ANATOMIA I FIZJOLOGIA ZWIERZĄT 26.03.2010 Uk. mięśniowy.

BUDOWA MIĘŚNIA:

*makroskopowa:

-brzusiec zbudowany z włókien mięśniowych [tk. mięśniowej] (zaznaczony na czerwono),

-przyczep początkowy i końcowy, część ścięgnista (zaznaczona na biało)

-ścięgno początkowe i końcowe, przyczep do okostnej włóknami kolagenowymi,

Mięśnie są zależne od woli, brzusiec posiada zdolność skurczu i rozkurczu.

Każde pojedyncze włókno mięśniowe otacza omięsna własna. Grupa włókien mięśniowych (pęczki, wiązki) otacza omięsna wewnętrzna, zaś cały mięsień pokrywa grubsza warstwa - omięsna zewnętrzna.

*mikroskopowa - komórka mięśnia poprzecznie prążkowanego (włókno mięśniowe) zbudowana jest z:

-błony komórkowej (sarkolema),z warstwą glikoaminoglikanów. Błona ta otacza mięsień,

- licznych jąder,

-cytoplazmy (sarkoplazma), zawierająca mioglobinę, która przenosi 1 cząst. tlenu,

-włókienek kurczliwych (miofibryli), które wykazują poprzeczne prążkowanie.

W mikroskopie widzimy poprzeczne prążki, gdzie prążki A mają jasny prążek H (strefa Hansena). Prążki I mają prążek Z (błona Krausego). Jasny prążek (izotropowy) załamuje światło jednokrotnie a ciemny(anizotropowy) 2 krotnie. Odcinek fibryli od Z do Z nazywamy - sarkomerem.

SARKOMER - podstawowa jednostka budulcowa miofibryli.

*składa się z włókienek białkowych:

-aktynowych,

-miozynowych.

ŚCIĘGNO - część bierna mięśnia, mało unaczyniona, mało unerwiona, mało rozciągliwa jednak stosunkowo wytrzymała na zmęczenie. Umocowują się do kości. Gł. Spotykane na kończynach w miejscu przyczepu początkowego i końcowego włókień kolagenowych mięśni lub ich ścięgna przechodzą w warstwę włóknistą okostnej i zostają przez nią zakotwiczone w kośc, jako włókna Szarpeja,

ROZŚCIĘGNA - nie działają punktowo lecz na całej powierzchni.

*budowa - tk. łączna zbita o dużej zawartości włókien klejodajnych.

PODZIAŁ MIĘŚNI:

*ze względu na ułożenie włókien - zależnie od przebiegu włókien w stosunku do długości osi mięśnia:

-proste - mięśnie układają się równoległe do jego osi długiej,

-złożone - włókna układają się skośnie pod jednym lub kilkoma kątami:

-jednopierzaste - część ścięgnista otacza końcową część mięśniową od zewnętrz,

-dwupierzaste - jedna cz. ścięgnista wnika do środka cz. mięśniowej, druga obejmuje ją od zewnątrz, co powoduje wrażenie rozchodzenia się włókien na boki,

-wielopierzaste [trój pierzaste] - przebieg włókien w stosunku do cz. ścięgnistej jest złożony jeszcze bardziej.

*ze względu na kształt, np. :

-dwugłowy ramienia,

-czworoboczny uda.

*związany z czynnością:

-prostowniki,

-zginacze,

-przywodzące,

-odwodzące,

-obracające.

*zespoły wykonującą określona czynność:

-m. współdziałające - zespół mięśni pracujących w podobny sposób,

-m. antagonistyczne [przeciwdziałające] - zespół m. wykonujących przeciwną czynność w stosunku do współdziałających

PRZEKROJE MIĘŚNIA: są potrzebne do oceny mięśni,

-anatomiczny - prostopadły do osi mięśnia w jego najszerszym miejscu,

-fizjologiczny - prostopadły do kierunku włókien mięśniowych w najszerszym miejscu.

NARZĄDY POMOCNICZE MIĘŚNI:

-powięzie (fasciae) - struktury łącznotkankowe, które utrzymują miesień w naturalnym położeniu, zapobiegają przesuwaniu się podczas skurczu,

-kaletki maziowe (bursae synoviales) -twory łącznotkankowe o wyglądzie poduszek wypełnionych mazią, podobną do mazi stawowej. Występują między odcinkami narządu ruchu czyli między kością a ścięgnem lub mięśniem, między torebka stawowa a ścięgnem, między kością a skórą -> w miejscach gdzie te narządy poruszają się nad wystającymi częściami szkieletu. Ułatwiają ślizganie się narządów względem siebie, zapobiegają uszkodzeniu,

-pochewki ścięgien (vaginae tendinum) - otaczają ścięgna mięśni i podobnie jak kaletki maziowe ułatwiają ślizganie się narządów względem siebie. Zbudowane z cewki i dwóch blaszek: pokrywającej bezpośrednio ścięgno mięśnia i wyścielającej wewnętrzną powierzchnię pochewki włóknistej. Blaszki te przechodzą w siebie tworząc krezkę ścięgna,

-bloczki mięśni - stanowią podporę, wokół których owijając się ścięgna mięśni zmieniając kierunek swego przebiegu i działania,

-trzeszczki - małe kości wyst. w okolicy stawów (kopytowego, pęcinowego, kolanowego). Są ruchome, poprawiają warunki pracy układu dźwigni [kość, staw, ścięgno]. Łagodzą wstrząsy, chronią ścięgna od uszkodzeń. Trzeszczki zmieniają kierunek ścięgna, poprzez zmianę kątów między kośćmi a ścięgnami.

WAŻNIEJSZE GRUPY MIĘŚNI - w zależności od położenia [3]:

-głowy,

-tułowia,

-kończyn.

M. GŁOWY:

*wyrazowe twarzy - kurczą się, nadając charakterystyczny wygląd, zależny od stanu psychicznego zwierzęcia,

-powierzchniowe - silne ruchy skory twarzy, jamy ustnej, tzw. m. mimiczne:

-unosiciel i opuszczacz wargi (górnej, dolnej),

-ust - ruchy wargi i policzków a zwłaszcza zwężenia i zakykania ust, rozwarcie i rozszerzenie,

-policzkowe - przesuwanie pokarmu, wywoływanie charakterystycznych ruchów podczas ssania i picia,

-powiek okrężny - unosiciel i opuszczacz powiek,

-brwiowy,

-uszne - poruszają małżowiną uszną.

-głębokie - wokół ust, nosa, policzków, powiek, uszu - poruszają nimi.

Od mięśni wyrazowych zależą także takie czynności jak:

-ssanie,

-picie,

-pobieranie, chwytanie pokarmu,

-stan mimiczny twarzy.

*żuciowe - wprowadzają w ruch żuchwę, zbliżają ja do szczęki umożliwiając odgryzanie pokarmu i jego żucie.

- żwacz - największy, leży na zew. powierzchni żuchwy i szczęk. Przyczep początk. Jest na łuku jarzmowym i grzebieniu twarzowym, przyczep końcowy na bocznej powierzchni gałęxi kości żuchwowej.