1. Plan Marshalla – amerykański program pomocy gospodarczej dla Europy po II wojnie światowej. Istota programu sprowadzała się do udzielenia pomocy finansowej wszystkim krajom Europy w formie bezzwrotnych pożyczek oraz nisko oprocentowanych kredytów długoterminowych.

2. Przyczyny integracji europejskiej.

1. odbudowa gospodarcza Europy,

2. osłabienie (wewnętrzne i zewnętrzne) państw europejskich po II wojnie światowej,

3. dążenie do współpracy gospodarczej i politycznej,

4. wpisanie Niemiec w system europejski,

5. definitywne zakończenie konfliktu niemiecko – francuskiego,

6. powstrzymanie ekspansji Związku Radzieckiego,

7. zahamowanie ofensywy ideologicznej komunizmu,

8. obawa przed odrodzeniem się nacjonalizmów,

9. dążenie do wzmocnienia pozycji państw europejskich w stosunkach z USA,

10. odbudowa prestiżu Europy.

1. Integracja Europy.

OJCOWIE ZAŁOŻYCIELE ZJEDNOCZONEJ EUROPY	NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA INTEGRACJI
Joan Monnet	Opracował plan restrukturyzacji gospodarki francuskiej, tzw. plan Monneta. Jego realizacja przyczyniła się do szybkiego wzrostu gospodarczego kraju. Był pomysłodawcą idei ogłoszonej jako plan Schumana – unii gospodarczej dwóch gałęzi przemysłu, ciężkiego i wydobywczego, korzystnego dla procesu integracji w Europie.
Robert Schuman	Opowiadał się za umocnieniem współpracy francusko – niemieckiej, ostro sprzeciwiał się powojennej izolacji Niemiec. Z jego planu ogłoszonego w 1950 r. wyłaniała się myśl o konieczności zbliżenia francusko – niemieckiego jako niezbędnego warunku europejskiej współpracy.
Paul – Henri Spaak	Był współinicjatorem unii gospodarczej Beneluksu, współzałożycielem NATO i EWG.
Alcide De Gasperi	Prowadził dzieło politycznej i ekonomicznej odbudowy Włoch, wprowadził kraj w struktury ogólnoeuropejskie. Współorganizator Rady Europy oraz Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Propagował ideę zjednoczenia Europy odwołując się do zasad solidaryzmu.
Konrad Adenauer	Wprowadził Niemcy do EWWiS oraz Rady Europy. Prowadził politykę denazyfikacji oraz remilitaryzacji Niemiec, a także nieuznawania NRD i granicy na Odrze i Nysie. Doprowadził do zjednoczenia z Francją.

1. Filary Unii Europejskiej według traktatu z Maastricht.

UNIA EUROPEJSKA
I FILAR Wspólnoty europejskie (WE, EWWiS, Euratom)
unia celna, gospodarcza i walutowa, rynek wewnętrzny i wspólna polityka handlowa, rolnictwo, rybołówstwo, ochrona środowiska naturalnego, polityka spójności, socjalna i społeczna, ochrona zdrowia, kultura, nauka, technika i szkolnictwo,

