Prawo Spółdzielcze

Kazus 1

Zostałem członkiem Spółdzielni Mieszkaniowej na podstawie decyzji zarządu SM z 1987 roku. Wpłaciłem wtedy do SM wpisowe w wysokości 400 zł i zadeklarowany udział w wysokości 2.5000 zł. W sierpniu 2011 roku złożyłem oświadczenie o wypowiedzeniu członkostwa, ze skutkiem na koniec listopada 2011 roku. Po tym dniu SM skreśliła mnie z rejestru członków. Ostatnio dowiedziałem się, że mam podobno możliwość odzyskania wpisowego i zwrotu mojego udziału. Proszę o odpowiedź, czy rzeczywiście mogę wystąpić o wpisowe i zwrot wartości udziału, a jeśli tak to w jaki sposób?

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (Dz. U. 2003 r. Nr 188 poz. 1848 z późn. zm.)

Rozwiązanie:

Każdy członek Spółdzielni Mieszkaniowej zgodnie z jej statutem jest zobowiązany do wniesienia stosownego wpisowego oraz zadeklarowanych udziałów, co potwierdza artykuł 19 ust. 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. prawo spółdzielcze (Dz. U. 2003, Nr188, poz. 1848). Dodatkowo w tej samej ustawie, w art. 5 ust. 1 pkt. 3 wskazano, że w statucie spółdzielni powinno zostać określone zarówno wysokość wpisowego, jak i wysokość oraz ilość udziałów, które członek SM jest zobowiązany zadeklarować, a także wszelkie terminy wnoszenia oraz zwrotu i skutki niewniesienia udziału w terminie, jeżeli natomiast status przewidywałby wnoszenie więcej niż jednego udziału to istnieje możliwość określenia ich górnej granicy. Podążając za tymi wskazanymi normami prawnymi należy zauważyć, że członek spółdzielni zarówno wniósł wpisowe w wysokości 400 złotych oraz zadeklarowany udział, który wyniósł 2.5000 złotych, czyli wywiązał się z nałożonego na niego obowiązku prawnego. Co w związku z tym?

Otóż wniesione wpisowe zgodnie z art. 78 ust. 1 pkt. 2 tworzy fundusz zasobowy spółdzielni, do którego nie ma prawa były członek spółdzielni zgodnie z art. 26 ust. 2, przez co wpisowe jest bezzwrotne i dlatego też członek spółdzielni nie może żądać zwrotu wpisowego po ustaniu członkowstwa, które w tym przypadku wyniosło 400 złotych, ponadto członek nie mógłby żądać zwrotu wpisowego również w trakcie trwania członkowstwa.

Inaczej ma się sytuacja z wniesionym udziałem. który trzeba szczegółowo rozpatrzeć pod względem prawnym. Mianowicie zgodnie z art. 21 powyżej wspomnianej ustawy członek spółdzielni nie ma prawa przed ustaniem swego członkowstwa zażądać zwrotu udziałów, chyba że dokonane przez niego wpłaty przekraczałyby ilość udziałów, których zadeklarowania wymagał statut obowiązujący w chwili żądania zwrotu. Dodatkowo zwrot zażądanych wpłat nie może nastąpić zanim zostanie zatwierdzone sprawozdanie finansowe za rok, w którym członek wystąpił z żądaniem zwrotu, co potwierdza art. 26 ust. 1, a także w wypadku, gdy jego udziały byłyby przekazane na pokrycie strat spółdzielni, na co wskazuje art. 19 ust. 2. W związku z tym były członek spółdzielni mieszkaniowej może złożyć roszczenie z tytułu zwrotu udziałów w wysokości 2. 5000 złotych, które powstało dopiero po ustaniu członkowstwa tj. z końcem listopada 2011 roku i zatwierdzeniu sprawozdania finansowego za rok 2011, czyli po zakończeniu roku obrotowego zgodnie z art. 12 ust. 2 pkt. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości ( Dz. U. 2013, poz. 330), ponieważ jego udziały nie zostały przekazane na pokrycie strat. Należy jednak nadmienić, że termin oraz sposób zwrotu wpłat określa statut spółdzielni mieszkaniowej.

