Program terapeutyczny

Program adresowany do chłopca w wieku 9 lat, cierpiącego na zespół Aspergera.

Identyfikacja problemu:

Piotrek jest uczniem 3 klasy jednej z warszawskich szkół podstawowych. Pierwsze problemy z jego zachowaniem zauważyłam podczas hospitacji, gdy miałam okazję obserwować zajęcia w jego klasie, oraz później gdy prowadziłam również lekcje w ramach praktyki studenckiej w tym samym oddziale dwa lata wcześniej. Piotrek był ciągle niespokojny, nie mógł długo wytrzymać siedząc w ławce. Często odwracał się do kolegów, zaczepiał ich, przeszkadzał nauczycielowi. Równie często krzyczał w trakcie lekcji, wstawał z ławki, spacerował po klasie, rzucał książkami w kolegów i koleżanki. Często wyrażał się w sposób wulgarny, również do nauczycieli i wychowawców oraz dokucza koleżankom i kolegom. W wyniku przeprowadzonej diagnozy psychologiczno-pedagogicznej u dziecka stwierdzono Zespół Aspergera.

Sytuacja rodzinna wygląda na bardzo dobrą. Rodzice pracujący, dwójka starszego rodzeństwa. Rodzina mieszka w spokojnej okolicy, na strzeżonym osiedlu. Jedynym zastrzeżeniem jest wolny dostęp do gier komputerowych starszego brata, które często zawierają wiele aktów przemocy.

W szkole dziecko choć zachowuje się nieodpowiednio, nie ma problemów z nauką. Oceny utrzymują się na poziomie zadowalającym, większość umiejętności chłopiec opanował na wysokim poziomie. Czyta płynnie, wykonuje działania matematyczne w pamięci, ma jednak problemy z motoryką dużą i małą. Jest niezgrabny ruchowo, nie ma zdolności manualnych, źle trzyma narzędzie pisarskie. Zeszyty prowadzone są starannie, jednak pismo chłopca pozostawia wiele do życzenia. Na tle klasy źle wypada pod względem rozwoju fizycznego. Stawia niezgrabne kroki, nie radzi sobie w grach opartych na rywalizacji. Nie może on uczestniczyć w zajęciach grupowych, nie potrafi współpracować, przez co czuje się nieakceptowany przez rówieśników.

Piotruś bezpiecznie czuje się, gdy wszystko, co wokół się dzieje jest takie, jakiego się spodziewał. Organizuje sobie życie opierając je na codziennie powtarzanych schematach. Szkoła jest miejscem, gdzie dziecko ciągle nie potrafi się odnaleźć.

Znaczenie problemu:

Dziecko z zespołem Aspergera, mieszczącym się w spektrum autyzmu, z trudem adaptuje się do nowych warunków. Piotr jest już w trzeciej klasie i wciąż ma z tym duże problemy. Jego obniżona sprawność motoryczna i kompetencja komunikacyjna szczególnie przeszkadza mu w kontaktach z ludźmi. Ta odmiana autyzmu charakteryzuje się oporem adaptacyjnym, przesadnym dystansem do obcych, niechęcią do zmiany nawyków i strachem przed nowymi doświadczeniami.

Cele ogólne:

• Poznanie zasad funkcjonowania w grupie rówieśniczej

• Wzmacnianie pozytywnych wzorców zachowań w grupie

• Stymulowanie rozwoju emocjonalnego dziecka

• Poznanie innych niż agresja możliwości odreagowania napięcia emocjonalnego

• Wzmocnienie poczucia akceptacji w klasie

• Rozwijanie umiejętności komunikowania się z grupą

• Integracja chłopca z klasą

• Rozwijanie postawy uwrażliwionej na krzywdę innych

• Budowanie więzi chłopca z rówieśnikami

• Dostarczenie wiedzy na temat praw człowieka, dziecka, ucznia oraz procedur postępowania w przypadku łamania obowiązujących zasad

• Kształtowanie umiejętności rozwiązywania konfliktów oraz radzenia sobie z problemami

• Dostrzeganie i rozpoznawanie emocji własnych i innych ludzi, potrzeb własnych i drugiego człowieka – akceptacja wobec odmienności drugiego człowieka

• Podniesienie poziomu rozwoju fizycznego dziecka.

