DZIAŁANIA HUMANITARNE WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE.

WYKŁAD 1: Wymagania rozwojowe a ONZ.

Forum ONZ jest miejscem debaty nad problemami rozwoju w kontekście Bezpieczeństwa międzynarodowego, przestrzegania praw człowieka, demokracji, dobrego rządzenia, czy handlu międzynarodowego. Rola ONZ nie polega natomiast na wsparciu finansowym, bowiem jedynie ok. 2 % budżetu organizacji jest przeznaczonych na te cele.

Wyzwania rozwojowe.

Rola ONZ polega zasadniczo na mobilizowaniu woli politycznej państw oraz zwracania opinii publicznej na problem, rozwoju, np. Milenijne cele rozwoju

Milenijne cele rozwoju

• szczyt Milenijny, do którego doszło w dniach 6-8 września 2000 roku, stanowił kulminacyjne wydarzenie Zgromadzenia Milenijnego. Zgromadzeni na nim przywódcy państw i szefowie rządów mieli na celu ponowne określenie roli Organizacji Narodów Zjednoczonych we współczesnym świecie. Efektem tych obrad była Deklaracja Milenijna Narodów Zjednoczonych w której określone zostały także Milenijne Cele Rozwoju

• zobowiązania, które ludzkość powinna wypełnić aby móc w skuteczny sposób stawić czoła wyzwaniom XXI wieku.

Wszystkie państwa członkowskie zadeklarowały, że osiągną poniżej wymienione cele do 2015 roku:

1. Wyeliminować skrajne ubóstwo i głód

• Zmniejszyć o połowę liczbę ludzi, których dochód nie przekracza 1 dolara dziennie

• Zmniejszyć o połowę liczbę ludzi, którzy cierpią głód

1. Zapewnić powszechne nauczanie na poziomie podstawowym

• zapewnić wszystkim chłopcom i dziewczętom możliwość ukończenia pełnego cyklu nauki na poziomie podstawowym

1. Promować równość płci i awans społeczny kobiet

• Wyeliminować nierówny dostąp płci do pierwszego i drugiego szczebla edukacyjnego do 2005 roku, a na wszystkich szczeblach do 2015 roku

1. Ograniczyć umieralność dzieci

• zmniejszyć o 2/3 wskaźnik umieralności dzieci w wieku do lat 5

1. poprawić opiekę zdrowotną nad matkami

• zmniejszyć o 3/4 wskaźnik umieralności matek

1. ograniczyć rozprzestrzenianie się HIV/AIDS, malarii i Innych chorób

• Powstrzymać rozprzestrzenianie się HIV/AIDS i ograniczyć ilość nowych zakażeń

• Powstrzymać rozprzestrzenianie się malarii i innych groźnych chorób i ograniczyć ilość zachorowań

1. stosować zrównoważone metody gospodarowania zasobami naturalnymi

• uwzględnić zasady zrównoważonego rozwoju w krajowych strategiach i programach; stosować metody hamujące zubożenie zasobów środowiska naturalnego

• Zmniejszyć o połowę liczbę ludzi pozbawionych stałego dostępu do czystej pitnej wody

• Do 2020 roku osiągnąć znaczącą poprawę warunków życia przynajmniej 100 milionów mieszkańców slumsów

1. stworzyć głobalne partnerskie porozumienie na rzecz rozwoju

• dopracować dostępny dla wszystkich, oparty na jasnych przepisach, przewidywalny i nikogo nie dyskryminujący system handlowo-finansowy. Uczestnicy systemu powinni być zobowiązani do podejmowania aktywnej działalności promującej dobre praktyki rządzenia, rozwój i ograniczanie ubóstwa. Dotyczy to działań na poziomie narodowym i międzynarodowym.

• Wyjść naprzeciw szczególnym potrzebom najsłabiej rozwiniętych państw poprzez zniesienie ceł i kontyngentów na towary eksportowane przez te kraje, zwiększenie skali redukcji długów poważnie zadłużonych ubogich krajów, umorzenie długów zaciągniętych w ramach oficjalnej pomocy bilateralnej oraz zwiedzenie pomocy na rzecz rozwoju dla krajów podejmujących działania mające na celu ograniczenie ubóstwa

• wyjść szczególnym potrzebom krajów śródlądowych i krajów rozwijających się położonych na małych wyspach

• rozstrzygnąć kwestię zadłużenia krajów rozwijających się poprzez podjęcie narodowych i międzynarodowych kroków służących utrzymaniu długookresowej zdolności do spłaty zadłużenia

• We współpracy z krajami rozwijającymi się stworzyć miejsca godnej i produktywnej pracy dla młodzieży

• We współpracy z sektorem upowszechnić dostęp do nowych technologii, zwłaszcza technologii informacyjnych i komunikacyjnych

Milenijne cele rozwoju- realizacja 2010 r.

• Państwa nie chronią praw swoich najuboższych obywateli, przez co realizacja Milenijnych Celów Rozwoju (MCR) ponosi dotkliwą klęskę. Stwierdza tak Amnesty International w przeddzień szczytu ONZ odbywającego się w Nowym Jorku, 20-22 września, poświęconego postępowi w realizacji celów z 2000 r. Pomimo zapewnień o tym, jak istotna jest odpowiedzialność, szczyt nie był w stanie zidentyfikować skutecznych metod rozliczenia rządów z realizacji MCR i zapewnienia, że ich wysiłki na rzecz MCR będą szły w zgodzie ze zobowiązaniami wobec praw człowieka.

Wrzesień 2010 r. - przegląd

• Szczyt nie odniósł się do źródła problemu, jakim jest brak postępu w realizacji MCR. Na przykład, sprawa niebezpiecznych aborcji została zignorowana, mimo że jest główną przyczyną umieralności matek i tym samym poważnym zagrożeniem na drodze do osiągnięcia MCR w - kwestii umieralności okołoporodowej.

• Wprawdzie plan działania podkreśla wagę zwalczania dyskryminacji ze względu na płeć, nie identyfikuje on działań, które rządy muszą podjąć w celu eliminacji dyskryminacji i innych barier, na które napotykają się grupy takie jak mniejszości, osoby niepełnosprawne, czy ludność tubylcza. Szacunkowo 70% osób żyjących w ubóstwie to kobiety. Jednak starania podjęte w ramach MCR w wielu krajach nie zapewniły skierowania uwagi na rozpowszechnioną dyskryminację kobiet. Takie sfery, w których dochodzi do dyskryminacji kobiet, jak dostęp do wody, pożywienia, urządzeń sanitarnych i mieszkania, kwestie i dyskryminacyjnych przepisów i dyskryminującego egzekwowania prawa, które są podstawą dla przemocy wobec kobiet i podkopują postęp w realizacji MCR, zostały zaniedbane i nadal stanowią ogromny problem. Ponadto, wiele państw przeprowadza przymusowe wysiedlenia osób mieszkających w slumsach, wpędzając ich tym samym w głębsze ubóstwo i gwałcąc ich prawo do posiadania dachu nad głową. Na przykład tylko w jednym mieście w Nigerii, Port Harcourt, ponad 200 tys. ludzi stoi przed zagrożeniem eksmisji, gdyż nieformalne osiedla, w których mieszkają mają zostać wyburzone. Tysiące osób straci dorobek swojego życia, jeśli wyburzanie dojdzie do skutku. Kenia jest kolejnym przykładem kraju, które zignorowało prawa kobiet żyjących w slumsach, starając się równocześnie sprostać wymaganiom MCR. Kobiety żyjące w slumsach narażone są na ataki, kiedy chcą skorzystać z toalet publicznych, szczególnie po zapadnięciu zmroku. Brak efektywnego egzekwowania prawa, aby zapobiec atakom, podjąć śledztwa i ukarać winnych przemocy wobec kobiet oraz zapewnić wszelkie środki zaradcze dla ofiar przemocy, oznacza, że zjawisko przemocy wobec kobiet będzie się pogłębiać

• kolejnym przypadkiem jest Nikaragua. Pomimo deklaracji dotyczącej celu o polepszeniu usług medycznych dla kobiet w ciąży, rząd wprowadził równocześnie prawo bezwzględnie zakazujące aborcji pod groźbą kary. Zdecydowana większość ciąż będących wynikiem gwałtów lub stosunków kazirodczych występuje wśród dziewczynek między 10 a 14 rokiem życia. Ich zdrowie i życie są narażone na niebezpieczeństwo przez zabiegi nielegalnej aborcji lub poród w bardzo młodym wieku.

Na dzień dzisiejszy widać wyraźnie, iż żaden afrykański kraj nie będzie w stanie zrealizować Milenijnych Celów Rozwoju w planowanym terminie (czyli do 2015 roku). Zdaniem sekretarza generalnego ONZ osiągnięcie Milenijnych Celów Rozwoju wymagałoby zwiększenia pomocy rozwojowej udzielanej Afryce do poziomu 72 mld. dolarów rocznie. Ban Ki-moon stwierdził też, że poważne zagrożenie dla realizacji Milenijnych Celów Rozwoju stanowi obecna sytuacja gospodarcza na świecie - a zwłaszcza globalny kryzys cen żywności.

