Ameryka Łacińska text (2)

Ameryka Łacińska była obszarem kolonizacji - chronologicznie europejskiej, brytyjską strefa wpływów ekonomicznych oraz amerykańską strefa wpływów. Aktualnie jest kształtowany jest porządek międzynarodowy, zostawia on więcej przestrzeni dla świadomego kształtowania pozycji międzynarodowej Ameryki Łacińskiej jako całości. Polityka UE wobec Ameryki Łacińskiej od pierwszych lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku należy postrzegać jako element rywalizacji oraz budowania własnej tożsamości przez ambitną i wyczuwającą potencjał poliarchicznego świata pozimnowojennego Unię Europejską. Czynnikiem sprzyjającym rozwojowi stosunków międzyregionalnych jest demokratyzacja. Sprawia ona że Ameryka Łacińska z Europą posiada relacje bardziej komfortowe oraz rozszerza w znaczący spodób możliwości obu stron. Pomimo niekonsekwencji wspólnotowej polityki promocji praw człowieka demokratyczność państw istotny sposób poszerza pole manewru oraz zmienia stosunki o charakterze bardziej partnerskim1.

W Ameryki Łacińskiej możemy zaobserwować radykalny populizm, który może być odbierany jako nowoczesny odpowiednik autorytaryzmu oraz pełnić analogiczną funkcję blokady bliższych relacji.

Czynnik pozytywny stanowią sukcesy integracji subregionalnej w Ameryce Łacińskiej, które możemy zaobserwować w ostatniej dekadzie ubiegłego wieku a zwłaszcza powstanie oraz rozwój Mercosur tworzy płaszczyznę dla intensywnego dialogu pomiędzy strukturami współpracy. Mogą się one stać się modelem kształtującym relacje całego kontynentu z jednoczącą się Europą. Bardzo ważnym uwarunkowaniem o którym warto wspomnieć jest wewnętrzna rozbieżność Ameryki Łacińskiej pod względem orientacji politycznej. Polaryzacja stanowisk z pierwszej strony skutecznie uniemożliwia realizację jakichkolwiek projektów integracji w skali kontynentu, z drugiej natomiast stawia UE na pozycji uprzywilejowanej jako partnera akceptowanego przez obie strony. Nie możemy również zapomnieć, o tym że owe zróżnicowanie praktycznie blokuje powstawanie Amerykańskiej Strefy Wolnego Handlu (AFTA)2. Osłabiłaby ona dość dobrze interesy UE w regionie ekonomiczne oraz polityczne. Po stronie europejskiej zasadniczym uwarunkowaniem posiadającym przez Europe jest zdolność do efektywnego działania i propozycja atrakcyjnej alternatywy dla tradycyjnych więzi z USA oraz mniej tradycyjnych nowych kontaktów z Azją Wschodnią3.

Oferta europejska

Ameryka Łacińska jest dla UE partnerem trudnym, w nawet pewnym sensie partnerem „niezidentyfikowanym” . Europa jest bogate w doświadczenie w sprawie kształtowania relacji gospodarczych z krajami rozwiniętymi. Również szeroki materiał zawiera w zakresie polityki pomocy rozwojowej krajom dużo mniej rozwiniętym. Ameryka Łacińska nie pasuje do żadnej kategorii w Europie. Jest ona zbyt zamożna by można było oczekiwać od niej , by była zależna tylko od pomocy rozwojowej lecz nawet najprężniejsze gospodarki regionu nie mogą być uznane za państwa rozwinięte. Nie istnieją w dzisiejszej Ameryce Łacińskiej mocarstw globalnych, z którymi UE stara się prowadzić rozmowy jak „równy z równym”, biorąc odpowiedzialność za kształtowanie ładu wobec skali światowej. Zatem opisujący przez nas kontynent jest zbyt bogaty na klientelizm oraz wyczekiwanie pomocy, natomiast jest zbyt biedny na równoprawny dialog4.

Stąd też w ofercie Unii Europejskiej sprzeczności i problemy z określeniem sensu tworzenia struktur współpracy. Po drugie jeszcze nie zdefiniowano, czym miałoby być zaproponowane w 1999 r. strategiczne partnerstwo. Trzeci aspekt stanowi , zbliżenie UE oraz Ameryki Łacińskiej dokonywało się w czasie ważnej ewolucji obu partnerów, którzy szukali swojej roli. W tym właśnie świetle formułowali oni wobec siebie pewne oczekiwania. Europa chciała, by Ameryka wkroczyła na drogę integracji według modelu europejskiego, przyjęła standardy dotyczące praw człowieka oraz reguł demokracji. Ujmując to najkrócej jak się da UE miała być „gwiazdą przewodnią” dla odkrywającej nowy doskonały świat Ameryki Łacińskiej. Ta jednak ostatnia oczekiwała głownie zrozumienia dla własnej wyjątkowej sytuacji, uwzględnienia interesów ekonomicznych, otwarcia rynku, dostrzeżenia zróżnicowania państw składających się na nią oraz, mówiąc najprościej, „poważnego potraktowania”5.

