MONARCHIA PARLAMENTARNA W ANGLII
Społeczno-ekonomiczne podłoże rewolucji
-wykształcenie się nowej szlachty angielskiej posiadającą własność ziemską, lecz pozbawionych przywilejów politycznych i prawa do tytułów arystokratycznych tzw. gentry
-potrzeba zwiększenia produkcji, rozwój handlu zamorskiego
-hamowanie stosunków kapitalistycznych przez arystokrację i dwór monarszy
Polityczno-religijne podłoże rewolucji
-ukształtowanie się purytanizmu-ruchu reformatorskiego religijno-politycznego cechującego się surowością zasad moralnych i obyczajowych, dążeniem do obalenia monarchii i wprowadzenia republiki
-podział purytanów na prezbiterianów-bogate warstwy społeczne dążące do nadania Kościołowi angielskiemu charakteru kalwińskiego oraz na independentów-ubogie warstwy kalwinistów opowiadających się za pełną tolerancją religijną oraz równością społeczną
Rządy Stuartów
Jakub I do 1625r, Karol I- zwolennicy absolutyzmu, prowadzili niefortunną politykę zagraniczną.
W 1628r. parlament domagał się uznania Petycji o prawo, która nakładała na króla obowiązek uzyskania zgody parlamentu na zwiększenie podatków. Skrytykowano też politykę królewską. Karol I jednak odrzucił petycję, rok później rozwiązał parlament i rozpoczął bezwzględne ściąganie podatków, co przyczyniło się do wybuchu rewolucji w 1640r.
I etap rewolucji 1640-1642
-uchwalenie w 1641r. Wielkiego napomnienia-programu burżuazji angielskiej przez parlamentarzystów (zażądanie pozbawienia biskupów prawa do zasiadania w Izbie Lordów, zatwierdzenia przez Izbę Gmin nominacji ministrów monarszych oraz kontroli nad finansami państwowymi)
-ucieczka Karola I z Londynu wskutek silnych tumultów antykrólewskich spowodowanych nakazem aresztowania Johna Pryma i Olivera Cromwella-przywódców opozycji
II etap rewolucji-wojna domowa 1642-1648
-skierowanie wojsk królewskich przez Karola I do stolicy i jego początkowe sukcesy, organizacja armii purytańskiej, która zwyciężyła w bitwie pod Naseby w 1645r., Karol I ucieka do Szkocji, Cromwell przeprowadza czystkę w Izbie Gmin, pozostawiając jedynie parlament kadłubowy-część ugodowych prezbiteria nów, zdominowanych przez antykrólewską opozycję
III etap rewolucji-republikański 1649-1653
-skazanie pojmanego Karola I na śmierć we 1649r.
-uchwalenie przez parlament zniesienia monarchii, likwidacja Izby Lordów, proklamacja republiki
-Szkocja zrywa stosunki z Anglią, synowi ściętego monarchy-Karolowi II powierza tron szkocki
-wybuch zamieszek antyrewolucyjnych w Irlandii
-zawiązanie przez drobne mieszczaństwo ruchu lewellerów(?równaczy?) postulujących wprowadzenie powszechnego prawa wyborczego i równości wobec prawa oraz przez ubogie warstwy stanu chłopskiego ruchu diggerów (?kopaczy?) żądającego podziału ziem między bezrolnych chłopów i zakładania wspólnot miejskich; rozgromienie jednak tych ugrupowań przez wojska Cromwella
-pacyfikacja Irlandii i Szkocji, zajęcie tych państw w 1650r.
Protektorat i dyktatura Cromwella
-ogłoszenie Aktów nawigacyjnych w latach 1650-1651 (zakaz cudzoziemcom handlu z koloniami angielskimi bez zezwolenia rządu angielskiego, wykluczenie wszelkiego pośrednictwa w kontaktach handlowych Anglii i innymi państwami, obce towary mogą być przywożone tylko na statkach angielskich i z angielską załogą lub na statkach kraju, z którego pochodził towar)
-przyjęcie tytułu lorda protektora w 1653r.
Wojna angielsko-holenderska
Trójetapowa wojna w latach 1652-1674, Holendrzy zmuszeni do uznania Aktów nawigacyjnych.
Powrót Stuartów na tron Anglii i koniec rewolucji
Krótkie rządy Ryszarda Cromwella, na tron wstępuje Karol II przyrzekając amnestię dla uczestników rewolucji, tolerancję religijną, uznanie Aktów nawigacyjnych oraz prawa nowych właścicieli ziemi.
Nie zrezygnował jednak z absolutystycznych projektów, co wyraziło się w prześladowaniach.
Habeas Corpus Act. Chwalebna rewolucja i Deklaracja praw
-Habeas Corpus Act- 1679r. nie można było nikogo aresztować bez pisemnego nakazu sądu, a jeśli zarzuty nie zostaną mu przedstawione w ciągu 24h zostaje zwolniony z aresztu
-na tronie zasiada Jakub II, dążący do porządków sprzed rewolucji, co doprowadza do chwalebnej rewolucji w 1688r., czyli usunięcia z tronu Jakuba II (obalenie Stuartów)
-objęcie tronu przez Wilhelma Orańskiego zmuszonego do wydania (władza należy do parlamentu, król jest kontrolowany, religią pozostaje anglikanizm, katolicy zostają pozbawieni możliwości piastowania urzędów państwowych).