Skutki niedorozwoju

• charakter wielopłaszczyznowy

• brak odpowiedniego systemu edukacji wpływa ujemnie na rozwój gospodarki

• Słaba gospodarka generuje mniejsze wpływy do budżetu

• Konsekwencją są słabe struktury państwowe, niewydolność państwa w stosunku do własnych obywateli, korupcja, przestępczość i konflikty wewnętrzne, np. Afganistan, Somalia czy Sierra Leone

• Skrajne ubóstwo w jakim żyje ponad miliard mieszkańców naszej planety

• Ubóstwo powoduje cierpienia, choroby przedwczesną śmierć

• zagrożenie dla bezpieczeństwa międzynarodowego

• kraje ubogie są mniej stabilne, a brak silnej władzy centralnej powoduje powstawanie struktur pozapaństwowych rywalizujących miedzy sobą.

• Brak rozwiniętego rolnictwa oraz możliwości eksportu skutkują wzrostem produkcji i handlu narkotykami.

• Brak perspektyw ludności żyjącej w slumsach sprzyja rozwojowi przestępczości.

• wraz ze wzrostem gospodarczym maleje ryzyko wybuchu konfliktów wewnętrznych, wzrasta bezpieczeństwo międzynarodowe i tym samym bezpieczeństwo człowieka- wolność od zagrożeń powodowanych konfliktami wewnętrznymi, przestępczością, ubóstwem, chorobami, głodem, degradacja środowiska, brakiem praworządności etc.

Choroby zakaźne -

• HIV/AIDS- rocznie umiera 3 mln. ludzi

• malaria- rocznie umiera 1 mln. ludzi

• gruźlica- rocznie umiera 2 mln. Ludzi

• Epidemie- Ebola, SARS, ptasia grypa, świńska grypa

• NIEDOBÓR WYKWALIFIKOWANEJ KADRY MEDYCZNEJ

• Skutki niedorozwoju najbardziej widoczne są W Afryce.

• Najwięcej konfliktów zbrojnych- 2,8 mln uchodźców, 75% światowych zgonów z powodu AIDS i 90% z powodu malarii

• Brak struktur demokratycznych

• Brak gospodarki i inwestorów

• Ratunkiem jest POMOC ROZWOJOWA

Największym donatorem pomocy jest UE- ok. 43 mId $ rocznie- 55% globalnej pomocy rozwojowej.

Na ratunek dzieciom w Kongo: w Demokratycznej Republice Konga trwa największy kryzys humanitarny od czasu II wojny światowej. Co minutę jedno dziecko umiera z powodu głodu i chorób. W 2008 roku UNICEF włączył się do akcji pomocy tamtejszym dzieciom w ramach programu dożywiania, szczepienia i podstawowej opieki medycznej

Walka z tężcem w Kongo: w Demokratycznej Republice Konga tysiące dzieci umierają tuż po narodzinach z powodu tężca - choroby, która w Polsce już praktycznie nie występuje. Znamy już skuteczną szczepionkę pozwalającą zapobiegać tej chorobie. W 2008 roku UNICEF Polska włączył się do akcji szczepień przeciwko tężcowi w Demokratycznej Republice Konga.

UNICEF

Sri Lanka większości z nas kojarzy się z turystycznym rajem. Jednak z dala od słonecznych plaż życie jest bardzo trudne. Jednym z największych wyzwań jest walka z niedożywieniem wśród dzieci. UNICEF Polska włączył się w sfinansowanie programu dożywiania dzieci na Sri Lance. Jego celem jest zmniejszenie o 1/5 odsetka niedożywionych dzieci, które nie ukończyły 5 roku życia. - Pomoc rozwojowa jest długofalowa

• świadczenie pomocy w obliczu kryzysu

• Przewodniczący Unii Afrykańskiej, Jakaya Kikwete, zaapelował do krajów i rozwiniętych, by mimo trapiącego je kryzysu na rynkach finansowych nie ograniczały swej pomocy rozwojowej dla Afryki.

WYKŁAD 2: ONZ wobec ekonomicznych i społecznych wyzwań globalizacji

Globalizacja i jej wyzwania:

• Brak jednolitej definicji

• Temat rozmów przywódców państw, jak i zwykłych ludzi przy kawie

• Żywiołowy i nieuchronny proces

• Zjawisko złożone

• Słowo „ wytrych"

Dwa podejścia do globalizacji

1. Wąskie- ekonomiczne . Proces prowadzący do zacieśniania i pogłębiania współzależności i zależności gospodarczych pomiędzy poszczególnymi podmiotami, będący wynikiem zwiększonych przepływów międzynarodowych (wymiana usług, dóbr, i przepływów kapitałowych), których głównymi siłami sprawczymi są przedsiębiorstwa międzynarodowe.

2. W szerszym pojęciu przyczyn globalizacji upatruje się w relacjach miedzy państwami, korporacjami, w rozwoju technologicznym, na płaszczyźnie ekonomicznej, społecznej, kulturalnej, czy politycznej.

Wzrastają powiązania pomiędzy różnymi podmiotami, we wszystkich sferach życia od umiędzynarodowienia rynków i kapitału, po kulturę masową, migracje, finanse i zapewnienie pokoju. Globalizacja to kurczenie się świata, zmniejszanie dystansów, narastanie współzależności, a czasem nawet uzależnień.

Skutki globalizacji:

• dla jednych niesie za sobą możliwości rozwoju i standardów życia- postęp , dobrobyt, bogactwo

• dla innych będzie przyczyną pogłębiającej się przepaści - zacofanie, bieda, głód, ubóstwo, choroby, wyzysk.

Dysproporcje rozwojowe na świecie:

• 1,3 mld ludzi na świecie żyje za mniej niż 1 $ dziennie, 3 mld za mniej niż 2 $ dziennie,

• 1,3 mld ludzi nie ma dostępu do czystej wody

• 3 mld nie mają dostępu do urządzeń sanitarnych

• 2 mld ludzi nie mają dostępu do elektryczności

• Najgorzej jest w Afryce subsaharyjskiej, gdzie ponad 46 % ludności żyje za mniej niż jednego $ dziennie

• W Azji pd w takiej sytuacji jest ponad 36% ludności.

PKB 48 najbiedniejszych krajów świata razem wziętych wynosi mniej niż PKB trzech najbogatszych krajów świata Norwegia, Australia, Islandia - wskaźnik rozwoju społecznego (długość, życia, zarobki, PKB), raport ONZ o zamożności świata 2009 r. Luksemburg, USA, Szwajcaria- PKB. 82% wartości światowego eksportu to eksport z pięciu najbogatszych krajów, dla pięciu najbiedniejszych to ok. 1% (Etiopia, Bangladesz, Czad , Uganda, Nigeria, Afganistan).

Wzrost dysproporcji pomiędzy krajami bogatymi i biednymi:

/1820 r. - 3:1 / /1913 r.- 11:1/ /1950 r. - 35:1/ /1973 r - 44:1/ /1992 r. - 72:1/ Wśród grupy 20 państw, których gospodarki są w najcięższej sytuacji aż 17 to kraje Afryki. Najbogatsze 50 tys. osób zamieszkujących w Europie i Ameryce Pn. ma dochód porównywalny do 2,7 min ludzi najbiedniejszych. 51% najbogatszych podmiotów na świecie to korporacje międzynarodowe. Ludność bogatej północy to ok. 20% całej populacji świata konsumującej ok. 80% dóbr wytwarzanych na świecie. Około miliard osób na świecie nie umie czytać i pisać. Co roku umiera ok. 11 min dzieci do 5 roku życia (codziennie 30 tysięcy). Potrzeba mniej niż 1 % światowych wydatków na broń by zapewnić dostęp do edukacji wszystkim dzieciom na świecie. Niestety nigdy tej kwoty nie wyłożono.

Społeczne wyzwania globalizacji: są nierozłącznie powiązane z jej wymiarem ekonomicznym. Nigdy w historii nie było tak, że wszystkim ludziom na ziemi żyło się tak samo, ale obecnie linia podziału wyraźnie przebiega pomiędzy dwiema grupami krajów - bogatą północą i biednym południem. W związku z tym nigdy nie istniało w społeczności międzynarodowej tak silne przekonanie o konieczności pomocy ubogim. Bieda, głód, przeszkody z nierównomiernym dostępem do ochrony zdrowia i edukacji, braki godnych warunków mieszkaniowych, ochrona praw człowieka zwłaszcza w konfliktach zbrojnych, działalność zorganizowanych grup przestępczych, nielegalny handel bronią i narkotykami - WYZWANIE DLA SPOŁECZNOŚCI MIĘDZYNARODOWEJ.

Czyli dla kogo?

• Państwa

• Organizacje międzynarodowe rządowe

• Korporacje międzynarodowe

• Organizacje pozarządowe

Największym forum dyskusji jest obecnie powszechna i uniwersalna organizacja międzynarodowa - ONZ. Niezależnie od wszystkich trudności i niedostatków nie istnieje obecnie żadna inna organizacja wyposażona w taki potencjał i takie możliwości.

Art. 1 ust. 3 KNZ potwierdza, że celem organizacji jest doprowadzenie do „...współdziałania międzynarodowego w rozwiązywaniu problemowo charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym i humanitarnym..."

Art. 55 KNZ "w celu stworzenia warunków stabilizacji i dobrobytu, koniecznych dla utrzymania między narodami pokojowych i przyjaznych stosunków, opartych na poszanowaniu zasady równouprawnienia i samostanowienia narodów ONZ popiera:

• Podnoszenie stopy życiowej, pełne zatrudnienie oraz warunki postępu i rozwoju gospodarczego i społecznego

• Rozwiązywanie międzynarodowych zagadnień gospodarczych, społecznych, zdrowia publicznego i pokrewnych

• Powszechne przestrzeganie i poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności dla wszystkich bez względu na rasę, płeć, język lub wyznanie."