1. Traktaty rewizyjne.

TRAKTAT	NAJWAŻNIEJSZE POSTANOWIENIA
Traktat amsterdamski (2 października 1997 r.)	do systemu prawnego UE wprowadzono układ z Schengen, zwiększono uprawnienia prawodawcze Parlamentu Europejskiego, który zyskał możliwość blokowania prac nad większością projektów aktów prawnych, poszerzono zakres decyzji podejmowanych przez Radę Unii Europejskiej większością głosów, wprowadzono możliwość nakładania sankcji na państwa członkowskie, które nie respektują zasad demokracji i praw człowieka,
Traktat nicejski (26 lutego 2001 r.)	przyjęto zasadę, że każdy kraj będzie miał w Komisji Europejskiej jednego komisarza (do tej pory duże kraje miały ich po dwóch), zwiększono kompetencje przewodniczącego Komisji Europejskiej, który zyskał prawo do decydowania o jej wewnętrznej organizacji i określania podziału uprawnień między komisarzy, określono liczbę miejsc w Parlamencie Europejskim oraz innych instytucjach przysługujących poszczególnym państwom kandydującym, wprowadzono nowy podział głosów w Radzie Unii Europejskiej i zmieniono zasady podejmowania przez nią decyzji,
Traktat lizboński (13 grudnia 2007 r.)	Unię Europejską przekształcono w jednolitą organizację międzynarodową; przyjęła ona wszystkie uprawnienia zlikwidowanej Wspólnoty Europejskiej; zachowano odrębność Euratomu, zniesiono system filarowy, jednak utrzymano odmienne zasady podejmowania decyzji w tych obszarach, zwiększono kompetencje prawodawcze Parlamentu Europejskiego, utworzono stanowiska przewodniczącego Rady Europejskiej oraz wysokiego przedstawiciela Unii Europejskiej do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, wprowadzono inicjatywę obywatelską (po zebraniu co najmniej 1 mln podpisów obywatele reprezentujący minimum siedem państw Unii mogą zwrócić się do Komisji Europejskiej z postulatem przygotowania projektu aktu prawnego), nadano moc prawną Karcie praw podstawowych.

1. Zasady ustrojowe UE.

1. zasada równości – zakaz wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową,

2. zasada subsydiarności (pomocniczości) – podmiotom wyższego szczebla nie należy powierzać zadań, które można zrealizować na szczeblu niższym,

3. zasada solidarności – wartości przyjmowane przez Unię Europejską i jej cele stanowią dobra nadrzędne nad interesami poszczególnych państw.

1. Funkcje Parlamentu Europejskiego.

1. uczestniczenie w tworzeniu prawa europejskiego (funkcja legislacyjna),

2. sprawuje kontrolę nad działalnością pozostałych organów UE, przede wszystkim Komisji

Europejskiej,

1. uczestniczy w uchwalaniu budżetu Unii.

1. Procedury podczas tworzenia prawa przez Parlament Europejski i Radę UE.

1. procedura współdecyzji (zwykła) – do przyjęcia aktu prawnego wymaga się zgody obu tych instytucji,

2. procedura zgody – Rada UE musi uzyskać zgodę Parlamentu Europejskiego na przyjęcie aktu prawnego,

3. procedura konsultacji – przed uchwaleniem aktu prawnego Rada UE ma obowiązek zasięgnąć opinii Parlamentu Europejskiego.

1. Uprawnienia Rady Europy.

1. określanie celów oraz wytyczanie kierunków wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa,

2. ustanawianie europejskiej polityki obronnej,

3. współudział w procedurze wyznaczania kierunku rozwoju polityki gospodarczej państw członkowskich oraz polityki zatrudnienia,

4. formułowanie wytycznych dotyczących negocjacji z państwami kandydującymi do UE,

5. możliwość zawieszania niektórych praw państw członkowskich, które w sposób poważny i stały naruszą standardy demokratyczne,

6. ustalanie kolejności sprawowania prezydencji (przewodnictwa) w Radzie UE,

7. wskazywanie kandydata na przewodniczącego Komisji Europejskiej,

8. powoływanie oraz odwoływanie wysokiego przedstawiciela UE do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa,

9. wybór prezesa, wiceprezesa oraz członków zarządu Europejskiego Banku Centralnego.

1. Zadania wysokiego przedstawiciela UE do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.

1. reprezentowanie UE na zewnątrz,

2. prowadzenie i kształtowanie jej polityki zagranicznej (osoba ta przedkłada Radzie Europejskiej oraz Radzie UE propozycje konkretnych działań),

3. prowadzenie dialogu politycznego z państwami trzecimi,

4. przedstawiania stanowiska UE w organizacjach międzynarodowych.

