Media w edukacji

Cechy Konstytutywne TK

7. szerokie stosowanie technicznych środków i materiałów dydaktycznych oraz metod aktywizujących – upowszechnianie i wykorzystywanie technicznych środków kształcenia uwarunkowane jest wytwórczością i dostępnością materiałów dydaktycznych oraz odpowiednim przygotowaniem nauczycieli do metodycznie poprawnego i naturalnego wykorzystywania w swojej pracy nowoczesnych technologii kształcenia.

O HISTORII

Pojawienie sie wynalazków takich jak radio telewizja zminiło dotychczasowe rozumienie zakresu srodkow dydaktycznych uzupelniajac je o srodki techniczne majace swe zastosowanie w nauczaniu i wychowaniu.

Lata 60

Technologia ksztalcenia stanowila subdyscypline dydaktyki ogolnej

Do 1970 problematyka technicznych srodkow ksztalcenia nie byla traktowana jako dziedzina autonomiczna.

Zainteresowania badaczy koncentrowaly sie na edukacyjnych zastosowaniach technicznych srodkow nauczania i ich intencjonalnym wykorzystaniu.

Lata 60-70

W USA wprowadzenie komputerow do szkol bylo motywowane faktem ze beda one w stanie zastapic nauczyciela i tym samym obnizyc koszty edukacji.

Istotne znaczenie dla praktyki zastosowania komputerow w szkole miala koncepcja BURRHUSA FREDERICA SKINNERA zakladajaca zorganizowane hierarchicznie tresci, wiadomosci i sposobow sprawdzania wiedzy.

Pierwszy okres rozwoju dydaktyki mediow okreslany jest jako faza techologiii ksztalcenia.

W tym okresie wpołistnialy dwa kierunki:

Technologiczny – oparty o dydaktyke funkcjonalno-cybermetyczna – skonentrowany byl na rozwoju technologii nauczania laboratoriow dydaktycznych

Behawiorystyczny – media w tym ujeciu uwzgledniane byly w planowaniu procesu nauczania, stworzeniu podstaw nauczania programowanego.

RYS HISTORYCZNY WYKORZYSTANIA MEDIÓW W EDUKACJI

Obejmuje powstanie i rozwkwit technologii kształcenia. Dzieli się ona na 3 okresy.

1) 1920-1954 tworzenie sie zrebów teoretycznych technologii ksztalcenia. Wysiłek zostal skierowany na wykorzystanie roznych mediow w procesie ksztalcenia.

2) 1954 – 1970 –stopniowe przekładanie akcentu z nauczania na uczenie sie, powstanie i rozwoj nauczania programowanego oraz rozwoj koncepcji wykorzystania srodkow automatyzujacych w procesie kształcenia.

3) Od maja 1970 , podczas konferencji UNESCO w Genewie odbytej w dniach 10-16 maja 1970 sformułowana podstawy teoretyczne technologii kształcenia wyodrębniającej sie jako samodzielna dziedzina nauki.

Na przełomie lat 70/80 powstala edukacja medialna czego przyczyna bylo wprowadzenie komputerów do edukacji oraz wzrost znaczenia mass mediow w zyciu czlowieka.

Pod koniec lat 90 XX w. edukacje medialna przeksztalcono w nauke obejmujaca procesy przetwarzania informacji. W efekcie powrócono do pedagogiki medialnej.

Technologia ksztalcenia jest dyscypliną stosunkowo mloda. Powstala besposrednio po zakonczeniu II wojny swiatowej i od poczatku byla bardziej zoorientowana na praktyke niz teorię. Rozumienie terminu technologia kształcenia ulega ciaglej ewolucji.

Technologia kształcenia poszerza swój krąg zainteresowan i metod badawczych.

Wykorzystujac dorobek innych rozwijajacych sie nauk, takich jak psychologia poznawcza, cybernetyka, teoria komunikowania, telekomunikacja, teoria systemow, informatyka itp.

Wg Leona Leji – definicja przyjeta przez konferencje UNESCO 1970 Genewa – nauka o wychowaniu ustalajaca racjonalne zasady pracy dydaktycznej najkorzystniejsze warunki przebiegu proces nauczania oraz najskuteczniejsze metody i srodki osiagania zalozonych celow ksztalcenia przy zastosowaniu ekonomiki tworczego wysilku nauczyciela i ucznia.

Wg Wincentego Okonia –

dzial dydaktyki zajmujacy sie badaniem tych planowych i swiadomych procesow nauczania i uczenia sie w ktorych techniczne srodki znajduja pelne lub czesciowe zastosowanie.

Wg Wcaława Strykowskiego –

dyscyplina pedagogiczna lub interdyscyplinarna nauka o skutecznej edukacji.

TECHNOLOGY IN EDUCATION – technologia ksztalcenia w ujeciu praktycznym, oznacza stosowanie roznorodnych srodkow prezentacji informacji ( rzutnik, komputery, hardware, software)

TECHNOLOGY OF EDUCATION

Technologia kształcenia w ujeciu teoretycznym. Oznacza koncentracje glownie na zagadnieniach metodycznych tj. Metodach i technikach nauczania i uczenia sie, stanowiac baze do rowazan teoretycznych.

Obie tworza EDUCATIONAL TECHNOLOGY – a wiec to co nalezy rozumiec pod pojeciem technologia kształcenia.

W latach 70 i 80

Podejmowano badania obejmujace formy przekazu, efektywnosc srodkow dydaktycznych ( rowniez technicznych, audiowizualnych) jak ich odzialywania na emocje, uczenie sie zarowno na gruncie pedagogiki, dydaktyki jak i wyodrebniajacej sie, poszukujacej statusu naukowego technologii kształcenia.

KONIEC LAT 70

Nastapilo odejscie od orientacji technologicznej wykorzystania srodkow dydaktycznych w szkole ktora w szerokim zakresie byla zorientowana cybernetecznie i informatyczno-technicznie. Zainteresowanie badaczy skierowalo sie ku edukacyjnym zastosowaniu srodkow dydaktycznych wspomaganiu procesu uczenia sie oraz infrastrukturze dydaktycznej.

Okres populanosci krytczno- spolecznych koncepcji nauczania i poczatek socjologicznie zorientowanej pedagogiki mediów ( okres ten jest okreslany jako faza krytyki mediow )

Charakterystyka procesow edukacyjnych

Charakteryzowaly sie zwiazkiem z mediami, ktory mial wymiar technologiczny zorientowany informatycznie.

Zagadnienia ksztalcenia multimedialnego – Jednoczesnie w literaturze wielu autorow podejmowalo je, co mialo zwiazek z rozwojem audiowizualnych srodkow dydaktycznych.

Problematyke ksztalcenia multimedialnego oraz mediow interakcyjnych podejmowali min. Leon Leja, Jerzy Skrzypczak, Strykowski, Burewicz, Domka, Maruszewski, Gulińska

Kształcenie multimedialne

Wykorzystanie w procesie dydaktycznych mediów.

Narzędziowe i edukacyjne funkcje mediów :

Funkcje Strykowski

- poznawczo – ksztalcaca

Źrodlo roznorodnych informacji przekazywanych za pomoca slowa obrazu dzwieku i dzialan.

Rozszerzenie pola poznawczego ucznia

Rozwijanie procesow percepcyjnych intelektualnych wykonawczych

Postrzeganie zjawisk w sposob wierny w autentycznym otoczeniu w ruchu i w kolorze – uwzglednienie wszelkich wlasciwosci poznawanej rzeczywistosci

Przyblizenie wydarzen historycznych aktualnych politycznych spolecznych kulturalnych

Ukazanie fragmentow niedostepnych bezposredniej obserwacji za malych, za duzych , zimnych, goracych.

Ozywanie dynamizowanie informacji za pomoca animacji

- emocjonalno-motywacyjna

Zaangazowanie w proces poznawczy calej osobowosci wszystkich procesow psychicznych daje lepsze efekty

Wywolanie wzruszenia przezyc emocjonalno ekspresyjnych rozbudzanie zaangazowania i zainteresowania materialem nauczania

Nawiazywanie kontaktu pozaintelektualnego

Uruchamianie procesow motywacyjnych przez wzbudzannie zainteresowania

Kształtowanie postaw, systemu wartosci i przekonan

- dzialaniowo – interakcyjna

Umozliwienie dzialan motorycznych i komunikowania sie

Ksztalcenie umiejestnosci i sprawnosci manualnych

Alternatywny nauczyciel mozliwosc organizowania wszystkich ogniw procesu uczenia sie od postawienia zadania poznawczego do sprawdzenia i oceny.

Nowe formy i metody edukacji

Komunikowanie elektroniczne – internet

Telelekcje i telekonferencje

Klasy wirtualne

Koncepcje podrecznikow:

Nastapilo odejscie od koncpecji podrecznika obudowanego na rzecz podrecznika audiowizualnego umozliwiajacego uczacym sie na interakcyjny dostep do informacji. W owym czasie stworzono koncepcje pakietow dydaktycznych zintegrowanych srodkow dydaktycznych.

Dwa kierunki rozwoju technologii kształcenia

Tadeusz Lewowicki zwraca uwage na dwa kierunki rozwoju technologii kształcenia

1. Zakladal ze technologia to dydaktyka stosowana i subdyscyplina naukowa

2. Przyjmowal scjentystyczny model subdyscypliny

W polsce program przedmiotu Elementy informatyki został zatwierdzony w 1986 r. jako nieobowiazkowy

W praktyce przedmiot Elementy informatyki wprowadzony został do szkół w początkach lat 90. Przyczynami tego stanu rzeczy byly zapoznenie technologiczne gospodarcze i wynikajace z nich slabe zaplecze techniczne szkol, ktore w ciagu 10 lat uzupelniane bylo w ramach licznych projektow ministerialnych

W tym samym czasie kraje wysokorozwiniete wchodzily w drugi etap integracji mediow z procesem nauczania okreslany mianem fazy otwartosci pedagogicznej.

LATA 90

Media jako część rzeczywistości środowiska edukacyjnego.

Podjeto prace nad integracja mediow w procesie nauczania i uczenia sie okreslonych

przedmiotow, czemu towarzyszyc miala postawa krytyczna wobec mediow.

Koniec lat 80 to faza zorintowana na dzialania czlowieka jest wynikiem wplywu teorii postrzegania oraz dostrzezeniu roli dzialan refleksyjnych interakcji czlowieka z kultura. Otoczeniem edukacyjnym i jego struktura.

Podejscie do uczenia sie wspieranego mediami czerpie inspiracje z poznawczej i kognitywnej koncepcji dydaktyki mediów. Min mysli Jeana Piageta

Lata 90

Wojciech Skrzydlewski zwrocil uwage na trzy orientacje badawcze obecne w technologii ksztalcenia lat 90tych

1) odnoszacej sie do efektywnosci dydaktycznej srodka lub techniki

2) dotyczacej konstruowania wiedzy o funkcjonowaniu poszczegolnych srodkow np. O efektach psychologicznych oddzialywania srodkow

3) odnoszacej sie do obszaru diagnozowania sluzacych ulepszeniu srodkow materialow technik i metod dydaktycznych.

Dostrzezono znaczenie mediow w kontekscie zmian spolecznych wplyw podejscia emancypacyjno-politycznego.

Początek lat 90tych to również okres krytyki kultury obejmujacej media tendencja ta w dydaktyce mediow okreslana jest jako pesymistyczna.

Tendencja krytyczno medialna

Czesc srodowiska pedagogicznego w sposób krytyczny odnosila sie do mozliwosci wspierania nauczania i procesów wychowania nowymi mediami.

Możliwie ze lek przed technologia wynikal z niedostrzegania perspektywy humanistycznego rozumienia mediów. Inni badacze zas zwiazani z obszarem technologii ksztalcenia mediow w edukacji wskazywali na problemy i wyzwania stojace przed pedagogigka zorientowana na nowe technologie.

Pedagodzy Ci podejmowali badania nad oddziaływaniem mediów. Zagrozeniami plynacymi z faktu ich stosowania oraz zagadnieniami interpretacyjnymi tendencja ta okreslana jest jako krytyczno medialna.

Podjeto rowniez prace nad efektywnoscia i ogolnymi zasadami konstruowania oprogramowania edukacyjnego oraz przeznaczonego do terapii pedagogicznej.

Przyczynily sie one do lepszego poznania mechanizmow odbioru informacji ze zródeł multimedialnych (oprogramowania prezentacji podrecznikow )

3 fazy wdrażania komputerów do polskich szkół

Marek Fumarek wyróżnil 3 fazy wdrazania komputerow

1. Dominowaly akcenty techniczne takie jak : budowa komputerow programowanie jezyki programowania systemy operacyjne

2. Koncentrowala sie na eksponowaniu matematycznych podstaw informatyki

3. Wdrazanie komputerow do szkol zwiazana byla z rozwojem multimediow, urzadzen peryferyjnych i sieci.

II połowa lat 90tych

Na skutek rozwoju komputerow i sieci internetowych zaszla kolejna zmiana prioritetow stawianych wobec edukacji wspieranej mediami.

Warto w tym miejscu wskazac na kilka istotnych momentow, ktore znaczaco zmienily kierunek podejmowanych w edukacji dzialan i wplynely na inne spojrzenie na problem wykorzystania technologii w nauczaniu.

Zaczyński wskazuje na zmiany kontekstu teoretycznego ( z behawiorystycznego na konstruktywistyczny) technologii kształcenia i koniecznosci badan nad wykorzystaniem srodkow technicznych w edukacji.

Autorzy podwalin teoretycznych tych zmian nalezaloby upatrywac w publikacjach Sośnickiego Lewowickiego Lei Denka Skrzypczaka Strykowskiego Skrzydlewskiego

Podejmowali oni zagadnienia : laczenia dydaktyki z wychowaniem, ksztalceniem multimedialnym, zintegrowaniem srodkow dydaktycznych w procesie nauczania.

Okres rozwoju metod sztucznej inteligencji upowszechnienia komputerów w pracy i nauce

1993 rok Toruń UMK

Odbyla sie konferencja informatyczna w szkole na ktorej zwrocono uwage na koniecznosc odejscia od technicznotechnologicznego nurtu kształcenia na rzecz humanistycznych aspektow ksztalcenia z wykorzystaniem technologii.

Dyskusję otworzyło wygloszenie przez Bronka Siemienieckiego referatu Komputery a humanizm. Zwrócil on uwage na koniecznosc dohumanizowania szkoly i podejscia do technologii jako narzedzia rozwijajacego tworcze dzialanie aktywnosc sfere funkcjonowania spolecznego. Postulowal on zmiane i ponownego okreslenia zadan dla procesu ksztalcenia z wykorzystaniem nowych technologii.

1994 konferencjia Media a edukacja skrystalizowaly sie nowe podejscia do wykorzystania komputerow w procesie nauczania : ukierunkowany na zagadnienia Edukacji Medialnej :

1. Humanistyczny

2. Ukierunkowany na zagadnienia edukacji medialnej

3. Uwaga badaczy skoncentrowala sie na potrzebie nauczania ukierunkowanego na korzystaniu z mediow masowych.

Technologia ksztalcenia zas miala pelnic role uswiadamiajaca wiedze i umiejetnosci pozwalajace na dokonywanie selekcji wyboru informacji. Dostrzezono rowniez potrzebe humanistycznego ksztalcenia w obszarze technologii stwierdzono istnienie dominacji środkow nad celami i wartosciami w nauczaniu.

Lata 90, 2000..

Powszechny dostęp do komputerów, sieci lokalnych, zewnętrznych, oraz możliwości technologii takie jak interaktywność czy wirtualność spowodowały konieczność wprowadzenia w szkole nowych form nauczania i uczenia się uwzględniających role samodzielnego poszukiwania informacji i nabywania kompetencji (w wyniku dokształcania z wykorzystaniem nowych technologii)

Uczniowie stali się użytkowanikami, producentami i interpretatorami informacji. Zwraca się uwagę, że ta sytuacja przyjmując punkt widzenia antropologii ma znamiona hermeneutyki.

Człowiek (ujęcie hermeneutyczne) – jest w świetle takiego ujęcia aktywnie poznającą jednostką, konstruującą własną wiedzę w wyniku interakcji z otoczeniem społecznym (wpływ teorii poznania i konstruktywizmu) i mediami.

Interaktywność – technologie nauczania umożliwiając interaktywność wprowadzają odmienne niż dotychczas postrzeganie mediów.