Realizacja inicjatyw ONZ a globalizacja

W odpowiedzi na ekonomiczne i społeczne wyzwania globalizacji ONZ działa przede wszystkim na rzecz:

• Likwidacji dysproporcji rozwojowych

• Skonstruowania tzw. nowej infrastruktury gospodarczo- finansowej dla świata

• Global governance

Aby to osiągnąć potrzebna jest efektywna koordynacja działań w ramach samej organizacji i jej systemu oraz współpraca ONZ z innymi podmiotami.

Wybrane instytucje ONZ i systemu NZ a problem globalizacji

Organy główne:

• Zgromadzenie Ogólne- rezolucje, ogólne wskazania w zakresie na rzecz walki z negatywnymi konsekwencjami procesu globalizacji

• Sekretariat- udziela informacji, dostępu do dokumentów, sporządza raporty

• Sekretarz generalny- spiritus moveris podejmowanych działań

• Rada Gospodarcza i Społeczna- inicjowanie i koordynacja działań związanych z problematyką gospodarczo- społeczną

Organizacje wyspecjalizowane:

1. Instytucje byłego systemu z Bretton Woods

• Bank Światowy

• Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju

• Międzynarodowy Fundusz Walutowy

1. Inne organizacje wyspecjalizowane

• Światowa Organizacja Handlu

• Międzynarodowa Organizacja Pracy

• Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa

Programy i fundusze ONZ;

• Konferencja NZ ds. Handlu i Rozwoju

• Światowy Program Żywnościowy

• Organizacja NZ ds. Oświaty, nauki i Kultury (UNESCO)

• Fundusz Narodów Zjednoczonych ds Dzieci (UNICEF)

Zajmują się:

• udzielaniem pożyczek i kredytów na realizację projektów gospodarczych oraz pomocy finansowej dla krajów borykających się z problemami gospodarczymi

• Redukcją ubóstwa poprzez wzmacnianie gospodarek krajów biedniejszych

Taka wielość i różnorodność instytucji stwarza liczne problemy, np.

1. Organizacje są, co do zasady autonomiczne, a co za tym idzie nie ma koordynacji ich działań, co często prowadzi do dublowania funkcji.

1999- Davos Globalne Porozumienie - forum dialogu między przedstawicielami rządów, organizacji międzynarodowych i środowiska biznesu: celem porozumienia jest zaangażowanie korporacji handlowych i przemysłowych w promowanie standardów zatrudnienia, dbałość o przestrzeganie praw człowieka oraz działania na rzecz środowiska naturalnego.

10 zasad porozumienia:

1. Popieranie i przestrzegania praw człowieka

2. Eliminacja wszystkich przypadków łamania praw człowieka przez firmę.

3. Poszanowanie wolności stowarzyszania się.

4. Eliminacja wszelkich form pracy przymusowej

5. Zniesienie pracy dzieci

6. Efektywne przeciwdziałanie dyskryminacji w sferze zatrudnienia

7. Prewencyjne podejście do środowiska naturalnego

8. Podejmowanie inicjatyw mających na celu promowanie postaw odpowiedzialności ekologicznej

9. Stosowanie i rozpowszechnianie przyjaznych środowisku technologii

10. Przeciwdziałanie korupcji we wszystkich formach.

Rola NGO

Art. 71 KNZ- podstawy prawne dla współpracy ONZ z NGO: „Rada Gospodarcza i Społeczna może zawierać odpowiednie porozumienia w sprawie zasięgania opinii organizacji pozarządowych, które zajmują się sprawami wchodzącymi w zakres jej kompetencji. Takie porozumienia mogą dotyczyć organizacji międzynarodowych, a w odpowiednich przypadkach po porozumieniu z właściwym członkiem ONZ również właściwych organizacji krajowych." Na mocy tych przepisów ngo's mogą uzyskać status konsultacyjny? "

Trzy rodzaje organizacji posiadających status konsultacyjny:

1. organizacje, które w swojej działalności zajmują się większością problemów będących w zainteresowaniu Rady. Są to przede wszystkim duże org. międzynarodowe o charakterze pozarządowym np. Amnesty International, Oxfam, Lekarze bez Granic

2. Organizacje mające kompetencje w specyficznych dziedzinach, np. International Institute for the Rights of the Child.

3. Organizacje, które nie pasują do żadnej z powyższych kategorii- zajmują się problemami technicznymi lub ich specjalizacja jest wąska.

Znaczenie organizacji pozarządowych wzrasta

• Państwa darzą ngo's zaufaniem społecznym

• Są one co do zasady bezstronne, niezależne, neutralne. Ich działalność nie jest nastawiona na zysk.

HIV/AIDS: wirus odkryto w 1981 r. Dopiero w 1987 r. powstał Światowy program ws. Zwalczania wirusa. Początkowe szacunki, że zarazi się 9 min ludzi na świeci i 5 mln umrze okazały się trzykrotnie niedoszacowanie.

Co napędza epidemię - bieda, głód , zacofanie i analfabetyzm. 2/3 wszystkich chorych zamieszkuje Afrykę subsaharyjską. Po wynalezieniu leków antyretrowirusowych poprawiło komfort życia zarażonych i dało realną szansę na wydłużenie ich życia o 30, 40 a nawet 50 lat. Wymaga to ogromnych nakładów finansowych, wzmożonych działań, koordynacji i współpracy. Środki na kampanie płyną m. in. z ONZ na programy walki z AIDS w krajach o niskim lub średnim dochodzie, z UE na pomoc rozwojową. Problemem są niewydolne państwa i administracje, gdzie występują poważne trudności w organizowaniu sprawnego przepływu przyznanych środków tak finansowych, jak i rzeczowych.

„Three ones"- trzy jedynki- jedna organizacja odpowiedzialna za realizację polityki w zakresie walki z AIDS, jedna koordynująca działania i jedna prowadząca monitoring.

WYKŁAD 3 : System bezpieczeństwa międzynarodowego ONZ

Pojęcie bezpieczeństwa międzynarodowego z punktu widzenia państw

• Cel nadrzędny zapewniany metodami „zbiorowymi"

• „System" oznacza instytucje, ramy organizacyjne na rzecz urzeczywistnienia tego celu

• Istotą bezpieczeństwa zbiorowego jest współpraca państw w nim uczestniczących, która ma na celu ich wspólne bezpieczeństwo.

• Uczestnicy takiego systemu w sposób zorganizowany, zinstytucjonalizowany działają na rzecz rozstrzygania sporów przy wykorzystaniu środków pokojowych, ale wspólnie reagują, gdy pojawia się zagrożenia atakiem zbrojnym na jednego z nich.

• Reakcja taka może przybrać formę pomocy i obrony „jeden za wszystkich, wszyscy za jednego".

• System bezpieczeństwa zbiorowego może przybrać formę regionalną, a nawet globalną

• Cechą charakterystyczną bezpieczeństwa zbiorowego jest tzw. działanie do wewnątrz.

Zakaz agresji

• Wojna towarzyszy państwom i społeczności międzynarodowej od zawsze. Co więcej przez bardzo długi okres czasu była uznawana za dozwolony i legalny element stosunków międzynarodowych, a nawet traktowana była jako atrybut suwerenności państwowej.

• Próby wyeliminowania wojny ze stosunków międzynarodowych pojawiły się w XIX w. Nie wprowadziły jednak żadnych instrumentów prawnych zakazujących prowadzenia wojen.

• Haskie konferencje pokojowe z 1899r. i 1907 r., których głównym celem miało być zapewnienie pokoju również nie doprowadziły do wprowadzenia zakazu wojny.

• W konwencjach z 1899 r. 1907r. o pokojowym załatwianiu sporów zgadzano się na zastosowanie różnych metod pokojowych, np. „w miarę możliwości", „o He pozwolą okoliczności", „w zatargach nie dotyczących ani honoru, ani interesów żywotnych".

• Konwencje te nie wprowadziły zakazu wojny agresywnej. W chwili wybuchu I wojny światowej prawo międzynarodowe nie zawierało żadnej normy prawnej zakazującej prowadzenia wojny agresywnej.

Zakaz agresji a Pakt Ligi Narodów

Pakt Ligi Narodów również nie wprowadził zakazu prowadzenia wojny agresywnej i na mocy jego postanowień wojna agresywna w określonych sytuacjach nadal była uznawana za legalny instrument uprawiania polityki międzynarodowej.

Pakt Brianda-Kelloga

• Podpisany w 1928 r. w Paryżu po raz pierwszy w historii prawa międzynarodowego państwa podpisały umowę międzynarodową, która zawierała bezwzględny zakaz wojny agresywnej.

• Państwa- strony paktu w art. 1 złożyły „w imieniu swoich ludów"uroczyste oświadczenie potępiając „uciekanie się do wojny w celu załatwienia sporów międzynarodowych i wyrzekają się jej jako narzędzia polityki narodowej w swych wzajemnych stosunkach. W art. 2 państwa potwierdziły, że „załatwianie i rozstrzyganie wszelkich sporów i konfliktów, bez względu na ich naturę lub pochodzenie, które mogłyby powstać między nimi, powinno być osiągane zawsze tylko za pomocą środków pokojowych."

• Traktat ten był bardzo istotny z punktu widzenia rozwoju norm prawa konfliktów zbrojnych, ponieważ po pierwsze zakazał wojny agresywnej jako instrumentu prowadzenia polityki międzynarodowej, a po drugie stał się podstawą osądzania późniejszych zbrodniarzy wojennych przez Trybunał Norymberski i Tokojski. Polska była jednym z 15 sygnatariuszy tego paktu w 1928 roku.