1. Kompetencje Rady Unii Europejskiej.

1. koordynowanie ogólnych założeń polityki państw członkowskich,

2. zawieranie umów międzynarodowych pomiędzy Unią Europejską, a państwami trzecimi,

3. wyznaczanie kierunków polityki zagranicznej i obronnej na podstawie wytycznych Rady Europejskiej,

4. koordynowanie współpracy między policją oraz sądownictwem państw członkowskich.

1. Prezydencja – trwające sześć miesięcy przewodnictwo państwa członkowskiego na posiedzeniach Rady UE, mające charakter rotacyjny. Zadaniem sprawującego je państwa jest kierowanie obradami Rady, proponowanie kierunków jej prac oraz wypracowanie kompromisów koniecznych do podjęcia decyzji.

2. Uprawnienia Komisji Europejskiej.

1. inicjatywa prawodawcza – Komisja Europejska jest jedyną instytucją UE, której ona przysługuje; jeżeli gotowy projekt zyska poparcie większości komisarzy, zostaje przekazany Radzie UE oraz Parlamentowi Europejskiemu, które mogą go przyjąć, wprowadzić do niego poprawki bądź też odrzucić go,

2. funkcje wykonawcza i zarządzająca – zadaniem Komisji jest wprowadzanie w życie prawa europejskiego ustanowionego przez Radę UE i Parlament Europejski; w tym celu wydaje ona akty wykonawcze, ponadto zarządza budżetem UE i funduszami europejskimi,

3. egzekwowanie prawa europejskiego – w prawie pierwotnym Komisję Europejską określano jako „strażniczkę traktatów”; jej zadaniem jest kontrolowanie, czy państwa członkowskie wprowadzają w życie prawo unijne i przestrzegają go,

4. reprezentowanie UE na arenie międzynarodowej – Komisja Europejska negocjuje wszystkie umowy międzynarodowe zawierane przez UE; podlegają jej także unijni ambasadorowie, a wchodzący w jej skład wysoki przedstawiciel UE do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa reprezentuje Unię na zewnątrz.

1. Trybunał Sprawiedliwości rozpatruje:

1. skargi na uchybienia zobowiązaniom – Komisja Europejska wskazuje w ten sposób państwo, które zdaniem jej członków nie wypełnia swoich zobowiązań wynikających z prawa europejskiego,

2. skargi na unieważnienia – jeśli państwo członkowskie UE albo jeden z jej najważniejszych organów uzna, że akt prawny jest niezgodny z unijnym porządkiem prawnym, może się zwrócić do Trybunału o jego unieważnienie,

3. skargi na zaniechanie działań – mogą je wnosić instytucje unijne i państwa członkowskie, jeśli uważają, ze Parlament Europejski, Rada UE i Komisja Europejska nie wywiązują się ze swoich obowiązków,

4. odwołania od wyroków i postanowień Sądu – jeśli są one zasadne, to Trybunał uchyla orzeczenia, a następnie rozstrzyga dane sprawy lub przekazuje je Sądowi do ponownego rozpatrzenia,

5. wnioski o wykładnię przepisów prawa unijnego kierowane przez sądy krajowe.

1. Organy doradcze UE.

1. Europejski Komitet Ekonomiczno – Społeczny (EKES) – stanowi reprezentację środowisk społeczno – gospodarczych. W jego skład wchodzą przedstawiciele organizacji pracodawców, pracowników, konsumentów i innych grup nacisku. Komisja Europejska, Rada UE oraz Parlament Europejski mają obowiązek zasięgnąć jego opinii w sprawach dotyczących m.in. wspólnej polityki rolnej. Obecnie EKES składa się z 353 członków, a wielkość reprezentacji poszczególnych państw zależy od liczby ich ludności. Mianuje ich na pięcioletnie kadencje Rada UE na wniosek rządów,

2. Komitet Regionów – reprezentuje samorządy terytorialne. Zasiadają w nim wybieralni przedstawiciele organów samorządowych oraz inne osoby pełniące w nich istotne funkcje. Komisja Europejska, Rada UE i Parlament Europejski muszą poznać jego opinie przed podjęciem decyzji w sprawach dotyczących polityki zatrudnienia, ochrony środowiska naturalnego, edukacji, służby zdrowia, kultury itp. Podobnie jak EKES, liczy on 353 członków, mianowanych na pięcioletnie kadencje przez Radę UE.

