Źródła i wykładnia prawa

Ustawa o rachunkowości obejmuje 3 rzeczy:

• Wycenę

• Sprawozdania

• Badanie sprawozdań

Prawo jest:

• Zespołem norm generalnych i abstrakcyjnych

• Opatrzonych sankcją skupioną realizowaną w ramach przymusu administracyjnego(państwowego)

System prawa finansowego- jest zbiorem norm o charakterze generalnym i abstrakcyjnym(taka norma ze względu na swój charakter dot.wszystkich podmiotów w pewnym abstrakcyjnym stanie faktycznym, nie ma charakteru zindywidualizowanego).

Decyzja administracyjna jest formą stosowania prawa i w odróżnieniu od normy ma ona charakter indywidualno konkretny gdyż dot. określonej osoby w jej konkretnym stanie faktycznym.

System prawa składa się z norm opatrzonych sankcją skupioną.
Sankcje rozsiane w przypadku norm etycznych , nie możemy ich egzekwować.
System prawa finansowego-opatrzony sankcją skupioną.

Na chwilę obecną mamy tzw. zamknięty katalog źródeł prawa, który został obecnie wprowadzony Konstytucją z 97r. Istotą zamkniętego systemu źródeł prawa jest to, ze powszechnie obowiązujące prawa i obowiązki mogą być nakładane wyłącznie w drodze określonych rodzajów aktów prawa.

Źródła powszechnie obowiązujące(akty prawne):

• Konstytucja- jest ustawą i od ustawy różni Konstytucję różni tryb zmian

• Ustawy- jest to podstawowy akt prawny w ramach którego można nakładać obowiązki i przyznawać prawa

• Rozporządzenia wykonawcze od ustaw

• Ratyfikowane umowy międzynarodowe

• Akty prawa miejscowego

Rozporządzenie ma charakter wykonawczy i może być wydawane wyłącznie w oparciu o delegację ustawową. Ta delegacja musi określać zakres rozporządzenia i podmiot uprawniony do jego wydania( rozporządzenia wydaje Rada Ministrów, Ministrowie). Rozporządzenia mogą obowiązywać jeśli są niezgodne z ustawą dopóki nie zostaną odrzucone przez Trybunał Konstytucyjny.

Umowy muszą być ratyfikowane(zgoda wyrażona przez sejm) w odniesieniu do umów międzynarodowych ponieważ podpisuje je władza wykonawcza są one zobowiązaniem państwa a nie obywateli i żeby mogły być stosowane jako prawo powszechnie obowiązujące niezbędne jest ich zaakceptowanie(ratyfikacja) przez sejm.

2 rodzaje aktów prawa unijnego:

• Dyrektywa jest aktem prawa skierowanym do państwa członkowskiego i wymaga implementacji(wdrożenia) do krajowego porządku prawnego np. dyrektywa nr 112/2006/We która reguluje podatek od wartości dodanej i została ona implementowana do krajowego porządku prawnego ustawą z marca 2004 od podatku od towarów i usług. Obecnie przyjmuje się możliwość bezpośredniego powoływania się na przepisy dyrektywy przez obywateli państw członkowskich jeżeli spełnione są dwa warunki:

-jeżeli dyrektywa nie została implementowana lub została implementowana błędnie

-jeżeli jej zapisy wprowadzają jasne i precyzyjne obowiązki lub uprawnienia na które

obywatele państw członkowskich mogą się powoływać

• Rozporządzenia obowiązują bezpośrednio i nie wymagają implementacji do krajowego porządku prawnego np. wspólnotowy kodeks celny to załącznik do rozporządzenia

Źródła prawa-prawo podatkowe
Ustawowy zakres regulacji(art. 217 Konstytucji):
Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy.

Promulgacja

• Ustawa o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych z 20 lipca 2000 roku:

-niezwłoczne ogłoszenie w publikatorze;
-zasadą jest obowiązywanie aktu 14 dni od jego ogłoszenia
-można nadać aktowi wsteczną moc obowiązującą , jeżeli zasady demokratycznego
państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie

Żeby akt prawny mógł obowiązywać musi nastąpić jego promulgacja.

Czy prawo może działać wstecz?

Zgodnie z ustawą prawo może działać wstecz jeżeli jest to zgodne z zasadą demokratycznego państwa prawnego.
Interpretacja: Jeżeli nowy akt prawa nakłada obowiązki to nie może on działać wstecz, jeżeli przyznaje uprawnienia lub jest względnie korzystniejszy dla adresata niż przepisy dotychczas obowiązujące wówczas takie przepisy mogą działać wstecz.

VACATIO LEGIS- okres pomiędzy opublikowaniem a wejściem w życie określonego aktu prawnego , co do zasady nie powinien być on krótszy niż 14 dni.

Norma prawna- jest wzorem powinnego zachowania się opatrzonego sankcją. Przepisy tworzą normę prawną ale przejście od przepisu do normy wymaga zastosowania metod wykładni.

Trójdzielna konstrukcja normy prawnej

Hipoteza- to pewien stan faktyczny w którym adresat normy powinien podjąć określone działanie lub powstrzymać się od takiego działania zgodnie z dyspozycją.

Dyspozycja-to pewien nakaz lub zakaz określonego zachowania się w stanie faktycznym objętym hipotezą.