• Niestety poza uroczystym wyrzeczeniem się wojny pakt ten nie zawierał mechanizmów prewencyjnych i represyjnych i nie sprostał pokładanych w nim nadziei. Nie zapobiegł wybuchowi II wojny światowej. II wojna światowa w obliczu zniszczeń jakie przyniosła przewartościowała myślenie ówczesnych polityków. Państwa postawiły na współpracę na wielu płaszczyznach, czego przykładem były nowopowstające organizacje międzynarodowe: Europejska Wspólnota Węgla Stali, Euratom, Europejska Wspólnota Gospodarcza, Rada Europy, czy wreszcie Organizacja Narodów Zjednoczonych.

ONZ: powołana do życia w 1945 roku jako następczyni Ligi Narodów. Statutem organizacji została Karta Narodow Zjednoczonych, gdzie w art. 1 państwa członkowskie potwierdziły, że podstawowym celem organizacji jest utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, a w art. 2 ust. 4 stwierdzono, że „wszyscy członkowie powstrzymają się w swych stosunkach międzynarodowych od groźby użycia siły lub użycia jej przeciwko całości terytorialnej lub niepodległości jakiegokolwiek państwa bądź w inny sposob niezgodny z celami ONZ. "Tak więc państwa członkowskie ONZ potępiły nie tylko użycie siły, ale również groźbę jej użycia.

Wyjątki od zakazu użycia siły:

• użycie siły zbrojnej przeciwko byłym państwom nieprzyjacielskim (art. 107 Karty);

• użycie siły zbrojnej na podstawie upoważnienia Rady Bezpieczeństwa (art. 42 Karty);

• użycie siły w samoobronie (art. 51 Karty).

Art. 107 KNZ

Pierwotni członkowie Organizacji dążąc do zapewnienia sobie pewnej swobody w toku rozmów kapitulacyjnych i pokojowych z państwami nieprzyjacielskimi, „wyjęli poza nawias" zakaz użycia siły przewidziany w art. 2 ust. 4, czyli przypadki akcji (w tym akcji zbrojnych) podjętych jako następstwo wojny przeciwko państwom nieprzyjacielskim. W związku z tym, że wszystkie państwa „nieprzyjacielskie" w rozumieniu powołanego przepisu są obecnie członkami ONZ, art. 107 ma znaczenie wyłącznie historyczne.

Art. 41, 42 KNZ

Główna odpowiedzialność za utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa spoczywa na Radzie Bezpieczeństwa (art. 24). Zgodnie z art. 25 KNZ członkowie ONZ wyrażają zgodę by „przyjmować i wykonywać decyzje rady Bezpieczeństwa zgodnie z niniejszą Kartą. "Rada Bezpieczeństwa ma w tym zakresie dwie podstawowe funkcje:

• stwierdza zagrożenie pokoju, naruszenie pokoju lub dokonanie aktu agresji i

• wydaje zalecenia lub opinie o zastosowaniu środków przymusowych (środków tymczasowych lub sankcji)

Rada Bezpieczeństwa: w przypadku stwierdzenia przez Radę wszelkiej okoliczności zagrażającej pokojowi, zakłócenia pokoju lub aktu agresji może ona podjąć decyzję w przedmiocie zastosowania odpowiednich środków, aby utrzymać albo przywrócić międzynarodowy pokój i bezpieczeństwo.

Art. 41 KNZ

Art. 41 stanowi podstawę do zastosowania środków nie polegających na użyciu siły zbrojnej (np. nałożeniu sankcji ekonomicznych na państwo, którego czyny zagrażają pokojowi lub na zerwaniu z nim stosunków dyplomatycznych). Jeżeli Rada uzna jednak, że środki przewidziane w art. 41 Karty mogłyby się okazać niewystarczające dla utrzymania lub przywrócenia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, bądź takimi się okazały, wówczas - na podstawie art. 42 Karty -może podjąć decyzję o przeprowadzeniu akcji zbrojnej.

Art. 42 KNZ

Akcja zbrojna, o której mówi art. 42 Karty może być, przeprowadzana w dwojaki sposób:

1. model scentralizowany

2. model zdecentralizowany

Model scentralizowany

Przy użyciu oddziałów wojskowych oddanych przez państwa członkowskie ONZ na podstawie specjalnych porozumień do dyspozycji Radzie Bezpieczeństwa (art. 43 ust 1 Karty), znajdujących się pod bezpośrednią kontrolą operacyjną komitetu Sztabu Wojskowego (art. 47 Karty). Porozumienia te nigdy nie zostały zawarte. Organizacja nie dysponuje własnymi siłami zbrojnymi, które mogłyby być wykorzystane do przeprowadzania operacji militarnych, o których mowa w art. 42 Karty. Model scentralizowany nie występuje zatem w praktyce.

Model zdecentralizowany

Rada Bezpieczeństwa autoryzuje (upoważnia) państwa członkowskie do przeprowadzenia operacji zbrojnej, określając cele, które należy osiągnąć oraz okres, na który autoryzacja pozostaje w mocy (np. operacja Pustynna Burza w 1991 roku przeciwko okupującemu terytorium Kuwejtu Irakowi, International Security Assistance Force w Afganistanie). Kontyngenty państw członkowskich biorące udział w takiej operacji nie podlegają bezpośredniej kontroli onz;

Inne przypadki, np. siły pokojowe: siły pokojowe (tzw. błękitne hełmy, peacekeeping forces) dla zrealizowania oznaczonych celów rozjemczych lub stabilizacyjnych (innych, niż określone w art. 42 Karty). Powstanie ich zwykle wiąże się z wyrażeniem zgody przez państwo, w którym dana misja ma działać. Co do zasady członkowie sił pokojowych moga używać siły zbrojnej wyłącznie w samoobronie. Jednak w szczególnych przypadkach Rada upoważnia uczestników misji pokojowych do używania siły zbrojnej dla realizacji pewnych określonych celów (np. zabezpieczenia bezpieczeństwa dostaw pomocy humanitarnej, rozbrajania członków lokalnych band, którzy destabilizują sytuację w danym państwie; np. The United Nations Operation in Somalia).

Samoobrona art. 51 KNZ

Wyjątek od zakazu użycia siły - prawo państw do samoobrony indywidualnej lub zbiorowej w sytuacji gdy na któregokolwiek członka ONZ, dokonano napaści zbrojnej, a Rada Bezpieczeństwa nie podjęła jeszcze środków koniecznych do utrzymania pokoju i bezpieczeństwa. Prawo państw do samoobrony podlega ograniczeniom przedmiotowym i czasowym. Prawo to przysługuje tylko do momentu podjęcia skutecznej akcji przez Radę Bezpieczeństwa, państwo napadnięte jest zobowiązane powiadomić o tym niezwłocznie Radę Bezpieczeństwa. Prawo to może być wykonane jedynie jako konsekwencja napaści zbrojnej z zachowaniem zasady proporcjonalności i konieczności.

Samoobrona indywidualna

• polega na odparciu ataku przez państwo napadnięte.

• Państwo to może wykorzystywać wszystkie środki jakimi dysponuje w celu obrony własnego terytorium zgodnie z zasadą proporcjonalności.

Samoobrona zbiorowa: w samoobronie zbiorowej uczestniczą państwa, które udzielają pomocy zbrojnej państwu napadniętemu, a więc nie tylko państwo napadnięte. Na podstawie umowy międzynarodowej (umowy sojuszniczej) państwa mogą zobowiązać się do wzajemnej pomocy w sytuacji, gdy jedno z państw- stron takiej umowy stanie się ofiarą napaści zbrojnej ze strony innego państwa. Przykładem takiej umowy jest obecnie Pakt Północnoatlantycki z 1949r.

Pakt Północnoatlantycki, art. 5

„Strony są zgodne, że zbrojna napaść na jedną lub kilka z nich w Europie lub Ameryce Północnej będzie uważana za napaść przeciwko nim wszystkim i dlatego zgadzają się, że jeżeli taka zbrojna napaść nastąpi każda z nich, w wykonywaniu prawa do indywidualnej lub zbiorowej samoobrony, uznanego przez art. 51 KNZ, udzieli pomocy stronie lub stronom tak napadniętym, podejmując natychmiast indywidualnie lub w porozumieniu z innymi stronami taką akcję, jaką uzna za konieczną nie wyłączając użycia siły zbrojnej w celu przywrócenia lub utrzymania bezpieczeństwa obszaru północnoatlantyckiego."

Zbrojna napaść, pojęcie

• Brak definicji w KNZ

• Zgodnie z KNZ każda „zbrojna napaść" narusza zakaz użycia siły zbrojnej, ale nie każdy akt stanowiący naruszenie zakazu użycia siły zbrojnej stanowi „zbrojną napaść" (np. incydentalne przekroczenie przez oddział wojskowy państwa X granicy z państwem Y - nie stanowi, jak się wydaje, aktu „zbrojnej napaści" na państwo Y w rozumieniu art. 51 Karty).

Zbrojna napaść, agresja:

Agresją jest użycie siły zbrojnej przez państwo przeciwko suwerenności, integralności terytorialnej lub politycznej niezawisłości drugiego państwa albo w inny sposób niezgodny z Kartą Narodów Zjednoczonych.

Ustalenie państwa agresora jest uzależnione od tego, które państwo jako pierwsze popełni jeden z następujących czynów:

• inwazja lub atak dokonany przez siły jednego państwa na terytorium Innego państwa, okupacja wojskowa lub aneksja całości lub części terytorium innego państwa przy użyciu siły.