Pomimo wielu deklaracji, od lat 1994-1999, gdy zaplanowano „nowe otwarcie”, nie wydarzyło się właściwie nic nowego. Kolejne dokumenty powtarzają pojęcia i cele, które stały się sloganami. Oznacza to, iż aktualny plan rozwoju kontaktów między partnerami nie posiada zmian, jakie zaistniały na świecie, np. po 11 września 2001 r. – ponownego wzrostu znaczenia siły militarnej i kwestii bezpieczeństwa. Nie da się również ukryć, iż wprowadzanie euro oraz ogromne rozszerzanie na wschód odwróciło uwagę Brukseli od bardziej odległych regionów świata6.

Podsumowując, UE zaproponowała Ameryce Łacińskiej: - podnoszący jej rangę oraz prestiż dialog polityczny; - ograniczone związki z jednolitym rynkiem europejskim i nacisk na dostęp do latynoamerykańskiego rynku usług; - śledzenie europejskiego modelu integracji, pomoc w dostosowywaniu go do miejscowych realiów; - poszanowanie demokracji oraz praw człowieka, co miało oznaczać również wyrzeczenie się powierzchownie w Europie rozumianego populizmu, a także aktywizację społeczeństwa obywatelskiego.

Pod względem instytucjonalnym dialog UE - Ameryka Łacińska charakteryzuje się wielopiętrową strukturą odzwierciedlającą jedność oraz zróżnicowanie kontynentu południowoamerykańskiego. Pierwsze spotkanie inaugurujące tę formę współpracy odbyło się w Rio de Janeiro w czerwcu 1999 r. Szczyt w Wiedniu w maju 2006 r. potwierdził ograniczoną, ale również politycznie istotną przydatność najwyższego „pietra” dialogu. Końcowe spotkanie w Limie w maju 2008 r. zostało przygotowane w nieco inny sposób, tzn. wyznaczono „tematy przewodnie” o zasięgu regionalnym i globalnym. Obrady poświęcono walce z ubóstwem i spójności społecznej Ameryki Łacińskiej również zmianom klimatycznym w skali świata. Stopień niżej znajdują się struktury współpracy UE – poszczególne ugrupowania państw Ameryki Łacińskiej. Najważniejsze są kontakty z subregionalnymi organizacjami , które posiadają charakter integracyjny – Wspólnym Rynkiem Południa Mercosur oraz Wspólnotą Andyjską.

Stosunki UE – Mercosur

Na rozwój kontaktów pomiędzy dwoma organizacjami znaczny wpływ posiadały pewne zaszłości lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku. WE obserwowały integrację w Ameryce Południowej ze znacznym zainteresowaniem ze względu na interesy ekonomiczne, jak i również możliwości zastosowania europejskich recept integracyjnych w innych warunkach. Pierwsze spotkanie ministrów spraw zagranicznych odbyło się w kwietniu 1992 r., 29 maja natomiast podpisano już porozumienie o współpracy międzyinstytucjonalnej7. Ta oto właśnie istotna polityczna stworzyła podstawy do konkretnych form aktywności WE: zaangażowania Europejskiego Banku Inwestycyjnego w Ameryce Łacińskiej oraz udzielania państwom pomocy technicznej. Komisja Europejska zebrana na Korfu w 1993 r. przedstawiła raport „Ku wzmocnieniu polityki UE wobec Mercosur”. Realizując przedstawione tam propozycje, Wspólnoty doprowadziły do wzmocnienia oraz poszerzenia podstaw prawnych dla wielopłaszczyznowych kontaktów. Odpowiedni klimat polityczny stworzył szczyt w Essen, który odbył się w grudniu 1994 r. oraz podpisana kilka dni później Wspólna deklaracja, która formułowała strategiczny cel rozpoczęcia regularnych rozmów – budowę strefy wolnego handlu. Realizację przedstawionych powyżej planów podzielono na dwa etapy. Pierwszym etapem było podpisanie nowego porozumienia, które obejmowało zarówno sprawy gospodarcze, jak i dialog polityczny. Dokonało się to 15 grudnia 1995 r.  w Madrycie, dokument natomiast nazwano Umową ramową o współpracy międzyregionalnej, która weszła w życie w 1999 r. Drugie to negocjacje układu o stowarzyszeniu, którego celem jest pełna liberalizacja wymiany handlowej. Powodem była struktura eksportu państw Mercosur na rynek europejski. Jednak żaden z wyznaczonych terminów spotkań nie z pozostał dotrzymany. Okazało się, że kluczowe dla negocjacji będą wyniki rundy z Doha – negocjacji w ramach WTO poświęconych głównie swobodnemu przepływowi usług, te zaś utknęły w martwym punkcie na skutek sporów krajów Północy i Południa. Ostatnia runda negocjacji również nie przyniosła rozstrzygnięcia.

