Alegoria - rodzaj metafory, której znaczenie odczytujemy w sposób jednoznaczny poprzez odwołanie się do tradycji kulturowej, literackiej, religijnej. Na alegorii opierają się często bajki np.: lis - to spryt, zuchwałość.
Anafora - powtórzenie tego samego słowa lub całej grupy wyrazów na początku kolejnego zdania, wersu, strofy.
Animizacja - nadawanie przedmiotom martwym cech właściwych zwierzętom.
Antonimy - wyrazy o znaczeniu przeciwstawnym np.: dobro - zło.
Antyteza - zestawienie dwóch przeciwstawnych znaczeniowo elementów, w celu podkreślenia niezwykłości opisywanego zjawiska ,, Ogień krzepnie, blask ciemnieje ".
Apostrofa - uroczysty, bezpośredni zwrot do idei, bóstwa lub zacnej osoby, używany w celu osiągnięcia podniosłego, patetycznego nastroju.
Elipsa - celowe pominięcie jakiegoś elementu składowego zdania. Zazwyczaj elipsy stosuje się , aby uniknąć niepotrzebnych powtórzeń, czasem jednak w celu zwrócenia uwagi odbiorcy na pominięte słowo.
Epifora - powtórzenie tego samego słowa lub całej grupy wyrazów na końcu kolejnego zdania, wersu, strofy.
Epitet - zestawienie rzeczownika wraz z określającym go przymiotnikiem, imiesłowem lub innym rzeczownikiem, mające na celu podkreślenie charakterystycznej cechy opisywanej osoby, przedmiotu, pojęcia czy stanu. W literaturze antycznej są tzw. epitety stałe - czyli stałe, nigdy nie zmieniane połączenia rzeczowników z określającymi je przymiotnikami.
Eufemizm - zastąpienie słowa niepożądanego ze względów grzecznościowych, estetycznych bądź religijnych, innym, o łagodniejszej formie i wydźwięku.
Hiperbola - celowe wyolbrzymienie, przejaskrawienie jakiegoś elementu opisywanego świata. Podniesienie jego siły, rozmiarów, znaczenia do nienaturalnych rozmiarów. Hiperbola jest zazwyczaj wyrazem silnego zaangażowania podmiotu mówiącego.
Homonimy - wyrazy, które brzmią jednakowo (często są też jednakowo przedstawiane graficznie), ale odnoszą się do dwóch różnych elementów rzeczywistości np.: bal (zabawa taneczna) - bal (gruby pień drzewa). W jakim znaczeniu został użyty wyraz możemy określić jedynie na podstawie kontekstu wypowiedzi.
Inwersja - celowe przestawienie szyku wyrazów w zdaniu.
Inwokacja - rozbudowana apostrofa, skierowana do boga lub muzy, umieszczona na początku dłuższego utworu, zwłaszcza eposu. W inwokacji autor prosi osobę do której się zwraca o natchnienie i opiekę nad nim w trakcie tworzenia dzieła.
Kontrast - opisanie jednego zjawiska (osoby, rzeczy) na zasadzie zestawienia go z innym, przeciwstawnym zjawiskiem. Ma to na celu uwydatnienie cech charakterystycznych omawianego elementu rzeczywistości i wyraziste ukazanie jego odmienności.
Litota - przeciwieństwo hiperboli polegające na celowym pomniejszaniu znaczenia jakiejś rzeczy, osoby, stanu, zjawiska.
Metafora - najważniejsza figura stylistyczna inaczej nazywana przenośnią. W jej obrębie słowa tracą swoje pierwotne znaczenie i wspólnie tworzą nową całość semantyczną.
Metonimia - inaczej zamiennia. Polega na zastąpieniu nazwy określonego przedmiotu inną, ale odnoszącą się do elementu rzeczywistości w jakiś sposób połączonego z określanym wyrazem np.: czytam Mickiewicza, zamiast czytam dzieła Mickiewicza.
Neologizmy - są to nowe elementy języka, powstałe w zgodzie z obowiązującymi normami słowotwórczymi. Powstają zazwyczaj w wyniku konieczności nazwania czegoś, na co w danym języku nie ma nazwy. Neologizmy mogą być udane (przyjęte do ogólnonarodowego języka) lub nieudane (krótkotrwałe, nie przyjęte do ogólnokrajowego języka).