• Bombardowanie lub użycie jakiejkolwiek broni przeciwko terytorium drugiego państwa

• Blokada portów lub wybrzeża państwa

• Atak na siły lądowe, morskie lub powietrzne albo flotę morską lub powietrzną drugiego państwa

• Użycie sił zbrojnych państwa, które znajdują się na terytorium drugiego państwa za jego zgodą, niezgodnie z warunkami, które zostały określone przy wyrażeniu zgody lUD przedłużenie ich pobytu po wygaśnięciu porozumienia Zgoda by terytorium danego państwa oddanego do dyspozycji innego państwa było wykorzystane przez to Inne państwo do dokonania napaści na państwo trzecie.

• Wysyłanie band zbrojnych, sił nieregularnych lub najemnych, które dopuszczają się ataków zbrojnych przeciwko innemu państwu o takiej wadze, że są one porównywalne do aktów wymienionych powyżej.

Działania w razie zagrożenia pokoju i bezpieczeństwa

• Działania wymuszające

• Działania pokojowe z elementem wymuszenia

Przykłady działań wymuszających

• Wojna w Korei

• Wojna w Zatoce Perskiej

Przykłady operacji pokojowych z elementami wymuszenia

• UNPROFOR

• KFOR

• UNIKOM

• UNOSOM

• UNAMIR

• UNAMSIL

• wojna w Korei

• 1950 r. - pierwsze działanie wymuszające podjęte przez RB ONZ- próba legalizacji interwencji USA w wojnie koreańskiej

• 25 czerwca wojska Koreańskiej Republiki Ludowo- Demokratycznej rozpoczęły agresję zbrojną na Republikę Korei (Korea pd) RB pracowała kilka miesięcy bez udziału ZSRR.

• Nieobecność ZSRR była manifestacją przeciwko reprezentowaniu Chin w RB przez przedstawiciela władz Kuomitangu na Tajwanie.

Rezolucja RB nr 82 została podjęta bez udziału ZSRR: wprowadziła sankcje przeciwko Korei i przekazała dowodzenie „siłami zbrojnymi ONZ w Korei" USA, które do tego celu powołały koalicję składającą się z 16 państw. Decyzja RB nie była zgodna z KNZ- brak jednomyślności pięciu stałych członków. Nie odwoływała się tez do rozdz. VII KNZ. USA interpretowało nieobecność ZSRR jako wstrzymanie się od głosu. Dla ZSRR stanowiło to oczywiste naruszenie Karty i w były prowadzone nadal 1950 skorzystało z przysługującego mu prawa weta. Jednak działania w Korei trwały nadal. W dalszych etapach wojny do walki po stronie Korei pn włączyli się „chińscy ochotnicy". Przy sprzeciwie ZSRR na forum RB nie można było potępić Chin USA doprowadziło do kolejnego obejścia KNZ.

Poszerzono kompetencje ZO ONZ kosztem RB

3 września 1950 r. ZO uchwaliło rez. Zjednoczeni dla Pokoju „Uniting for Peace"- dzięki której istnieje możliwość wykorzystania ZO do zarządzania działań na rzecz przywrócenia pokoju w sytuacji braku zgody (jednomyślności) RB. W rezolucji tej postanowiono, że w sytuacji zagrożenia pokoju i bezpieczeństwa oraz wystąpienia agresji jeśli RB nie jest w stanie podjąć odpowiednich decyzji, w ciągu 24 godzin może być zwołana nadzwyczajna sesja ZO ONZ, które jest uprawnione by podjąć większością 2/3 głosów zalecenia zastosowania środków przymusu włączając użycie siły. Korzystając z tego uprawnienia ZO ONZ przyjęło 1 lutego 1951 r. rezolucję uznającą ChRL za agresora wobec Korei, a następnie kolejna rezolucje na mocy której zarządzono embargo na dostawy do Chin i Korei broni, amunicji, sprzętu wojennego i urządzeń do ich produkcji, paliw i środków transportu. Obie te uchwały stanowiły niebezpieczny precedens dla rewizji KNZ. Zwiększenie pozycji ZO. Zmniejszenie pozycji RB. Poprzez ignorancje woli jednego ze stałych członków ONZ podważały sens istnienia i funkcjonowania systemu bezpieczeństwa zbiorowego.

Wojna w Zatoce Perskiej

Zarządzona przez RB operacja przeciwko Irakowi po agresji dokonanej na Kuwejt dnia 2 sierpnia 1990 r. Agresja ta została uznana przez wszystkich stałych członków RB za naruszenie pokoju, co stanowiło podstawą do wykorzystania art. 42 KNZ. Od samego początku atak zbrojny na Kuwejt uznawano za akt agresji. W konsekwencji przyjęto kilka rezolucji, min. do wycofania sił zbrojnych z Kuwejtu, sankcje przeciwko Irakowi (embargo na dostawy broni, zerwanie stosunków gospodarczych). Przygotowywano się do użycia sil zbrojnych w celu wyzwolenia Kuwejtu i zapobieżeniu atakowi reżimu Saddama Husajna na inne kraje regionu. Rez. 678 z 1990 upoważniająca RB do zastosowania wszelkich „niezbędnych środków" jeśli Irak nie wycofa swoich sił z Kuwejtu, do 15 stycznia 1991 r. Chiny wstrzymały się od głosu, zaś, Kuba i Jemen sprzeciwiły się. 17 stycznia 1991 r. wojska koalicyjne (28 państw) zaatakowały bazy wojskowe w Kuwejcie i Irak. Operacja Pustynna tarcza została zmieniona w operację pustynna burza. Wojska koalicji walczyły pod własnymi flagami, ale ich wykorzystanie wymagało akceptacji ONZ. Działania wojenne zakończono rozejmem 28 lutego 1991 r. miedzy Irakiem, a Kuwejtem.

Czy koalicja antyiracka działała na podstawie art. 42 czy 51 KNZ?

Zdaniem USA była to samoobrona przysługująca Kuwejtowi, który zwrócił się o pomoc i został wsparty przez „zbiorową" koalicję jego sojuszników. Jeśli tak to nie wymagało to autoryzacji RB, ale tylko do czasu podjęcia stosownych działań. Inne państwa nie podzielały tego zdania.

Operacje pokojowe z elementami wymuszenia

• Operacje pokojowe nie mające cech sankcji, ale działań bezstronnych o charakterze obserwacyjnym, rozjemczym, arbitrażowym, humanitarnym, czy pomocy w odbudowie państw wyniszczonych konfliktem.

• Akcje te nie mają wyodrębnionego umocowania w KNZ

• Niektórzy uznają za takie postanowienia art. 40 przewidującego tzw. zarządzenia tymczasowe, a inni, że mają podstawę w „rozdziale VI i pół"- są umieszczone pomiędzy rozdz. VI o pokojowym rozstrzyganiu sporów międzynarodowych, a rozdz. VII.

Pierwsze misje tego typu opierały się na założeniu, że oddziały biorące w nich udział nie powinny być uzbrojone. Mogą posiadać jedynie broń lekką wykorzystywaną do samoobrony. Obecnie w związku z wieloma przykładami ataków na oddziały misji RB upoważniła je do posiadania broni.

UNPROFOR

Wzmocnienie operacji Sił Ochronnych w części pełniącej misje na terenie Bośni i Hercegowiny. Po raz pierwszy elementy wymuszenia w tym rejonie zastosowano rezolucją z 1992 r., w celu przyśpieszenia pokojowego zakończenia trwającego konfliktu. W obliczu wielu utrudnień jakie napotkały siły ochronne ONZ RB przyjęła rezolucją, w której wezwała p. członkowskie do „podjęcia indywidualnie lub poprzez agendy bądź organizacje regionalne wszelkich niezbędnych środków" w celu ułatwienia dostaw pomocy humanitarnej do Sarajewa i innych części Bośni i Hercegowiny. W czerwcu 1993 RB na podst. rozdz. VII KNZ po raz kolejny rozszerzyła mandat UNPROFOR, powierzając tym siłom ochronę stref bezpieczeństwa ustanowionych dla ludności cywilnej. Upoważniła UNPROFOR do działania w samoobronie z użyciem siły włącznie w sytuacjach utrudnień, czy dla ochrony konwojów z pomocą humanitarną. Współpraca z lotnictwem NATO.

KFOR

RB udzieliła mandatu dla kierowanej przez NATO misji w Kosowie. Rez. RB z 1999r., w której na podst. rozdz. VII udzielono politycznego wsparcia dla obecności cywilnej i wojskowej w Kosowie, dając upoważnienie p. członkowskim ONZ i odpowiednim organizacjom międzynarodowym. Uznaje się często, że ta rezolucja była wymuszona nielegalną interwencją wojskową NATO (post factum). „Międzynarodowa obecność bezpieczeństwa z istotnym udziałem NATO musi być rozmieszczona pod zjednoczonym dowództwem i kontrolą oraz zobowiązana do ustanowienia bezpiecznych warunków dla całej ludności Kosowa i ułatwienia powrotu do swoich domów wszystkich wypędzonych osób i uchodźców".

UNAMIR

Misja ONZ ds. pomocy Rwandzie rozpoczęła swoją działalność od 1993 r. Jej celem było udzielenie pomocy dla ludności tego kraju we wprowadzeniu postanowień porozumienia pokojowego kończącego wojnę domowa pomiędzy plemionami Hutu i Tutsi. Jako że misja nie mogła osiągnąć postawionych celów RB na podst. rozdz. VII KNZ uchwaliła rezolucję, w której upoważniła państwa członkowskie do prowadzenia misji z wykorzystaniem wszelkich środków niezbędnych dla osiągnięcia założonych celów humanitarnych.