Stosunki UE – Wspólnota Andyjska

Do pierwszych kontaktów WE z Grupą Andyjską doszło w II połowie lat siedemdziesiątych XX w., jednak na początku ograniczały się do stosowania wobec krajów regionu systemu preferencji generalnych. Początek lat osiemdziesiątych charakteryzował niekorzystny klimat polityczny związany z wojna o Falklandy, jednak już 17 grudnia 1983 r. podpisano umowę o współpracy z WE. Miała dość ograniczony charakter – jej zapisy dotyczyły przede wszystkim kwestii handlowych8. Dopiero lata dziewięćdziesiąte mówią nam o rewitalizacji zaobserwowanej na obu płaszczyznach. W kwietniu 1993 r. podpisana umowa trzeciej generacji łączącą oba ugrupowania natomiast jej wejście w życie nieco uległo opóźnieniu. W tym właśnie okresie powstała UE, której ambicje dość wykraczały poza współpracę handlową oraz sektorową. Unia zaczęła zawierać umowy tzw. czwartej generacji. Były one standardowym instrumentem regulowania stosunków dwustronnych i międzyregionalnych. W 1996 r. natomiast ogłoszono Wspólną deklarację Unii Europejskiej i Wspólnoty Andyjskiej o dialogu politycznym. Oto właśnie ona dała podstawy do spotkań na poziomie ministerialnym oraz prezydenckim. Nowe porozumienie – umowę o dialogu politycznym oraz współpracy podpisano 15 grudnia 2003 r. Jest ono bardzo obszerne natomiast pomija kwestię najbardziej interesującą kraje latynoskie, tzn. liberalizację wymiany handlowej, kraje UE odwlekają rozpoczęcie negocjacji do czasu zakończenia rundy z Doha. Wyznacznikiem relacji UE – WA jest określony dialog poświęcony walce z biznesem narkotykowym. Region stanowi jeden z głównych ośrodków kokainy na świecie. Przemyt narkotyków jest problemem łączącym kraje Północy oraz Południa. Działania UE mają na celu stworzenie nowych, alternatywnych źródeł utrzymania dla ludności Kolumbii i innych państw regionu poprzez ułatwienie dostępu produktów z tych krajów na rynek europejski. System ten został nazwany GSP – Drogas i obowiązuje od 1990 r. Istotne jest , że WA przeżywa w ostatnim czasie dość poważne problemy wewnętrzne, a jej związki z USA bazujące m.in. na umowach handlowych z Peru i Kolumbią, są istotnym utrudnieniem w rozwoju kontaktów z jednoczącą się Europą9.

Pomoc rozwojowa i humanitarna UE dla Ameryki Łacińskiej

Kontynent amerykański jest dość zróżnicowany, jeśli mamy na myśli korzystanie z pomocy rozwojowej. Obok krajów relatywnie zamożnych, zawarte są również kraje kilkakrotnie biedniejsze, jak Paragwaj, Boliwia, czy też Honduras. To zróżnicowanie było już w przeszłości przeszkodą dla integracji regionalnej. Utrudnia też WE/UE stworzenie kompleksowej strategii pomocy rozwojowej przeznaczonej dla Ameryki Południowej. W 1990 r. wydano dokument „Ogólne kierunki współpracy finansowej i technicznej z krajami rozwijającymi się Ameryki Łacińskiej i Azji”. Jeśli chodzi o formułę pomocy, to była ona kierowana do państw w postaci środków budżetowych na realizację konkretnych projektów10.

Miała ona charakter bezzwrotny. Ameryka Łacińska wykorzystuje również pomoc humanitarna , którą dysponuje biuro ECHO. Jej wielkość jest zmienna oraz zależna od bieżących potrzeb i geograficznego „rozmieszczenia” katastrof. Pomoc państwom Ameryki Łacińskiej okazywana była m.in. podczas katastrof takich jak np. powodzie w Kolumbii i huraganów z Meksyku.