Oksymoron - najczęściej stosowany rodzaj paradoksu. Jest to zestawienie dwóch pojęć przeciwstawnych i wzajemnie się wykluczających np: gorący lód, zimne słońce.
Onomatopeja - wyraz dźwiękonaśladowczy, za pomocą tychże słów możemy imitować różnorodne dźwięki np.: odgłosy zwierząt: hau, hau, miau, ćwir, ćwir; odgłosy natury: bul, bul; dźwięki towarzyszące różnym zjawiskom i czynnościom: pif - paf, stuk - puk.
Parafraza - przeróbka utworu z zachowaniem specyficznych cech autora
Paradoks - zaskakujące sformułowanie, w sposób efektowny prezentujące myśl lub ideę przeciwstawiającą się stereotypowym mniemaniom. Paradoks łączy sprzeczności, formułując tym sposobem nowe prawdy. Zdaje się prowadzić do logicznej sprzeczności, lub sytuacji przeczącej zdrowemu rozsądkowi.
Personifikacja - uosobienie nadanie przedmiotom martwym lub zwierzętom cech właściwych tylko ludziom.
Peryfraza - opisanie, omówienie. Figura stylistyczna polegająca na zastąpieniu pojedynczego słowa, nazywającego określoną rzecz, osobę, zjawisko, rozbudowanym opisem.
Porównanie - polega na zestawieniu dwóch podobnych pod jakimś względem osób, rzeczy, zjawisk, w celu uwydatnienia ich wspólnej cechy. W literaturze antycznej duże znaczenie miały tzw. porównania homeryckie - czyli porównania bardzo rozbudowane, o zawiłej, skomplikowanej składni.
Powtórzenie - celowe, wielokrotne użycie tego samego słowa (lub całej konstrukcji wyrazowej), stosowane w celu podkreślenia jego znaczenia.
Przerzutnia - zakończenie zdania w kolejnym wersie.
Pytanie retoryczne - pytanie, na które nie oczekuje się odpowiedzi bo ta jest oczywista lub nie można jej udzielić. Stosowane jest jedynie po to, aby zmusić odbiorcę do refleksji.
Reifikacja - nadawanie ludziom, zwierzętom, roślinom cech właściwych jedynie przedmiotom martwym.
Rym - systematyczne powtarzanie się określonych głosek znajdujących się w tej samej pozycji w wersie. Zazwyczaj rymują się końcowe części wersu, ale w poezji czasem stosuje się również rymy w środku kolejnych linijek tekstu.
Symbol - znak treści metaforycznych, które jednak mogą zostać różnorodnie odczytane i zinterpretowane. Znaczenie symbolu jest więc chwiejne, nie tak znormalizowane jak w przypadku alegorii.
Synestezja - Zjawisko występujące w obrazowaniu poetyckim, szczególnie w symbolizmie. Najgłośniejszym przykładem synestezji jest sonet A. Rimbauda Samogłoski, w którym każdej z nich poeta przypisał inny kolor: A - czerń, E - biel, I - czerwień, U - zieleń, O - błękit.
Synonim - wyraz bliski znaczeniowo innemu słowu Para takich wyrazów, w określonych przypadkach, może funkcjonować zamiennie (np.: gdy tworzymy dłuższą wypowiedź i chcemy uniknąć powtórzeń).
Wykrzyknienie - służy wyrażaniu bardzo silnych emocji nadawcy, zazwyczaj przybiera formę krótkiego zdania wykrzyknikowego, wtrąconego w tok wypowiedzi. Wykrzyknienie nazywamy inaczej eksklaminacją.
Zdrobnienie - wyraz pochodny o charakterze zmniejszającym, utworzony za pomocą formantu zdrabniającego: -ka -ko -utki -nik -ek -eńko -ić -enie -eczek, zazwyczaj służy do pieszczotliwego, czułego określenia opisywanej osoby, rzeczy, zjawiska. Zdradza tym samym nastawienie autora tekstu do opisywanego elementu rzeczywistości.
Zgrubienie - wyraz pochodny o charakterze zgrubiałym, utworzony za pomocą formantu zgrubiającego: -sko, -ysko, -isko, -al, -yl. Za pomocą zgrubień autor tekstu może wyrazić swoją niechęć do opisywanego elementu rzeczywistości.