Rodzaje tkanek :

- Tkanka nabłonkowa - nabłonek jednowarstwowy, rzęskowy, wielorzędowy, wielowarstwowy.

-Tkanka łączna - pełni funkcję odżywczą, podporową i obronną (krwinki białe, przeciwciała, odporność) . Dzieli się na tankę łączną właściwą - fibroblasty - nerwowa.

-Tkanka łączna o charakterze swoistym - tkanka mięśniowa.

-Tkanka kostna.

-Tkanka łączna szkieletowa.

Tkanka łączna właściwa - fibroblasty- maja zdolność budowy włókien podstawowych, dojrzałe postaci fibroblastów to fibrocyty ( substancje składające się głównie z połączeń białek i cukrów).

Histiocyty wytwarzają wypustki i mają zdolność niwelowania drobnoustrojów, wchodzi w skład układu obronnego i jest mikrofagiem.

Komórki łączne zawierają heparynę i histaminę ( składniki przeciw krzepliwości krwi ).

Komórki plazmatyczne biorą udział w produkcji granglobuli, w której biorą udział przeciwciała.

Komórka tłuszczowa- magazynuje tłuszcz.

Komórki napływowe to leukocyty. Krwinki białe dzielą się na limfocyty i leukocyty.

Wszystkie te komórki wytwarzają włókna tkanki łącznej.

Komórki kolagenowe odpowiadają za ściąganie.

Tkanka barwnikowa - melanina.

Tkanka siateczkowa zbudowana z komórek połączonych ze sobą wypustkami i tworzą sieci limfocyty- krwinki białe. Stanowi ona zrąb szpiku kostnego, śledziony i węzłów chłonnych.

Tkanka łączna szkieletowa ( chrząstki - tkanka łączna chrzęstna ) - chrzęstna, spiczasta pokrywa powierzchnie stawowe ( oskrzela ).

Tkanka sprężysta-małżowina uszna.

Tkanka chrzestna włóknista-nie wapnieje, zbudowana z włókien klejodajnych ( dyski międzykręgowe). Wszystkie chrząstki z wyjątkiem stawowych pokryte są błoną chrzęstną, która uniemożliwia wzrost chrząstek i odżywia je.

Tkanka kostna- komórki tkanki kostnej nazywamy osteoblastami (komórki kościotwórcze)układają się na powierzchni rosnącej kości.

Osteoblasty-----------------> osteocyty

Osteoblasty to komórki kościogubne ,maja duże znaczenie przy przebudowie kości rosnących zwierząt.

Oseina-organiczna część kości.

Kanały Howersa mają łączyć komórki kości z otoczeniem.

Tkanka mięśniowa- komórki-miocyty mają funkcję kurczenia się, rozkurczania się.

Miofibryle – włókienka kurczliwe, makro kompleksy filamentów w postaci mini pałeczek. Filamenty ułożone w nich są bardzo regularnie, zachodzą na siebie w układzie sześciokątnym (co widać na przekroju poprzecznym). W ich budowie wyróżnia się:

- filamenty cienkie, w skład których wchodzą następujące białka: aktyna, tropomiozyna i troponina,

-filamenty grube, w skład których wchodzi potężne białko miozyna.

Miofibryle są podstawowym elementem miocytów które tworzą tkankę mięśniową. Obserwując miofibryle pod mikroskopem elektronowym można zauważyć w nich obecność powtarzalnych fragmentów zawierających naprzemiennie ułożone obszary o dużej koncentracji aktyny, zwane prążkami jasnymi lub I, oraz fragmenty gdzie najwięcej jest miozyny, zwane prążkami ciemnymi albo A. Odcinek miofibryli ograniczony dwiema błonkami Z, to jest zawierający połowę prążka I, prążek A oraz połowę następnego prążka I, nazywa się sarkomerem. Jest on podstawową jednostką strukturalno-czynnościową włókienka kurczliwego.

Tkanka mięśniowa gładka- komórki tej tkanki mają różne kształty, kurczą się, oglądane pod mikroskopem nie odbijają światła. Występują w ścianach przewodu pokarmowego, ścianach naczyń krwionośnych. Mięśnie gładkie kurczą się niezależnie od naszej woli(automatycznie).

Mięśnie poprzecznie-prążkowane- proces kurczenia zależy od naszej woli (palce, ręce, nogi).Widoczne w sposób poprzeczny pod mikroskopem.