Sankcja-to ujemne konsekwencje zachowania się adresata normy niezgodnie z dyspozycją

Rodzaje wykładni ze względu na osobę:

• Autentyczna-przez prawodawcę

• Formalna-przez organy państwa

• Legalna-przez organ upoważniony przez prawodawcę

• Operatywna-przez organ stosujący prawo(np.sądy)

• Doktrynalna-przez przedstawiciela nauk prawniczych

Nie ma w Polsce wykładni autentycznej dokonywanej przez ustawodawcę oraz wykładni formalnej natomiast wszystkie pozostałe metody wykładni są w PL stosowane.

Rodzaje wykładni ze względu na metodę:

1. Językowa-istotą jest stworzenie normy prawnej w oparciu o reguły języka w którym został sformułowany akt prawny,

SEMANTYKA-odnosi się do znaczenia, mówi o tym jakie znaczenie ma dane sformułowanie , zasadą jest że nadajemy zwrotom użytym w aktach prawnych znaczenia potocznego chyba że ustawodawca inaczej je zdefiniował. Wyjątkiem od powyższej zasady są def. Legalne, czyli definicje przyjęte przez ustawodawcę które muszą być stosowane zawsze tam gdzie ustawodawca się tym określonym pojęciem posługuje.

SYNTAKTYKA- jest to składnia „i/lub” „oraz,bądź”, „i” jest to koniunkcja łączna gdzie dla zaistnienia określonej konsekwencji wymagane jest spełnienie wszystkich przesłanek objętych tym spójnikiem
„lub” jest to alternatywa rozłączna gdzie dla zaistnienia określonych konsekwencji wymagane jest zaistnienie choćby jednej przesłanki objętej tym spójnikiem.

Partykuły ( należy, powinno)
Przy partykułach nieostrych” powinno, należy” należy zweryfikować istnienie sankcji, jeżeli została ona określona traktujemy to sformułowanie jako musi.

Wykładnia językowa-dyrektywy

• Użytym w tekście aktu prawnego zwrotom należy nadawać znaczenie potoczne, chyba że ustawodawca zastrzegł inne znaczenie,

• Bez umotywowanych racji nie należy identycznym sformułowaniom w tym samym akcie prawnym nadawać różnych znaczeń

• Należy ustalać znaczenie przepisów prawnych w taki sposób, by żadne fragmenty nie okazały się zbędne, wypowiedź powinna być traktowana jako pewna całość

• Jeżeli określony termin należy do terminów specyficznych w określonej dziedzinie wiedzy, to należy przyjąć, iż termin ten ma takie znaczenie jak w tych dziedzinach(domniemanie znaczenia specjalnego)

• Tam gdzie rozróżnień nie wprowadza sam prawodawca tam nie wolno ich wprowadzać interpretatorowi.

2. Systemowa-istotą jest określenie znaczenia przepisów w zależności od jego położenia w określonym akcie prawnym ( wykładnia systemowa wewnętrzna) lub w relacji do innych aktów prawa (wykładnia systemowa zewnętrzna ). Przepisy na początku aktów prawnych mają charakter bardziej ogólny niż przepisy dalszej jej części.

LEX SPECIALIS DEROGAT LEGI GENERALI
przepis szczególny uchyla przepis o charakterze ogólnym

Wykładnia systemowa- dyrektywy

• Należy przyjąć, iż interpretowany przepis został celowo umieszczony w określonej części aktu normatywnego

• Interpretując normy należy mieć na względzie ich strukturę hierarchiczną

• Normy prawa wewnętrznego powinny być interpretowane w zgodzie z normami prawa europejskiego

• Interpretacja norm polskiego prawa podatkowego powinna być zgodna z normami prawa międzynarodowego

• Nie należy interpretować przepisów tak aby były one sprzeczne z innymi przepisami

• Nie wolno interpretować przepisów prawa w sposób prowadzący do luk

3. Funkcjonalna, in. celowościowa polega na założeniu ze przepis jest wyrazem zamierzeń ustawodawcy a zatem należy określić jego cel.

W prawie finansowym wykładnia funkcjonalna ograniczona jest znaczeniem słów przyjętym w płaszczyźnie wykładni językowej.

Wykładnia celowościowa-dyrektywy

• Interpretacja powinna uwzględniać cel wprowadzonej regulacji

• Przepis stanowi wyraz zamierzeń ustawodawcy w zakresie i sposobie regulowania określonej materii

ALE

• Wykładnia nie może wykraczać poza sens słów i rozumienie przepisu przyjęte w ramach wykładni językowej

LUKA PRAWNA- pewien obszar nieuregulowany

Rodzaje luk:

• Luki rzeczywiste- faktyczny brak regulacji w obszarze prawa finansowego oznacza to że w obszarze luki nie ma żadnych obowiązków

• Luki pozorne- wynikające z ujemnej oceny stanu prawnego, można stosować wykładnie żeby zobaczyć czy coś powinno być uregulowane czy nie.

Reguły wnioskowań prawniczych:

• Argumentum a contrario-wnioskowanie z przeciwieństwa- polega na tym, ze jeżeli coś jest uregulowane coś innego nie jest uregulowane na zasadzie przeciwieństwa

• Argumentum a simile- wnioskowanie z podobieństwa- przyjmujemy że coś co zostało uregulowane prowadzić może do podobnej regulacji innego obszaru

• Argumentum a fortiori:

  • a minori ad maius-wnioskowanie z mniejszego na większe-czyli jeżeli został uregulowany element całości to regulacje tą stosujemy również do całości

  • a Maori ad minus-wnioskowanie z większego na mniejsze-jeżeli uregulowana została całość to regulacja ta dotyczyc będzie również elementów tej całości.