Niegdyś koncentrowano się na problemach wpływu mediów na proces uczenia się, dziś możemy mówić o zmianie tego kierunku.

Warto by człowiek tak kształtował media by służyły mu one jako narzędzia poznawcze (wpływ rozwoju teorii kognitywnych), wzbogacające jego możliwości intelektualne, twórcze, pozwalające mu na rozumienie i dostrzeganie sensu i kontekstów informacji.

Badanie w obszarze edukacji medialnej:

Kierunkiem badań podejmowanych w obszarze edukacji medialnej jest wpływ czynników interakcyjnych środowiska życia na kompetencje medialne (w dydaktyce mediów tendencja ta określana jest jako zorientowana na środowisko życiowe).

Środowiskiem człowieka jest jego kultura. Człowiek biorąc udział w życiu kulturalnym, społecznym nabywa wartości i rozwija swoje dyspozycje twórcze, co następuje w rezultacie doświadczenia i przeżycia.

Janusz Gajd : Kultura i edukacja stanowią jedność. Akcentuje on znaczenie twórczości duchowej przejawiającej się w dokonaniach artystycznych i intelektualnych dla rozwoju człowieka.

Kulturowa analiza mediów w kontekście pedagogiki wskazuje na liczne zagrożenia, które towarzyszą człowiekowi w relacji z medium, są to: komercjalizacja i degradacja kultury, patologie, bieda, bezrobocie, destrukcja osobowości człowieka, wykluczenie.

Zagrożenia te odnoszą się także do procesów globalizacyjnych i komunikacji medialnej. U ich źródeł leża postmodernizm głoszący relatywizm wartości, kryzys autorytetów moralnych, fanatyzm. Zatem niezbędne jest „mediopedagogiczne” podejście do edukacji wspartej nowymi technologiami i oparcie jej o pedagogikę, wiedzę o kulturze, edukacje medialną i pedagogikę mediów.

Szkoła musi sprostać potrzebom rozwojowym społeczeństwa, które wymaga np: konieczności obcowania z mediami; komunikowania (kompetencji społecznych, umiejętności językowych, rozumienia, interpretowania, prezentowania własnych wyobrażeń); samodzielnego tworzenia komunikatów medialnych, zdobywania zawodu i edukacji.

Albert Einstein – istotę ludzką cechuje naturalna ciekawość świata. Rozwój społeczny zależy od elit „tworzących śmiałe płodne w pytania teorie” a nie „skrupulatnych obserwatorów, archiwistów”. Przeciwdziałanie zanikowi krytycyzmu może być również celem pośrednim edukacji.

Ów krytycyzm odnosić należy również do zdolności oceny własnych zachowań i wychowanka oraz zachowań prezentowanych w mediach. Ważne są również umiejętności: właściwej opartej o wiedzę argumentacji wypowiedz, rozpoznawanie perswazyjności przekazów medialnych, zdolności kwestionowania obrazu rzeczywistości kreowanej w mediach.

W jaki sposób dzisiejsza szkoła może pomóc człowiekowi (w myśl konstruktywizmu interakcyjnego)? Tworzyć samego siebie i z pomocą mediów umożliwiać mu kreowanie własnej tożsamości.

Proces i relacje w szkolnej praktyce wg. Doroty Klus-Stańskiej cechują:

Monolog znaczeń ulegających banalizacji, powierzchowności, brak interakcji i negocjacji znaczeń (narzucanie schematów znaczeniowych), stereotypowość myślenia, przedstawianie gotowej informacji z położeniem akcentu na zasoby wiedzy a nie drogi jej poznania, nadmierne przywiązanie do przewidywalności rezultatów nauczania ograniczonego sztywną ramą planowania procesu metodycznego, algorytmiczność zachowań nauczyciela limitującą eksplorację i ekspresję wiedzy do odtwarzania dosłownie zapamiętanych treści, zapobieganie błędom.

Autorka wskazuje również na zachowania nauczycieli, które cechuje moralizatorstwo dydaktyczne, niedyskutowalność, monopolizacja interpretacji i kontekstu informacji, unikanie zagadnień złożonych, obniżanie motywacji do działań eksploracyjnych, niska atrakcyjność poznawcza nauczanego materiału (np. przykładów).

Komunikacja w szkole – komunikacja zaś charakteryzuje się formalizacją i instrumentalizacją mowy, zatem trudno się dziwić, że uczniowie tak chętnie wybierają świat techniki oddzielając się od świata kultury i edukacji.

Czy media zatem mogą przekształcić współczesną szkołę?

Na poziomie wdrożenia technologii do szkół napotyka się niechęc środowiska nauczycielskiego. Zmiany są możliwe jedynie wtedy gdy są one usankcjonowane ustawą i przepisami wykonawczymi.

Marshall McLuhan zwracał uwagę na to, że społeczeństwo zamiast patrzeć w przyszłość z nadzieją trzyma się przeszłości. W jego opinii nasze spojrzenie na świat zawsze wiąże się z przeszłością jej ideami wartościami dlatego technologia budzi sprzeciw. Nie możemy jednak powstrzymać przepływu informacji idei , które niesie sieć. To one wpływają na ludzi i odpowiadają za zmiany dokonujące się w społeczeństwie.

Koncepcja szkoły przyszłości. Tropem poszukiwań koncepcji szkoły przyszłości są działania zmierzające ku stworzeniu optymalnego środowiska nauczania łączącego naukę z rozrywką, pozwalającego uczącemu się na aktywne kształtowanie celów edukacyjnych.

Oznacza to zmianę którą Stanisław Jaszczuk określił jako przejście od konsumentów wiedzy do jej aktywnych konstruktorów. Konieczne jest również poszukiwanie nowych form nauczania opartych o konstruowania własnej wiedzy i jej znaczenia oraz współpracę z innymi osobami.

Kluczowym problemem leżącym w obszarze zainteresowań pedagogiki medialnej jest język. Można rzec natura ludzka przejawia się w języku, dzięki niemu dowiadujemy się o sobie i innych.

Noam Chomski zwrócił uwagę, na zmiany zachodzące w języku pod wpływem mediów. W jego opinii zmianie podlegają pola semantyczne oraz kontekst języka. Mamy także do czynienia ze zjawiskiem skracania komunikatów medialnych co powoduje zmianę pierwotnego znaczenia, cel komunikatów nie ma znaczenia. Media wykorzystują, powielają konwencjonalne twierdzenia i ideologie. Zwroty w dyskusjach politycznych nacechowane są podwójnym znaczeniem: normalnym (dosłownym) i ideologicznym. Wizja Chomskiego przedstawia świat w którym media są instytucją władzy, zaś widzowie są sprzedawani firmom oferującym za ich pośrednictwem towary. W obliczu manipulacji informacją współczesna edukacja swoim zakresem powinna objąć również świadome spostrzeganie przedmiotów, zjawisk, komunikatów które wymagają przetwarzania i werbalizacji. Przekaz stanowi krótkotrwały akt komunikowania.

Myślenie i mowa – człowiek poprzez interakcję społeczną poszukuje znaczeń, rozwija w ten sposób nierozerwalny i zależny związek myślenia i mowy.

Odczytywanie znaczeń – treści medialne dostarczają doświadczeń zastępczych, przekazy są kodowane w zróżnicowany sposób (wizualnym, audialnym, audiowizualnym), co nie ułatwia odczytywania znaczeń.

Media masowe pełnią dziś rolę środków edukacyjnych, oddziałują one najsilniej ze wszystkich znanych dotąd środków dydaktycznych na zachowanie, percepcje, postrzeganie człowieka.

Wiedza ta jednak ma charakter cząstkowy i nieustrukturyzowany. Informacje prezentowane w mediach preparowane są ilościowo i ograniczają się do zawężonego kręgu wartości. Metoda projektów wspomagana technologią informacyjną otwiera możliwości demonstrowania wiedzy w nowej reprezentacji. Interakcja z innymi uczestnikami procesu uczenia to pole wymiany różnych punktów widzenia i podejmowania działań kreatywnych.

Kierunki badań – w literaturze postuluje się zmianę kierunku badań z analizy oddziaływania mediów na odbiorców na zagadnienia oddziaływań człowieka na media. Metoda projektów stwarza także możliwości rozwiązywania problemów eliminując naukę wyizolowanych z kontekstu faktów. Kształcenie z wykorzystaniem nowych technologii multimedialnych i internetu głównie oddziałuje na zmysły człowieka a nie na wyobraźnie czy myślenie.

Zaletą mediów dla edukacji jest możliwość bycia w relacji, współpracy (dzięki np. portalom społecznościowym czy blogom). Możliwość komunikowania jest istotna z punktu widzenia postępu. W tym kontekście interesujące są wyniki badań wskazujące na różnice w sposobach rozwiązywania problemów i uczenia się za pośrednictwem sieci.

U podstaw zmiany leży przejście z liniowej organizacji informacji na sieciową. W literaturze wskazuje się na zróżnicowanie w odczytywaniu przekazów wśród różnych grup audytoriów.

Janusz Gajda wyróżnia dwa zasadnicze typy odbioru informacji z mediów:

1. Odbiór powierzchowny charakteryzujący się niskim stopniem zaangażowania odbiorcy, brakiem zainteresowania treścią i brakiem zaangażowania emocjonalnego (przeżycia) w treści.

2. Odbiór dogłębny – cechujący się percepcją przekazu pod względem audytywnym i ikonicznym któremu towarzyszy zaangażowanie sfer emocjonalnej i intelektualnej.

Najbardziej efektywny z punktu widzenia pedagogiki jest odbiór dogłębny, który opiera się o celowy wybór treści zawartych w mediach i umiejętności ich pełnej krytycznej analizy. Wymaga zaangażowania intelektualnego i emocjonalnego odbiorcy, w wyniku których jest on zdolny do wyrażania własnych opinii.

Pojęcie komunikacji.

Łac. communicare – być w relacji, związku, uczestniczyć w, zrzeszać się

Jęz. angielski: Communication – komunikowanie

Rozumienie komunikacji

• jako transmisja –przekaz informacji, emocji, umiejętności, akt lub proces transmisji

• jako rozumienie–jest procesem, dzięki któremu rozumiemy innych i stajemy się zrozumiali

• jako oddziaływanie–komunikowanie jako sposób oddziaływania na siebie

• jako łączenie (tworzenie wspólnoty) –jest procesem łączącym nieciągłe części naszego zyjącego otoczenia

• jako interakcja–jest społeczną interakcją za pomocą symboli

• jako wymiana–jest wymianą znaczeń między ludźmi jest możliwa w stopniu, w jakim jednostki mają wspólne postrzeganie, pragnienia, postawy

• jako składnik procesu społecznego–akt komunikatywny jest środkiem, przez który są wyrażane normy grupowe, sprawowana kontrola społeczna, przydzielane role, osiągnięta koordynacja wysiłków, są ujawniane oczekiwania, przenoszony proces społeczny.

Rodzaje mediów

• Język naturalny jako środek porozumiewania się

• Znaki językowe lub wszelkie systemy znaków (słowo mówione, sygnalizacja, język programisty)

• Nośnik sygnałów (wibracje powietrza, fale świetlne, papier, taśma filmowa, CD)

• Instrumenty pozwalające na powielanie, transmisję lub odbiór przekazu (prasa drukarska, radiostacja, odbiornik radiowy czy telewizyjny)

• Instytucje, które tworzą przekazy (prasa, radio, telewizja)

Modele komunikowania – rodzaje modeli komunikowania (McQuail):

• Transmisji

• Rytuału

• Przyciągania uwagi

• Recepcji

Modele

Model Sokratejski - Nadawca –kanał-> odbiorca

• Analizy aktu komunikowania (perswazji) – podstawą tradycji socjopsychologicznej i socjokulturowej jest model behawioralny opierający się na układzie bodziec-reakcja (stymulator-reakcja)

  Akcent położony został na informacje przekazywaną przez nadawcę. Opracowany został przez zespół badaczy z Uniwersytetu w Yale (Harold Lasswell, Kulr Lewin, Paul Lazarsfeld i Carl Hoviand)

  Kto mówi -> co prezentuje -> komu prezentuje -> z jakim skutkiem

  Korzyści:

  Możliwość analiz przepływu informacji

  Przy analizach modeli komunikowania w mediach ze względu na możliwość badania zmian opinii odbiorców informacji ujawniających się w skalach postaw przed i po otrzymaniu komunikatu

Model miał duży wpływ na rozwój wielu koncepcji widzianych z perspektywy socjopsychologicznej. Miał istotne znaczenie dla wielu badań nad wpływem mediów na człowieka np. badania Byrona Reevesa i Clitorda Nassa wykazały szereg prawidłowości np. to że ludzie podchodzą do mediów jak do innego człowieka. Przyjęli oni schemat komunikacyjny w postaci równania:

Media = rzeczywistość

Równanie to określa reakcje człowieka na medialne komunikaty w sposób jakby byli to ludzie.

Reeves, Nass:

• Wszyscy ludzie automatycznie i nieświadomie wykazują naturalne reakcje społeczne na media

• Łatwiej jest wtargnąć w podświadomość człowieka za pomocą komputera aniżeli telewizji ze względu na lepsze dostosowanie oprogramowania do cech indywidualnych poszczególnych ludzi

• Przytoczone badania stanowiły punkt wyjścia dla tworzenia wielu koncepcji sztucznej inteligencji

Model George’a Gerbnera

Model tkwi w tradycji zarówno socjopsychologicznej i socjokulturowej.

Gerbner zauważył zależność, dotyczącą związku pomiędzy wpływem telewizji na człowieka a postawą społeczną

Dramaturgia treści telewizyjnych kształtuje u odbiorców obraz rzeczywistości

Model percepcji Gerbnera zrywa z sokratejskim widzeniem procesu komunikowania rozwiniętym przez Lasswella

Odchodzi od linearnego widzenia przepływu informacji w procesie komunikowania

Materiał empiryczny ma duże znaczenie do współczesnych badań edukacji kognitywistycznej (pozwala zrozumieć mechanizmy.

Założenia modelu:

• Informacja docierająca do człowieka zostaje przez jego receptory zarejestrowana

• Wywołuje to reakcje stosownie do zaistniałej sytuacji, w której występuje percepcja zdarzenia

• Ocena zaistniałej sytuacji jest w tym przypadku pojęciem względnym ze względu na indywidualne cechy każdego człowieka

• Środkiem przekazującym komunikat może być głos, mimika, twarz, czy gest, które pozwalają udostępnić informacje pozostałym uczestnikom procesu komunikowania

• Każdy prezentowany materiał ma określoną formę, kontekst i treść. W sposób istotny wpływają one na efekt komunikowania

• Występuje tu złożony mechanizm wzajemnych relacji, którego wynikiem jest przekaz i pozyskanie informacji

  Model: ktoś -> spostrzega zdarzenie -> i reaguje -> w sytuacji -> za pomocą pewnych środków -> aby udostępnić materiał -> w pewnej formie -> i w pewnym kontekście -> pokazuje treść -> powodując pewne następstwa

  Model ten zakłada aktywność uczącego się w trakcie odbioru informacji zawartej w mediach.

  W jej wyniku występuje interpretacja wiadomości i jej dostosowanie do swojego sposobu widzenia świata

  Przebieg tego procesu można przedstawić w formule:

Medium – odbiór – reakcja

Łańcuchowo rozszczepiający charakter przepływu informacji – zrywa z linearnością

Podstawa kulturowa modelu Gerbnera

• W badaniach prowadzonych w perspektywie socjokulturowej istotną rolę odgrywa problem kultury.

• W procesie komunikowania się ludzi dochodzi do tworzenia i odtwarzania kultury – informacja jest istotnym nośnikiem kultury

• W trakcie rozmowy człowiek współtworzy własny świat społeczny zbudowany na językowych nawykach grupy a struktura językowa danej grupy określa kształt ludzkich myśli i działań.

Model Gerbnera:

Nurt socjokulturowy – koncepcja symbolicznego interakcjonalizmu George’a Herberta Mead’a opierała się na trzech zasadach odnoszących się do znaczenia, języka oraz myśli:

• Ludzie podejmują działania wobec innych ludzi lub rzeczy, opierając się na znaczeniach, który im przypisują

• Znaczenie pojawia się, jako produkt społecznej interakcji między ludźmi. Znaczenie nie jest wpisane w przedmiot, nie istnieje wcześniej w stanie naturalnym. Znaczenie jest negocjowane poprzez użycie języka.