Konkluzje – wokół problemów handlowych i modelu integracji

Relacje UE kontra Ameryka Łacińska nie należą do grupy najłatwiejszych , a rozwój partnerstwa przebiega dość opornie. Możemy zaobserwować tu istotne rozdźwięki pomiędzy deklaracjami, a faktyczną dynamiką współpracy. Przyczyn takiego stanu rzeczy należy szukać po obu stronach. UE okazała się być niezdolna do wyjścia poza partykularne interesy lobby rolniczego, co jest głównie jej stałym problemem. Efektem są, negocjacje stowarzyszeniowe UE – Mercosur, a to przedsięwzięcie miało być okrętem flagowym europejskiej obecności w Ameryce Łacińskiej. A co najciekawsze , ich powodzenie zależne jest od negocjacji w ramach WTO, co raczej wyostrza problem handlu artykułami rolnymi w relacjach pomiędzy Północą, a Południem. Relacje zeWA rozwijają się lepiej natomiast posiadają istotnego znaczenia w skali regionu, a Wspólnota jest powiązana handlowo głównie z USA. W ostatnich latach coraz lepiej zauważalna jest ofensywa gospodarcza Chin, co jest charakterystyczne dla całego dawnego „Trzeciego Świata”. Napływ inwestycji z Azji rośnie i zmieniają się na jej korzyść główne kierunki handlu. Przyszłość partnerstwa międzyregionalnego stoi pod znakiem zapytania. Możemy zaobserwować wyraźnie, iż zaproponowana w połowie lat dziewięćdziesiątych formuła pozostała przede wszystkim na papierze i nie spełniła pokładanych w niej nadziei. Jeśli UE nie wykona istotnego wysiłku i na nowo nie określi priorytetów oraz nie zaangażuje poważnych środków, by faktycznie stać się alternatywą wobec oferty amerykańskiej i chińskiej, to partnerstwo pozostanie tylko szumna nazwą11


  1. Kownacki P., Procesy rozwojowe krajów latynoamerykańskich w świetle globalizacji gospodarki, w: J. Zdanowski (red.), Kultury pozaeuropejskie i globalizacja, Warszawa 2000.

  2. Gawrycki M.F., Strefa Wolnego Handlu Ameryk – koncepcja integracji regionalnej, „Stosunki Międzynarodowe”, nr 1-2/2004.

  3. portalwiedzy.onet.pl/65004,,,,ameryka_lacinska,haslo.html

  4. K. Krzywicka, Ameryka Łacińska wobec globalizacji, w: Pietraś M. (red.), Oblicza procesów globalizacji, Lublin 2002.

  5. Ibidem,

  6. portalwiedzy.onet.pl/72884,,,,ameryki_lacinskiej_literatura,haslo.html‎

  7. portalwiedzy.onet.pl/72884,,,,ameryki_lacinskiej_literatura,haslo.html‎

  8. Oberda A., Ameryka Łacińska – między liberalizmem a populizmem, w: M.F. Gawrycki (red.), Ameryka Łacińska wobec wyzwań globalizacji, Toruń 2006.

  9. K. Krzywicka, Ameryka Łacińska wobec globalizacji, w: Pietraś M. (red.), Oblicza procesów globalizacji, Lublin 2002.

  10. Ibidem,

  11. Dobrzycki W., System międzyamerykański, Warszawa 2002


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Ameryka Łacińska text
Modul 2 Ameryka Lacinska wobec wyzwan globalizacji
Ameryka Łacińska, Notatki
Wallerstein USA kontra Ameryka Łacińska
Modul 1 Miejsce i rola Ameryki Lacinskiej we wspolczesnych stosunkach miedzynarodowych
Partnerstwo UE z Ameryka Łacińską
polska ameryka łacińska powojenne stosunki dyplomatyczno konsularne
CHINY A AMERYKA ŁACIŃSKA
Stosunki Chin z Ameryką Łacińską
Bezpieczeństwo na obszarze Ameryki Łacińskiej i Karaibów, Bezpieczeństwo międzynarodowe & narodowe
Stosunki Unii Europejskiej z państwami Ameryki Łacińskiej, LICENCJAT - MATERIAŁY NA EGZAMIN - STOSUN
Ciekawostki, Slumsy miast Ameryki Łacińskiej
Państwa Ameryki Łacińskiej w liczbach
Ameryka Lacinska
Ameryka Łacińska, Geografia, geologia i pokrewne
AMERYKA ŁACIŃSKA, III semestr, Międzynarodowe stosunki polityczne
Mapy konturowe Ameryka Łacińska (Środkowa)
Polityka zagraniczna państw ameryki łacinskiej, Nowy folder, Szkoła

więcej podobnych podstron