MONUC

Misja Obserwacyjna ONZ w Demokratycznej Republice Konga rozpoczęła się pod koniec 1999r. W celu monitoringu zakończenia wojny domowej. Mandat misji poszerzono o podjęcie wszelkich niezbędnych działań w zakresie rozmieszczenia wojska, ochrony personelu ONZ, urządzeń i wyposażenia, zapewnienia swobody poruszania się personelu i ochrony cywilów przez przemocą i zagrożeniem.

WYKŁAD 4: Podmioty świadczące pomoc humanitarną w konfliktach zbrojnych- teoria i praktyka.

POJECIE POMOCY HUMANITARNEJ

• chaos terminologiczny w kwestii definiowania pomocy humanitarnej.

• tłumaczenie i użycie pojęć „pomoc" (assistance), „ingerencja" (interference) i „interwencja" (intervention)

• różnorodność pojęć nie powinna przysłaniać faktu, iż pomoc humanitarna stanowi przede wszystkim zapewnienie żywności i niezbędnych środków do życia ludności, która stała się ofiarami konfliktów zbrojnych i klęsk naturalnych.

Dlaczego lepiej jest używać pojęcia „POMOC"?

Zdecydowanie lepsze jest używanie pojęcia „pomoc" zamiast „interwencji", czy „ingerencji". Powód jest prosty - dwa ostatnie pojęcia z natury nie są neutralne.

POJĘCIE POMOCY HUMANITARNEJ wg. Prof. J. Patrynogica: pomoc humanitarna obejmuje działania, kiedy ofiary klęsk naturalnych lub innych katastrof występują z prośbą udzielenia im niezbędnej do przeżycia pomocy i ją otrzymują. Pomoc humanitarna jest formą zaspokojenia podstawowych potrzeb ludności w nagłych sytuacjach. Podmiotami są osoby, które pojedynczo lub grupowo cierpią z powodu konfliktów zbrojnych, wojen cywilnych, wszelkich przejawów przemocy, katastrof naturalnych, takich jak: głód, trzęsienia ziemi powodzie etc.

POJĘCIE POMOCY HUMANITARNEJ - wg B. Jakovljevica:

• istotą pomocy humanitarnej jest stworzenie takich warunków, w których zagwarantowane są podstawowe prawa człowieka, tj. prawo do życia, pozostawania w zdrowiu i bezpieczeństwie. Decydującym czynnikiem o podjęciu akcji pomocy humanitarnej jest duża ilość osób poszkodowanych na skutek konkretnego zdarzenia. Do takiego zdarzenia zwykle dochodzi nagle, co skutkuje niewystarczającą ilością czasu na podjęcie działań antykryzysowych. Władze państwowe stają się bezradne by podjąć skuteczne działania i zaspokoić podstawowe potrzeby poszkodowanej ludności. Wówczas występują do społeczności międzynarodowej z prośbą o udzielenie pomocy humanitarnej.

• pomocą humanitarną mogą być działania mające humanitarny charakter, skierowane do osób znajdujących się w nagłych sytuacjach i mające na celu zaspokojenie ich podstawowych potrzeb życiowych. Akcja pomocy humanitarnej powinna zawsze być realizowana w imię solidarności międzynarodowej i zasady współdziałania między narodami zawartej w Deklaracji zasad prawa międzynarodowego dotyczących przyjaznych stosunków i współpracy między państwami, przyjętej przez ZO ONZ w 1970r.

Okoliczności świadczenia pomocy

• Konflikty zbrojne- międzynarodowe, wewnętrzne,

• Klęski naturalne

• Katastrofy ekologiczne

Podstawy prawne świadczenia pomocy humanitarnej

• W normach prawa międzynarodowego nie ma jednolitych podstaw prawnych dających umocowanie do podjęcia działań humanitarnych

• MPH- podstaw prawne do świadczenia pomocy humanitarnej podczas konfliktów zbrojnych - cztery konwencje genewskie z 1949 r. i dwa protokoły dodatkowe z 1977 r.

MPH, podmioty uprawnione do świadczenia pomocy humanitarnej, konflikty międzynarodowe:

• Art. 30 IV KG- „Mocarstwa opiekuńcze, MKCK, krajowe stowarzyszenia Czerwonego Krzyża (Czerwonego Półksiężyca, Czerwonego Lwa i Słońca) w kraju, w którym się znajdują, jak równiej każda organizacja, która może im przyjść z pomocą”

• Art. 42 IV KG- „(..) Mocarstwa zatrzymujące zapewnią najlepsze przyjęcie organizacjom religijnym, stowarzyszeniom pomocy lub wszelkim innym organizacjom (…)”

• Art. 75 III KG – „do zapewnienia transportu przesyłek odpowiednimi środkami” uprawnione są „Mocarstwa opiekuńcze, MKCK lub każda inna organizacja uznana przez strony w konflikcie”.

• Art. 2 i 19 wspólnoty dla I i II KG „MKCK, jak również każda inna bezstronna, humanitarna organizacja (…), inne organizacje dające rękojmię bezstronności i sprawności (…)”

MPH, podmioty uprawnione do świadczenia pomocy humanitarnej, konflikty wewnętrzne:

• Art. 3 wspólnoty dla czterech KG – „(…) bezstronna organizacja humanitarna jak MKCM (…)”

• Art. 18 PD II – „Stowarzyszenia pomocy, znajdujące się na terytorium Wysokiej Umawiającej się strony, takie jak organizacje Czerwonego Krzyża (…), ludność cywilna (…)”, która może z własnej inicjatywy prowadzić działalność pomocową na rzecz ofiar konfliktu.

Podstawy prawne świadczenia pomocy humanitarnej

Prawo UE

• w prawie pierwotnym art. 214 TUE

TUE,

• prawo wtórne- rozp. Rady WE 1257/96 z 1966 dotyczące świadczenia pomocy humanitarnej.

UE, prawo pierwotne, art. 214 TUE

• Działania te maja na celu niesienie doraźnej pomocy i opieki dla ludności w państwach trzecich, która stała się ofiarą klęsk żywiołowych lub katastrof spowodowanych przez człowieka.

• Akcje pomocy humanitarnej prowadzone są zgodnie z zasadami prawa międzynarodowego oraz zasadami bezstronności, neutralności i niedyskryminacji.

• Parlament i Rada ustanawiają środki określające ramy dla prowadzenia pomocy przez UE.

UE, prawo wtórne, rozp. 1257/96

• Unia Europejska nie świadczy pomocy humanitarnej samodzielnie.

• Korzysta w tym celu z pomocy organizacji partnerskich - agencje pomocy ONZ, członkowie Ruchu czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca oraz ok. 200 organizacji pozarządowych.

• Preambuła - organizacje pozarządowe i inne organizacje humanitarne.

• Art. 7- Organizacje pozarządowe spełniające kryteria m. in.: statut autonomicznej organizacji o celu niezarobkowym w p. członkowskim lub w p. trzecich będących beneficjentami pomocy, zdolności administracyjne, zdolności do zarządzania finansami, w zakresie technicznrm i logistycznym, doświadczenie

• Art. 8- międzynarodowe agencje i organizacje

• Art. 9 - komisja lub wyspecjalizowane agencje danego p. członkowskiego.

Rola soft law w kontekście rezolucji ZO ONZ

• Wzrost roli prawa miękkiego w rozwoju współczesnego prawa międzynarodowego

• Soft law wpływa na rozwój prawa zwyczajowego, w przyszłości może być również podstawą zobowiązań traktatowych zwłaszcza na czas pokoju.

• Brak powszechnej umowy międzynarodowej regulującej kwestie pomocy humanitarnej nie działa na niekorzyść. Zarówno normy prawa humanitarnego, wtórne prawo UE oraz rezolucje ZO ONZ tworzą „światowy system" podstaw prawnych świadczenia pomocy humanitarnej określając ich warunki, sposoby i zasady świadczenia.

Podmioty swiadczace:

• UE

• ONZ

• NGO's

• MKCK

Pomoc humanitarna a UE: W praktyce pomoc humanitarną w imieniu UE świadczą agendy ONZ, Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji, MKCK, Federacja Stowarzyszeń MKCK i organizacje pozarządowe krajowe na podstawie ramowych umów o współpracy.

Pomoc humanitarna w ramach ONZ: W ramach ONZ pomocy humanitarnej udzielają wyspecjalizowane agendy, takie jak: Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), oraz organizacje współpracujące ż ONZ, np.: Wysoki Komisarz ds. Uchodźców (UNHCR), Fundusz NZ do spraw Pomocy Dzieciom (UNICEF), Program Rozwoju NZ (UNDP), Światowy Program żywnościowy (WFP). Organem koordynującym działania pomocy humanitarnej jest Biuro Koordynacji Spraw Humanitarnych (OCHA). Misją OCHA jest przede wszystkim organizowanie akcji pomocowych, koordynowanie działań podmiotów świadczących tę pomoc w rejonach dotkniętych klęskami naturalnymi lub konfliktami zbrojnymi. Działania OCHA mają na celu udzielanie efektywnej pomocy ludności, która tego najbardziej potrzebuje. Główna działalność OCHA dotyczy reagowania i niesienia pomocy w sytuacjach powstałych w wyniku klęsk naturalnych oraz działalności wywołanej w wyniku działalności człowieka. Poza tym OCHA pełni bardzo ważną rolę w monitorowaniu sytuacji na całym świecie oraz dostarczaniu pomocy technicznej i wsparcia politycznego z czasie kryzysów. Bardzo ważną kwestią jest fakt, iż OCHA pracuje non stop- 24 godziny na dobę. Ma to znaczenie w sytuacjach występowania klęsk naturalnych i umożliwia natychmiastową reakcję zespołu ONZ ds. pomocy i koordynacji w sytuacjach nagłych, który wysiany do miejsca dotkniętego klęską pomaga władzom miejscowym oszacować straty i rozmiary potrzebnej pomocy.