• Na interpretację symboli wywierają wpływ indywidualne procesy myślowe (Hwerbert Blumer)

Podstawa kulturowa modelu Gerbnera (skutki przyjęcia zasad):

• Myślenie twórcze występuje u uczącego się, gdy obszar pojęciowy ukazany zostaje w pewnej skali znaczeń. Ukazując przedmiot z wielu różnych punktów widzenia lub wiele przedmiotów mających wspólne cechy, stwarza się możliwość ukazania hierarchicznego i równocześnie spiralnego układu znaczeniowego wiadomości.

• Zbyt duża jak i zbyt mała moc znaczeniowa cech przedmiotu (zdarzenia) nie sprzyja myśleniu wychodzącemu poza dostarczone informacje. Przekaz poglądowy wymaga skoncentrowaniu działań na konstrukcji i kształtowaniu znaczenia (fundament propagandy).

Podstawa kulturowa modelu Gerbnera:

• Koncepcja Clifforda Geertza i Michaela Pacanowsky’ego dotycząca podejścia kulturowego do organizacji społeczności.

• Założenia:

  • Kultura jest siecią wzajemnych znaczeń

  • Nazewnictwo przyjęte przez daną społeczność tworzy strukturę komunikacyjną charakteryzującą się określoną specyfiką, która staje się cechą charakterystyczną dla danej kultury.

  • Twórcy podejścia do organizacji społeczności zwrócili uwagę na proces tworzenia znaczeń.

  • Geertz uważa, że nie ma możliwości zmiany kultury ale poczynione przez badaczy obserwacje dopuszczają modyfikacje danej kultury.

Model Clauda Edwooda Shannona

• Model ujmuje proces komunikacji w sposób liniowy. Dokonuje redukcji zmiennych interakcyjnych do dwóch, trzech.

• Zakłada że informacja przebiega według linii prostej. Powstało wiele różnych nurtów badawczych rozwijających teorie Shannona jak również przeciwstawnych jej koncepcji

Źródło informacji -> nadajnik -> odbiornik -> miejsce przeznaczenia

|

źródło zakłóceń

Przepustowość kanału = informacja + zakłócenia

Komunikacja interakcyjna ( wg Shannona)

N/O  pragmatyka – konceptualizacja 

 semantyka – wiedza  N/O

 syntaktyka – transformacja 

 transfer – fizyczna aktywność 

Krytycy modelu Schannona przyjęli koncentryczny model komunikowania oparty na idei negocjacji między nadawcą i odbiorcą

Badania powinny obejmować całościową sytuacje interakcji, w których występują poziomy złożoności, wielości kontekstów i okrężnych systemów

Nacisk na odbiorcę a nie na nadawcę w procesie komunikowania

Istotą komunikacji jest reakcyjny i interakcyjny proces, przy czym same relacje są mniej istotne niż relacje pomiędzy elementami.

Krytycy modelu Shannona: koncentracje na kontekście i skutkach, a w mniejszym stopniu na treści i formie. Wszystkie ludzkie zachowania mają wartość komunikacyjną, co oznacza, że wszystkie związki stanowią system komunikacyjny . Każda informacja jest elementem komunikowania. Psychiatryczne zakłócenia są zakłóceniami komunikacyjnymi występującymi u człowieka

Komputerowa diagnostyka i terapia pedagogiczna; założenia: bez szczegółowych badań nad biologicznymi kulturowymi deficytami uczniów w obszarze odbierania, przetwarzania i prezentowania informacji, niemożliwe jest poprawne stworzenie skutecznych działań edukacyjnych.

Model Paula Watzlawicka

Badania interakcji polifonicznej komunikacji międzyludzkiej prowadzone przez Watzlawicka, Beavina i Jacksona.

Wskazywali 3 płaszczyzny:

syntaktyczną - obejmuje przekazywanie sygnału i w tej płaszczyźnie, najczęściej podejmowane są badania nad informacją.

semantyczną - dotyczy przede wszystkim znaczenia. W tej płaszczyźnie prowadzone są badania nie tylko w językoznawstwie, ale także w pedagogice medialnej. Niestety zbyt mało jest tu badań empirycznych, a nawet teoretycznych. Na gruncie polskim najszersze badania prowadzone były w obszarze wykorzystania środków dydaktycznych w procesie myślenia twórczego.

pragmatyczną - spekt semantyczny badań łączy się tu już z pragmatyzmem. W tym kierunku rozwija badania m.in. jeden z przedstawicieli tej szkoły, Paul Watzlawick.

Swoją teorię komunikacji oparł na następujących aksjomatach:

• Nie istnieje możliwość nie komunikowania się człowieka. Każda informacja wywiera wpływ na ludzi.

• Komunikacja obejmuje aspekt treściowy i relacje. Poza samą informacją jest jeszcze sposób jej zaprezentowania. Decyduje on o odbiorze informacji. Przy informacji pisemnej postawienie przy słowie znaku zapytania lub wykrzyknika wywoła u odbiorcy różne reakcje. Z kolei w konwersacji słownej czynnikiem różnicującym jest kontekst (nacisk na dane słowo, sposób jego wypowiedzenia, ruch ciała, mimika twarzy i inne).

• Akcentowanie sekwencji komunikatów przez uczestników komunikacji zależy od charakteru związku. Związek jest częścią każdej komunikacji ludzkiej. Człowiek nie jest w stanie pisać, mówić bez przynajmniej ukrytego związku między komunikującymi się osobami. Charakter związku dotyczy jakości, typu czy rodzaju kontaktu pomiędzy komunikującymi się osobami.

• W komunikacji występują interakcje symetryczne lub komplementarne. Interakcja symetryczna wynika z równowagi władzy a interakcja komplementarna zasadza się na różnicach w podziale władzy. Aby poznać sekwencję składającą się z co najmniej dwóch komunikatów nadawcy i odbiorcy.

• Należy odróżnić relację cyfrową od relacji analogowej. W przypadku relacji cyfrowej każdemu pojęciu przypisywany jest znak lub system znaków pozwalających na precyzyjne określenie tego co myślimy.

Paul Watzlawick, Janet Beavin i Don Jackson wyróżnili

• Aspekt treści w komunikowaniu to informacja, „fakty”, dane zawarte w przekazie. Koncentrowali się na tworzeniu i badaniu idei, systematyzowaniu informacji oraz tworzeniu argumentów perswazyjnych.

• Aspekt związku w komunikacji - na styl i formę przekazu zwrócili uwagę tylko w celu zapewnienia komunikatom żywości, gładkości i odpowiedniej liczy ozdobników. Dowodzili, że istnieje jeszcze inny aspekt komunikacji, przeoczany przez badaczy, aspekt związku, dotyczący wzajemnych stosunków komunikujących się ludzi.

Komunikacja = treść + relacja

Co zostało powiedziane? Jak zostało powiedziane?

Szkoła Alto Palto

W ramach tej szkoły wykrystalizowały się dwa nurty teoretyczne:

• Teoria psychoterapeutyczna – orientacja określana kinezjetyką autorstwa Raya Birdwhistella

• Teoria antropologiczna – orientacja określana proksemiką Edwarda T. Halla

Teoria proksemiki – uwidacznia rolę przestrzeni w procesach komunikacji między porozumiewającym się ludźmi. Odległość pomiędzy uczestnikami procesu komunikacji uwarunkowana jest kontekstem kulturowym. Interpersonalny dystans przestrzenny uwarunkowany kulturowo, nie jest przypadkowy (wynikający z kultury). Wywiera on wpływ na sam przebieg i jakość komunikacji.

Przestrzeń – przykłady dystansu: do 1 metra – odległość intymna; do 2.5 m - osobista; powyżej 2.5 –półpubliczna; w klasie średniej tendencja do odległości większych w klasie robotniczej do odległości mniejszych.

Teoria kinezjetyczna – Raya Birdwhistela

• Zajmuje się badaniami nad komunikowaniem niewerbalnym

• Podejmuje problemy informacji przekazywanej gestykulacją i innymi ruchami

• Zwraca uwagę na ruch ciała, który określa zaszyfrowanym językiem

• Synchronizacja występująca pomiędzy językiem ciała a językiem mówionym jako cecha ogólnoludzka – przełom w badaniach kognitywistycznych – synchronizacja w drugim dniu życia niemowlaka a nawet w godzinę po urodzeniu

• Informacja niewerbalna jako ważne sygnały komunikowania, pozwalają zrozumieć szereg zachowań człowieka. pozwala lepiej poznać związki znaczeniowe tych zachowań z kontekstem sytuacyjnym. To dzięki niemu możemy poprawnie odczytać intencje drugiego człowieka. Każdy człowiek ma pewnie zakres kontroli nad zachowaniami niewerbalnymi, co pozwala

  mu wykorzystywać tę możliwość do manipulacji.

Model Fredericka Westera

Założenia modelu: Od narodzin informacje są kodowane w systemie nerwowym. Szybki rozwój sieci włókien nerwowych charakteryzuje się nierównomiernością ich rozwoju, charakterystyczną dla danego etapu życia człowieka. Równocześnie w zależności od wzorca poznawczego kanały percepcyjne np. wzrokowy, słuchowy i inne oraz związane z nimi wrażenia kształtują się w różnym stopniu, co wpływa na odmienność zachowań w relacjach międzyludzkich

Różne relacje powodują, że pomimo docierających do ludzi tych samych symboli językowych tworzą się u nich różne odwzorowania rzeczywistości. Wpływa to na relacje międzyludzkie, a także zróżnicowanie w postrzeganiu świata rzeczywistego.

Mamy zatem sytuację, w której pierwsze miesiące życia decydują o naszym komunikowaniu się. Rozwój kanałów percepcyjnych u człowieka nie przebiega równomiernie, co w efekcie powoduje rozszerzenie różnorodności naszych zachowań. Ma to ogromny wpływ na uczenie się.

Nie bez znaczenia jest też to że osoby u których dominuje lewa półkula, łatwiej przyswajają informacje podawane w logicznym ciągu mającym charakter liniowy. Natomiast uczący się u których dominuje prawa półkula wolą najpierw zobaczyć ogólny obraz, ma więc dla nich znaczenie wykorzystanie wizualizacji, intuicji, wyobraźni czy muzyki i sztuki. Różnice w strukturach mózgu powstające od pierwszych chwil po narodzeniu i te wynikające z dziedziczności łączą się z warunkami środowiskowymi i to powoduje występowanie odmienności w uczeniu się u poszczególnych jednostek.

Model komunikacyjny Bronisława Siemienieckiego

Komunikacja

• Komunikowanie jako rozumienie – „proces dzięki któremu rozumiemy innych i z kolei sami staramy się być zrozumianymi”, „proces przez który dwie osoby dochodzą do tych samych myśli lub uczuć”

• Komunikowanie jako oddziaływanie – „wszystkie sposoby, którymi ludzie oddziałują na siebie” i „użycie znaków i symboli dzięki którym sprawuje się władzę”.

• Komunikowanie jako składnik procesu społecznego – „akt komunikatywny jest środkiem, przez który są wyrażane normy grupowe, sprawowana kontrola społeczna, przydzielane role, osiągnięta koordynacja wysiłków, są ujawniane oczekiwania i przenoszony proces społeczny”

Model wszechmocy propagandy:

Wizja człowieka jako istoty kierującej się bardziej emocjami i instynktem niż rozumiem. Oparty jest na schemacie bodziec-reakcja. Jako zastrzyk lub model oddziaływania podskórnego (mass mediów – środki perswazji, które wywierają silny wpływ na wszystkie środowiska społeczne).

Popędy ludzkie

Propagandysta treści masowej propagandy odbiorca

Motywy Postawy i zachowania

Model topologiczny (Lewin) [model]

Model dwustopniowego przepływu informacji opinii (Katz, Lazarsfeld, 1995) [model]

odbiorca

odbiorca odbiorca

Nadawca  przekaz kanał przywódca opinii odbiorca odbiorca

odbiorca odbiorca

Model socjologiczny (Rileyowie, 1959)

Istotą jest zwrócenie uwagi na środowisko społeczne w procesie utrzymywania systemu wartośći i w procesach przekazywania i akceptacji informacji i opinii. Grupy i kręgi społeczne są filtrami dla społecznego wpływu mediów. Jednak media mogą grupy te marginalizowac, np. wpływ rodziny maleje wobec wpływu reklamy.

Model selekcji (Westley i MacLean, 1957)

W przeciwieństwie do modelu Schannona istotny jest komunikator zawodowy – instytucja medialna (pośrednik C)

A  C  B

A – nadawca

B – odbiorca

Zadaniem C jest zbliżenie A i B, którzy bez tego nie mogliby się porozumieć. W związku z tym komunikowanie masowe wymaga nowej roli komunikatora (np. dziennikarza jako pośrednika)

Model sprzężenia zwrotnego (DeFleur, 1966)

Obejmuje dwa ciągi komunikacyjne o przeciwnych kierunkach. Jest to połączenie dwóch aktów komunikowania, w których nadawca jest także odbiorcą.

NADAWCA  PRZEKAZ  ODBIORCA

ODBIORCA  PRZEKAZ  NADAWCA

Model analityczny (Maletzke, 1968)

Model wspólnoty doświadczeń (Schramm)

Model mozaiki kulturowej (Moles)

• Współczesna kultura – całość nieuporządkowana (mozaika) w której przemieszczane są elementy różnej wartości

• Kultura mozaikowa jest dziełem środków masowych, które ją upowszechniają

• Ogół ich przekazów tworzy obraz społeczno-kulturowy, w obliczu którego jest postawiony współczesny odbiorca

obraz społeczno-kulturalny

inne

radio i TV pamięć

Pamięć świata _{kanał przekazu} jednostka

Gazety świata

Książki

Model społeczno-kulturowy (Tudor, 1970)

Wskazuje na dwojakie uwarunkowania procesu komunikowania – społeczne i kulturowe

Obejmuje środki masowego przekazu jak i placówki upowszechniania kultury oraz pozwala na uchwycenie różnic i zbieżności w ich oddziaływaniu.

Model rozszerzania doświadczeń (Moles, 1971)

• Istotne jest tu wprowadzenie elementu uczenia się do analizy procesu komunikowania

• Uczenie się jest formą pasywną jednak w umyśle odbiorcy kod semantyczny oraz wiedza jest rozszerzona a tym samym powiększana zostaje możliwość bogatszego komunikowania

  Model ekspresyjny lub rytualny (Carey, 1975)

Komunikowanie:

Charakter celebracyjny, dekoratywny, a nie utylitarny, także element „działania”, aktorstwa

Przekaz – ukryty i wieloznaczny, zależny od symboli o skojarzeń kulturowych

Komunikowanie rytualne pełni główne funkcje społeczne – unifikacyjną, podtrzymującą spójność grupy

Przykłady znajdujemy w religii, sztuce, ceremoniałach publicznych, festiwalach

Model rozgłosu

Cechy pozyskiwania i przyciągania uwagi:

• Proces o sumie zerowej, z jednym medium spędzamy więcej czasu, mniej mamy na inne

• Komunikowanie nie występuje tylko w o przeszłość jawi się także jako jej kontynuacja

• Jest celem samym w sobie

  Model recepcji

„Rozmowa” człowieka z komputerem

Formy interakcji w pracy człowieka z komputerem:

I. prosty dialog użytkownika z programem

II. dialog dwóch lub więcej osób za pomocą sieci komputerowej – pytania otwarte i dowolność odpowiedzi

III. uzależnienie programu od działań użytkownika- daje to możliwość tysięcy scenariuszy dydaktycznych i to kształtowanych przez użytkownika

W Polsce

• Wolność prasy i wolność wypowiedzi w Polsce gwarantuje Konstytucja z 1997 roku.

• Artykuł 54 konstytucji mówi, że każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji, a także, że cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie prasy są zakazane

• Istnieje jedynie koncesjonowanie radia i telewizji, ze względu na ograniczoną liczbę częstotliwości, które można przyznać na naziemne nadawanie mediów elektronicznych

• Dokumentem, który dokładnie reguluje działanie prasy, jest tzw. prawo prasowe, które głosi że prasa, zgodnie z Konstytucją RP, korzysta z wolności wypowiedzi i urzeczywistnia prawo obywateli do rzetelnego informowania, jawności, życia publicznego i kontroli i krytyki społecznej

• Taką szeroką ochronę prawną w Polsce ma głównie prasa. Jeżeli chodzi o radio i telewizję powołany został organ – Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji – który z konstytucyjnego nakazu ma stać na straży wolności słowa w radiu i telewizji.

