Rozwój myśli organizatorskiej

Wykład 13.02..2011

1. Klasyczny

• Inżynieryjno – technologiczny (Taylir 1903) ; Francja, Polska

• Administracyjny

2. Psychologiczny ( 20.30 XX ) Human Relations

3. Systemowe ( 50-70 XX ) sytuacyjne

4. Podejście sieciowe:

Literatura: Zbigniew Martyniak – Prekursorzy nauki organizacji i zarządzania

PREKURSORZY NAUKI O ZARZĄDZANIU WSRÓD EKONOMISTÓW

Adam Smith (1723-1790)

• „Badania nad przyczynami bogactwa narodów”( II Tomy )

• „Teoria uczuć moralnych”

1. Rynek i jego niewidzialny porządek

2. Prywatny egoizm – publiczna korzyść

3. Człowiek ekonomiczny – homo oeconomicus

4. Fascynacja podziałem pracy jako kapitalistycznym sposobem wytwarzania

Korzyści z podziału pracy A. Smith’a :

- zwiększa sprawność każdego robotnika,

- ogranicza straty czasu powstające przy przechodzeniu od jednego rodzaju pracy do drugiego,

- wynalezienie maszyn ułatwia i skraca pracę, pozwalając jednemu człowiekowi wykonać zadania spełniane przez wielu ludzi.

Alfred Marshal ( 1842-1924 )

• „ Principles of Ekonomics” (1890/1925-1928)

• „ Industry and Trade”

• Czynniki rozwoju :

1. Praca

2. Kapitał

3. Ziemia

4. Organizacja

• Efekt skali wg A. Marshala czyli o korzyściach dla przedsiębiorstw :

1. Pełniejsze wykorzystanie specjalistycznych maszyn i urządzeń

2. Większe możliwości nabywania nowych maszyn i dostarczania nowych produktów

3. Rabat na zakupach hurtowych

4. Lepszy dobór kierowników i mistrzów o wyspecjalizowanych umiejętnościach

5. Dodatnia ocena bezpieczeństwa kredytowego wystawianego przez banki i łatwiejsze zaciąganie pożyczek

6. Większe możliwości zbytu dzięki znacznym wydatkom na reklamy

Czy efekt skali oznacza zniszczenie małych firm? NIE , gdyż :

• Podejmują one krótkotrwałe przedsięwzięcia o szczególnie dynamicznym charakterze,

• Omijają trudności zbytu właśnie dla dużych firm,

• Reagują innowacyjnie

PREKURSORZY NAUKI O ZARZĄDZANIU WSRÓD PRAKTYKÓW BRYTYJSKICH

1. Richard Arkwirght ( 1732 – 1792 ) „ zły ” kapitalisty

2. Robert Owen ( 1771 – 1858 ) „ dobry ” kapitalisty

1. „ Spinner of Fortune”

(współ) wynalazca maszyn przędzalniczych

(J. Kay, Th. Highs ); prace w UK trwały od ok. 1740,

1768 – pierwsza manufaktura przędzalnicza w Nothingham (napędzona siłą koni)

1769 – następna manufaktura napędzana na energię wodną; opatentowana

1774 – zniesienie opłat predykcyjnych na bawełnę indyjską ( złamanie pozycji producentów wełny )

„ Kombinacja free trade z nauką technologii daje boom gospodarczy”

1775-1781 – zdobył niekwestionowaną przewagą technologiczną i organizacyjną

1780 – eksperymenty z maszyną parowa : funkcjonuje około 15 „młynów” przędzalniczych

1781 – pozywa 5 młynów do sądu i przegrywa

Zmiana strategii : zamiast patentów , sprzedaje pojedyncze maszyny – przędzarki :

- w krótkim czasie zarabia 80 tyś $

- tworzy sieć partnerską przedsiębiorstw

- buduje Staff kwalifikowanych własnych menagerów

- twórca systemu fabrycznego ( founder of factory system ) !!

Nadużycia systemu w oczach krytyki :

• 12h dzień pracy jako mama

• Naganne warunki higieniczne i bezpieczeństwa

• Praca dzień od 8 roku (brakło zegarmistrzów, potrzebna była zręczność w palcach)

Początek procesu koncentracji kapitału i pracy , dziś podkreślone przejście od produktu do procesu.

1786 – syn krawca i pomocnik fryzjera uszlachcony – Sir Richard Arkwright !!

2. Paradoks ery Rewolucji Przemysłowej

1795-1799 – praktyka kierownicza w Charlton Twist Company w Manchester

Członek the Literary and Philosophical Society of Manchester;

• Publikuje I ogłasza odczyty;

Robert Fulton – najbliższym przyjacielem

Oświecenia teoria Owena

„Człowiek jest wytworem okoliczności” - utopia humanisty

Zakup i reformy w New Lanark 1800 – 1828

• Dzieci zatrudnione powyżej 10 lat

• Dzień pracy nie dłuższy 10/45 minut

• Nie można ich karać

• Każdy robotnik może przyjść z uwagami lub skargą do kierownika

• Sprawiedliwość i uczciwość podstawą wysokiej dyscypliny w zakładzie

• Dzieci poniżej 10 lat – do szkoły

• Troska o wygląd całego miasteczka

1815 – Observations on the Effecct of the Monofacturing System utopijny socjalista

1820 – Owen bohaterem UK (goście New Lanark) i promotorem ruchu reform fabrycznych

Wizja utopii: 1825-1826

New harmony / Indiana USA

Po powrocie :

1833 -1834 powołuje GRAND NATIONAL COM SOLIDATED TRADES UNION ( pół miliona członków)

Od 1833 wspiera ruch spółdzielczy ( ok. 300 powstało )

Charles Babbage (1792 – 1871)

• Matematyk ( absolwent Cambrige, wykładowca )

• Założyciel Analitical Society (1812)

Astronomical Society (1820)

Laudon Statistical Society

• Wynalazca maszyny liczącej różnicującej 1822

• Specimen of Logarithimic

• „On the Economy of Machinery and Manufactures (1822) – w nakładzie 10 tyś ; mnóstwo edycji w wielu językach

• Studia porównawcze nad organizacją i zarządzaniem fabryk ang. I franc.

• Kontynuator rozwiązań A. Smith’a nad zjawiskiem podziału pracy :

• Ważny jest związek doboru wykonawcy i podziału pracy na czynności do wykonania ( prekursor HR )

• Wynagrodzenie uzależnione od indywidualnej wydajności

• oraz efektywności całej organizacji

Zajmował się również :

• technikami pomiaru czasu operacji fabrycznych

• analizą związku zadań produkcyjnych

• określeniem popytu na podstawie danych o zysku

• zapoczątkowaniem badań i rozwoju ( R & D ) w przedsiębiorstwach produkcyjnych,