1. Modele polityki regionalnej wypracowane przez Unię.

1. solidarnościowy (wyrównawczy) – polega na transferze środków z regionów najlepiej rozwiniętych do najsłabszych,

2. polaryzacyjny (leseferystyczny) – zakłada wspieranie przede wszystkim regionów o najwyższym poziomie rozwoju i najsilniejszej dynamice gospodarki, które staną się siłą napędową dla rozwoju całej UE.

1. Fundusze, za pośrednictwem których UE finansuje politykę regionalną.

1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego – środki te wykorzystuje się na inwestycje w infrastrukturze, rozwój przedsiębiorstw, innowacje i badania,

2. Europejski Fundusz Społeczny – przeznaczany na projekty z zakresu kształcenia zawodowego, tworzenia miejsc pracy i walki z wykluczeniem społecznym,

3. Fundusz Spójności – wspieranie inwestycji z dziedziny ochrony środowiska, infrastruktury o znaczeniu ponadregionalnym oraz wytwarzania energii odnawialnej.

1. Proces legislacyjny w UE.

1. Komisja Europejska ma prawo inicjatywy ustawodawczej, przygotowuje projekt nowego aktu

prawnego; niekiedy czyni to na wniosek Parlamentu Europejskiego lub obywateli, a w sprawach wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości – jednej czwartej państw członkowskich,

1. projekt aktu prawnego jest przekazywany Parlamentowi Europejskiemu oraz Radzie UE; zgodnie z procedurą dwóch czytań każde z tych gremiów dyskutuje nad nim i ustosunkowuje się do stanowiska przyjętego przez drugi organ,

2. jeżeli po dwóch czytaniach Parlament i Rada nie mogą osiągnąć porozumienia, sprawę rozpatruje komitet pojednawczy, złożony z europosłów i członków Rady; w jego pracach biorą również udział przedstawiciele Komisji Europejskiej,

3. jeśli komitet zdoła wypracować wspólne stanowisko, projekt jest przesyłany do Parlamentu i Rady; odbywa się trzecie czytanie, a następnie przeprowadza się głosowanie; jeżeli działania komitetu nie doprowadzą zaś do konsensusu, projekt aktu prawnego upada; dzieje się tak również wtedy, gdy tekst uzgodniony przez komitet zostanie odrzucony przez Radę lub Parlament,

4. po przyjęciu przez Parlament Europejski i Radę UE akt prawny jest publikowany, a następnie wchodzi w życie.

1. Budżet roczny UE.

1. projekt budżetu na następny rok przygotowuje do 1 września bieżącego roku Komisja Europejska, która następnie przekazuje go Radzie UE i Parlamentowi Europejskiemu,

2. Rada przyjmuje stanowisko w sprawie projektu budżetu, a następnie przekazuje je Parlamentowi,

3. Parlament Europejski ma 42 dni na przyjęcie budżetu lub przekazanie swoich poprawek Radzie UE,

4. jeżeli Rada UE nie przyjmie poprawek Parlamentu, powołuje się komitet pojednawczy, który musi opracować wspólny projekt w ciągu 21 dni,

5. Parlament Europejski i Rada UE maj 14 dni na przyjęcie albo odrzucenie propozycji komitetu; jeśli obie instytucje ją zatwierdzą, to budżet zostaje ostatecznie uchwalony; następuje to również wtedy, gdy propozycję przyjmie Parlament, a odrzuci ją Rada; jeżeli natomiast propozycję komitetu pojednawczego zakwestionują obie te instytucje albo uczyni tak tylko Parlament, Komisja Europejska ma obowiązek przygotować nowy projekt budżetu.