• Więcej na temat niezależności radia i telewizji mówi Ustawa o Radiofonii i Telewizji, która nakazuje Radzie kontrolę „samodzielności nadawców i interesów odbiorców oraz zapewnia otwarty i pluralistyczny charakter radiofonii i telewizji”

• Do wolności mediów odnoszą się także ratyfikowane przez Polskie prawo umowy międzynarodowe

  Media narzędziem terroryzmu

Przejawy:

• Manipulacja informacją np.: rozpowszechnianie nieprawdziwych lub półprawdziwych informacji

• Przekaz podprogowy emitowany w trakcie odbioru informacji w sieci komputerowej

• Ułatwianie aktów agresji np.: dostarczanie instrukcji dotyczących konstruowania bomb lub innych niebezpiecznych narzędzi

• Przekaz treści niezgodnych z zasadami humanizmu np. przepojonych ideami faszyzmu

• Ataki na centra informacji i blokowanie ich

• Dokonywanie działań hackerskich

• Komunikowanie się z grupami terrorystycznymi, co dziś ma miejsce w przypadku Al.-Kaidy

  Rodzaje zabiegów manipulacyjnych w Internecie

  Rodzaje zabiegów psycho- i socjotechnicznych na przykładzie działania sekt

  • „Atakowanie odbiorcy miłością”

    • Mechanizm polega na umieszczeniu tekstu propagującego miłośc, życzliwość połączoną z obrazem o określonej treści, często wyrażającą symbolikę religijną

    • Mechanizm komunikacji: strona www – korespondencja e-mailowa

    • W trakcie korespondencji okazywane jest zainteresowanie, akceptacja, poznawane są słabe punkty respondenta, tworzy się mit o otoczeniu przyjaźnią

    • Szczególnie nastawione są na osoby mające deficyt w miłości, samotne

  • „wykorzystanie słabości człowieka”

    • Stosuje się w pogaduszkach internetowych

    • Selekcja – przejście do „pokoju prywatnego” gdzie odbywa się „obróbka wstępna” („pranie mózgu”) upatrzonej ofiary

  • „wymuszanie decyzji”

    • Stosuje się głównie presję psychiczną, „subtelną” manipulację przypominającą działania stosowane w reklamie, odbiorca ma wrażenia że podejmuje samodzielne decyzje

  • „pochlebstwo”

    • Wykorzystanie niezasłużonej pochwały (człowiek jest wrażliwy na pochwały)

    • Szczególnie ma to miejsce, gdy w szkole nie ma sukcesów, a w domu spotyka się z negacją

    • SJP: pochlebstwo << słowa schlebiające czyjejś miłości własnej, obliczone na przypodobanie się komuś>>

  • „działanie humanitarne”

    • Sekta ukazana zostaje od strony humanitarnej

    • Wciąganie w inicjatywy pozorujące społeczne zaangażowanie sekt, zachęcanie di ściślejszej współpracy z członkami sekty

    • Tworzy się mit troski o lepszy świat

  • „otwarcie na naukę”

    • Stwarzanie zainteresowanym warunków do szerszej współpracy z pozostałymi członkami sekty

    • Osoba wciągana do sekty ma wrażenie, że odkrywa wiedzę ukrytą przed światem

    • Tajemniczość towarzysząca działaniom członków sekty jest stymulatorem przyciągającym nowych jej członków

• „medytacje”

• Działania manipulacyjne realizowane są na dwa sposoby

• Jeden to wykorzystanie hasła: medytacja do przyciągnięcia chętnych do współpracy z sektą i wówczas umieszcza się informacje na stronie www.

• Drugi, to wykorzystanie medytacji do działań na podświadomość, zwiększenie podatności na sugestię

Przekaz podświadomy jako narzędzie manipulacji:

• Techniki przekazu podprogowego

• Częstotliwość modulowana

• Bardzo niska częstotliwość (14-20 HZ)

• Częstotliwość wysoka (17.000 – 20.000 Hz)

• Szybkość zmienną

• Tekst od tyłu

• Nagranie tekstu od tyłu

• Nagranie ciche (niesłyszalne)

• Palindromy

Przykłady:

• Głośne, niskie, rytmiczne uderzenia bębnów i taniec w ich rytmie powodujący przyspieszenie pracy serca

• Szybko migające światło laserowe powoduje osłabienie sensu orientacyjnego i osądu refleksów

• Dodatkowo w zależności od częstotliwości cyklu zmian błysku i ciemności wyróżnia się

• 6-8 cykli na sekundę – utrata percepcji głębi

• 25 cykli – impulsy nakładają się na fale alfa w mózgu, które kontrolują zdolność koncentracji, dalsze przyspieszenie powoduję utratę jakiejkolwiek kontroli

Techniki stosowane w reklamie

• Oddziaływanie na pamięć

• Reklama utrwali się w pamięci jeśli przyciągnie odpowiednią uwagę

• W celu podtrzymania uwagi stosuje się oddziaływanie przez kontrast

• W prasie: uwydatnianie nagłówka przez rozmiar, większą przestrzeń czy też kolorowy druk

• W radiu: zmiana amplitudy dźwięku, muzyka skoczna

• W telewizji: silne bodźce, odwoływanie się do potęgi żywiołów, bądź zaskakujących sytuacji życiowych

• Na ulicy: wielka plakatowa tablica ogłoszeniowa, barwny migocący meon

• Odpowiednie natężenie bodźców i wywoływanie skojarzeń

• Dążenie do wywoływania skojarzeń oryginalnych

• Unikanie miernego naśladownictwa w reklamie

• Techniki powtarzania wiadomości

• Odpowiednio mała ilść powtarzanego materiału

• Podtrzymywanie słabego, zacierającego się sygnału i odświeżanie do przez kilkukrotną emisję materiału w mediach

• Emisja materiału w mediach

• Powtórzenia w zmodyfikowanych wariantach

• Docieranie tych samych reklam do ludzi w różnym czasie – powiększenie liczby odbiorców

• Wpływanie na ludzką świadomość prestiżu, renomy, wiarygodności firmy powtarzającej reklamy

Wśród oddziaływań na emocje wymienia się

• Technikę najsilniejszego i najjaskrawszego bodźca

• Technika silnych bodźców

• Techniki posługujące się ciepłem emocjonalnym

• Techniki odwołujące się do negatywnych emocji

• Sugestia czyli bezkrytyczne akceptowanie czyjejś propozycji jesyt prawie że nierozłącznym atrybutem każdej reklamy

• W reklamach najczęściej stosuje się formy: sugestię miękką – opartą na pytaniach; sugestię nakazową opartą na wrodzonej właściwości ludzkiej, uleganiu imperatywnym wyzwaniom (kupuj tylko w naszym sklepie); sugestię autorytetu – polegającą na wykorzystaniu w reklamie wizerunku znanych osób;

Oddziaływanie na podświadomość:

• Technika oparta na ciągach out door – czyli ciągach tablic reklamowych o tej samej treści , rozmieszczonych wzdłuż ulicy bądź autostrady, obraz rekalamy utrwala się nawet wtedy, gdy świadomie nie zwraca się na niego uwagi

• Technika spot lub plug – technika ta polefa na powtarzaniu króciutkich filmików reklamowych z określoną częstotliwością, czas reklamy jest zbyt krótki, by widz zdążył dostrzec jej wartość, jednak mimo braku koncentracji uwagi u patrzącego, reklama pozostawia słabe ślady w pamięci, utrwalone przez kolejne powtórzenia

• Technika freudowskiej szkoły reklamy – technika ta polega na oddziaływaniu na nieuświadomione głęboko ukryte w ludzkiej psychice motywy np. reklamowanie produktów mających symboliczne […]

• Technika klepperowskiej szkoły reklamy – używanie w reklamie symboli głęboko osadzonych w tradycji dawnego społeczeństwa

Definicja sekty wg MSWiA

„Za sektę można uznać każdą grupę, która posiada silnie rozwiniętą strukturę władzy, jednocześnie charakteryzuje się rozbieżnością celów deklarowanych i realizowanych”.

Psychomanipulacje i sekty

Reguły Roberta Cialdiniego:

• Reguła wzajemności – należy się zrewanżować za to co od kogoś otrzymujemy, inaczej grozi nam dezaprobata społeczna

• Reguła konsekwencji – pragnienie konsekwencji w słowach, wierzeniach i czynach

• Reguła dowodu społecznego – w co wierzą inni ludzie, jak zachowują się – jest podstawą naszej własnej decyzji – na stronach www – skłanianie do uległości poprzez ukazywanie że inni ulegli lub właśnie ulegają (dane dotyczące liczebności grupy, rozwoju)

• Reguła lubienia i sympatii – ludzie wolą mówić „tak” osobom które znają i lubią. Przejawem stosowania tej reguły są próby wzbudzenia sympatii

• Reguła autorytetu – skłonność do ulegania autorytetom, podpieranie się przez autorów nauki, kultury, polityki, religii

• Reguła niedostępności – przypisywanie większej wartości niedostępnym możliwościom. Przypisywanie posiadania wartości innych niż inni.

• Inne techniki: utrzymywanie potencjalnego wyznawcy w nieświadomości co do faktycznych celów grupy oraz wywierania na niego nasilającego się wpływu – ukrywanie doktryny, używanie fasady terapeutycznej leczniczej, społecznej (reedukacja Margaret Thaler Singer)

• Sterowanie informacją – (element modelu Hassana). Przejawem użycia takiego narzędzia jest stwierdzenie zniekształcenia informacji, promowanie informacji, materiałów pochodzących od grupy (książki filmy muzyka)

• Charakter przekazu – komunikaty emocjonalne mają przewagę nad komunikatami logicznymi. Żywe, obrazowe, poparte obrazami przekazy są efektywniejsze

Wybrane techniki manipulacji:

• Powtarzalność (wdrukowanie sloganów, treści)

• Kreowanie wroga lub kozła ofiarnego – każda grupa! Odwracanie uwagi od problemów istotnych – narzucanie wyimaginowanych zagrożeń.

Zygmunt Pawłowicz – opisuje sekty, które niosą największe zagrożenie

• Władza przywódcy – nieograniczona

• Gromadzenie pieniędzy, kontrola wydawania

• Nie można zrezygnować z członkostwa

• Nie udziela się pełnych informacji o działaniu grupy

• Utrudniony kontakt z rodziną

• Ograniczony dopływ informacji z zewnątrz

• Wroga postawa wobec świata, społeczeństwa, instytucji państwowych, wrogi stosunek do kształcenia poza religijnego (Fundacja nad Nowymi Ruchami Religijnymi).

Przykład: strona Kościoła Zjednoczenia.

• Kościół zjednoczenia czyli ruch pod wezwaniem Ducha Świętego dla zjednoczenia Chrześcijan, która jest przez ośrodki informacjo o sektach i NRR uznawana za organizację destrukcyjnie działającą na swych członków.

• Strona zbudowana jest w sposób przejrzysty, portal organizacji Sun Myung Moona

• Na stronie znajdują się przemówienia i kazania guru począwszy od 1956, pliki mp3 z muzyką, kalendarz spotkań i uroczystości, projekty organizacji, bibliografię organizacji oraz nowości ze świata, życia i Kościoła.

• Klikając na jeden z wielu odsyłaczy pojawia się lista 120 odsyłaczy powiązanych z kościołem.

• Jedna z witryn nosi nazwę True Love King (prawdziwy król miłości), treść strony wychwala przywódcę organizacji.

• Strona zawiera bibliografię guru, misje jakie organizacja pełni, nauczania guru, listę organizacji satelitarnych oraz kilka filmów do obejrzenia z możliwością zapisania na dysku komputera

• Wrażenie” guru nazywa się królem i zakłada organizację na rzecz pokoju.

• Tytuły filmów UPF, Founding Video, Man of peace, in search of an idea.

• Strefa poznawczo emocjonalna psychomanipulacji, wykorzystywane są następujące zasady:

• Regułą dowodu społecznego: to w co wierzą lub jak zachowują się inni często jest podstawą naszej własnej decyzji, nie jest przypadkiem że w filmach widzimy tłumy ludzi trzymających się za ręce i bijących brawa swojemu guru.

• Reguła lubienia i sympatii – także znajduje swoje miejsce w tych filmach, w których widzimy dzieci, sportowców, studentów wszystkich wesołych, uśmiechniętych wzbudzających najlepsze uczucia.

Zasady stosowane przez sektę:

• Reguła dowodu społecznego, reguła lubienia i sympatii, reguła autorytetu, reguła niedostępności (w filmach)

• Utrzymywanie odbiorcy w nieświadomości co do faktycznych celów grupy, nie są jasno przedstawione cele i doktryny grupy

• Sterowanie informacją – na stronie pojawiają się informacji o Moonie i jego najbliższej rodzinie, sposób przedstawiania informacji jest subiektywny, nie stwarza możliwości dyskusji

• Charakter przekazu: treści naładowane są emocjami (np. pokazywane są dzieci głodujące, zdjęcia z wojny) – odnosimy wrażenie jakoby organizacja ta walczyła o pokój

• Technika powtarzalności – sekwencje filmów powtarzają się, powtarzają się również treści w artykułach

• Zasada społecznego dowodu słuszności – międzynarodowy charakter organizacji, na stronie członkowie z różnych krajów, kontynentów, ukazana jest mapa z zaznaczonymi państwami

• Ukrywanie doktryn i celów grupy – fasada organizacji pokojowej

• Oddziaływanie na emocje – dowiadujemy się jak organizacja wspiera edukację, pomaga potrzebującym, niesie pomoc Afryce (sposób, forma zachęca do przyłączenia się do „szczytnych celów”)

• Forma ma na celu werbowanie nowych członków

Co zrobić? – jak zapobiegać?

• Edukacja, miłość, poczucie własnej wartości

• Wiedza o technikach psychomanipulacyjnych

• Rozmowy o świadomym odbiorze informacji z sieci

• Jak rozpoznawać zastosowanie technik wywierania wpływu

• O zastosowaniach „języka perswazji” w treściach artykułów

• Analiza stron zawierających techniki psychomanipulacji

1. Internet jako wizja świata:

2. Internet obietnicą nowego wspaniałego świata

1. Każdy może mieć nieograniczony dostęp do informacji

2. Może kontaktować się z członkami społeczności wirtualnej

3. Posiada wolność publikacji swoich poglądów i swobodę zapoznawanie się z poglądami innych

4. Internet jak narzędzie równych sznas

5. Internet jest gigantycznym obszarem zabawy

Media a agresja i przemoc:

• Przemoc w mediach należy rozpatrywać z czterech punktów widzenia

  • Płaszczyzna społeczno-polityczna – to obszar działań państwa, polityków i działaczy społecznych

    Celem: jest ograniczenie patologii występujących w samych mediach i treściach przez nie propagowanych

    Zamierzenia te sformułowane w dokumentach rządowych, parlamentarnych oraz różnego rodzaju raportach czy dezyderatach organizacji społecznych

    Agresja – ma wpływ na kampanie wyborcze i postawy polityków np. programy zwalczania przemocy w mediach nierzadko stanowią przedmiot walki politycznej mogą być częścią programów politycznych czy społecznych

  • Płaszczyzna prawna – to obszar prawa tworzonego w państwie oraz istniejącego od wielu pokoleń prawa zwyczajowego

    Każda społeczność określa ramy działań mediów przez tworzenie przepisów, nakazów i zakazów oraz określenie zasad wzajemnych regulacji

    Skala dopuszczalnej agresji w mediach jest określana przez daną społeczność

    Istnieją różnice w przepisach prawa różnych krajów

  • Płaszczyzna moralna – jest przedmiotem niekończących się dyskusji, należy zwrócić uwagę na fakt, że różne rozumienie przemocy oznacza także różnorodność w ocenie i widzeniu prezentowanych w Internecie treści agresywnych

    Generalnie zgadzam się z uniwersalnymi zasadami funkcjonowania społecznego określanymi jako humanistyczne. Tkwiące swoimi korzeniami w dekalogu

    Kiedy jednak podejmujemy problemy szczegółowe to zastanawiamy się czy jest to już akr agresji czy może wydarzenie kulturowe

    Ujawniają się postawy określane jako relatywne lub liberalne

    Mówiąc o problemie moralności w Internecie, warto podkreślić, że teorie wyjaśniające przemoc prawie w ogóle nie podejmują wątku etycznego

    Sfera moralna pozostaje poza zainteresowaniami nie tylko psychologów ewolucyjnych, ale również nie jest przedmiotem zainteresowania socjobiologów.