Kazus 2

Pan Z. posiada garaż w spółdzielni mieszkaniowej, do którego ma spółdzielcze własnościowe prawo. W 2014 roku postanowił on przekształcić swoje spółdzielcze własnościowe prawo do garażu w prawo własności. Rodzina jednak powiedziała mu, że nie może tego zrobić z dwóch powodów: nie jest członkiem spółdzielni mieszkaniowej oraz nie można przekształcić spółdzielczego własnościowego prawa do garażu, dlatego że nie jest to lokal mieszkalny. Czy rodzina mała rację?

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. 2003, Nr 119, poz. 1116 z późn. zm);

2. Wyrok Trybunały Konstytucyjnego z dnia 30 marca 2004 r. Sygn. akt K 32/03;

3. Ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. 2015, poz. 1892);

4. Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 lutego 2012 r. II FPS 4/11.

Rozwiązanie:

Przedstawioną powyżej sytuację prawną należy rozpatrzeć na kilku płaszczyznach, mianowicie wpierw omówić członkowstwo w spółdzielni mieszkaniowej Pana Z., rozważyć w jakim sensie garaż jest lokalem, następnie zastanowić się czy można przekształcić spółdzielcze własnościowe prawo do garażu w prawo do własności i czy przede wszystkim może dokonać tego Pan Z.

Odnośnie członkowstwa w spółdzielni mieszkaniowej, otóż art. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.) wyraźnie określa, że członkami spółdzielni mieszkaniowej są osoby fizyczne i prawne, a ponadto osoby fizyczne nie mające pełnej zdolności do czynności prawnych lub posiadające ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Następnie członkami spółdzielni mieszkaniowej mogą być zarówno obydwoje małżonków, nawet jeśli by spółdzielcze prawo do lokalu albo prawo odrębnej własności lokalu przysługiwało tylko jednemu z nich. Ponadto sama ustawa w art. 4 ust. 1¹ posługuje się następującym sformułowaniem: „Osoby niebędące członkami spółdzielni, którym przysługują własnościowe prawa do lokali.” Dodatkowo należ nadmienić, że Trybunał Konstytucyjny swoim wyrokiem z dnia 30 marca 2004 r. Sygn. akt K 32/03 stwierdził, że wejście w posiadanie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nie jest uzależnione od wstąpienia w poczet członków spółdzielni mieszkaniowej, czyli Pan Z. posiadając garaż w spółdzielni mieszkaniowej nie musi być członkiem spółdzielni mieszkaniowej.

Druga kwestia dotyczącą garażu jest regulowana art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. 2013, poz. 1222), a także art. 2 ust. 4 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. 2015, poz. 1892), w których to ustawodawca stwierdził, że garaż to lokal o innym przeznaczeniu, niemieszkalny, który może, ale nie musi być częścią bezpośrednio przynależącą do lokalu mieszkalnego, co zostało także potwierdzone Uchwałą Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 lutego 2012 r. II FPS 4/11, w której to NSA określa garaż mianem lokalu niemieszkalnego.

Ustawodawca określając spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu nie konkretyzuje, czy prawo to przysługuje wyłącznie posiadaczom lokali mieszkalnych bądź niemieszkalnych, dlatego też spółdzielcze własnościowe prawo odnosi się zarówno do lokalu mieszkalnego, jak i niemieszkalnego takiego jak garaż. W związku z tym zgodnie z art. 17¹⁴ ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. 2013, poz. 1222) Pan Z. jako osoba nie będąca członkiem spółdzielni mieszkaniowej, ale posiadająca spółdzielcze własnościowe prawo do garażu, na swoje pisemne żądanie przedłożone spółdzielni mieszkaniowej może przenieść na siebie własność, jeżeli dokona spłaty:

• przypadających na ten lokal części zobowiązań spółdzielni związanych z budową, w tym w szczególności odpowiedniej części zadłużenia kredytowego spółdzielni wraz z odsetkami;

• kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokale, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni przez uiszczanie opłat na takich samych zasadach, jak członkowie spółdzielni.

Umowa zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu powinna być zawarta w formie aktu notarialnego, a spółdzielnia mieszkaniowa zobowiązana jest zawrzeć taką umowę w ciągu 6 miesięcy od momentu przedłożenia przez Pana Z. stosownego wniosku.

W związku z powyższym rodzina Pana Z. myliła się.