Miofibryle ------------>miofilamenty

Miozyna – białko wchodzące w skład kurczliwych włókien grubych w komórkach, zwłaszcza w mięśniach. Bierze udział w konstrukcji sarkomeru składającego się z włókien cienkich (zawierających aktynę), grubych i elastyny. Miozyna była jednym z pierwszych białek o poznanej sekwencji aminokwasów, sekwencji mRNA, oraz oznaczonej konformacji przestrzennej łańcucha polipeptydowego. Podobne białkowe włókna biorą też udział w procesie kariokinezy, separując chromosomy przyczepione do telomerów w kierunku centromerów. Miozyna jest złożona z dwóch łańcuchów polipeptydowych.

Aktyna (ang. actin) - białko wchodzące w skład kurczliwych filamentów aktynowych, stanowiących obok mikrotubul i filamentów pośrednich cytoszkielet komórki eukariotycznej. Nazwa nawiązuje do jej zdolności do stymulacji hydrolizy ATP. Aktyna występuje w dwóch postaciach: globularnej (G-aktyna o masie 42 kDa) i fibrylarnej (F-aktyna). Cząsteczka G-aktyny zawiera miejsca przyłączania miozyny.

Tkanka mięśnia sercowego- jest to mięsień poprzecznie-prążkowany, ale został wyodrębniony bo posiada jądro, a praca serca nie podlega naszej woli.

Tkanka nerwowa ma zdolność przewodzenia bodźców nerwowych.Zbudowana z komórek zwanych neuronami.

Komórki glejowe mają za zadanie odżywiać komórki właściwe-neurony.

Z tkanek zbudowane są narządy, czyli części ciała zbudowane z wielu tkanek, mające określony kształt, zajmują określone miejsce w organizmie, spełniają określoną funkcję np. serce ( np. pompuje krew ).

Układy - krążenia, oddechowy itp.!!

Układ kostny- składa się z narządów(kości).Funkcją jest tworzenie rusztowania ciała. Ochraniają części miękkie, narządy naszego ciała np. mózg. Układ kostny tworzy zespół dźwigni stawów, które umożliwiają poruszanie się. Produkuje elementy krwi, czyli krwinki czerwone w szpiku kostnym czerwonym. Kości zbudowane są z tkanki kostnej ( sole mineralne).Środek kości to istota gąbczasta, a wokół niej jest istota zbita przechodząca do trzonu kości, robi coś w postaci rury w której jest szpik kostny barwy kremowej- wysycony tłuszczami. Cała kość otoczona błoną okostną- jest bardzo dobrze unaczyniona i jest bardzo silnie unerwiona. U zwierząt młodych występuje tkanka chrzęstna umożliwiająca wzrost-jest zmineralizowana i z czasem tworzy się z niej kość. Kość 1/3 to składniki organiczne, a 70% to substancje nieorganiczne. Kości układają się w określone układy, a połączenia kości to stawy. Zapewniają one ruchomość.

Chrząstkozrost łączy kości miednicze, czaszki młodych zwierząt.

Więzozrost-więzadło karkowe łączące czaszkę z resztą tułowia.

Mięśniozrost-łączy łopatkę z resztą tułowia za pomocą mięśni.

Kościozrost (łac. synostosis) - najmocniejsze połączenie międzykostne, rozwijające się z wiekiem a zachodzące w obrębie: więzozrostów i chrząstkozrostów, ponadto w kościozrost często przekształcają się stawy kości krzyżowej, a patologicznie często i inne, na przykład po złamaniu. Charakterystyczną cechą kościozrostu jest całkowity zanik ruchomości.

Stawy-ruchome połączenia kości. To minimum dwie kości lub więcej. Cały staw jest otoczony torebką stawową, w której przebiegają więzadła stawowe zabezpieczające. Kości pokryte chrząstką stawową (tkanka chrzęstna szklista).Maść stawowa- wydzielina torebki stawu(działa jak smar).Chrząstka stawowa amortyzuje przed urazami, starciami itp. Ciśnienie w chrząstce stawu jest niższe od ciśnienia atmosferycznego.

Kości tułowia -w ich skład wchodzą kręgosłup, żebra, mostek ,kości kończyn przednich i tylnych. Kręgosłup zbudowany jest z kręgów. Kręgi połączone za pomocą stawów- mało ruchliwych.

