Choroba Heinego-Medina (łac. poliomyelitis anterior acuta, ostre nagminne porażenie dziecięce, wirusowe zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego, H14) – wirusowa choroba zakaźna wywoływana przez wirus polio (wirus zapalenia rogów przednich rdzenia kręgowego), przenoszona drogą fekalno-oralną^[2]. Nazwa tej choroby wywodzi się od nazwisk dwóch uczonych, którzy tę chorobę opisali: Jakob Heine (w roku 1840 jako porażenie dziecięce) i Karl Oskar Medin (w roku 1890 jako ostrą chorobę zakaźną). Do XIX w. występowała sporadycznie, później nastąpiła pandemia, obejmująca głównie półkulę północną. Liczba zachorowań drastycznie spadła po wynalezieniu skutecznych szczepionek. W 2001 WHO uznała Europę za wolną od tej choroby (wcześniej były plany eradykacji do tegoż roku, później data została przesunięta do roku 2005). Obecnie w związku z tymi planami należy informować służby sanitarne danego kraju i WHO o każdym przypadku. Aby rozpoznać polio, należy wyizolować i zidentyfikować wirusa, czy jest to szczep dziki, czy to zakażenie poszczepienne wirusem po rewersji do pełnej wirulencji.

Istnieje kilka nazw tej choroby. Obecnie obowiązującą jest ostre nagminne porażenie dziecięce lub łacińska poliomyelitis. Pozostałe z nich, to:

• wirusowe zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego

• choroba Heinego i Medina

• choroba Heinego-Medina

• polio

• paraliż dziecięcy

• nagminne porażenie dziecięce

W jaki sposób można się zarazić?

 Zarazić można się poprzez bliską styczność z zakażonym, poprzez różnego rodzaju przedmioty i pokarm zanieczyszczone wydzielinami takiej osoby. Szerzeniu się choroby sprzyjają również muchy, przenoszące wirusa na żywność oraz zanieczyszczona woda.

Polio atakuje przez usta oraz nos. Przedostaje się następnie do jelit, gdzie namnaża się i skąd trafia do krwi, która roznosi wirusa do innych części ciała. Dostanie się polio do ośrodkowego układu nerwowego, grozi możliwością wystąpienia niedowładu lub porażenia mięśni. Okres wylęgania choroby wynosi średnio od 7 do 14 dni. Chorzy wydalają wirusy z kałem nawet przez okres do 6 tygodni. Największa zakaźność występuje od kilku dni przed pojawieniem się pierwszych objawów  do 3-4 tygodni po ich wystąpieniu.

 U około 1% zakażonych dochodzi do zajęcia przednich rogów rdzenia kręgowego, czego efektem jest wiotkie porażenie głównie mięśni kończyn.

Choroba prowadzi do stopniowego zaniku mięśni, które zostają zastąpione przez tkankę tłuszczową i łączną.

W Polsce choroba Heine – Medina występuje rzadko dzięki obowiązkowym szczepieniom przeprowadzanym w okresie niemowlęcym.

W przypadku zachorowań chorych izoluje się i obowiązkowo hospitalizuje.

Okres inkubacji choroby wynosi zwykle 7 do 14 dni, niekiedy może trwać dłużej (nawet powyżej miesiąca).

Typowy przebieg choroby może obejmować 5 okresów:
1.Okres nieżytowy (wstępny), który charakteryzuje się:
- nieżytem górnych dróg oddechowych,
- zachodzącymi zaburzeniami żołądkowo – jelitowymi (wymiotami, zaparciem stolca lub biegunką itp.),
- zwyżką ciepłoty ciała, zwykle nie wyższą niż 38'C.
- Obserwować można też niekiedy w tym okresie zmiany w zachowaniu dziecka (głównie o typie rozdrażnienia),
- szybkie męczenie i
- objawy wegetatywne: obfite pocenie się, bogatą grę naczyniowo ruchową itp.

2.Okres utajenia, trwający zwykle od kilkunastu godzin do kilku dni.
W tym czasie cofać się mogą wszystkie obserwowane powyżej objawy i stan dziecka ulega pozornej poprawie

3.Okres przedporażenny i porażenny układu nerwowego
Klinicznie okres ten manifestuje się:
- osłabieniem siły kończyn z obniżeniem, a następnie zniesieniem odruchów ścięgnisto – okostowych.
- w okresie tym występuje zwykle ponownie wzrost ciepłoty ciała,
- dziecko skarżyć się może na silne bóle kończyn i głowy.
- mogą występować także objawy oponowe,
- wymioty,
- światłowstręt.
U większości dzieci można nie stwierdzić wyżej wymienionych objawów, ponieważ w postaciach poronnych mogą się one ograniczać jedynie do nieżyty górnych dróg oddechowych lub objawów oponowych.