1. Dochody budżetowe UE.

1. wpłaty wnoszone przez państwa członkowskie, obliczana na podstawie ich produktu narodowego brutto,

2. tradycyjne zasoby własne, czyli opłaty celne od towarów importowanym do UE i opłaty nakładane na producentów cukru,

3. środki z podatku od wartości dodanej (VAT) pobieranego przez państwa członkowskie,

4. inne dochody (np.: podatki od wynagrodzeń pracowników instytucji UE, kary dla przedsiębiorstw za łamanie przepisów unijnych).

1. Cechy Unii Europejskiej.

FEDERACJA	KONFEDERACJA
Na całym obszarze UE obowiązuje system traktatów i praw, którym podlegają wszystkie państwa członkowskie oraz ich obywatele. Interpretowaniem i ochroną tych rozwiązań prawnych zajmuje się Trybunał Sprawiedliwości UE.	Państwa członkowskie zachowują suwerenność i własne systemy prawne. Ich przedstawiciele mogą zawierać traktaty z innymi krajami, prowadzić działania na obszarze polityki zagraniczne i powoływać instytucje unijne.
W obszarach, w którym państwa członkowskie przekazały kompetencje instytucjom UE, prawo unijne przeważa nad prawem krajowym.	W UE nie ma organów sprawujących rzeczywiste kierownictwo, takich jak prezydent czy rada ministrów. Najważniejszymi przywódcami politycznymi są poszczególni szefowie rządów i głowy państw.
Organem ustawodawczym jest Parlament Europejski pochodzący z bezpośrednich wyborów, którego członkowie mają coraz większe kompetencje w procesie tworzenia prawa europejskiego.	Obywatele państw członkowskich nie mają bezpośredniego związku z żadną instytucją unijną oprócz Parlamentu. Władza najważniejszych organów UE nie pochodzi z nadania obywateli.
Budżet unijny zapewnia instytucjom wspólnotowym pewną niezależność finansową.	Nie istnieje jednolity europejski system podatkowy. Dochody UE pochodzą częściowo z opłat i ceł, jednak większość podatków pobierają państwa członkowskie, które ustalają własną politykę w tym obszarze.
Komisja Europejska ma uprawnienia do nadzorowania negocjacji polityków państw członkowskich z krajami trzecimi (w pewnych obszarach).	Nie ma europejskiego systemu obronnego ani militarnego. Siły zbrojne państw członkowskich wciąż podlegają ich rządom, chociaż wydzielone kontyngenty tworzą zalążek europejskich sił bezpieczeństwa.
Wspólnej waluty – euro używa 17 państw członkowskich UE. Swoje kompetencje dotyczące polityki walutowej przekazały one Europejskiemu Bankowi Centralnemu.	UE ma flagę i hymn, jednak większość obywateli państw członkowskich odczuwa silniejsze przywiązanie do symboli narodowych. Postępy w budowaniu poczucia wspólnej europejskiej tożsamości są na razie niewielkie.

1. Cechy europejskiego społeczeństwa obywatelskiego (w koncepcji europeizacji horyzontalnej).

JAKO WSPÓLNOTY OBYWATELSKIEJ	wspólne cele, niezależność od instytucji unijnych i rządów narodowych, zespół wartości i przekonań uważanych za europejskie, europejska tożsamość, społeczna samoorganizacja.
JAKO WSPÓLNOTY EKONOMICZNEJ	migracje pracowników i przedsiębiorców, możliwość przenoszenia i tworzenia miejsc pracy w ramach UE,
JAKO WSPÓLNOTY „W RUCHU”	przejście od stałych struktur społecznych do struktur płynnych, reagujących na zmiany polityczne, ekonomiczne, społeczne i kulturowe, integracja europejska przez ekspansję w ramach UE (zgodnie z zasadą spillover, czyli rozlewania się – państwa same przystępują do Unii Europejskiej zachęcone pozytywnymi rezultatami przez nią odnoszonymi) oraz poprzez przyjmowanie nowych członków, migracje wewnątrz Unii oraz do niej.