Kręg (łac. vertebra) – podstawowy element budujący kręgosłup, charakterystyczny dla kręgowców (Vertebrata).Pojedynczy kręg składa się z trzonu kręgu (corpus vertebrae), łuku kręgu (arcus vertebrae) oraz siedmiu wyrostków. Trzon kręgu i łuk kręgu ograniczają otwór kręgowy (foramen vertebrae). Otwory kręgowe wszystkich kręgów tworzą kanał kręgowy (canalis vertebralis), wewnątrz którego biegnie rdzeń kręgowy (medulla spinalis).Nieparzysty wyrostek kolczysty (processus spinosus) odchodzi od kręgu ku tyłowi lub w dół (ten wyrostek można wyczuć na plecach człowieka). Parzyste wyrostki poprzeczne (processus transversi) biegną ku bokom. Ku górze i ku dołowi skierowane są także parzyste wyrostki stawowe górne i dolne (processus articulares superiores et inferiores), biorące udział w tworzeniu połączeń między kręgami.

Kręgosłup dzielimy na odcinek: szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy, ogonowy -kręgi.

Krąg szczytowy znajduje się na szczycie kręgosłupa.

obrotnik-dźwigacz

Kręgi piersiowe chrakteryzujące się tym, że wyrostki poprzeczne zostały zredukowane.

Kręgi lędźwiowe kręgosłupa - 6 lub 7 kręgów.

Odcinek krzyżowy utworzony z 4 lub 5kregów-zrastają się silnie tworząc kość krzyżową i łączy się z kościami miednicy. Odcinek ogonowy kręgosłupa. Odcinek piersiowy łączy się z żebrami-ich liczba odpowiada liczbie kości, kości żebra łączą się z mostkiem. Na mostku wyróżniamy rękojeść mostka ,trzon.

W skład ośrodka układu nerwowego wchodzą kości głowy ( płaskie ).

1).Mózgoczaszka-chroni mózg przed urazami itp. Parzyste kości : czołowa, ciemieniowa, skroniowa. Kości nieparzyste: potyliczna, klinowa, sitowa. Całość ma za zadanie ochronę mózgu.

2).Trzewioczaszka (czaszka twarzowa)-trwałe rusztowanie dla jamy ustnej i nosowej.

Kości parzyste: szczękowe- szczęka górna, nosowa- nasada nosa, jażmowe- pod oczami, siekaczowe- w okolicy siekacza, podniebienne- ograniczają jamę ustną, żuchwowe, szczęka dolna, lemież, gnykowa.

Kości miednicy-ograniczają jamę miedniczną( dwie kości biodrowe, dwie kości łonowe, dwie kości kulszowe).Kończyny dzielą się na dwie kończyny przednie (piersiowe) i dwie kończyny tylne (miedniczne).Kończyny przednie składają się z 4odcinków-obręcz utworzona przez łopatkę, odcinek nasadowy utworzony przez kość ramienną, przejściowy przez kość przedramienną ,odcinek wolny(nadgarstek, śródręcze, palce).Łopatka składa się z części chrzęstnej i części kostnej.Połączona za pomocą mięśniozrostu, grzebień na łopatce ( na środku wypustka ).Kość ramienna- dwie kości przedramienia - łokciowa i promieniowa. Powierzchnie dolne tych dwóch kości łączą się z kości nadgarstka za pomocą stawu ( staw złożony-nadgarstkowy ).Nadgarstek zbudowany z kości krótkich ułożonych w dwa rzędy .Kości nadgarstka łączą się z kośćmi śródręcza. Śródręcze zależy od ilości palców, w zależności od gatunków. Łączą one się z kościami palców. 1 człon palca-kość pęcinowa,2 kość koronowa,3 kość kopytowa/raciczna lub w zależności od zwierzęcia. W przednich kończynach nie ma kolana tylko staw nadgarstkowy, kolano występuje tylko w kończynach tylnych.

Kości kończyn tylnych:

Jedna kość udowa, dwie kości podudzia( przyśrodkowa do wewnątrz, piszczelowa i strzałkowa do zewnątrz),kości stepu, kość (guz) piętowy jest najlepiej rozwinięty, kości śródstopia, kości palców(pęcinowa, koronowa, kopytowa/raciczna).

1.Większość kości ptaków jest spneumatyzowana, zamiast szpiku kostnego posiadają jamy wypełnione powietrzem (kości są lekkie).Kości ptaków są lepiej nasycone solami wapni ( są twardsze).

2.Występuje większa ilość kościozrostów. Zrośnięte są: kości międzyszczękowe (siekaczowe) prawa i lewa, kręgi piersiowe za wyjątkiem pierwszego i ostatniego, pierwsze i ostatnie kręgi ogonowe, obojczyk.

3.Brak zębów(dziób).

4.Pełny pas barkowy (kość krucza, obojczyk).Kończyna piersiowa przekształcona w skrzydło.

5.Kości miednicy nie tworzą spojenia miednicznego (kość łonowa),od strony brzusznej miednica u ptaków jest otwarta.

