ZARZĄDZANIE
Klasycy myśli organizatorskiej:
- ośrodek amerykański
- francuski
- polski
- rosyjski
- inni klasycy europejscy
Klasycy amerykańscy:
a) Fredrick Nisslow Taylor (1806 - 1916)
- możliwe jest stosowanie ścisłej metody badawczej (zmieniał zawsze 1 czynnik)
- wprowadzenie specjalizacji w pracy kierowniczej (system funkcjonalny - pracownik dostaje polecenia od kilku szefów, wzajemnie decyzje nie mogą być sprzeczne)
- oddzielne przygotowanie produkcji od wykonania produkcji.
b) Frank Buster Gilberth (1866 - 1924)
Lilian Gilberth (1878 - 1972)
- opracowanie metod badania przebiegu i czasu trwania ruchów roboczych. Cyklografia, chromocyklografia.
- klasyfikacja ruchów elementarnych - 17 mikroruchów
- określenie czasu trwania tych ruchów
- sformułowanie pierwszych zasad ekonomii ruchów roboczych
c) Harnington Emmerson (1853 - 1931)
- 1912 - „Dwanaście Zasad Wydajności”
d) Henry Laurent Gantt (1861 - 1919)
- opracowania czasowo - premiowego systemu płac (system bonusów)
- opracowanie graficznych metod planowania i kontroli wykonania pracy w czasie
( Wykresy Ganita)
e) Henry Ford
- wdrożenie zasad naukowej organizacji pracy w praktyce przemysłowej
- zastosowanie produkcji taśmowej w zakładach samochodowych ( podział ilościowy i rodzajowy zadania)
- pionier produkcji taśmowej i serwisu samochodowego oraz metody „just-in-time”
f) Merry Parker Follet (1868 - 1947)
- opracowanie teorii konfliktów
3 rodzaje konfliktów:
- nominacyjne
- kompromisowe
- integrujące
Klasycy Francuscy:
a) Henry Fayol
- sformułowanie 14 zasad zarządzania
- opracowanie systemu sztabowo - liniowego (zasada jedności rozkazodawstwa - 1 przełożony, komórki doradcze przygotowują i sugerują ale nie mogą podjąć decyzji)
- 1916 - „Administracja Przemysłowa i Ogólna” Funkcje zarządzania wąsko i szeroko rozumiane
- opracowanie tablicy uzdolnień kierowniczych
- Funkcje zarządzania w wąskim znaczeniu:
- planowanie
- organizowanie
- motywowanie
- kontrolowanie
b) Henry Le Chaltelier (1850 - 1936)
- 1924 - Filozofia systemu Taylora
- opracowanie ”Cyklu organizacyjnego Le Chalteliera” (cyklu sprawnego działania)
1 ustalenie celu
2 zbadanie środków i metod
3 zgromadzenie środków
4 wykonanie zadania
5 kontrola wyników
Klasycy Polscy:
a) Karol Adamicki
- opracowanie schematu kinematograficznego (harmonogram Adamieckiego)
Harmonogram - graficzne przedstawienie rozłożenia czynności w czasie
- opracowanie zasad harmonii doboru, harmonii działania, harmonii duchowej.
- walka z marnotractwem
- metafora przedsiębiorstwa jako systemu składającego się z wzajemnie zależnych elementów
Koszty stałe + koszty zmienne = koszty całkowite
Strata - koszty większe od przychodów
b) Edwin Hauswald (1863 - 1942)
- 1929 - „Metodyka racjonalnej organizacji” - 25 ogólnych metod organizatorskich
- 1935 - „Organizacja i Zarząd”
c) Zygmunt Rytel (1880 -1937)
- sformułowanie definicji podstawowych pojęć
- opracowanie „energetycznej” koncepcji oceny działań
- opracowanie „erogromów”
- opracowanie „praktycznych wskazówek dla organizatorów”
d) Stanisław Berlikowski (1882 - 1958)
- zainteresowanie czynnikiem ludzkim
- opracowanie wykresu wydajności dziennej i tygodniowej
- usystematyzowanie zasad budowy struktur organizacyjnych
- Triada Terlikowskiego:
- prawo rozgraniczenia kompetencji
- prawo wyjątków
- prawo najkrótszej drogi
e) Max Weber
- typ charyzmatyczny
- typ tradycyjny
- typ racjonalny (legalny)
- opracowanie teorii wiedzy
- opracowanie koncepcji organizacji biurokratycznej (9 zasad biurokracji)
f) Tomasz Bata (1876 - 1922)
- utworzenie semi - autonomcznych pod względem autonomiczno finansowym
Komórek organizacyjnych („systemu batowskiego”)
- realizowanie modelu nowoczesnego
Wilfredo Pareto
- reguła 20-80 = metoda Pareto = analiza ABC
Szkoły i kierunki w nauce organizacji i zarządzania:
a) Szkoła Klasyczna
- zasada hierarchii (powstaje piramida organizacyjna)
- zasada delegowania uprawnień i zasada wyjątków oraz zasada rozpiętości kierownictwa (liczba osób którymi przełożony jest w stanie kierować)
- powiązania hierarchiczne, funkcjonalne i sztabowe
- zasada podziału pracy (ilościowy i rodzajowy)
- naukowe badania przebiegów
b) Szkoła Stosunków Międzyludzkich (lata 20)
Elton mayo:
- badania w zakładach włókienniczych w Filadelfii
- badanie i określenie metod zapobiegania negatywnym objawom zmęczenia i znużenia psychicznego
- wprowadzenie przerw w pracy
- określenie zasad prowadzenia wywiadu
Szkoła stosunków międzyludzkich:
- odkrycie człowieka jako istoty społecznej obdarzonej wewnętrznym życiem duchowym
- wykazanie, że wydajność pracy w dużym stopniu zależy od stosunku między ludźmi
- analiza zachowania się człowieka w pracy (teoria X i Y McGregora)
- wyróżnienie typowych orientacji kierowników (przedmiotowy i podmiotowy)
c) Szkoła Badań Operacyjnych
- zastosowanie modeli matematycznych do rozwiązywania problemów gospodarczych
- dostrzeżenie narzędzi i technik wspomagających proces decyzyjny
d) Szkoła Systemów Społecznych
-definicja systemu: System to zbiór części wzajemnie współdziałających ze względu na określony cel
- określenie faz podejmowania decyzji:
1 rozpoznanie
2 projektowanie
3 wybór
e) Szkoła Neoklasyczna
- próby stworzenia jednolitej nauki zarządzania
- przyjęcie szeregu zasad zarządzania
Peter Drucker (1909 - 2006) - Zarządzanie Przez Cele
f) Szkoła Systemowa
- próba syntezy wszystkich szkół jej poprzedzających
- model systemu Nadlera
- koncepcja systemu idealnego Nadlera:
- system idealny teoretyczny
- system idealny perspektywiczny
- system idealny regulowany
- system proponowany
- system ulepszony
- system istniejący
g) Polska Szkoła Prakseologiczna
twórca - Tadeusz Kotarbiński
- 1955 - „traktat o dobrej robocie”
- prakseologia - to nauka o sprawności działań, nauka o dobrej robocie