci wspólnika, nie zawsze spadkobierca ma takie uprawnienia jak zmarły, jeśli nie mają ich to nie mogą przystąpić do spółki w miejsce zmarłego.
Szczególna sytuacja jest gdy mamy dwóch partnerów a jeden z nich traci uprawnienia, w tej sytuacji partner który dalej ma uprawnienia ma rok czasu na znalezienie nowego partnera. Jeśli nie znajdzie nowego partnera spółka taka ulega rozwiązaniu.
Spółka komandytowa – występują dwa rodzaje wspólników. Komplementariusze i Komandytariusze. Komplementariusz odpowiada za długi tak jak wspólnik spółki jawnej czyli subsydiarnie, natomiast komandytariusz odpowiada za długi spółki subsydiarnie ale tylko do kwoty określonej w umowie, kwota ta jest pomniejszona o wkład wniesiony do spółki przez komandytariusza. W każdej spółce komandytowej musi być co najmniej jeden komandytariusz i komplementariusz. W nazwie spółki może znaleźć się tylko nazwisko komplementariusza. Tylko komplementariusz może decydować o sprawach spółki i prowadzi ją, komandytariusz może być tylko pełnomocnikiem spółki.
Umowa spółki komandytowej musi być zapisana w formie aktu notarialnego.
Spółka komandytowo-akcyjna – skrzyżowanie spółki akcyjnej i komandytowej. Występują komplementariusze, obok nich występują akcjonariusze. Akcjonariusz wnosi wkład, uzyskuje akcje i partycypuje w zyskach. Kapitał początkowy spółki powinien wynosić 50000 zl.
do powstania tej spółki potrzebne jest stworzenie statutu w formie aktu notarialnego i podpisanie go przez komplementariusze którzy są założycielami spółki. Później zbiera się kapitał, a po jego zebraniu składa się wniosek o zarejestrowanie spółki komandytowo akcyjnej.
Weksel – papier wartosciowy zawierający bezwarunkowe zobowiązanie do zapłaty określonej sumy pieniędzy. Cechą charakterystyczną jest abstrakcyjny charakter, oznacza to że w momencie wystawienia weksla przestaje mieć znaczenie powód wystawienia weksla. (weksel jest skuteczny niezależnie od podstawy prawnej powodu wydania weksla). Wyróżnia się dwie postacie weksla:
Weksel trasowany – 3 podmioty: wystawca, trasat (dłużnik), remitent (wierzyciel).
W Polsce występuje uproszczenie występuje tylko wystawca i remitent – wystawca sam zobowiązuje się do zapłaty a nie poleca komuś aby to on zapłacił jak w przypadku powyżej.
Funkcje weksla:
Środek płatniczy – może zastępować pieniądz
Funkcja kredytowa – dzięki wekslowi odracza się termin zaplaty
Funkcja obiegowa – weksel jest przeznaczony do obrotu, można go zbyć, przenieść na inną osobę
Funkcja gwarancyjna, zabezpieczające – wzmacnia pozycję wierzyciela w stosunku do dłużnika. Dochodzenia z roszczeń weksla są prostsze i szybsze. Jeżeli ktoś domaga się zapłaty z weksla, wystarczy przedstawić oryginał weksla aby otrzymać nakaz zapłaty i płaci za to o ¼ mniej niż za pozew sądowy. Weksel zmiejsza koszty związane z dochodzeniem swoich praw do zapłaty.
Weksel można sprzedać na zasadzie INDOSU. Stronami są indosant i indosatariusz. Indosant to osoba która ma prawa do weksla i chce je zbyć, natomiast indosatariuszem jest osoba która chce nabyć prawa. W wekslu znajduje się również poręczenie, osoba wystawiająca to poręczenie to avalista. Z weksla odpowiedzialność ponoszą wszystkie osoby które się na tym wekslu podpisały. Wystawca weksla podpisuje się na wekslu w momencie jego wystawienia, trasat podpisuje się na wekslu jak przyjmuje ten weksel do zapłaty. Wierzyciel sprzedając weksel też musi się tym wekslu podpisać i wziąć odpowiedzialność za ten weksel.
Ważna jest również treść weksl, jest ona ściśle określona. Należy pamiętać o kilku kwestiach:
W treści tego weksla musi pojawić się słowo weksel w języku w którym ten weksel jest napisany.
Musi się znajdować bezwarunkowe zobowiązanie zapłaty, lub polecenie zaplaty. Nie może być zawarty tam warunek zaplaty. Nie można uzależnić zaplaty weksla od warunku.
Musi być wskazana kwota którą dłużnik ma zapłacić.
Musi być wskazana osoba która ma zapłacić.
Musi być wskazany Remitent czyli dla kogo jest ten weksel wystawiany.
Musi być też ustalony termin płatności weksla. Istnieją 4 sposoby określania terminu płatności weksla:
Konkretna data
Oznaczenie jako „7 dzień po dacie wystawienia itp…”
Oznaczenie jako „7 dzień od okazania weksla do zapłaty”itp.
Termin płatności w dniu okazania weksla dłużnikowi.
Częstym bledem jest ustalenie niejasnej daty czyli np. zapłacę do 5 maja 2013 roku. Musi być wskazana konkretna data.
Musi się znaleźć podpis wystawcy.
Często stosowanym wekslem jest weksel imblanco. Nie zawiera on tych wszystkich czynników tylko podpis wystawcy. Jest to niebezpieczne dla osoby która podpisuje taki weksel ponieważ może on być użyty niezgodnie z jego przeznaczeniem. Często połączona jest z tym wekslem deklaracja wekslowa, która zawiera ustalenia stron w jakich sytuacjach kiedy i na jaką kwotę można ten weksel wypisać. Jest to umowa pomiędzy stronami. Jeśli weksel taki zostaje zbyty osoby która kupuje prawa do weksla nie jest objęta deklaracją wekslową. Można jednak zastrzec klauzule „nie na zlecenie” aby weksel nie mógł być zbyty.
W przypadku weksla trasowanego pojawia się problem z przedstawieniem weksla trasatowi, jeśli odmówi on przyjęcia i podpisu weksla, odpowiedzialność za weksel ponosi tylko wystawca. Gdy nadchodzi termin spłaty osoba która posiada prawa do weksla powinna się zgłosić do dłużnika. Jeśli odmówi on zapłaty wchodzi w zycie postępowanie nakazowe. Występują do sądu posiadacz weksla może pozwać wszystkie osoby które na wekslu sa podpisane, ponieważ wszystkie te osoby odpowiadają solidarnie za ten weksel.
Zdolność wekslową ma każdy podmiot prawa, za wyjątkiem spółka cywilna. (mają zdolność wekslową tylko wspólnicy takiej spółki, jeśli chcemy żeby każdy odpowiadał za weksel to musimy ih zmusić wszystkich do podpisu weksla) jeśli chcemy aby spółka inna niż cywilna odpowiadała z weksla wystarczy że weksel podpisze osoba która może te spółke reprezentować.