6.Kość stępowo-śródstępowa.

7.Żebra- 1 i 2 żebro wolne, pozostałe to żebra mostkowe, które składają się z 2 części kostnych ( części kręgowej i części mostkowej ).

Układ mięśniowy.

1.Budowa mikroskopowa komórki mięśniowej ( miocyt ). Otoczona błoną komórkową (sarkolema). Sarkoplazma (plazma) zawiera mioglobinę ( dostarcza tlen do organizmu ),substancje energetyczne ( glikogen-cukier zbudowany z glukozy, tłuszcz),siateczka endoplazmatyczna (siateczka sarkoplazmatyczna).Obejmuje miofibryle ( włókna mięśniowe zbudowane z mifilamentów w skład których wchodzą miozyna ( aktymiozyna-inna nazwa -część cieńka),aktyna-grubsza część.

Chrakterystyka komórek mięśniowych.

Loeffler str.130,131 charakterystyka

1.Komórki mięśni gładkich.

Komórki małe, nie wielka średnica, jedno jądro komórkowe, brak sarkolemy, kontakty międzykomórkowe, brak poprzecznego prążkowania, unerwienie przez wegetatywny układ nerwowy, możliwe przekazywanie pobudzenia z komórki do komórki, zdolność do automatycznych skurczów.

2.Komórki mięśnia sercowego.

Komórki krótkie, rozgałęzione, 1-2 centralnie położonych jąder, obecna sarkolema, ale kontakty międzykomórkowe możliwe dzięki wstawką, poprzeczne prążkowanie, autonimiczne skurcz dzięki samoistnie generowanemu pobudzeniu, modulacja częstotliwości skurczów przez nerwy wegetatywne.

3.Komórki mięśni szkieletowych ( poprzecznie prążkowane ).

Duże i długie komórki, liczne obwodowo położone jądra, sarkolema położona na całej długości, brak więc bezpośrednich kontaktów błon komórkowych, zależne od woli unerwienie przez ośrodkowy układ nerwowy, płytki nerwowo ruchome, każda komórka musi być pobudzona przez włókno nerwowe.

4.Mięsień jako narząd.

a).część mięśniowa ( brzusiec ) – ma zdolność skurczu i rozkurczu, integralną częścią mięśnia jest tkanka łączna- śródmięsna, omięsna , namięsna ( często połączona z powiezią powierzchowną mięśnia).

b).część ścięgnista- ścięgna ( mięśnie wrzecionowate ),rozcięgna ( mięśnie płaskie ).

5.Podział mięśni szkieletowych.

-mięśnie płaskie ( jama brzuszna, głowa itp.),

-mięśnie wrzecionowate (kończyny),

- mięśnie okrężne (usta, odbyt).

Inny podział na jednopieżaste i wielopieżaste.

6.Narządy pomocnicze mięśni.

Wspomagają układ mięśniowy, a nie są mięśniami.

Powięzie, kaletki maziowe, pochewki ścięgniste, trzeszczki -- hodowla str.40-44.

Grupy mięśniowe.

1.Mięśnie głowy.

-wyrazowe ( mimiczne )-skórne ( u ptaków ich nie ma ),

-mięśnie żuciowe ( żucie, gryzienie ) – żwacz,

-mięśnie gałki ocznej, gardła i języka.

2.Mięśnie tułowia i szyi ( mięśnie kręgosłupa – mięsień długi grzbietu łac. longiusimus, klatki piersiowej, ściany jamy brzusznej).

3.Mięśnie klatki piersiowej – oddechowe.

m-mięsień,

mm-mięśnie

mięsień – muskulus.

Mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne ( wdech ), mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne ( wydech ), przepona- wdech – tłocznia brzuszna.

Mięśnie brzucha ( tłocznia brzuszna – wzmożone oddychanie )- mięsień skośny brzucha zewnętrzny i wewnętrzny, mięsień prosty brzucha, mięsień poprzeczny brzucha.

Mięśnie ogonowe.

Mięśnie kończyn:

-zginacze,

-prostowniki.

Przewodziciele ( do środka ) i odwodziciele kończyn ( na zewnątrz ).

Mięśnie kończyny przedniej:

a).łączące tułów z kończyną:

-mięsień równoległoboczny,

-mięsień czworoboczny,

-mięsień piersiowy powierzchowny,

-mięsień najszerszy grzbietu i inne - str.164 Loeffler.