1. Przykładowe środku realizacji polityki zagranicznej.

GRUPA ŚRODKÓW	PRZYKŁADY
Polityczne i prawne	Rozmowy, konsultacje, negocjacje, pokojowe rozwiązywanie sporów, nacisk dyplomatyczny, oferty kompromisowe i pojednawcze
Ekonomiczne	Pomoc gospodarcza, doradztwo, u marzanie lub przesuwanie spłat kredytów, preferencje celne, embargo, praktyki dyskryminacyjne, bojkot gospodarczy
Militarne	Demonstracja siły, pomoc wojskowa, interwencje, prowadzenie wojny, wspieranie jednej ze stron konfliktu, nielegalne dostarczanie broni jednemu z uczestników działań zbrojnych, odstraszanie lub szantaż za pomocą broni jądrowej
Psychospołeczne	Współpraca naukowa, zagraniczna polityka kulturalna, polityki informacyjna, polityka narodowościowa

1. Uwarunkowania polityki zagranicznej.

UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE

UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE

napięcia i konflikty – napięcia w stosunkach międzynarodowych, zwłaszcza w najbliższym otoczeniu państwa, w dużym stopniu wpływają na jego politykę, roszczenia terytorialne – rządy państw, pod których adresem są kierowane roszczenia terytorialne, bardziej skłaniają się do poszukania sojuszników i zewnętrznych gwarancji bezpieczeństwa niż rządy krajów mających przyjazne sąsiedztwo, agresywne ideologie i nacjonalizmy – różnice etniczne, cywilizacyjne i ideologiczne są częstymi motywami agresywnych zachowań na arenie międzynarodowej, rywalizacja o strefy wpływów – zlokalizowane w tym samym regionie państwa o podobnym potencjale i ambicjach są bardziej narażone na konfrontację niż kraje różniące się od siebie pod tym względem, zagrożenia asymetryczne – podmioty zmagające się z poważnymi zagrożeniami nowego typu są bardziej skłonne do podjęcia współpracy międzynarodowej,

środowisko geograficzne – mieszkańcy państwa wyspiarskiego mają inne cele w zakresie utrzymania bezpieczeństwa niż ludność kraju położonego w głębi lądu, wielkość i potencjał ludnościowy – dyplomaci z małych państw prowadzą zupełnie inną, z reguły mniej aktywną politykę zagraniczną niż politycy z dużych krajów; istnieją też państwa zajmujące duży obszar, ale słabo zaludnione, których cele współpracy międzynarodowej zwykle są tożsame z celami krajów o niewielkich terytoriach, bogactwa naturalne – inny model rozwoju i kontaktów z otoczeniem przyjmuje się w państwach mających bogate złoża najważniejszych surowców, a inny w krajach uzależnionych od dostaw z zewnątrz, rozwój gospodarczy – wpływają na niego środki finansowe państwa, mechanizmy i zasady współpracy wewnątrz struktur decyzyjnych – dobrą ilustracją wpływu podziału konsekwencji organów państwa na jego politykę zewnętrzną jest nieprzystąpienie USA do Ligi Narodów, chociaż jej pomysłodawca, prezydent Woodrow Wilson, podpisał status organizacji.