  • Płaszczyzna psychologiczno-biologiczno-socjologiczna – jest najbardziej dynamicznie rozwijającym się obszarem badań, na płaszczyźnie tej powstały liczne koncepcje wyjaśniające agresję w Internecie, opisujące jej skutki w życiu społecznym, jest ona również chętnie omawiana w pedagogice społecznej i pedagogice medialnej.

Pojęcie przemocy w mediach

Potocznie przemoc jest określana jako akt godzący w osobistą wolność jednostki, zmuszanie jednostki do zachowań niezgodnych z jej własną wolą

Definicja przemocy w pedagogice

(Pospiszyl) przemoc w mediach to wszelkie nieprzypadkowe działania z wykorzystaniem mediów godzące w osobistą wolność jednostki przez manipulację obrazem, dźwiękami i innymi kanałami przekazu informacji lub przyczyniające się do psychicznej, fizycznej, moralnej szkody osoby.

Formy przemocy w mediach

• Sceny zabijania, katowanie ludzi śmierć

• Internetowe strony nienawiści

• Strony zachęcające do terroru oraz strony propagujące faszyzm, nietolerancję, agresję wobec osób inaczej myślących, innej narodowości, innego wyznania itp.

• Hakerstwo

• Gry komputerowe w sieci

• Manipulacja informacją

Dylematy teoretyczne agresji i przemocy w mediach

• Można wyodrębnić wiele teorii: Thomas Feibel, opisując agresję w grach komputerowych prezentuje następujące teorie:

  • Katharsis

    • Zakłada odreagowanie człowieka przez brutalną grę

    • Feibel zwracał uwagę, że poglądy zawarte w tej teorii są podzielone przez większość graczy

    • W analizach dotyczących przemocy ukazywanej w mediach spotykać możemy pogląd, że jest to swego rodzaju katharsis

    • Człowiek odreagowuje swoje napięcia, oczyszcza się poprzez oglądanie agresji w mediach

    • Nie jest to pogląd nowy już Arystoteles w „Poetyce” zwracał uwagę na rozładowującą napięcie funkcję odgrywanego aktu przemocy

    • Sztuka została przez niego potraktowana jako forma oczyszczenia, wyzbycia się skłonności do czynienia zła

    • Arystoteles widzi w spektaklu przemocy stronę pozytywną, bowiem w kontrolowany sposób człowiek może werbalizować okrucieństwo

    • Koncepcja katarktyczna była wskazywana przy wyjaśnieniu oddziaływania agresywnych zachowań odbieranych w przekazie telewizyjnym. Zakłada, że oglądanie przemocy dostarcza odbiorcy zastępczego ujścia dla własnej agresji. W myśl tej koncepcji prezentowanie wirtualnej przemocy umożliwia widzom uwalnianie lub rozładowanie własnych tendencji agresywnych

    • Koncepcje katarktyczną wielokrotnie podano badaniom empirycznym m. im. Prowadzili je R. G. Geen, M. B. Quanty i D. M. Buss

    • Wykazały one, że pod wpływem agresji nie następuje oczyszczenie a wręcz odwrotnie następuje nakręcanie się spirali przemocy

    • Mamy tu doczynienia ze wzrostem skłonności do kontynuowania agresji wobec poszkodowanego przez sprawcę

  • Manipulacji – obarcza winą za agresję nie media a człowieka grającego w grę komputerową, który przekłada podpatrzone sceny w świecie wirtualnym na rzeczywistość

  • Wzmacniania – zakłada że docierające do człowieka informacje z mediów wzmacniają obraz widzianego przez nas świata w efekcie widzimy więcej niż jest to w rzeczywistości

  • Inhibicji – opiera się na tezie że brutalne sceny wpływają na człowieka jak hamulec moralny, wywołując opór, (inhibicja – to zjawisko opóźnienia reakcji chemicznej pod wpływem inhibitora)

    • Głosi że grajcy w grę, np. „strzelankę” staje się otępiały

    • Dziecko, grając w grę komputerową wymagając ą tylko tych samych czynności manualnych bez angażowania sfery generatywnej intelektu, jest narażone na tworzenie się w jego psychice pustki i utrwalenie w podświadomości przekonania, że agresja w życiu rzeczywistym jest zjawiskiem normalnym

  • Stymulacji – przyjmuje założenie że osoba widząca przemoc ma większe skłonności do stosowania jej w życiu. Zwolennicy tej teorii wskazują na badania prowadzone przez zespół pod kierunkiem Philipa Zimbardo

  • Habituacji

  • Atrofii mózgu – zakłada że regularne granie na komputerze prowadzi do osłabienia czynności przedniego płata mózgu

    • Jest to dynamicznie rozwijająca się teoria ze względu na coraz większą liczbę badań kognitywistycznych potwierdzających to zjawisko

  • Zaniku samokontroli – w myśl tej teorii gracze komputerowi mają niższą samokontrolę, wniosek ten wyciągnięto z przeprowadzonych na Uniwersytecie w Tohoku (Japonia) badań, z których wynika, że użytkownicy gry Nintendo wykorzystują część mózgu odpowiedzialną za przyswajanie obrazów i za ruch

  • Ogłupienia– zaprezentowane badania były podstawą dla stworzenia teorii ogłupienia. Mówi ona, że systematyczny gracz podlega procesowi ograniczenia emocji i kreatywności

  • wzrastającej uwagi – przyjmuje że gracze wykorzystują gry akcji, np. „strzelanki’, poprawiające koncentrację, szybkość reagowania na zmiany sytuacji na ekranie, zapamiętanie długich szeregów liczb. Wyniki badań dotyczących koncentracji uwagi nie mogą budzić entuzjazmu. Potwierdzają to eksperymenty realizowane na Uniwersytecie w Kioto, które wykazały, że szympansy można nauczyć szybkiego wykonywania zadań na obiektach ukazujących się na ekranie monitora

Inne badania nad przetwarzaniem informacji w mózgu

• prowadzone na uniwersytecie Nihon dotyczące liczby fal Alpha i Beta (odpowiedzialnych za uwagę) u osób: rzadko grających, wykazujących umiar (około 3 godziny przez 3-4 dni w tygodniu) oraz grających systematycznie (7 godzin dziennie) dowodzą, że podczas gry rzadko grających dominują fale Beta

• spadek fal Beta następuje u osób umiarkowanie korzystających z gier, natomiast bardzo szczątkową liczbę tych fal odnotowano u systematycznych graczy przy jednoczesnym wzroście fal Alpha, co wskazuje na stan ciężkiej demencji

Przytoczone teorie mają wiele mankamentów:

• są w większości zbyt płytko osadzone w badaniach kognitywistycznych, co powoduje łatwość ukazania ich słabych stron, a często całkowitego obalenia stawianych przez nie tez.

Teoria uczenia się:

• zakłada że człowiek uczy się zachowań agresywnych

• najczęściej badacze (np.: L. Berkowitz, J. Izdebska, L. Bandura) tłumaczą agresję dzieci przemocą oglądaną w kinie, telewizji i innych mediach

• jest to pogląd chętnie przytaczany podczas dyskusji na temat przemocy

• tym bardziej, że znajduje to swoje odbicie w raportach instytucji międzynarodowych np.: UNESCO. Gdzie podkreśla się znaczenie wpływów przemocy oglądanej w mediach na zachowania agresywne

• można tylko w części uznać związek prezentowanych w mediach treści ze wzrostem przemocy

• odkrycia paleontologiczne wskazują, że tysiące lat przed meidami elektronicznymi człowiek posługiwał się przemocą (odkrycia archeologów – szkielet człowieka neandertalskiego zabitego przed 50.00 lat)

• historia ludzkości poprzeplatana jest licznymi wojnami

• także dziś badania plemion nie mających nic wspólnego z zachodnią cywilizacją wykazały, że zabójstwa są częstym zjawiskiem np.: wśród plemion Ache z Paragwaju, Yanomamo w Wenezueli czy Tiwi w Australii.

• We wspomnianym plemieniu Yanomamo około 30% mężczyzn ginie z rąk współplemieńców lub sąsiednich plemion

Ze zabójstwa są częstym zjawiskiem [pomalowane mordy]

Teoria instynktów

Media nie mogą być czynnikiem sprawczym przemocy, ponieważ zdolność do agresji nie jest spowodowana zdobytym doświadczeniem, ale wynikiem instynktu, który funkcjonuje powszechnie wśród organizmów na ziemi. W efekcie człowiek nie uczy się agresji ponieważ ma tą cechę wrodzoną.

W myśl koncepcji K. Lorenza w Japonii wprowadzono przed pokojem szefa manekina, na którym pracownik może się wyżyć, wyładowując swoją złość.

Tak jak to czynią Arapesze z Nowej Gwinei – dzieci z tego plemienia są uczone wyładować swoją złość na przedmiotach.

Krytyka teorii instynktów

Teoriainstynktów została podana ostrej krytyce, która najbardziej wszechstronnie zaprezentował Berkowitz.Uważał on, ze należy odrzucić tą teorię z następujących powodów:

• Dotychczas nie wykryto w mózg i ciele człowiek żadnych obszarów decydujących o agresji

• Występuje wiele rodzajów agresji

• Agresja występuje po pojawieniu się bodźców zewnętrznych.

Koncepcja kognitywistyczna

W latach 80. XX wieku pod wpływem socjobiologii, zaczęła tworzyć się kognitywistyczna teoria agresji. Powstała ona w wyniku licznych badań nad mózgiem. Zwraca ona uwagę na znaczenie genetycznych podstaw agresji. Wiele przeprowadzonych badań uwidoczniło istnienie związku pomiędzy genami a agresją.

Krytyka teorii instynktów

Przyjmuje się tu, że człowiek ma wkomponowaną w swoje zachowania agresję, która jest produktem i jednocześnie niezbędnym elementem w procesie ewolucji. GuyLazorthes wyróżnia dwa rodzaje agresji: przemoc elementarną mającą podłoże genetyczne )zaprogramowaną genetycznie) oraz przemoc wywołaną czynnikami zewnętrznymi zrodzoną w korze mózgowej.Odróżnia on przemoc sterowaną genami od przemocy świadomej.

Przyczyny leżące u podłoża zachowań

Dwie grupy:

• Związane ze sposobami skutecznego rozwiazywania problemów adaptacyjnych w środowisku np. obrona przed atakiem ,zagarnianie cudzej własności, przysparzanie kosztów rywalom seksualnym etc.

• Związane z dziedzicznymi uwarunkowaniami.

Przyczyny związane ze sposobami skutecznego rozwiazywania problemów adaptacyjnych w środowisku

Media ukazują różne struktury przemocy prezentują propozycje skutecznego rozwiązywania problemów adaptacyjnych. Sprzyja to przyjmowaniu wzorców do własnego działania.

Jeżeli odnosi się korzyści z odwzorowanych z mediów zachowań agresywnych to wzmaga to dalsze działanie.

Człowiek rozszerza swoje możliwości dzięki zdolności naśladownictwa.
Zachowania obserwowane na ekranie pozostają w podświadomości odbiorcy.

Proces uczenia się, jaki ma miejsce podczas odbioru mediów dotyczy nie tylko postępowania agresywnego.

Dlatego nie występuje tu prosta zależność pomiędzy prezentowaną w mediach przemocą a działaniami agresywnymi odbiorcy.

Problemem otwartym jest podejmowanie działań pedagogicznych mających na celu rozładowanie agresji i przeciwdziałanie skutkom.

Przyczyny związane z dziedzicznymi uwarunkowaniami

Chemiczne lub strukturalne zakłócenia funkcji mózgu nierzadko stają się głównym czynnikiem stymulującym agresywne i destrukcyjne zachowania”

Liczne badania genetyczne potwierdzają tą tezę. Przykładem mogą być badania prowadzone w Holandii w rodzinie, której członkowie dopuszczali się aktów przemocy. Ujawniły one, że przyczyna występuje w genach sterujących wytwarzaniem enzymów monoaminooksydazy typu A.

Prowadzone kanadyjskiego neurobiologa Lorne Yeudalla badania wykazały, ze około 90% recydywistów miało uszkodzenia w płatach skroniowych i czołowych kory mózgowej, które ponoszą odpowiedzialność za kontrolowanie emocji i wpływ na wytwarzanie sadów o nas samych i sądów związanych z innymi ludźmi.

Kolejnym przykładem może być analiza zachowań pensjonariuszy zakładów poprawczych i karnych. Wykazała ona ze większość badanych przeżyła groźny uraz głowy, którego skutkiem było patologiczne zniekształcenie mózgu mające wpływ na postępowanie w dalszych latach.

Warto zwrócić w tym miejscu uwagę, że przestępca strzelający swojej ofierze w głowę w celu pozyskania jakiegoś drobiazgu nie ma żadnych istotnych motywów a mimo to dokonuje tego czynu. Gdy pytamy dlaczego to zrobił, nie jest w stanie udzielić odpowiedzi. Jedynym wytłumaczeniem jest tu czynnik genetyczny.

Dotychczasowe badania wykazują, że cechy osobowościowe mają związek a agresywnością, a cechy osobowości są prawdopodobnie wynikiem oddziaływania wielu genów.

Przyczyny kognitywistyczne

Psycholog ewolucyjnych Robert B. Cairn zauważył, że zachowanie społeczne będące procesem rozwojowym podlega dynamice interakcji występującej pomiędzy środowiskiem a reagującym na nie genomem.

Oznacza to, że agresja będąc cechą zachowania podlega zintegrowanemu działaniu organizmu w świecie rzeczywistym.

Wniosek: Występuje wielość, często przeplatających się czynników decydujących o agresji.

Wnioski dla praktyki edukacyjnej:

Generalnie dotychczasowe eksperymenty wskazują na występowanie mechanizmów pochodnych agresji. Zaliczyć możemy tu mechanizm rozluźnienia hamulców funkcjonujących u człowieka pod wpływem oglądanych lub przeczytanych zachowań agresywnych.

Do dziś słabo rozpoznana jest skala rozluźnienia oraz czynnik różnicujący zachowania osobnicze. Innym występującym zjawiskiem jest zobojętnienie na akty przemocy, którego skutki są niepożądane społecznie.

Analizując zachowania społeczne można zauważyć, że agresja w Internecie nie jest jedynym czynnikiem wpływającym na znieczulicę społeczną.

Dlatego wskazanie związku i jego uwarunkowań występujących pomiędzy agresją oglądaną w Internecie a tworzeniem się zjawiska obojętności wymaga szerszych badań prowadzonych na płaszczyźnie kognitywistycznej.

Zagadnienie to ma szerszy wymiar edukacyjny. Dlatego w pedagogice istnieje pilna potrzeba nowego spojrzenia na problem przemocy w mediach.

Nowe technologie a zmiana

Technologie niosą ze sobą zmiany nie zawsze społecznie pożądane.

Wymaga to innych umiejętności aniżeli tych dotychczas kształtowanych przez szkołę.

Problem odczytania znaczeń informacji dostarczanych przez Internet.

Powszechna dostępność do informacji nie oznacza jeszcze jej rzetelności.

Na odbiorcę spada ciężar oceny wartości dostarczanej informacji.

I. Zanik humanistycznych wartości technokratyczny sposób widzenia świata

Przyczyny:

• Wadliwy system edukacji

• Zalew informacji – szok informacyjny

• Bezkrytyczność odbioru – brak skutecznej edukacji medialnej

• Potrzeba wykorzystania technologii medialnej do komunikacji człowieka z samym sobą

• Konsumpcyjny styl życia – ciągła zabawa

II. Możliwość manipulowania ludźmi, sterowanie ich świadomością.

1. Manipulacja informacją np. rozpowszechnianie nieprawdziwych lub półprawdziwych informacji.

2. Przekaz podprogowy emitowany w trakcie odbioru informacjiw sieci komputerowej

3. Instruowanie aktów agresji

4. Przekaz treści niezgodnych z zasadami humanizmu np. przepojonymi ideami faszyzmu.

5. Ataki na centra informacji, blokowanie ich

6. Dokonywanie działań hackerskich

7. Komunikowanie się z grupami terrorystycznymi

III. Trudności w przystosowaniu się do zasad funkcjonujących w społeczeństwie informacyjnym.

1. Uzależnienia od komputera

2. Fobie

Objawy uzależnienia: rozkojarzenie, zaburzenia pamięci, lekceważenie innych spraw, zamieranie przyjaźni dziecięcych, coraz gorsze wyniki w nauce, lęk przed kontaktami z innymi ludźmi, tworzenie pozoru swojej wyższości.