Mięśnie zawieszające tułów między kończynami.

b). mięśnie własne kończyny przedniej- mięśnie łopatki ( nadgrzebieniowy, podgrzebieniowy, podłopatkowy).

c).mięśnie przyśrodkowe uda ( mięsień smukły i mięsień krawiecki ).

d). mięśnie podudzia i palców

-zginacze stępu i palców,

-prostowniki stępu i palców,

Ścięgno Achillesa – powózek piętowy

Układ ustaleniowy str. 40 chów ( koń).

Układ mięśniowy ptaków ( II tom chowu 171 str. ):

-słabo rozwinięte mięśnie grzbietowe kręgosłupa,

-słabo rozwinięte mięśnie brzucha,

-słabo rozwinięta przepona,

-brak mięśni wyrazowych głowy ( mięśnie mimiczne ),

-bardzo dobrze rozwinięte mięśnie piersiowe (45%),

-bardzo dobrze rozwinięta mięśnie uda.

Zginanie palców następuje równocześnie ze zginaniem stawu kolanowego. Daje to ptakom możliwość siedzenia ( spania ) bez utraty energii mięśniowej. Mechanizm ten uwarunkowany jest ścięgnem mięśnia smukłego, które biegnie po powierzchni grzbietowej rzepki ( staw kolanowy ) i bocznej strony stawu kolanowego, a następnie przez tylną powierzchnię podudzia i zespala się z mięśniem zginaczem palców powierzchniowych.

Fizjologia mięśni szkieletowych.

1.Cechy mięśni.

-pobudliwość ( zależy od wypoczęcia mięśni ), czyli zaopatrzenie komórek mięśniowych w tlen i składniki odżywcze,

-kurczliwość,

-zdolność do przewodzenia pobudzenia ( impulsów ),

-elastyczność.

2.Mechanizm skurczu.

synapsa wytwarza się

Impuls nerwowy ----------acetylocholina----depolaryzacja błony komórkowej – sód i wapń wędruje do

Przestrzeń

komórki, a potas z komórki (Na,Ca--------K - pompa sodowo-potasowa) --skurcz--repolaryzacja błony komórkowej (rozkurcz).

3.Przemiany chemiczne w mięśniach.

Energię potrzebną do pracy ( skurczu ) mięsień uzyskuje z przekształcenia :

ATP----ADP

ATP – kwas adenazynotrójfosforowy – nośnik energii

ADP- kwas adenazynodwufosforowy

ATP ---ADP + energia +P

W trakcie rozkurczu ADP przechodzi w ATP ( ADP--ATP ), energię do tego przekształcenia miocyt uzyskuje z glikogenu ( glukozy ) co powoduje wytworzenie kwasu mlekowego, jest to faza beztlenowa, czyli przebiega bez udziału tlenu.

Następny etap to faza tlenowa

1/5 kwasu mlekowego +tlen ----energia +dwutlenek węgla + woda

Głównym składnikiem jest C-węgiel.

Glikogen------glukoza------kwas mlekowy -podlega on utlenianiu i wtedy powstaje energia ( służy do przekształcania ADP w ATP), dwutlenek węgla i woda.

Innym nośnikiem energii jest tłuszcz, ulega on spalaniu i daje najwięcej energii.

6.Zmęczenie mięśni.

Stan w którym mięśnie tracą zdolność do wykonywania pracy. Występuje wtedy kiedy mięśnie drażnione są szybko powtarzającymi się impulsami bez możliwości odpoczynku, może to doprowadzić do wydłużenia ( a nawet zatrzymania ) pracy mięśnia, tzn. ilość impulsów drażniona sposób ciągły powoduje do braku odczuć na bodźce lub zaprzestania pracy mięśnia.

Przyczyny zmęczenia:

-zmęczenie aparatu przewodzącego impulsy,

-nagromadzenie metabolitów i zakwaszenie środowiska.

7.Rodzaje skurczów.

-izotoniczny ( skracanie mięśnia ),

-izometryczny ( wzrost napięcia mięśnia ),

-anaksotoniczny ( izotoniczny +izometryczny ).

Skurcz pojedynczy powstaje pod wpływem jednego impulsu.

Skurcz tężcowy powstaje pod wpływem dużej liczby szybkich impulsów.

Tonus mięśniowy ( napięcie mięśniowe ) – stan w którym mięsień jest gotowy do podjęcia pracy.

8.Mięśnie jako mięso ( stężenie pośmiertne, dojrzewanie mięsa na rzeźni- ks.154 hodowla).

Po śmierci następują procesy biochemiczne, powodują one produkcję kwasu mlekowego,

Stężenie ulega po 48godzinach,wtedy kończy się produkcja kwasu mlekowego i zmieniają się walory smakowe mięsa.