1. Najważniejsze struktury regionalne z udziałem Polski.

TRÓJKĄT WYSZEHRADZKI (V4)	Założony przez Polskę, Węgry i Czechosłowację w 1991 r. V4 nie jest organizacją międzynarodową, a jedynie nieformalnym klubem państw Europy Środkowej, które mają zbieżne cele oraz podobne możliwości ich realizacji. Głównym powodem utworzenia Trójkąta była chęć wspólnej integracji z Europą i strefą atlantycką. Partnerzy zobowiązali się ponadto do konsultowania i koordynowania swoich działań oraz wzajemnego wspierania międzynarodowej aktywności.
ŚRODKOWOEUROPEJSKIE POROZUMIENIE O WOLNYM HANDLU (CEFTA)	Powołane w grudniu 1992 r. przez państwa Trójkąta Wyszehradzkiego. Powodami podpisania porozumienia były drastyczny spadek wymiany handlowej między krajami Europy Środkowej oraz nacisk ze strony Brukseli.
RADA PAŃSTW MORZA BAŁTYCKIEGO (RPMB)	Powstała w 1992 r. z inicjatywy Niemiec i Danii jako forum współpracy międzynarodowej. Przyczyną utworzenia Rady była chęć wzmacniania bezpieczeństwa i stabilizacji w regionie poprzez wielopłaszczyznową współpracę.
INICJATYWA ŚRODKOWOEUROPEJSKA (ISE)	Wywodzi się z Inicjatywy Czterostronnej, powołanej w 1989 r. przez Austrię, Jugosławię, Węgry i Włochy. W 1990 r. po przystąpieniu do niej Czechosłowacji przyjęła nazwę Pentagonale, zaś od 1991 r. wraz z akcesją Polski – Hexagonale. W zamyśle Włoch, których politycy zainicjowali w 1992 r. tę zinstytucjonalizowaną formę współpracy subregionalnej, USE miała ułatwić państwom postkomunistycznym współpracę z Zachodem oraz zapobiec ewentualnej hegemonii Niemiec w Europie Środkowej.

1. Rodzaje polskich placówek dyplomatycznych.

AMBASADY	Stałe misje dyplomatyczne umiejscowione w stolicach krajów przyjmujących, którymi kierują szefowie misji pierwszej klasy (ambasadorowie).
KONSULATY GENERALNE	Kierują nimi konsulowie generalni. Zadania służby konsularnej polegają na ochronie praw obywateli polskich przebywających za granicą, dlatego urzędy konsularne są zlokalizowane w miejscach, gdzie znajdują się duże skupiska Polonii.
KONSULATY HONOROWE	Zarządzanie przez konsulów honorowych, którzy w odróżnieniu od konsulów zawodowych za swoją pracę nie pobierają wynagrodzenia oraz z reguły mają obywatelstwo kraju przyjmującego. Przysługuje im status urzędników konsularnych kraju wysyłającego, mogą więc wykonywać te same funkcje co zwykli konsulowie, zakres ich immunitetów i przywilejów jest jednak bardzo ograniczony. Większość polskich konsulatów to konsulaty honorowe.
MISJE	Przedstawicielstwa polskie na obszarach, które nie mają pełnego uznania na arenie międzynarodowej.
STAŁE PRZEDSTAWICIELSTWA	Umiejscowione przy organizacjach międzynarodowych, takich jak UE, NATO, OBWE czy agencje wyspecjalizowane NZ.
INSTYTUTY POLSKIE	Za pomocą dyplomacji publicznej i kulturalnej zajmują się prowadzeniem działań na rzecz promocji kraju oraz międzynarodowej rozpoznawalności i konkurencyjności Polski, a dzięki temu umacniają jej pozycję polityczną, gospodarczą i cywilizacyjną. Obecnie na świecie istnieją 23 Instytuty.

1. Uprawnienia związane z posiadaniem obywatelstwa unijnego.

1. swoboda przebywania, przemieszczania się i osiedlania na terytorium UE,

2. bierne i czynne prawo wyborcze w wyborach lokalnych i do Parlamentu Europejskiego w kraju zamieszkania,

3. korzystanie z opieki dyplomatycznej i konsularnej każdego z państw członkowskich,

4. kierowanie petycji do Parlamentu Europejskiego,

5. składanie skarg do europejskiego rzecznika praw obywatelskich,

6. wgląd w dokumenty Parlamentu Europejskiego i Rady UE,

7. wolny i równy dostęp do zatrudnienia w służbach cywilnych UE.

1. Skarga do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich może dotyczyć:

1. niesprawiedliwego traktowania,

2. dyskryminacji,

3. nadużywania władzy przez instytucje i urzędników UE,

4. braku lub odmowy udzielenia informacji,

5. nieuzasadnionej opieszałości organów lub urzędników unijnych,

6. uchybień proceduralnych.