Przyczyny fobii:

• Powstawanie dysonansu pomiędzy koniecznością opanowania umiejętności pracy na komputerze a barierą niemożności jej nauczenia

• Nienadążanie za postępem technicznym

• Komputer postrzegany jest jako część matematyki, problem niekompetencji w tej dziedzinie

• Niekompetencja nauczyciela

Dorośli

• Obawa związana z możliwością utraty miejsca pracy w wyniku postępu technologicznego

• Nacisk ze strony różnych instytucji zachęcających do bycia na bieżąco z nową technologią

• Wiek uczącego się i lęk przed tzw. „komputerowymi dziećmi”

Komputerofobia może być: lękowa, kognitywna (forma psychicznej blokady), mieszana

Objawy: ogólne podrażnienie, bóle głowy, koszmary nocne, opór wobec technologii komputerowej czy też edukacji komputerowej, agresja wobec osób biegle pracujących z komputerami, agresja wobec osób biegle pracujących z komputerami, agresja wobec komputerów, stres (przyspieszony puls, podwyższony poziom adrenaliny, wzrost ciśnienia krwi, zwiększone przewodnictwo skóry, migreny)

IV. Patologie związane z użytkowaniem technologii informacyjnej.

1. Przemoc w Internecie - strony zabijania, katowanie ludzi, śmierć (gry), strony nienawiści, strony zachęcające do terroru, hackerstwo, cyberbullying, manipulacja informacją, piractwo, pornografia

2. Szerzenie informacji pornograficznej – metody filtrowania treści

3. Prezentowanie fałszywego, jednostronnego obrazu kobiety jako wampa

Dwa oblicza Internetu

Internet daje niezaprzeczalne korzyści, ale…

Utrzymanie tożsamości i kontroli nad swoimi poczynaniami podczas pracy w sieci wymaga szeregu umiejętności takich jak:

• Współtworzenie społeczności sieciowej w procesie komunikacji

• Wypowiedzi tekstowej

• Zachowania prywatności

• Projektowania informacji itp.

Formy agresji w Internecie

• Sceny zabijania, katowanie ludzi, śmierć (gry)

• Strony nienawiści, strony zachęcające do terroru oraz strony propagujące faszyzm, nietolerancję oraz agresję wobec osób inaczej myślących, innej narodowości itp.

• Hackerstwo

• Cyberbullying

• Manipulacja informacją

• Piractwo

• Pornografia

Sceny zabijania, katowania ludzi, śmierć (gry, informacje w sieci)

Dlaczego oglądamy brutalne sceny?

Czynniki zewnętrzne - chęć zaimponowania środowisku, bycie na topie, ciekawość poznawcza, poddanie się wpływom reklamy, atrakcyjność świata wirtualnego, ucieczka od świata rzeczywistego, potrzeba rozrywki, fascynacja treścią gry

Czynniki wewnętrzne – poziom agresji człowieka, tworzenie agresji przebiega w czasie (mózg-zachowanie-emocje) , odreagowanie, wyładowywanie się na fikcyjnym przeciwniku.

Strony nienawiści, strony zachęcające do terroru oraz strony propagujące faszyzm, nietolerancję oraz agresję wobec osób inaczej myślących, innej narodowości itp.

Subkultury

• Agitują na rzecz swojej ideologii w sposób jawny (grupy anarchistyczne, antyglobaliści) lub ukryty (sekty)

• Wyrażają na stronach www agresję

• Narzucają swoje koncepcje życia, poglądy polityczne na społeczeństwo, państwo, np. skini.

• Prezentują symbole religijne, aby pozyskać zwolenników np. sataniści

• Ukazują świat technologii, a przede wszystkim muzykę elektroniczną np. grupy techno, dekadenckie

Pornografia

• Agresywność działań internetowych reklamodawców (spamerów)

• Agresywność twórców stron erotycznych

• Agresywność w postaci uzależniania od stron erotycznych

• Budowanie nowej rzeczywistości

Uzależnienie w Internecie – zjawiska kulturowe

Second Live- awatary, miłość w sieci, wirtualny cmentarz, spowiedź w sieci.

Można zauważyć, iż obecnie nastolatkowie poświęcają dużo czasu na gry komputerowe. 49,09 % (22 chłopców i 5 dziewczynek) ankietowanych gimnazjalistów przeznacza od 1 do 3 godzin dziennie swego czasu na ten rodzaj rozrywki. Ze wszystkich badanych uczniów tylko 2 chłopców i 6 dziewczynek nie gra w gry komputerowe. Widać także, że to chłopcy częściej niż dziewczęta preferują taką formę spędzania czasu wolnego

Gimnazjaliści korzystają z gier w dużym wymiarze czasu, ponieważ gry komputerowe włączają użytkownika czynnie w rozrywkę. Nastolatkowie coraz mniej oglądają telewizję na rzecz gier komputerowych. Jest to spowodowane tym, że oglądając telewizję przyjmuje się postawę bierną co prowadzi do nudy.

Niestety na podstawie przeprowadzonej ankiety dowiadujemy się, że w czterdziestu przypadkach (72,73 % uczniów) – rodzice nie mają wpływu na wybór gier komputerowych przez ich dzieci. Rodzice nie zdają sobie sprawy z poziomu brutalności gier komputerowych, w które grają młodzi ludzie. Brak wiedzy na temat zagrożeń wynikających ze zbyt częstego korzystania z gier komputerowych powoduje pełną swobodę w wyborze gier przez dzieci co prowadzi do niepożądanych zachowań nastolatków (np. agresja, wulgarność) wywołanych agresywnymi grami komputerowymi.

Do grupy gier komputerowych o bardzo wysokim/wysokim poziomie agresji zaliczyli oni: Postal 2, Painkiller, GTA, The Punisher.

O średnim poziomie agresji: Quake 4, Serious Sam II

O niskim poziomie agresji: Mafia, Fable, Call of Duty

Agresja nie występuje: The Sims, Fifa, The Singles

W większości przypadków nastolatkowie odpowiednio ocenili poziom agresji w grach komputerowych, ale zdarzały się odpowiedzi, które błędnie przedstawiały poziom agresji w grach np. pasjans (bardzo wysoki), saper (bardzo wysoki), Warcraft 3 (brak), Wolfenstein (brak), mafia (niski), UnrealTournament (niski). Błędne oceny mogą być spowodowane zwiększoną tolerancja na agresję.

Większość respondentów napisało, że gry brutalne i krwawe są ciekawe.

Wnioski dla praktyki edukacyjnej

Generalnie dotychczasowe eksperymenty wskazują na występowanie mechanizmów pochodnych agresji. Zaliczyć możemy tu mechanizm rozluźnienia hamulców funkcjonujących u człowieka pod wpływem oglądanych lub przeczytanych zachowań agresywnych.

Do dziś słabo rozpoznana jest skala rozluźnienia oraz czynniki różnicujące zachowanie osobnicze. Innym występującym zjawiskiem jest zobojętnienie na akty przemocy, którego skutki są niepożądane społecznie.

Analizując zachowania społeczne można zauważyć, że agresja w Internecie nie jest jedynym czynnikiem wpływającym na znieczulicę społeczną. Dlatego wskazanie związku i jego uwarunkowań występujących pomiędzy agresją oglądaną w Internecie a tworzeniem się zjawiska obojętności wymaga szerszych badań prowadzonych na płaszczyźnie kognitywistycznej.

Zagadnienie to ma szerszy wymiar edukacyjny. Dlatego w pedagogice istnieje pilna potrzeba nowego spojrzenia na problem przemocy w mediach.

Definicja informacji:

• W języku łacińskim „informatio” to tyle co zawiadomienie, wyjaśnienie,

• W cybernetyce – miara i stan układu,

• W filozofii – jej kategoria,

• W biologii – własność materii,

• W językoznawstwie – wielkość semantyczna,

• W matematyce – obejmuje kodowanie, przechowywanie i przetwarzanie informacji,

• W psychologii – miara zorganizowania układu.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE W PROCESIE TWÓRCZYM

Definicja: środki dydaktyczne to przedmioty materialne umożliwiające usprawnianie procesu nauczania – uczenia się i uzyskiwania optymalnych osiągnięć szkolnych. Dostarczają one uczniom bodźców sensoryczno-motorycznych oddziałujących na ich wzrok, słuch, dotyk przez co ułatwiają im poznanie rzeczywistości oraz nabywanie określonych, pożądanych umiejętności.

Środki dydaktyczne to:

• środki materialne umożliwiające usprawnianie procesu nauczania – uczenia się i uzyskiwania optymalnych osiągnięć szkolnych,

• dostarczają one uczniom bodźców sensomotorycznych oddziałujących na ich wzrok, słuch, dotyk,

• ułatwiają im bezpośrednie i pośrednie poznawanie rzeczywistości oraz praw nią rządzących, a także opanowanie różnego rodzaju umiejętności.

Najogólniej ujmując, można przyjąć, że środkami dydaktycznymi nazywamy zarówno przedmioty dostarczające bodźców zmysłowych, jak i urządzenia techniczne, ułatwiające przekazywanie tych bodźców. W skład środków dydaktycznych wchodzą środki zwane tradycyjnie pomocami naukowymi.

Określenia:

• pomoce szkolne,

• pomoce naukowe,

• pomoce dydaktyczne

• pomoce audiowizualne,

• środki komunikacji,

• środki przekazu wiadomości,

• środki poglądowe,

• środki audiowizualne,

• techniczne środki dydaktyczne.

Na pojęcie środki dydaktyczne składają się:

• komunikaty – treści przekazywane jako sygnały bodźców sensomotorycznych,

• nośniki komunikatów – podłoże na którym komunikaty zostały utrwalone,

• środki przekazu – urządzenia techniczne umożliwiające projekcje komunikatu,

• wskazówki metodyczne – opisujące stosowanie urządzeń i materiałów dydaktycznych.

Funkcje środków dydaktycznych:

• motywacyjna – polega na wywołaniu pozytywnego nastawienia do uczenia się poprzez budzenie zaciekawienia i zainteresowania dla przedmiotu poznania,

• poznawcza – polega na tym, że dzięki środkom uczący się poznaje bezpośrednio określoną rzeczywistość,

• kształcąca – sprowadza się do rozwijania zdolności poznawczych (spostrzegawczości, myślenia, wyobraźni, pamięci) oraz kształtowanie odpowiednich umiejętności i sprawności,

• dydaktyczna – wyraża się w tym, że środki są niejednokrotnie głównym źródłem wiadomości dla uczniów, ułatwiają ich zrozumienie, utrwalenie i sprawdzenie stopnia ich opanowania,

• wychowawcza –polega na pobudzeniu sfery emocjonalnej, na wywołaniu przeżyć i kształtowaniu postaw uczniów.

Zdaniem Okonia do najważniejszych funkcji procesu kształcenia należy ułatwienie uczącym się:

• Poznania rzeczywistości,

• Poznania wiedzy o rzeczywistości,

• Kształtowanie postaw emocjonalnego stosunku do rzeczywistości,

• Rozwijanie działalności przekształcającej rzeczywistość.

Podział środków dydaktycznych:

Pierwszą z nich są środki proste – do których należą środki słowne (podręczniki, teksty drukowane) proste środki wzrokowe (modele, autentyczne wzory przedmiotów, reprodukcje obrazów, mapy).

Drugą z kategorii są środki złożone - wykorzystujące rozwój techniki, nowinki urządzeń i sprzętu przekazującego informacje. Można tu zaliczyć mechaniczne środki wzrokowe ( aparaty wzrokowe, mikroskopy, urządzenia przekazujące obrazy) środki słuchowe (odtwarzacze CD) i łączące bodźce wzrokowe i słuchowe ( telewizor, video, DVD, dobrze wyposażone komputery).

Ostatnią pozycją w tym podziale są środki automatyzujące uczenie się (laboratoria językowe, maszyny dydaktyczne, komputery).

Podział środków dydaktycznych według Edwarda Fleminga i Jana Jacob’ego:

• Środki naturalne – przedstawiające rzeczywistość w sposób bezpośredni,

• Środki techniczne – przedstawiające rzeczywistość w sposób pośredni (środki wzrokowe, słuchowe, wzrokowo-słuchowe, audiowizualne, manipulacyjne, modelowe, automatyczne),

• Środki symboliczne – przedstawiają rzeczywistość za pomocą znaków , rysunków, słów.

Funkcje środków dydaktycznych:

Poznawczo-kształtujące:

• Aktywizująca,

• Poznawcza

• Informacyjna,

• Weryfikacyjna,

• Wdrożeniowa,

• Instruktażowa,

• Utrwalająca,

• Kontrolna.

Emocjonalno-motywacyjne:

• Motywacyjna,

• Estetyczna.

Poza wymienionymi możliwościami jakie stwarza wykorzystanie środków dydaktycznych w nauczaniu, przyczyniają się one również do rozwoju umiejętności twórczych i manualnych uczniów.

Środki dydaktyczne pełnią funkcje wzmacniającą odbiór treści:

• Amplifikatory zmysłów – wzmacniają wzrok np. lupa, mikroskop, lornetka; wzmacniają słuch np. słuchawki; aparaty mierzące zjawiska takie jak termometr, higrometr, poziomica.

• Amplifikatory zdolności motorycznych – narzędzia, które regulują pewność ruchów ręki.

• Narzędzia intelektualne – kalkulatory, automaty, roboty, komputery.

Środki dydaktyczne funkcje:

• Indywidualizacja tempa pracy jej rytmu i poziomu wymagań, co oddziałuje na rozwój pozytywnej motywacji ucznia i ułatwia organizację kształcenia w systemie klasowo-lekcyjnym.

• Dzięki nim zamiast lekcji na których uczeń biernie zdobywa wiedzę i wykonuje ćwiczenia można prowadzić zajęcia kształtujące umysł, rozwijające umiejętności i osobowość ucznia.

• Często jest to jedyny sposób na realizację w nauczaniu pełnego aktu poznawczego, dlatego powinny one stanowić integralny element wszystkich koncepcji kształcenia i programów edukacyjnych.

• Ogólnie można powiedzieć, że pomagają uczniowi w zaznajomieniu się z nowym materiałem, utrwalaniu materiału, kontroli i ocenie stopnia jego opanowania.

• Rozwijanie zdolności poznawczych i uczuć uczniów.

Sieć komputerowa:

Synonimem dzisiejszej cywilizacji są elektroniczne środki zapisywania, przetwarzania i przesyłania informacji. O ile w latach ubiegłych wykorzystywany komputer w procesie dydaktycznym uważano za środek dydaktyczny obecnie „komputer” należy rozszerzyć do terminu „sieć komputerowa” . w procesie nauczania środkiem dydaktycznym staje się sieć komputerowa, która przekazuje nauczycielom i uczniom określone komunikaty poprzez słowa, dźwięki, a także umożliwia wykonanie określonych czynności manualnych.

Czy multimedia spowodują powstanie nowej dydaktyki?

• W połowie XX wieku powszechną pomocą były plansze, tablice barwne, przezrocza i rzadko film. Taki stan rzeczy istniał przez długie lata. Rozwój techniki zmieniał jednak rodzaj pomocy. Mało kto pamięta określane mianem epidiaskopów za pomocą których można było rzutować na ekran ilustracje książek. Masowe wprowadzenie do szkół rzutników pisma, zwanych grafoskopami niewiele zmieniło w sposobie przekazywania wiedzy. Niewielu nauczycieli korzystało z nich na lekcji, gdyż pozostawali oni wierni swoim wypróbowanym sposobom nauczania.

• W dotychczasowym procesie edukacyjnym nowe urządzenia ułatwiały prezentacje dla ucznia tego co nie było w zasięgu jego wzroku, ożywiały obrazy.

