OZ wykład 6, dn. 07.04.2011

Substancje szkodliwe w warzywach:

• Naturalne:

  • azotany, azotyny 70% warzyw

  • kwas szczawiowy

  • alkaloidy

    • Dla wyprodukowania warzyw o małej zawartości azotanów i azotynów należy:

      • stosować odmiany gromadzące mało azotanów

      • nie nawozić azotem zbyt późno

      • nie nawozić dawkami azotu nie zwiększającymi plonu

      • uprawiać warzywa w warunkach dużej intensywności światła i długiego dnia

      • uprawiać warzywa na glebach lżejszych, a unikać gleb ciężkich i torfowych

      • utrzymywać odczyn obojętny i dużą zawartość próchnicy

      • stosować nawozy azotowe o sprawdzonym działaniu

      • stworzyć roślinom optymalne warunki wzrostu poprzez nawadnianie i zrównoważone nawożenie mineralne

      • dostarczyć roślinom mikroelementy, zwłaszcza molibden, a także mangan, miedź i bor

      • warzywa korzeniowe zbierać w słoneczne dni po południu, po uprzednim podcięciu systemu korzeniowego w godzinach rannych

      • maksymalnie skrócić okres między zbiorem a konsumpcją

      • składować warzywa w niskiej temperaturze

• Obce:

  • metale ciężkie 30-40% z warzyw, głównie na powierzchni

  • pozostałości środków ochrony roślin

  • mikotoksyny – roślin porażone przez choroby

  • skażenie mikrobiologiczne

  • skażenie promieniotwórcze

    • Ograniczanie zawartości metali ciężkich w warzywach:

      • uprawa na terenie nieskażonym przez przemysł

      • odległość upraw > 80-100m (warzywa liściowe 120-150) od dróg o dużym nasileniu ruchu

      • stosowanie nawozów fosforowych o mniejszej zawartości metali ciężkich

      • nie nawożenie wysokimi dawkami fosforu (na zapas)

      • nie stosowanie kompostów ze śmieci miejskich oraz z osadów kanalizacyjnych i ściekowych

      • nie używanie do nawadniania wód o znacznym stopniu zanieczyszczenia

      • regularne wapniowanie

      • wzbogacanie gleby w materie organiczną

      • dostarczanie warzyw mytych i zalecanie konsumentom dokładnego mycia przed konsumpcją

Ograniczenie ujemnych skutków chemicznej ochrony roślin:

A – 1. Hodowla i uprawa odmian odpornych lub tolerancyjnych

2. Stworzenie roślinom optymalnych warunków wzrostu

3. używanie zdrowego materiału

B - 1. Środki o niskiej toksyczności

2. Szybko rozkładające się

3. O wysokiej selektywności

4. bezpieczne formy w stosowaniu

5. stosowanie tylko, gdy konieczne

6. jak najmniejsze ilości i jak najwcześniej

7. w terminie opartym o sygnalizację

8. unikanie częstego stosowania tych samych lub podobnych

9. technikami zmniejszającymi ilość preparatu

C. stosować wszystkie metody, zwłaszcza prowadzące do ograniczenia nasilenia patogenów poniżej progu szkodliwości

INTEGROWANA PRODUKCJA WARZYW

Integrowana metoda produkcji (IP):

• Uwzględnia trzy elementy:

  • opłacalność

  • zdrowie ludzi

  • ochronę środowiska

• Podlega instytucjonalnej kontroli ( Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa)

• Certyfikaty

Ustawa o ochronie roślin z dnia 18 grudnia 2003

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 lipca 2004

Metodyki integrowanej produkcji - zatwierdzone przez Głównego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa

Zasady integrowanej produkcji:

• kompleks działań mających na celu wyprodukowanie warzyw najwyższej jakości równocześnie z jak najmniejszymi negatywnymi skutkami dla środowiska

• prawidłowa organizacja produkcji dla zapewnienia jej opłacalności

• nie tylko utrzymanie dobrego stanu środowiska ale jeszcze jego polepszenie

• nie odrzuca chemicznej ochrony roślin i stosowanie nawozów mineralnych

• stosowanie tak mało pestycydów jak to możliwe, ale tak dużo jak to konieczne

• ograniczając liczbę zabiegów ochrony roślin do niezbędnych równocześnie zmniejsza się koszty produkcji

• od tradycyjnej produkcji odróżnia ją to, że podlega instytucjonalnej kontroli

• metoda integrowana nie ogranicza się tylko do integrowanej ochrony roślin, obejmującej różne metody zwalczania chorób, szkodników i chwastów

Elementy integrowanej produkcji:

• Wybór stanowiska

  • Nie niszczyć elementu krajobrazu, krzewów, nieuciążliwych chwastów na terenach nie uprawianych