Pomoc humanitarna świadczona przez UE

• Dyrekcja Generalna ds. Pomocy Humanitarnej (ECHO) zapewnia pomoc w nagłych przypadkach, pomoc ofiarom klęsk żywiołowych lub w razie konfliktu zbrojnego poza obszarem Unii Europejskiej,

• „ECHO jest jednostką odpowiedzialną za udzielanie pomocy humanitarnej ludności państw trzecich, zgodnie z zasadą niedyskryminacji. Komisja Europejska wyraża w ten sposób prawdziwą solidarność Unii Europejskiej z osobami dotkniętymi konfliktami, klęskami żywiołowym lub katastrofami spowodowanymi przez człowieka na całym świecie. Decyzje i działania podejmowane przez ECHO oparte są wyłącznie na podstawie oceny rzeczywistych potrzeb i nie mogą kierować się ani podlegać żadnym względom politycznym".

• Misją ECHO jest skoordynowane udzielania wspólnotowej pomocy humanitarnej i ochrony poprzez partnerskie organizacje humanitarne (organizacje pozarządowe oraz międzynarodowe) w celu ochrony i ratowania życia, zmniejszania lub zapobiegania cierpieniom oraz ochrony integralności i godności ludności państw trzecich dotkniętych kryzysem humanitarnym.

• Każdy z partnerów odgrywa swoją własną, specyficzną rolę. NGO mają często do odegrania główną rolę na terenach dotkniętych wojną domową, tam gdzie agencjom ONZ lub Czerwonego Krzyża odmówiono dostępu. Z kolei w najtrudniejszych sytuacjach kryzysowych obejmujących duże tereny oraz powodujących przemieszczenia ludności na dużą skalę, jedynie największe agencje ONZ, takie jak Światowy Program Żywnościowy (WHO) lub Urząd Wysokiego Komisarza ds. Uchodźców (UNHCR) mają możliwość dostarczenia większej ilości pomocy wszystkim ofiarom. Zaś MKCK posiadający agencje na całym świecie zwykle jest organizacją, która może najszybciej dostarczyć pomoc do regionów dotkniętych niespodziewaną klęską żywiołową.

Pomoc humanitarna a organizacje pozarządowe

• Nie sposób zliczyć ich liczby

• Ich rola stale wzrasta

• Najbardziej aktywne działają na rzecz: najbiedniejszych, dzieci, organizacje o charakterze medycznym i organizacje katolickie.

• Oxfam, Save the Children Fund, Medecines sans frontieres, International Confederation of Catholic Organization for Charitable and Social Action (Caritas Internationalis).

Pomoc humanitarna a Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca.

• Struktura Ruchu Czerwonokrzyskiego składa się z delegatów szwajcarskich tworzących MKCK, 181 stowarzyszeń krajowych Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, oraz powstałej w 1919 r. Międzynarodowej Federacji Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, której zadaniem jest koordynacja działalności stowarzyszeń krajowych z wyłączeniem konfliktów zbrojnych.

• Obecnie Federacja koncentruje swoje działania na operacjach pomocy w czasie klęsk żywiołowych i katastrofach technologicznych, a Komitet niesie pomoc ofiarom konfliktów zbrojnych.

Pomoc humanitarna a MKCK

• Mandat MKCK wynika przede wszystkim z norm prawnych konwencji genewskich i protokołów dodatkowych.

• Przypisują mu ogromną rolę i darzą ogromnym zaufaniem jako organizację bezstronną, neutralną i humanitarną.

• W każdym przypadku, kiedy poszczególne konwencje wymieniają podmioty uprawnione do przeprowadzenia operacji pomocy zawsze towarzyszy im wymieniony z nazwy MKCK.

• Współpraca MKCK z organizacjami pomocniczymi i agencjami wyspecjalizowanymi ONZ w zakresie pomocy humanitarnej jest zakrojona na szeroką skalę i jest skutecznie realizowana od wielu lat.

• Współpraca MKCK z organizacjami pozarządowymi stale się rozwija, zwłaszcza w kontekście rzeczywistości lat 90-tych, kiedy z jednej strony obserwowano szalone tempo powstawania nowych organizacji pozarządowych, a z drugiej strony wzrostu ich znaczenia na arenie międzynarodowej.

Pomoc humanitarna a Federacja Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca

• Federacja Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca wraz ze stowarzyszeniami krajowymi prowadzi działania na rzecz ofiar klęsk naturalnych.

• Federacja podobnie jak MKCK współpracuje organizacjami systemu ONZ i wieloma organizacjami pozarządowymi

Reasumując...

• Bez względu na to, na jakiej podstawie, i z czyjego ramienia działają, zawsze wykazują ogromne zaangażowanie i poświęcenie.

• Przykłady wielu akcji ukazują, że nie jest istotna podstawa prawna działania, ważne są środki finansowe i zgoda państwa przyjmującego.

• Analiza raportów okresowych z działalności poszczególnych organizacji ukazała, iż najwięcej pomocy humanitarnej na świecie przekazywanej jest do Afryki i Azji w odpowiedzi na konflikty zbrojne.

• Okazało się, że w wyniku konfliktów zbrojnych cierpi znacznie więcej ludności na świecie, aniżeli w wyniku klęsk naturalnych.

• Bez względu jednak na to, co jest powodem reakcji społeczności międzynarodowej działania pomocy obejmują zwykle zapewnienie poszkodowanej ludności żywności, wody pitnej, leków, środków czystości, ubrań, czy innych przedmiotów codziennego użytku.

• Niestety, poza ogromnym zaangażowaniem i sprawnością działania różnych podmiotów, stale obserwuje się niedostatek pomocy humanitarnej.

• Każda akcja musi być przeprowadzona z poszanowaniem suwerenności innych państw, po uprzednim wyrażeniu przez nie zgody, zaś propozycja udzielenia pomocy nie będzie odebrana jako akt nieprzyjazny i ingerencja w sprawy wewnętrzne innych państw. Wszelkie działania podejmowane w ramach akcji pomocy powinny być realizowane przede wszystkim w imię zasad humanitaryzmu, bezstronności i neutralności. Odpowiedzialność za losy ludności dotkniętej katastrofą ponosi państwo faktycznie sprawujące władzę nad danym terytorium i w imię zasady pomocniczości, kiedy okazuje, że nie jest w stanie zaspokoić podstawowych potrzeb poszkodowanych, powinno udzielić zgody wykwalifikowanym podmiotom na przeprowadzenie akcji pomocy.

Zasady pomocy humanitarnej

Zasada suwerenności: podjęcie każdej akcji każdorazowo uzależnione jest od udzielenia zgody państwa przyjmującego.

Czym jest suwerenność?

• W ujęciu prawnomiędzynarodowym oznacza status państwa w stosunkach międzynarodowych.

• Jest podstawowym atrybutem państwowości

• Jest warunkiem posiadania pełnej i samodzielnej partycypacji w stosunkach międzynarodowych.

Zasada nieingerencji w sprawy wewnętrzne innych państw

• Art. 2 ust. 7 KNZ potwierdza, iż ONZ nie ingeruje w sprawy, które z natury należą do kompetencji własnych państwa.

• Deklaracja zasad prawa międzynarodowego- „Żadne państwo ani grupa państw nie mają prawa mieszać się bezpośrednio lub pośrednio z jakiegokolwiek powodu w wewnętrzne lub zewnętrzne sprawy drugiego państwa."

• Art. 70 PD I- „Propozycje pomocy (...) nie będą uznawane za mieszanie się do konfliktu ani za działanie na szkodę nieprzyjaciela."

• Art. 3 wspólny dla czterech konwenqi genewskich- „Bezstronna organizacja humanitarna taka jak MKCK będzie mogła ofiarować swoje usługi stronom w konflikcie."

Zasada humanitaryzmu

„Humanitaryzm" jest główną zasadą duszą i istotą ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca. Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca zrodzony z troski o niesienie pomocy rannym na polu bitwy bez czynienia jakiejkolwiek między nimi różnicy, podejmuje na płaszczyźnie międzynarodowej i krajowej wysiłki w kierunku zapobiegania we wszelkich okolicznościach cierpieniom ludzkim i ich łagodzenia. Zmierza do ochrony życia i zdrowia oraz zapewnienia poszanowania osobowości człowieka. Przyczynia się do wzajemnego zrozumienia, przyjaźni i współpracy oraz do trwałego pokoju między wszystkimi narodami.

Prawo miękkie

• Rez ZO ONZ- „Reaffirming the principle of humanity (...) for the provision of the humanitarian assistance."

Zasada bezstronności

• Zakaz czynienia różnic ze względu na rasę, religię, wyznanie, pochodzenie, czy poglądy polityczne.

• Podmioty świadczące pomoc powinny przede wszystkim nieść pomoc cierpiącym, reagować na ich potrzeby i priorytetowo traktować sprawy wymagające natychmiastowej reakcji

3 aspekty bezstronności

1. Wszyscy rodzą się równi i zasługują na równe traktowanie.

2. Podmioty świadczące pomoc powinny zachować właściwe proporcje podczas niesienia pomocy

3. Pomoc powinna być świadczona bez czynienia jakichkolwiek różnic na niekorzyść.

Podstawy prawne

Art. 12 I i II KG -osoby objęte ochroną będą traktowane i leczone bez żadnego rozróżnienia za względu na płeć, rasę, narodowość i religię. O rozróżnieniu mogą stanowić jedynie względy natury medycznej.