• Komputer stwarza nowe, trudne do przewidzenia możliwości.

• Zmiana metod kształcenia musi pociągnąć za sobą zmiany w założeniach ogólno dydaktycznych.

Znaczenie multimediów w kształceniu:

• Stosowanie multimediów w kształceniu ma związek ze wzrostem efektywności kształcenia,

• Skuteczność nauczania jest wyższa o 56%,

• Zrozumienie tematu wzrasta o 50-60%,

• Nieporozumienia przy przekazywaniu wiedzy są rzadsze o 20-40%,

• Następuje oszczędność czasu o 37-70%,

• Tempo uczenia się wzrasta o 60%,

• Zakres wiedzy przyswojonej jest wyższy o 25-50%.

Przekaz poglądowy wykorzystywany w procesie rozwiązywania problemu stwarza uczącym się lepsze warunki do rozwoju myślenia twórczego, niż jest to w przypadku przekazu werbalnego.

Innowacyjność, zdolność myślenia a przekaz wizualny:

• Wykorzystanie informacji wizualnej i dźwiękowej w procesie nauczania pozwala na udział w procesie twórczym operacji umysłowych takich jak:

• Myślenie analogiczne,

• Metaforyzowanie,

• Dokonywanie skojarzeń,

• Abstrahowanie,

• Dokonywanie transformacji.

Przekaz wizualny:

Zadania stawiane przez nauczyciela powinny dawać możliwości redefiniowania rzeczy i pojęć, mieć charakter ludyczny, pozwalać na poszukiwanie niestandardowych zastosowań i opisów rzeczy, łączyć zdefiniowane obiekty nowym kontekstem.

Zadania związane z obrazem powinny pozwalać na dokonywanie transformacji, łączenie odległych i pozbawionych spójności idei.

Zastosowanie multimedialnych narzędzi technologii informacyjnej w nauce różnych przedmiotów:

Zastosowanie komputera z odpowiednim oprogramowaniem multimedialnym pełni w procesie kształcenia rolę wspomagającą o dwojakim charakterze. Możemy wykorzystać komputer w całości lub w części przewidzianego cyklu tematycznego lub całej lekcji, jak również wykorzystać go do wzbogacenia, wizualizacji lub uatrakcyjnienia określonej sytuacji lekcyjnej.

Język polski:

Wykorzystanie tu odpowiedniego programu multimedialnego rozwija zdolności językowe, powiększając tym samym zasób słów ucznia i polepszając umiejętność czytania, zachęca do nauki pisania, uczy ortografii, ćwiczy spostrzegawczość oraz inteligencję. Programy mogą pomagać w nauce nie tylko poprzez ciągłe powtarzanie wyrazów sprawiających trudności ale także poprzez podawanie skojarzeń, reguł ortograficznych związanych z pisownią danego wyrazu. Pomocne w nauce staną się słowniki, Edu-romy, encyklopedie czy nauczycielskie prezentacje.

Matematyka:

Lekcje matematyki mogą stać się atrakcyjniejsze, jeśli zastosujemy wizualizacje otrzymane z programu MuPAD czy zainteresujemy dzieci geometrią z programem Cabri.

Muzyka:

Na tych lekcjach można graficznie zapisać melodię, zaprezentować wysokość dźwięków, wartość nut czy schematów rytmicznych na monitorze komputera. Korzystając z narzędzi TI można także ćwiczyć dyspozycje odtwórcze, twórcze i percepcyjne. Podczas realizacji treści w sposób odtwórczy, muzyczny program komputerowy często pełni rolę wzorca a jednocześnie korektora pomagającego eliminować błędy i realizować zadania z którymi uczeń ma trudności.

Nauki przyrodnicze:

• Lekcje geografii, przyrody, biologii, fizyki czy chemii wydadzą się ciekawsze, jeśli wykorzystamy film dydaktyczny czy animacje.

• Pomogą uczniom lepiej zrozumieć procesy zachodzące w przyrodzie.

• Obrazy ruchome umożliwiają ukazanie zdarzeń, zjawisk, procesów technologicznych, pokonanie przestrzeni i czasu.

• Film umożliwia przyśpieszenie lub zwolnienie tempa przedstawianego zjawiska, oglądanie sekwencji klatka po klatce w przód i w tył.

• Pozwala to na obserwacje procesów, których człowiek bezpośrednio spostrzec nie może. Programy do stymulacji zjawisk zachodzących w środowisku odgrywają także znaczącą rolę w nowoczesnym kształceniu.

Plastyka:

• Na lekcjach plastyki z powodzeniem odpowiedni program graficzny zastąpi kartkę papieru, kredki czy farby. Tworzenie elektronicznych rysunków stwarza silną motywację do pracy z komputerem. Umożliwia przełamywanie barier lęku i obawy przed pracą z nim, rozwija wyobraźnię i poczucie estetyki oraz ćwiczy koordynacje ruchowo-wzrokową.

• Wspomaganie kształcenia poprzez wykorzystywanie grafiki komputerowej w pracy z komputerem rozwija poznawcze możliwości uczniów, rozbudza i rozwija ich wrażliwość estetyczną i moralną a także indywidualne zdolności twórcze.

Języki obce:

• Licznie na polskim rynku wydawniczym podręczniki multimedialne do nauki języków obcych znajdują wykorzystanie w szkole. Nie jest nowością system rozpoznawania mowy. Programy pozwalają precyzyjnie ocenić poprawność wymowy uczącego się.

• Nagranie wymowy ucznia porównywane jest z nagraniem obcojęzycznego lektora.

• Programy potrafią określić w procentach oraz w formie graficznej stopień zbieżności wymowy użytkownika z wzorcowym nagraniem w odniesieniu do całego zdania, pojedynczych wyrazów a nawet sylab i głosek, oraz wskazać miejsca popełnianych błędów.

Dodatkowo:

• Za pomocą narzędzi TI uczniowie mogą redagować szkolną gazetkę, integrując w ten sposób swoje środowisko i umożliwiając na jej łamach prezentowanie zainteresowań różnych uczniów. To samo dotyczy wspólnego tworzenia strony www szkoły w ramach kółka informatycznego.

Zasady dydaktyczne tworzenia prezentacyjnych programów dydaktycznych:

• Nauczyciel przygotowujący komputerowy program prezentacyjny powinien uwzględnić następujące czynniki: cele programu, warunki w jakich program będzie wykorzystywany, osoby nauczane, treści nauczania oraz możliwości jakimi dysponuje szkoła i nauczyciel.

• Grupowanie zasad

• Dobór i układ wiadomości

• Czynności uczenia się

• Motywacja uczących się

Graficzne systemy 3D w edukacji:

• Programy edukacyjne często są kojarzone z mało atrakcyjną oprawą graficzną, co spowodowane jest przełożeniem ciężaru na warstwę merytoryczną, kosztem wizualizacji.

• Na szczęście, coraz częściej twórcy oprogramowania edukacyjnego sięgają po zaawansowane narzędzia do grafiki trójwymiarowej, dzięki czemu programy edukacyjne zaczynają być konkurencyjne dla pozycji rozrywkowych nie tylko w warstwie merytorycznej, lecz również w warstwie wizualnej, dzięki której przyciągają uwagę swoich odbiorców, czyli uczniów.

Cechy oprogramowania edukacyjnego:

• Prostota, naturalny i przyjazny sposób komunikacji pomiędzy programem a dzieckiem.

• Zrozumiały i natychmiastowy sposób reakcji na wszelkie działania użytkownika.

• Łączenie cech dobrej zabawy i wartościowego materiału dydaktycznego.

• Uczenie logicznego i twórczego myślenia.

• Wykorzystanie wyobraźni dziecka.

• Stopniowanie trudności zadań wraz z widocznymi postępami ucznia w nauce.

• Wprowadzenie różnorodności działań.

• Umożliwienie przerwania i zakończenia pracy w dowolnym momencie.

Zasady heurystyczne obowiązujące przy projektowaniu wykorzystania komputerowych programów dydaktycznych:

1. Zasada różnorodności – komputerowe programy dydaktyczne winny być źródłem lub przekaźnikiem dużej liczby wiadomości o znacznym stopniu zróżnicowania.

2. Zasada wizualizacji – zakłada konieczność uwzględnienia w projektowaniu zajęć prawidłowości psycho-fizjologicznych uczących się w obrębie wizualnego odbioru i przetwarzaniu wiadomości.

3. Zasada wartościowania – wskazuje na konieczność oceny komputerowych programów dydaktycznych pod kątem ich przydatności w procesie myślenia twórczego.

4. Zasada przestrzenności – wykorzystywany w procesie kształcenia program dydaktyczny powinien pobudzać do powstawania przestrzennych wyobrażeń słuchowo-wzrokowych.

5. Zasada ludyczności – komputerowy program dydaktyczny powinien uwzględnić element zabawowy. Komputerowy program dydaktyczny powinien przyczyniać się do: wytwarzania atmosfery dobrowolności działania, chęci zmiany otaczającej rzeczywistości, przeobrażania miejsc i rzeczy oraz nadawania formy pomysłom.

6. Zasada aktualności – projektowanie wykorzystania komputerowych programów dydaktycznych winno się odbywać w oderwaniu od dotychczas stosowanych rozwiązań. Przy projektowaniu nie powinno się sugerować dotychczasowymi rozwiązaniami, ale poszukiwać nowych możliwości.

Tablica interaktywna:

To urządzenie o wyglądzie dużej tablicy współdziałające z komputerem i projektorem multimedialnym. Pełni ona funkcję wielkiego monitora , który reaguje na dotyk specjalnego pióra świetlnego. Dzięki temu możliwa jest obsługa dowolnego programu uruchomionego na komputerze. Tablica ma własne oprogramowanie ułatwiające pracę nauczycielowi oraz pozwalające na projektowanie własnych materiałów edukacyjnych.

Jest to więc nowoczesna pomoc dydaktyczna, umożliwiająca połączenie tradycyjnego wykładu z prezentowaniem wszystkich „cyfrowych” materiałów multimedialnych, jakimi dysponuje nauczyciel.

Tablica multimedialna ułatwia wizualizację poruszanych na zajęciach zagadnień. Przy pomocy jednego gestu nauczyciel może zaprezentować np. trójwymiarowy model figury przestrzennej, czy też wykres funkcji.

Można też stojąc przy tablicy dopisywać własne komentarze przy pomocy pióra elektronicznego. Materiały graficzne opracowane przez nauczyciela lub przez uczniów na tablicy interaktywnej można zapisywać na dysku komputera, a następnie odtwarzać je lub przekształcać w dowolnym momencie.

Jej zastosowanie wpływa na poprawienie efektywności procesu nauczania poprzez zwiększenie zaangażowania uczniów i stymulowanie ich aktywności. Spotkania z uczniami stają się bardziej dynamiczne i ciekawsze.

Zalety tablic interaktywnych:

• Zapewniają wszystkie znane już nam funkcjonalności tradycyjnych tablic

• Kreują środowisko przyjazne grupowej komunikacji, wymianie pomysłów i kreatywnych myśli

• Zamiast dużych grup skupionych wokół komputera, dzięki tablicom słuchacze mogą spokojnie przypatrywać się pełnej i dynamicznej prezentacji, pozostając na swoich miejscach

• Można zapisywać, zmieniać i edytować informacje z tych źródeł w czasie lekcji, a zmiany zapisywać w komputerze

• Każda lekcja lub prezentacja może być wzbogacona o grafikę, animację, video, tekst i dźwięk, będące uzupełnieniem dla normalnego wykładu

• Tablica może być zintegrowana razem z urządzeniami peryferyjnymi

Tablica interaktywna:

Tablica interaktywna pozwala na nowoczesne prowadzenie procesu dydaktycznego, ale nie tylko to jest najważniejsze, przede wszystkim korzystnie wpływa na wzrost aktywności uczniów oraz rozwija umiejętność poszukiwania, selekcji i przetwarzania różnorodnych wiadomości. Podnosi efektywność pracy na lekcji, podczas której stosowane również są tradycyjne środki dydaktyczne.

Tablica interaktywna daje szerokie spektrum możliwości edukacyjnych, przez co może znaleźć zastosowanie w wielu dziedzinach nauczania.

Pomoce naukowe – zagrożenia:

• Należy pamiętać o specyfice oddziaływania nowoczesnego środka dydaktycznego na efektywność pracy ucznia.

• Zbyt skomplikowane pomoce naukowe mogą przyczynić się do obniżenia poziomu treści na rzecz formy w jakiej będzie ona podana.

• Zasada stopniowania trudności nieubłaganie domaga się tu zastosowania. Trzeba wziąć pod uwagę, iż z chwilą wprowadzenia nowego środka dydaktycznego uczeń musi się z nim najpierw zapoznać, tak by dopiero później czerpać dzięki niemu pełne korzyści.

• Większość nauczycieli popełnia błąd, domagając się efektów od razu.

Podział koncepcji wykorzystania technicznych środków dydaktycznych i modernizacji procesu kształcenia, przyjęte przez pedagogów wg. Leona Lei:

• Szeroko zastosowane środki dydaktyczne mogą wyprowadzić szkolnictwo zawodowe z kryzysu światowego;

• Wykorzystanie środków dydaktycznych przyśpiesza proces dydaktyczny i skraca czas nauczania, które dokonują się dzięki aktywizacji myślenia i działania uczniów;

• Proces kształcenia odbywa się nie tylko dzięki zastosowaniu środków poglądowych, ale i dzięki automatyzacji procesu dydaktycznego za pomocą wszystkich dostępnych środków nauczania i przy wykorzystaniu zasad naukowej organizacji procesu pedagogicznego.

• Środki dydaktyczne traktowane są jako narzędzie pracy nauczyciela mogące ulepszyć i ułatwić proces nauczania i uczenia się studenta.

Komputerowe wspomaganie procesu kształcenia:

Szybki rozwój technologii komputerowej spowodował, że zaczęto interesować się nimi również jako narzędziem pracy dydaktycznej.

Do celów dydaktycznych można wykorzystać następuje możliwości komputera:

• Zdolność prowadzenia dialogu z uczniem;

• Tworzenie barwnych, animowanych, obrazów na ekranie;

• Wykonywanie obliczeń;

• Przetwarzanie i drukowanie grafiki i tekstu;

• Komponowanie i przetwarzanie muzyki;

Szkoła może wykorzystywać istniejące, nawet stosunkowo ubogie treści i proste komputerowe programy dydaktyczne, wiążące przekazywane uczniowi nowe wiadomości z jego aktualnymi i poprzednimi postępami, na bieżącą ocenianymi i analizowanymi przez komputer.

Nauczyciel stosując inteligentną pomoc i korektę może inspirować adaptacyjny i efektywny dialog ucznia z komputerem.

Webcast jako nowa forma multimedialnych środków kształcenia:

Dosyć nową propozycją multimedialnych środków dydaktycznych wykorzystujących Internet w procesie kształcenia jest webcast (z ang. Publikować w Internecie)

Pojęcie to pochodzi od formy przekazywania treści polegającej na strumieniowej transmisji skompresowanych danych multimedialnych przez sieć, tak zwanego webcastingu.

Dane te mogą być transmitowane przez:

• Transmisję na „żywo” – czyli przekazywanie danych w czasie rzeczywistym; w takim przypadku student korzystający z webcastu nie ma żadnego wpływu na transmisję.

• Transmisja „na żądanie” – poprzez odtwarzanie wcześniej przygotowanego pliku, znajdującego się na serwerze; w przypadku takiego podejścia student ma możliwości oddziaływania na przesyłaną treść, np. jej zatrzymanie lub przewinięcie.

Idea webcastów polega głównie na tworzeniu pokazów multimedialnych w postaci interaktywnych stron internetowych, zawierających prezentację, spis treści z aktywnymi odnośnikami, ścieżkę dźwiękową i materiały wizualne.

Użytkownik ma sposobność wyboru interesujących go zagadnień prezentacji lub sam może tworzyć kolejność oglądanego materiału.

Tak więc webcast można zdefiniować jako interaktywną prezentację multimedialną transmitowaną w sieci na żywo lub na żądanie, wykorzystujące do pokazu technologie strumieniowego przesyłania danych.

Webcasty:

Webcasty coraz częściej są wykorzystywane w edukacji, jako odpowiednik wykładów czy też materiałów szkoleniowych, ułatwiają bowiem przekazywanie materiału szerszej grupie odbiorców jak i umożliwiają indywidualizację procesu kształcenia.