• Usprawnienie małej i dużej motoryki, by chłopiec mógł funkcjonować na poziomie zbliżonym bądź równym kolegom i koleżankom w klasie

Postępowanie:

• Różnego rodzaju ćwiczenia relaksacyjne, oddechowe. Pomogą dziecku radzić sobie z gwałtownymi emocjami. Należy pokazać chłopcu różne techniki relaksacyjne i nauczyć go korzystania z nich w sytuacjach stresujących.

• Gry i zabawy socjoterapeutyczne. Gry i zabawy w grupie nauczą chłopca współpracy. W oddziale klasowym bardzo ważne jest, by uczniowie nie popadali w konflikty. Dziecko z agresją często może być ogniwem rozpoczynającym wszelkie niezgody i waśnie.

• Zabawy i gry kształtujące poczucie własnej wartości. Dziecko o niskiej samoocenie może czuć się niedoceniane. Agresja w jego wydaniu może być spowodowana chęcią zwrócenia na siebie uwagi, chęcią zaistnienia w grupie. Należy dziecku pokazać jak jest ważna jego rola w grupie

• Ćwiczenia wprowadzające prawidłowe wzorce zachowań społecznych

• Przydzielenie chłopcu roli ważnej społecznie – może mieć wpływ na zmniejszenie częstotliwości jego niestosownych zachowań. Jako osoba ważna społecznie dziecko będzie starało się być przykładem dla rówieśników.

• Konsultacje z innymi nauczycielami pracującymi z dzieckiem (nauczyciel języka obcego, nauczyciel religii czy etyki). Planowanie działań pomocnych dziecku w radzeniu sobie z problemami.

• Zaangażowanie do współdziałania psychologa szkolnego.

• Podjęcie współpracy z rodzicami dziecka. Zaproszenie rodziców na rozmowę do psychologa szkolnego. Podanie im wskazówek w postępowaniu z dzieckiem.

• Zalecenie rodzicom wykonania badań lekarskich dziecka

• Zalecenie rodzicom kontrolowania treści do jakich Piotrek ma dostęp w Internecie czy telewizji

• Konsekwentna realizacja systemu kar i nagród. Analiza zasad nagradzania i karania. Dziecko musi wiedzieć za co grozi mu kara, a za co może zostać nagrodzone

• Wprowadzenie rodziców w system pozytywnego i negatywnego wzmacniania. Wyjaśnienie im sensu takich działań, korzyści jakie mogą przynieść i ważności tego, by konsekwentnie trzymać się zasad przyznawania nagród.

• Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne rozwijające sprawność motoryczną, kompetencję komunikacyjną

• Ustalenie w miarę stabilnego planu pracy z uczniami w trakcie lekcji, tak, by Piotruś mógł choć w pewnym stopniu przewidzieć jak będzie wyglądać praca na lekcji

• Prowadzenie zajęć wychowania fizycznego opartych na poznawaniu znaczenia aktywności fizycznej, zdrowego stylu życia i rozwoju fizycznego. Rezygnacja z prowadzenia gier zespołowych opartych na rywalizacji

• Terapia zajęciowa – zachęcenie dziecka do uczęszczania na zajęcia grupowe, np. spotkania zuchów, kołka zainteresowań.

• Odnalezienie w dziecku jego mocnych stron i podkreślenie ich, chwalenie go za jego zdolności.

• Monitorowanie postępów dziecka

Spodziewane efekty:

Dziecko:

• Chętnie nawiązuje kontakty z rówieśnikami

• Szanuje prawa innych

• Zgodnie współpracuje w zespole

• Przestrzega zasad panujących w klasie, szkole i społeczeństwie

• Zna swój problem i potrafi nad nim panować

• Rozwija swoją sprawność ruchową w szkole oraz poza nią

• Zna swoją wartość, znaczenie swojej obecności w klasie

• Zna wartość aktywności fizycznej

• Rozwija kompetencje językowe

• Starannie i czytelnie pisze w zeszytach przedmiotowych

• Wywiązuje się z zadań mu powierzonych