1. Polska korzysta z źródeł wsparcia:

1. funduszy strukturalnych: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS),

2. Funduszu Spójności (FS),

3. Europejskiego Funduszu Gwarancji Rolnej i Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich,

4. Europejskiego Funduszu Rybackiego.

1. Charakterystyka programów dla młodzieży.

ERASMUS	jest programem wymiany studentów oraz nauczycieli akademickich; stwarza możliwość odbycia części studiów za granicą, a także zagranicznych praktyk w instytucjach badawczych lub przedsiębiorstwach, skierowany do studentów studiów licencjackich lub magisterskich w jednym z krajów biorących udział w programie, nabór przeprowadza macierzysta uczelnia; uczestnicy otrzymują stypendium; nie wystarcza ono na pokrycie całości poniesionych kosztów, jednak zwykle można otrzymać dodatkowe dotacje z uczelni lub innych instytucji,
COMENIUS	skierowany do uczniów, nauczycieli, osób i instytucji związanych z oświatą, służy rozwijaniu wiedzy na temat różnorodności kultur i języków europejskich; ma pomagać młodzieży w nabyciu kompetencji i umiejętności niezbędnych dla rozwoju osobistego i obywatelstwa europejskiego oraz uzyskania zatrudnienia w przyszłości, do założeń programu należą m.in.: tworzenie sieci szkół partnerskich, realizacja wspólnych projektów oświatowych, wymian uczniów i nauczycieli, praktyki, staże oraz szkolenia dla nauczycieli,
LEONARDO DA VINCI	polega na wspieraniu działań w obszarze kształcenia i szkolenia zawodowego, skierowany do uczniów i absolwentów szkół zawodowych, osób bezrobotnych, poszukujących pracy lub możliwości przekwalifikowania się oraz pracowników różnych branż i zawodów, program umożliwia odbywanie zagranicznych praktyk i nawiązywanie międzynarodowej współpracy między szkołami zawodowymi, technicznymi, centrami kształcenia ustawicznego, instytucjami szkoleniowymi oraz przedsiębiorstwami,
MŁODZIEŻ W DZIAŁANIU	przeznaczony dla osób w wieku od 13 do 30 lat; pozwala na uzyskanie dofinansowania projektów realizowanych w czasie wolnym od nauki, mogą wziąć w nim udział osoby oraz organizacje działające na rzecz młodzieży, które chcą rozwinąć swoją działalność, podnieść kwalifikacje lub nawiązać współpracę międzynarodową, w Polsce za jego realizację odpowiada Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji; do niej zależy złożyć odpowiedni wniosek.

1. W tzw. „siódmym programie ramowym” wyróżnia się pięć bloków tematycznych:

1. współpraca – pieniądze na projekty naukowo – badawcze prowadzone przez międzynarodowe konsorcja,

2. pomysły – wsparcie innowacyjnych projektów wdrażanych przez zespoły badawcze lub naukowców indywidualnych,

3. ludzie – środki na wymianę naukową i rozwój kariery naukowej,

4. możliwości – rozwój infrastruktury naukowo – badawczej,

5. badania jądrowe – wsparcie badań i wdrażanie nowatorskich technologii nuklearnych (zwłaszcza energetyki atomowej).

1. Europass składa się z pięciu dokumentów:

1. CV – formularz życiorysu zawodowego,

2. paszport językowy – umożliwia samoocenę kompetencji językowych,

3. mobilność – zawiera informacje na temat wiedzy i umiejętności nabytych podczas nauki, praktyk i staży w krajach europejskich,

4. suplement do dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe – uzupełnienie dyplomu ukończenia kształcenia zawodowego, zawiera rozszerzone informacje o kwalifikacjach nabytych w czasie nauki,

5. suplement do dyplomu – uzupełnienie dyplomu ukończenia studiów wyższych o dane dotyczące poziomu, treści i statusu ukończonych studiów.