Mogą one pełnić rolę materiałów dydaktycznych dotyczących wizualizacji zjawisk trudnych do zademonstrowania podczas tradycyjnych zajęć dydaktycznych.

• Użytkownik, dzięki stereoskopicznym okularom i często – specjalnym rękawicom (data gloves) może wchodzić w interakcję i przemieszczać się w obrębie tak stworzonego środowiska.

• Perspektywa trójwymiarowa jest tu na bieżąco aktualizowana, zgodnie z aktualnym punktem widzenia użytkownika.

• Symulacja ta wykorzystywana jest przede wszystkim w celach militarnych i naukowych, jak również związana jest ze sztuką.

Wirtualne laboratorium:

Wirtualne laboratorium jest umieszczonym w rzeczywistości wirtualnej zbiorem symulatorów i trenażerów, których głównym celem jest symulowanie pracy rzeczywistego sprzętu badawczego umieszczonych w rzeczywistych laboratoriach naukowobadawczych.

Oprócz nich użytkownik znajdzie tu instrukcje obsługi urządzeń rzeczywistych i wirtualnych, opisy eksperymentów treningowych możliwych do samodzielnego wykonania i mnóstwo innych materiałów wspomagających procesy poznawcze metodologii pracy badawczej.

1. Tablice interaktywne

• poprawienie efektywności procesu nauczania

• zaangażowanie, stymulowanie aktywności – jej wzrost

• rozwój umiejętności poszukiwania, selekcji, przetwarzania wiadomości

• efektywności lekcji

2. Pomoce naukowe – zagrożenia

• zbyt skomplikowane pomoce obniżają poziom treści na rzecz formy podającej

• stopniowanie trudności – wpierw zapoznanie później korzystanie

• domaganie efektów natychmiastowych

3.Podział koncepcji wykorzystania technicznych środków dydaktycznych i modernizacji procesu kształcenia – Leon Lei

• wyprowadzenie szkolnictwa zawodowego z kryzysu

• przyśpieszenie procesu dyd., skracanie czasu nauczania – aktywne myślenie i działanie

• automatyzacja procesu dyd., wykorzystanie naukowej zasady pedagogicznej

• narzędzie pracy ulepszające i ułatwiające proces nauczania i uczenia się

4. Komputerowe wspomaganie procesu kształcenia

• narzędzie pracy dydaktycznej

• zdolność prowadzenia dialogu z uczniem

• tworzenie barwnych animowanych obrazków na ekranie

• wykonywanie obliczeń

• przetwarzanie i drukowanie grafiki i tekstu

• komponowanie i przetwarzanie muzyki

5. Zasady komputerowego wspomagania

• komputer z układami multimedialnymi

• programy multi., łączą ele. graficzne, dźwiękowe z ruchomymi obrazkami

• nadawanie inf atrakcyjnie, urozmaicona forma, uczenie aktywniejsze

• wykorzystywanie prostych programów

• inspirowanie adaptacyjny i efektywny dialog z uczniem z komponowanie

Webcast- w moim wykładzie8

6. Poszerzona rzeczywistość

• metodologia pracy z systemami informatycznymi, nakładanie wirtualnych inf na rzeczywiste obiekty

• system kamer i czujników -GPS, traingulacja

• obiekty wirtualne nie wchodzą w interakcje z rzeczywistymi

7. Komputer w edukacji przedszkolnej

• gotowe oprogramowanie edukacyjne

• edytory tekstowe i graficzne

• własne prezentacje multimedialne

• korzystanie z internetu

wiek 3-5 można używać komp jeśli:

• używanie 10-20 min dziennie

• nadzór dorosłego

• wybór stron dostosowanych do dziecka

• kontynuacja pracy z przedszkola

• wcześniejsze zapoznanie dorosłego ze strona

• kontrola pracy dziecka

Korzyści dla dziecka

• nowa forma komunikacji

• motywacja do pisania czytania liczenia

• przeżycia emocjonalne i estetyczne

• podstawa do zdobywania wiedzy w przyszłości

• rozwiązywanie problemów inną drogą, kszt., umiejętności

KidSmart

• 3-7 lat

• young exploler

• pl oprogramowanie

• komp z kolorową obudową

• siedzenie w parach – współpraca

• 15cal ekran LCD

• wodoodporna klawiatura z dużymi przyciskami

• myszka dostosowana

Programy:

• Koziołek Matołek idzie do szkoły

• Klik uczy liczyć w zielonej szkole, Klik uczy czytać

• Moje pierwsze ABC

• Kolory i kształty

8. Edytory graficzne

• rozwój spostrzegawczości, sprawności manualnych, kordynacja wzrokowo słuchowa, orientacja przestrzenna, rozpoznawanie kierunków

• program Charisma dla osób tworzących własne programy

9. Edukacja wczesnoszkolna

• samodzielne poszukiwanie informacji, artykułów, materiałów

• przygotowanie do krytycznego odbioru inf od mediów, świadomego i odp korzystania, komunikowania, przetwarzania informacji

Programy:

• Multimedialny świat J.Tuwima, J.Brzechwy

• Matematyczne przygody

• Poznaj literki

• Klik uczy ortografii, zasad ruchu drogowego

• Mat-Miś

10. Zalety programów edukacyjnych

• rozwój myślenia logicznego

• wielokrotne przetwarzanie instrukcji do ćwiczeń

• jasne i zrozumiałe polecenia

• nauka prze zabawę

• interesująca szata graficzna i dźwiękowa

• wielopoziomowa struktura programu

• informacje o błędach i wynikach

• dostęp do aktualnych wyników

• interaktywny charakter pracy

Wady:

• błedy fonetyczne lektora

• błędne przeznaczenie wiekowe

• trudność w dowolnym przerwaniu

• słaba fabuła

11. Treści muszą być ścisłe powiązane z nauczanymi

Film dydaktyczny: dostarcza inf, budzi ciekawość, dostosowany do poziomu umysłowego

Filmy analogowe i cyfrowe: kształci wyobraźnię, zainteresowanie, postawę FUNKCJE:

• ilustratywna – wzbogaca treści

• źródłowa – źródło inf

• weryfikująca – sprawdzenie hipotez i przewidywań

• praktyczna – pokazuje zastosowanie teorii

• utrwalająca

• sprawnościowa – opanowanie umiejętności i nawyków

• kontrolna – samodzielna interpretacja, ocena zjawisk, sprawdzenie opanowanych informacji

Telewizja dydaktyczna: środek audiowizualny, walory poznawcze i kształcące, poznanie ludzi

12. Podział programów ze względu na funkcje:

• popularnonaukowe – przybliżenie odkryć naukowych

• tele – wycieczki

• tele wstawki – upoglądowienie i uzupełnienie treści, uogólnienie wiadomości

• telelekcje – rozszerzenie treści nauczania, prezentowanie doświadczeń, tworzenie syt problemowych

• tele-demonstracje i tele-instruktaże

13. Zastosowanie programów telewizyjnych w nauczaniu

• wizualne przedstawienie treści

• rozwijanie zdolności, zainteresowań, róznego rodzaju umiejętności

• doskonalenie pamięci, wyobraźni

• wdrożenie do samokształcenia

• kształtowanie naukowego poglądu na świat

14. Komputery - max indywidualne możliwości kształcenia w zależności od umiejętności, tempa, zaawansowania w przedmiocie, określa indywidualną drogę nauczania w stopniu trudności

Funkcje w procesie uczenia się:

• spr poziomu przygotowania i osiągnięcia

• przekazywanie treści, multimedialny przekaz treści

• ćwiczenia do samodzielnego rozwiązania

• przechowywanie osiągnięć i etapów uczenia

Programy komputerowe i multimedialne:stosowanie na każdym szczeblu nauczania wpływają na:

• indywidualizację nauczania

• motywację

• uatrakcyjnienie lekcji

• przyśpieszenie i ułatwienie zapamiętywania

• wyższe wyniki w nauczaniu

15. Wady nauczania z pomocą komputera

• wyizolowanie od społeczności grupowej

• koszty

• trudności techniczne np. język oprogramowania

• nakład pracy do stworzenia programu

16. Wymagania komputerowego programu edukacyjnego:

• prosta obsługa i instrukcja

• prezentacje komunikatywne, dynamiczne, ciekawe graficznie

• budzić zainteresowanie

• wiele wariantów rozwiązywanie problemów

• ocena poziomu umiejętności i wiadomości

• sygnalizować błędy

• minimalnie absorbować uwagę nauczyciela

17. Tablice flanelowe: mocowanie rysunków fotografii, uzupełniać i przesuwać

tablice magnetyczne: mocowanie lekkich ele graficznych, dynamiczny obraz z udziałem uczniów

tv-kodery: zbiorowe korzystanie z komp i magnetowidu, przekazanie obrazu na ekran monitora tv łączace oba urządzenia

Internet: źródło inf, tania i szybka komunikacja, miezynarodowe grupy

18. Środki dydaktycznej

Wczoraj: tablice, podręczniki, książki, komputer, kasety, odtwarzacze video

Dziś: tablice interaktywne, pod multimedialne, internet, rzutniki projektory, odt CD MP3, DVD

18. Co nas czeka jutro?

• Wirtualne jaskinie 3D – system projektorów, ekranow i czujników sledzący ruch pozwalajacy wejśc do świata komputerowego

• symulacje - przybliżone odtwarzanie zjawiska lub zachowania danego obiektu przez model

19. Zasady stosowania środków dydaktycznych

• na lekcji do spełnienia funkcji dydaktycznych

• nie przeładowywać lekcji

• treści bezpośrednio powiązane z tematem lekcji

• nauczyciel umieć obsługiwać środek dydaktyczny

• środki działające prawidłowo nie popsute, sprawdzone przed zajęciami

• samodzielne wykonanie pomocy naukowych

• przygotowanie uczniów do prawidłowego korzystania

Oprogramowanie multimedialne i zasady tworzenia programów:

• Pojęcie multimedia składa się z dwóch członów, multi-liczne, wiele; medius – środki w komunikacji; wielość sposobów komunikowania,

• Stanisław Juszczyk – równoczesna praca z tekstem i grafiką i dźwiękiem,

• Połączenie komputera i telewizji – dźwięk i video,

• D.M. Gayeski – klasa systemów interaktywnej komunikacji, tekst +dźwięk + wizja,

• Radosław Katarzyniak – zespół zintegrowanych środków technicznych, umożliwiających generowanie przekazu informacyjnego, za pomocą kanałów słuchowo-wzrokowych,

• Bronisław Siemieniecki – uniwersum komunikatów dochodzące do odbiorcy za pomocą nowoczesnych środków technicznych,

• Aleksander Olszewki – zespół środków i narzędzi które łączy platforma cyfrowa, w sposób wizualny prezentować materiał,

Rys historyczny:

• Po raz pierwszy pojęcie multimedia pojawiło się w latach 70tych – dotyczyło pomocy dydaktycznych obejmujących różne materiały (video, dźwięk itd.)

• W latach 80tych to systemy komputerowe służące do przygotowania nagrań na płytach CD,

• Lata 90te – zaczęto wiązać pojęcie z komputerami PC – komputery wyposażone w przetwarzanie obrazu i dźwięku,

• Obecnie – fotografia, grafika komputerowa, filmy itd. – system pozwalający na przetwarzanie, archiwizacje i dystrybucje danych – wszystko co się dzieje w komputerze,

Multimedia interakcyjne:

• Umożliwiają użytkownikowi w pełni kontrolować sposób przekazywania informacji, każdy użytkownik może wybrać swoją ”drogę” prezentacji, przejścia, zazwyczaj dobrze zaprojektowane programy zawierają hipertekst,

• Zazwyczaj aktywne słowa kluczowe, ikonki – za pomocą kliknięcia użytkownik przenosi się do innych informacji,

• Programy edukacyjne – struktura punktów węzłowych,

Multimedialność materiałów dydaktycznych:

Mówiąc o multimedialności musimy mieć na względzie:

• Treść konkretnego środka (komunikat) zbiór różnorodnych plików, powiązanych aplikacją zarządzającą

• Taki dokument stanowi uniwersum komunikatów dla odbiorcy,

• Podłoże materialne – czyli nośnik, DVD, CD, komputer, serwery,

• Nie muszą być zapisane na jednym dysku, mogą być przenoszone i zmieniane,

• Środek przekazu – komputer – cos co służy nam jako prezentacja informacji,

Multimedialne materiały prezentacyjne :

• Dokumenty,

• Prezentacje typu PowerPoint itd.

W przypadku programów prezentacyjnych wykorzystywanych w nauczaniu komputerowo CAL – komputerowe wspomaganie kształcenia, to znaczy że wykorzystujemy komputer w pewnych elementach naszego kształcenia, wspomagamy się komputerem w różnych czynnościach, standardy i reguły powstawania aplikacji.

Funkcje multimediów dydaktycznych wg Macieja Tanasia:

• Poznawcza,

• Emocjonalna – motywacyjna,

• Praktyczna,

• Utrwalająca,

• Przyspieszającą oraz kontrolną.

• Dają możliwość porównywania proponowanego rozwiązania ze stanem faktycznym,

• Pozwalają na modelowanie zjawisk

• Sprawdzanie i weryfikacja parametrów.

Cechy prezentacji:

• Slajdy = tekst, video, rysunek, wykres itd.

• Nie za dużo treści na slajdzie,

• Spójność i konsekwencja (ten sam format czcionki, kolor, tło)

• Stosując różne efekty specjalne i wyszukane ozdobniki musimy pamiętać o umiarze,

• Prezentacja powinna być oryginalna.

Tekst i czcionka:

• 60-70% slajdów,

• Jeden styl, jeden rozmiar

• Krój czcionki musi być spójny z ogólnym przesłaniem projektu.

Roger Parker krój pisma zawiera dwa zagadnienia dotyczące:

• Emocji – niewerbalne nastawienie oraz emocjonalne przesłanie i oddźwięk,

• Czytelność – łatwość z jaką publiczność może przeczytać tekst.

Barwa i dźwięk:

• Kolorowa komunikuje lepiej niż czarno biała

• Barwa liter powinna kontrastować z tłem,

• Unikać barw dopełniających np. czerwień i zieleń, wzbudzają one niepokój. Musi być harmonia.

Barwa tła – wpływa na nasze emocje i nastrój, czarna – jeżeli chcemy aby cechowała się prezentacja powagą, czerwona – prezentacje ekscytujące, emocjonalne zagadnienia, zielona- integracyjne, żółta – optymistyczna, radosna ale rozpraszająca uwagę, niebieska – dobra dla prezentacji edukacyjnych, wychowawczych, barwa szara – suche przekazy, nudzi, fioletowa – humorystyczne prezentacje i satyryczne, bajkowe.

Wspieranie procesu kształcenia:

Programy uczące i przedstawiające materiał do nauczania – ZASTOSOWANIE:

• Nauczanie różnych przedmiotów matematyki, fizyki itd,

• Nauczanie zintegrowane i blokowe,

• Uczenie określonych umiejętności np. granie na gitarze,

• Wszechstronny rozwój dzieci,

• Języki obce,

• Książki elektroniczne różne,

• Podręczniki elektroniczne,

• Atlasy różne, słowniki językowe, bazy informacyjne,

• Gry i zabawy edukacyjne – inscenizacyjne, strategiczne, intelektualne, sytuacyjne itd.

• Monitoring dydaktyczny, bazy danych,

• Arkusze kalkulacyjne, programy statystyczne,

• Programy prezentacyjne, bazy zarządzające filmami itd.

AIDEM media – największy producent komputerowych programów edukacyjnych dla dzieci – ogólnorozwojowe i zabawy, i edukacja bardzo szeroko pojęta.

WSiP – Wydawnictwo Szkolne i Edukacyjne – idzie bardziej w kierunku opracowań skierowanych do szkoły.

PWN

Young Digital Planet – dużą zaletą są eduromy.

Komputer a kształtowanie gotowości szkolnej dziecka: dzieci nie mogą siedzieć przed komputerem dłużej niż 15-20 minut nie mogą skupić uwagi dłużej, chodzi o takie mądre korzystanie z komputera. Fajnie jest urozmaicić naukę dziecku za pomocą komputera, aby się nie znudziło za bardzo.

Multimedia strumieniowe: odsłuchiwanie materiału – na żywo, lub zarchiwizowanego.