Art. 16 III KG-wszyscy jeńcy powinni być traktowani jednakowo, bez żadnej różnicy z powodu rasy narodfowości, religii etc.

Zasada neutralności

• Podmioty świadczące pomoc humanitarną powinny w celu zachowania powszechnego zaufania powstrzymywać się od uczestnictwa w działaniach zbrojnych oraz od udziału w sporach natury politycznej, rasowej, religijnej lub ideologicznej.

• Organizacje humanitarne muszą utrzymać zaufanie, dlatego zawsze muszą pracować w oparciu o zasadę neutralności.

• Jest to podstawą ich egzystencji.

Zasada niezależności

• Organizacje humanitarne służące pomocą władzom publicznym podlegają prawu obowiązującemu w tych państwach, ale powinny zawsze korzystać z samodzielności pozwalającej im na działania w każdym czasie.

• Działania nie mogą być uzależniane od warunków stawianych przez jakiekolwiek grupy działające w obrębie danego konfliktu, czy też na terytorium państwa dotkniętego klęską naturalną.

• Poza zgodą państwa przyjmującego i ograniczeniami wynikającymi z norm prawa konfliktów zbrojnych, działalność podmiotów świadczących pomoc powinna być zawsze oderwana od woli polityków i decydentów.

• Niedozwolone jest opowiadanie się po czyjejś stronie.

• Celem pomocy humanitarnej jest zmniejszenie cierpienia poszkodowanej ludności.

Zasada dobrowolności

• Dobrowolny aspekt przynależności do organizacji humanitarnych

• Dobrowolność podejmowania akcji

• Wolontariusze - filarem każdej akcji humanitarnej

Zasada sprawności

Czym jest sprawna organizacja?

• ta, która dysponuje odpowiednią ilością zasobów zarówno finansowych, jak i materialnych

• ta, która dysponuje wykwalifikowanym personelem

• Zła koordynacja działań, niewłaściwy podział obowiązków, złe oszacowanie potrzeb, niedostosowanie się do panujących zwyczajów regionu= niesprawna akcja pomocy humanitarnej

Zasada pomocniczości

• Człowiek nie powinien egzystować w kręgu własnej osoby, ale służyć innym.

• Społeczeństwo powinno pomagać indywidualnym osobom i mniejszym społecznościom, ale nie powinno ich w tym wyręczać.

• Zasada ta stosowana na płaszczyźnie ogólnoświatowej zmniejsza dysproporcje społecznoekonomiczne pomiędzy bogatą Północą i biednym, Południem.

• Jednostki i ich grupy mają pierwszeństwo w rozwiązywaniu ich problemów.

• Dopiera gdy jednostki wykazują niewydolność władza publiczna może te wysiłki podjąć.

• Jednak władza publiczna nie może ingerować bez odpowiedniej legitymizacji.

Zasada prawa ofiar do otrzymywania pomocy humanitarnej

• Art. 30IV KG- prawo ofiar do zwrócenia się o pomoc

• Rez. ZO ONZ- porzucenie ofiar bez pomocy stanowi pogwałcenie ich prawa do życia - wskazuje na istnienie prawa do zwrócenia się o pomoc.

• Zbiór zasad pomocy humanitarnej - każda osoba ma prawo by otrzymywać pomoc

Zasada odpowiedzialności państw faktycznie sprawujących władzę na danym terytorium za los obywateli dotkniętych katastrofą.

• Kto jest odpowiedzialny za los obywateli dotkniętych konkretną katastrofą?

• Kto powinien reagować jako pierwszy?

Katastrofy naturalne

• Rez. ZO ONZ-„główna odpowiedzialność... spoczywa na władzach Etiopii", „" władze Salwadoru zwracają się z prośbą do społeczności międzynarodowej o dalsze działania pomocowe w obliczu huraganu"

Jak to interpretować?

Prawo konfliktów zbrojnych

• Art. 23 IV KG- „strona zezwoli na wolny przewóz przesyłek..

• Art. 55IV KG- „mocarstwo okupacyjne ma obowiązek zapewnienia..."

• Art. 59 IV KG- „kiedy mocarstwo okupacyjne nie jest w stanie zaspokoić podstawowych potrzeb ludności, władze powinny wyrazić zgodę..

Międzynarodowy Instytut Prawa Humanitarnego

• „to władza przede wszystkim odpowiedzialna jest za ochronę i pomoc poszkodowanym w sytuacjach..."

konkluzje

• Brak jednolitych podstaw prawnych, ale jednolity katalog zasad

• Zasady stanowią wspólny mianownik wszystkich akcji.

• System zasad opiera się na dwóch głównych założeniach: każdy człowiek ma prawo by otrzymać niezbędną do przeżycia pomoc, bez względu na to pod czyją jurysdykcją się znajduje. Państwo ma obowiązek dostarczyć taką pomoc lub przy braku takiej możliwości, udzielić mandatu do jej przeprowadzenia organizacjom humanitarnym.

WYKLAD 5: Operacje pokojowe.

Misje pokojowe = działania na rzecz utrzymywania pokoju.

Sposób udzielania pomocy krajom dotkniętym konfliktem.

Uczestnikami misji pokojowych jest personel wojskowy, policyjny i cywilny.

Działają po zakończeniu konfliktu niosąc pomoc uczestnikom konfliktu we wdrożeniu w życie uzgodnień zawartych w rozejmie.

Za utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa odpowiedzialna jest Rada Bezpieczeństwa. I to od niej społeczność międzynarodowa oczekuje podejmowania decyzji w celu ustanawiania misji pokojowych. Misje mogą być realizowane przez samą ONZ, organizacje regionalne , np. NATO lub koalicje krajów.

główne czynniki misji

• Poprawna ocena sytuacji o niezbędności misji- pokój, zgoda stron co do zaprzestania walk i misji.

Zasadnicze problemy misji

• Właściwy personel - policjanci i personel cywilny z wiedzą z zakresu wymiaru sprawiedliwości, administracji cywilnej, gospodarki, logistyka szpitali polowych, znajomość kultury i lokalnych zwyczajów

Prawo, porządek, wybory, demokracja i Bezpieczeństwo personelu misji

• O rozpoczęciu misji decyduje RB.

• Rada tworzy i określa zasady funkcjonowania misji poprzez udzielenie jej mandatu

• Musi to nastąpić w głosowaniu przy akceptacji 15 członków RB w tym 5 stałych.

• Operacjami kieruje Sekretarz Generalny i zdaje RB relacje z ich przebiegu.

• ONZ zatrudnia bezpośrednio wojskowych wyższej rangi urzędników i obserwatorów wojskowych. Zwykle są oni oddelegowani ze swoich armii na czas oznaczony.

• Oddziały pokojowe, tzw. „błękitne hełmy" uczestniczą w misjach na warunkach określonych przez swoje rządy pozostając jednocześnie pod ich władzą. Oddziały wraz z dowódcami stanowią tzw. kontyngenty narodowe. Wysyłanie i decyzja o wycofaniu kontyngentów, kwestie płacowe, dyscyplinarne leżą w gestii państwa biorącego udział w misji

• Utrzymanie misji jest bardziej opłacalne niż prowadzenie wojny

• Przykładowo ONZ wydaje rocznie mniej na misje pokojowe niż Nowy Jork na utrzymanie policji i straży pożarnej.

• Żołnierze biorący udział w misjach są wynagradzani przez rządy swoich państw zgodnie z ranga i skala płac.

• ONZ zwraca koszty wyposażenia misji i pokrywa ok. 1000 USD na jedneqo ochotniczego żołnierza misji

Użycie siły podczas misji

• Środek ostateczny, w samoobronie

• Ewolucja pojmowania tego problemu.

• Rules of engagement „RoE"

INTERWENCJE HUMANITARNE

Humanitarna interwencja:

• jest groźbą lub użyciem siły przez państwo, grupę państw lub organizację międzynarodową przeciwko innemu państwu głównie w celu ochrony jego obywateli przed masowymi naruszeniami uznanych międzynarodowo praw człowieka – S.D. Murphy.

• Jest to przymusowa akcja państw z użyciem siły zbrojnej w innym państwie bez zgody jego rządu z autoryzacją lub bez autoryzacji RB ONZ, w celu zapobieżenia lub powstrzymania wielkich i masowych naruszeń praw człowieka lub międzynarodowego prawa humanitarnego – Duński Instytut Spraw Międzynarodowych.

• Interwencją humanitarną są środki przymusowe zastosowane przez państwo, grupę państw, organizację międzynarodową lub agencje humanitarne w celu zakończenia masowych naruszeń praw człowieka – F.K. Abiew.

WARUNKI DOPUSZCZENIA INTERWENCJI HUMANITARNEJ:

1. Słuszna przyczyna: powstrzymanie masowych naruszeń praw człowieka i brak zgody zainteresowanego państwa, czystki etniczne na wielką skalę, rzeczywiste lub spodziewane, polegające na zabijaniu, przymusowym wydalaniu. Aktach terroru lub gwałtu.

2. Rozwiązanie o charakterze ostatecznym.

3. Proporcjonalność użytych środków.

4. Prawdopodobieństwo pozytywnego skutku.

5. Uprawniony podmiot (autoryzowany przez RB ONZ) i humanitarne intencje.