POLITYKA GOSPODARCZA -wykłady.

Wykład 1

Istota, funkcje i uwarunkowania polityki gospodarczej.

Definicja polityki gospodarczej.

Przez politykę gospodarczą rozumiemy świadome oddziaływanie władz państwowych na gospodarkę narodową na jej dynamikę, strukturę i funkcjonowanie na stosunki ekonomiczne w państwie oraz na jego relacje gospodarcze z zagranicą.

Polityka gospodarcza= polityka ekonomiczna

Podmiotem polityki ekonomicznej jest państwo- prowadzi ono politykę gospodarczą. Jej sposób prowadzenia jest uwarunkowanym systemem ekonomicznym, w którym ta polityka jest prowadzona.

Dwa podstawowe typy systemów ekonomicznych n świecie:

1)systemy gospodarki rynkowej oparte na wolnej konkurencji prymacie ryku,

W systemach gospodarki rynkowej ingerencja państwa w życie rynkowe jest ograniczona. Państwo stara się jedynie korygować rynek lub ewentualnie usuwać, kompensować negatywne skutki mechanizmów rynkowych.

2)systemy gospodarki regulowanej administracyjnie przez władze państwowe nazwane też systemem gospodarki planowanej.

W systemie gospodarki planowanej występuje nadrzędność ( priorytet) planowanie natomiast rynek pełni funkcję uzupełniającą . We współczesnym świecie w zasadzie nie występują czyste gospodarki rynkowe które odbywały się bez ingerencji państwa w życie gospodarcze ( inwerwecjnizmu państwowego).

Różne systemy ekonomiczne różne się do siebie zakresem interwencjonizmu państwowego typowym przykładem współczesnej gospodarki rynkowej jest gospodarka amerykańska. W okresach dobrej koniunktury zakres interwencjonizmu państwowego jest tam niewielki ale w okresach kryzysu ( załamania cyklicznego) skala interwencjonizmu państwowego gwałtownie spada.

Na drugim biegunie znajduje się gospodarka chińska. W gospodarce tej występuje prymat planowania centralnego ale zakres działania wolnego rynku w tej gospodarce jest bardzo wysoki.

A zatem we współczesnym świecie systemy gospodarcze oparte są na rozwiązaniach hybrydowych starających się wykorzystać pozytywnie cele rynku ale z możliwością ingerowania państwa z mechanizmy tego rynku.

Polska w ciągu ostatniego półwiecza przeszła daleko idącą ewolucję w zakresie funkcjonującego systemu ekonomicznego. Ewolucja ta przebiegała ortodoksyjnie rozumianego systemu planowania centralnego. Lata 1845-1970 poprzez zliberalizowany system planowania .

Charakterystyka polityki gospodarki Polski w fazie nadrzędności ortodoksyjnego planowania centralnego.

Polska po II wojnie światowej znalazła się pod wpływem Związku Radzieckiego, który narzucił jej swoje rozwiązania w polityce gospodarczej. Podstawowym celem gospodarki stała się budowa społeczeństwa socjalistycznego . Upaństwowiono podstawowe środki produkcji natomiast całość działań gospodarki realizowano w realiach systemu planowania.

Budowano 3 podstawowe rodzaje planów:

1)plany strategiczne= 5-10 lat i więcej

2)plany średniookresowe= do 5 lat

3)plany operacyjne= do 1 roku

W planach tych ustalano cele w kategoriach rzeczowych i starano się zabezpieczyć również rzeczowe środki ich realizacji. Były planowane wszystkie podmioty gospodarcze.

PC

Szczebel średni

P P P

Plany szczebla podstawowego( przedsiębiorstw) składały się na plany tzw. szczebla pośredniego( grup przedsiębiorstw) a te z kolei składały się na plan centralny. W systemie ortodoksyjnym planowania centralnego rola mechanizmów branżowych była całkowicie służebna. Banki służyły jedynie jako instytucje zabezpieczające finansowanie celów realnych/ujętych w planach rzeczowych. Teoretycznie gospodarka centralnie planowana oparta była na4 podstawowych zasadach.

1)ogólno-społeczna własność środków produkcji= była rozumiana w ten sposób że społeczeństwo było właścicielem wszystkich środków produkcji oraz każdej ich części

2)planowanie centralne= z ogólnogospodarczej własności środka produktu wynikała zasada pełnego zatrudnienia rozumiana jako zapewnie pracy dla wszystkich chętnych do podjęcia pracy.