4.Okres zdrowienia
Łączy się zwykle ze spadkiem gorączki, po którym następuje cofanie się porażeń. Najszybciej cofają się zwykle porażenia opuszkowe (2-3 tygodnie). Porażenia rdzeniowe mogą cofać się przez okres szeregu miesięcy, a nawet 1-2 lat. Największą poprawę obserwuje się zazwyczaj do 6 miesiąca choroby.

5.Okres trwałych objawów
Występuje wówczas, kiedy obraz kliniczny w zasadzie nie ulega już zmianie.

Wirusy polio są wrażliwe na promieniowanie ultrafioletowe oraz temperaturę – giną w temperaturze 56'C.

Wirusy wywołujące groźne choroby układu nerwowego mogą dostać się do organizmu człowieka także za pośrednictwem pasożyta – nosiciela.

Kliniczne ostre zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego może przyjąć postać:
- rdzeniową
- opuszkową
- mózgową
- oponową

Do najczęstszych zalicza się postać rdzeniową, która charakteryzują się globalnymi wiotkimi niedowładami kończyn lub wybiórczo niedowładami poszczególnych dróg mięśniowych.
Porażone mięśnie ulegają zanikowi i może dojść do przykurczu ścięgien. Na ogół nie występują zaburzenia czucia, natomiast niedowłady lub porażenia wiotkie są z reguły niesymetryczne.

Bardzo groźna dla pacjentów jest także postać opuszkowa ostrego zapalenia rogów przednich rdzenia. Występować tu mogą objawy, które wskazują na porażenie ośrodka krążenia i ośrodka oddechowego. Manifestują się one:
- narastającą dusznością,
- przyspieszeniem, a następnie zwolnieniem akcji serca,
- sinicą,
- obrzękiem płuc,
- niekiedy śpiączką i
- występującymi drgawkami

Choroby układu nerwowego mają poważne konsekwencje, gdyż spełnia on nadrzędne, koordynacyjne i regulacyjne funkcje w organizmie człowieka.

Choroba Heine - Medina jest jedną z licznych chorób związanych z uszkodzeniami w obrębie centralnego układu nerwowego. Wśród innych chorób znajdują się między innymi:
- wodogłowie,
- padaczka,
- udar mózgu,
- choroba Parkinsona,
- choroba Alzheimera,
- depresja,
- schizofrenia,
- mózgowe porażenie dziecięce.

Profilaktyka

Najlepszą metodą uchronienia naszego organizmu, przed niespodziewanym atakiem ze strony Polio są obowiązkowe szczepienia. Pionierem szczepionki był Hilary Koprowski. Jednak ostateczną zasługę w wynalezieniu oraz rozpowszechnieniu przypisuje się Jonasowi Salkowi - stąd potoczna nazwa „Szczepionka Salki”. W późniejszym czasie została ona wsparta doustną szczepionką Sabina, której twórcą był Alert Sabin. W Polsce stosuje się oba rodzaje szczepionek najpierw 2 razy  szczepionkę Salki a następnie dawki szczepionki Sabina.

Według obowiązującego w Polsce Programu Szczepień Ochronnych – POS szczepienie przeciw należy do szczepień obowiązkowych i powinno być podane dziecku w następujących terminach:

• I dawka - 3 / 4 miesiąc życia

• II dawka - 5 miesiąc życia

• III dawka – 6 / 7 miesiąc życia

• IV dawka – 16-18 miesiąc życia

• 6 rok życia – pierwsza dawka przypominająca

• 11 rok życia – druga dawka przypominająca

Odstępy między poszczególnymi dawkami szczepionki powinny wynosić 6 tyg.

Leczenie

Osoby chore lub z podejrzeniem choroby Heinego-Medina powinny być hospitalizowane i izolowane na oddziale zakaźnym. Jak w przypadku wielu chorób wirusowych brak jest skutecznych metod leczenia. Pacjentom podaje się leki uśmierzające ból i zmniejszające skurcze mięśni. W niektórych przypadkach konieczna jest sztuczna wentylacja i nawadnianie. Chory musi przebywać w szpitalu do czasu ustąpienia ostrych objawów choroby (4-6 tygodni).

Bardzo istotne jest jak najszybsze rozpoczęcie rehabilitacji chorego. Niektóre z porażeń mięśni mają charakter przejściowy, inne długoterminowy. Zabiegi fizjoterapeutyczne można rozpocząć od momentu ustąpienia fazy ostrej choroby do 2 lat , jednakże najważniejsze efekty uzyskuje się na ogół w ciągu pierwszych 6 miesięcy. W przypadku lekkich porażeń można odzyskać całkowitą sprawność, w cięższych przypadkach zmiany są trwałe. Zakres regeneracji mięśni jest odwrotnie proporcjonalne do stopnia uszkodzenia komórek nerwowych .W ciężkich przypadkach przykurczów z unieruchomieniem kończyn pacjent może skorzystać z chirurgii ortopedycznej (zabieg uwolnienia przykurczu i przywrócenia funkcji kończyny).