  • Nie narażone na skażenie przemysłowe

  • Nie przy ciągach komunikacyjnych

  • Nie w zastoiskach mrozowych

  • Unikać ognisk zakażenia przez choroby – zagłębienia bez przewiewu, zaciszne, zacienione, zbyt wilgotne

  • Ogniska szkodników: topole, berberys, wszystkie laski, zarośla, brak wiatru

  • Z dobrym nasłonecznieniem

  • Rejonizacja – klimat, gleba, mikroklimat

• Odmiany

  • Odporne na choroby albo o wysokiej tolerancji (częściowa odporność utrzymuje się dłużej, a całkowita jest łatwiej przełamywana, bo rasy osiągają odporność na środki, na niektóre choroby, brak środków np. plamistość liści pora)

  • Odporne także z tradycyjnej hodowli

  • Bardzo ważna odporność na choroby wirusowe i bakteryjne ( trudna walka chemiczna, np. bakterioza obwódkowa fasoli)

  • Odporność na nicienie i inne szkodniki (środki najwyższych klas toksyczności, na szkodniki mało odmian odpornych)

  • Odporność warzyw o mniejszym znaczeniu gospodarczym (uprawy małoobszarowe brak zaleceń ochrony i środków dopuszczonych do stosowania)

• Jakość nasion

  • Od jakości zależy efektywność zabiegów agrotechnicznych (np. szybkie i wyrównane wschody ułatwiają zwalczanie chwastów czy skracają czas produkcji rozsady)

  • Zdolność kiełkowania w stresowych warunkach )wigor nasion – elektroprzewodnictwo, test siewek - %dobrych siewek w warunkach polowych)

  • Przydatność do siewu precyzyjnego

    • Ot oczkowanie, małe nasiona o nieregularnym kształcie, konieczna wysoka jakość nasion

    • Kalibrowanie

    • Polerowanie

  • Zdrowotność – bakteryjne, wirusowe, grzybowe

  • Czystość – by nie zapychać siewników

  • Osmotyczne pobudzanie nasion (wcześniejsze i lepsze wschody, glikol polietylenowy ,KNO3)

  • Siać w bardzo starannie uprawioną osiadłą i wilgotną glebę (ogranicza przerywkę, wyrównanie roślin)

• Płodozmian

  • Unikać monokultury zmęczenie gleby (wyłączenie z uprawy, dodatek świeżego podłoża)

  • Olbrzymia rola (szkodniki zwłaszcza nicienie, choroby odglebowe)

  • Koniecznie zboża

  • Ograniczenie zachwaszczenia

  • Gleba zawsze pokryta roślinami (erozja, wyługowywanie nawozów mineralnych – skażenie wód)

  • Nawozy zielone, wsiewki (materia organiczna, azot z powietrza, ochrona przed erozją, przesuszenie gleby)

• Przygotowanie gleby

  • Grubość warstwy ornej (pojemność wodna i sorpcyjna)

  • Głębokie spulchnienie

  • Próchnica + Ca (właściwości fizyczne)

  • Usunięcie chwastów trwałych

  • Przewietrzenie + temperatura + N przyspieszają rozkład resztek pożniwnych, związki fenolowe

  • Stosowanie EM (efektywne mikroorganizmy)

• Nawożenie

  • Wymagania pokarmowe

  • Niedobór składników

  • Nawożenie wg analiz, aby nie przenawozić, skażenie wody

  • Metale ciężkie w organicznych często wysokie nawet w oborniku

  • Wermikomposty duża aktywność mikrobiologiczna

  • N min w glebie musi być kontrolowany, nawożenie azotem wg N min do gł. 60-90 cm

  • Obornik w jak najkrótszym czasie przeorać

  • Bydlęcego nie więcej niż 40t/ha=170kg/ha azotu, 45m3 gnojowicy, 3-5 ton pomiotu kurzego

  • Od 1 marca do 30listopada można organiczne

  • Słoma + podorywka i 10kg N/tonę słomy

  • Osady ściekowe

  • Nawożenie dolistne

• Termin uprawy

  • Ograniczone ryzyko

  • Aby unikać chorób i szkodników

  • Zaraza ziemniaka – później silniej atakuje

  • Poły śnica marchwianka później sianej marchwi nie atakuje

  • Kalafior jesienią bez śmietki

• Siew sadzenie, rozstawa, zagęszczenie

  • Rozstawa, aby możliwe było mechaniczne zwalczanie chwastów, albo osiągnięcie mniejszego zachwaszczenia

  • Kierunek rzędów albo przewiew

  • Podpory przewiew, ograniczenie chorób

  • Małe zagęszczenie – silniejsze zachwaszczenie

  • Duże zagęszczenie – wyleganie i nasilenie chorób grzybowych