ANTROPOLOGIA KULTURY Wykład z dnia 24.02.2013
Poznawanie antropologii, źródła antropologii kulturowej
Antropologia jako nauka 1.Każda dyscyplina nauki wyróżnia się trzema cechami: pytaniami, perspektywą i metodą
2. Nazwa wywodzi się z greckich korzeni anthropos (mężczyzna /człowiek ) i logos nauka.
3. Antropologia jest badaniem różnorodności ludzkich ciał i zachowań w przeszłości i teraźniejszości .
„Czwór polowy” charakter antropologii
Antropologia fizyczna ( biologiczna)
Archeologia
Antropolingwistyka
Antropologia kultury
Nowe subdyscypliny antropologii kulturowej:
antropologia miasta
antropologia medycyny
antropologia kryminalna
antropologia wizualna
etnomuzykologia
entobotanika
antropologia rozwoju
antropologia feministyczna
Perspektywa antropologiczna – co to jest ?
Specyficzny „kąt” czy punkt widzenia typowy dla antropologii, obejmujący badania między kulturowe (porównawcze), holizm i relatywizm kulturowy
Badanie międzykulturowe
Badania ukierunkowane na dokonywanie porównań i analizowanie problemów kulturowych na podstawie badań prowadzonych w różnych społeczeństwach co pozwala na :
Odkrywanie cech wspólnych czyli uniwersaliów
Odkrywanie całego spektrum różnic między kulturami
Holizm
Polega na analizowaniu każdego elementu danej kultury w powiązaniu z jej wszystkimi innymi częściami składowanymi oraz w zestawieniu z tą kulturą jaką pewną całością.
Perspektywa holistyczna przyczyniła się do ukierunkowania antropologii kulturowej na podejście znane jako „studium przypadku”
Relatywizm kulturowy
Reakcja w sytuacji zetknięcia się z różnicami kulturowymi, polegająca na próbie zrozumienia i ocenienia zachowań typowych dla tej innej kultury w kategoriach właściwości jej standardów dobra, normalności, moralności , legalności itp., zamiast zgodnie ze standardami typowymi dla naszej kultury.
Z pojęciem relatywizmu wiążą się dla antropologa dwa inne pojęcia :
1.szok kulturowy- zaskoczenie, zmieszanie i cierpienie odczuwane w sytuacji zetknięcia się ze sposobem życia, który jest nam obcy
2.etnocentyzm – przekonanie lub postawa, zgodnie z którą nasza własna kultura jest najlepsza bądź wręcz jedyna.
Możliwości i potrzeby uprawnienia antropologii
Pierwsze reakcje na obcego:
Obojętność wobec innego
Lęk i wrogość wobec innego
Ocena i potępienie innego
Chęć lub próba wyeliminowania innego przez podbój lub konwersję
Odrzucenie innego jako kogoś gorszego lub nie w pełni człowieka
Co umożliwia spotkanie z innym
Wyprawy odkrywców i początki kolonizacji
Renesans
Protestancka reformacja
Rewolucja naukowa
XVII wieczne koncepcje J.J. Rousseau i T. Hobbesa
„zwyrodniały dzikus” vs. :szlachetny dzikus” koncepcja kojarzona z J.J Rousseau zgodnie z którą ludzie nie zachodni czyli „prymitywni” Są właściwie szczęśliwsi i pełniejsi cnót niż ludzie zachodu, bo życie w tanie natury jest lepsze.
XIX wieczne teorie :
Dyfuzjonalizm : wczesne stanowisko w etnologii lub antropologii i zgodnie z którym kultura lub konkretne praktyki kulturowe, przedmioty bądź instytucje pojawiły się tylko raz lub najwyżej parę razy i rozeszły się z oryginalnego centrum
XX wiek i powstanie nowoczesnej antropologii
Franz Boas
Bronisław Malinowski
Ewolucjonizm kulturowy – teoria zgodnie z która kultura powstała w pewnym momencie w przeszłości i podlega ewolucji od swoich :prymitywnych” początków aż do osiągnięcia swej „wyższej” czyli nowoczesnej formy
Kryzys w połowie XX w i stan po kryzysie
Neoewolucjonizm
Struktura
Etnonauka
Antropologia symboliczna/ interpretatywna
Antropologia marksistowska/ krytyczna
Materializm kulturowy
Antropologia feministyczna
Kluczowe pojęcia antropologii
Zaliczamy do nich : społeczeństwo, obyczaj, struktura, funkcja i najważniejsze KULTURA
Nie ma żadnej autorytatywnej i powszechnej akceptowanej definicji kultury
Najpowszechniej cytowaną i wpływowa jest definicja Edwarda Taylora w 1871r książce pt „ Primitive Culture”
Definicja kultury Taylora :
Kultura, względnie cywilizacja, ujęta w najszerszym sensie etnograficznym, jest złożoną całością zawierającą wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawo, obyczaje, wszystkie inne zdolności i przyzwyczajenia nabyte przez człowieka jako członka społeczeństwa
Klasyczne atrybuty kultury w różnych definicjach:
1.Uczę się 2. Uwspólnianie 3. Symboliczny charakter 4. Integralność 5. Adaptacyjność
Kultury uczymy się
Enkulturacja – proces za pośrednictwem którego jednostka uczy się kultury lub ją nabywa, zwykle będąc dzieckiem, znamy ją również pod nazwą socjalizacji.
Ponowne wynalezienie kultury zgodnie ze wskazówkami
- proces w trakcie którego jednostki zazwyczaj jako dzieci „nabywają” idei pojęcia i umiejętności obserwując zachowanie innych wypreparowując znaczenia i reguły oraz testując je w sytuacjach społecznych. W pełni kompetentni członkowie służą jako „przewodnicy” podczas tej nauki dostarczając modelowych zachowań i poprawiając niewłaściwe zachowania
Kultura jest zasobem wspólnym
Społeczeństwo – grupa ludzi żyjących we względnej bliskości , wykazując tendencje do zawierania związków małżeńskich między sobą częściej niż z ludźmi spoza tej grupy, posiadających pewien wspólny zbiór przekonań i zachowań.
Kulturowy nie znaczy wspólny danemu społeczeństwu w 100 %
Wzory dystrybucji kultury według Ralpha Lintona
Uniwersalia alternatywy specjalność warianty
Subkultura – grupa lub podzbiór w obrębie społeczeństwa wyróżniając się pewnymi unikalnymi aspektami zachowania, stylem ubioru, formami językowymi, przekonaniami czy wartościami
Kontrkultura- grupa lub podzbiór w obrębie społeczeństwa który mniej czy bardziej intencjonalnie przyjmuje zachowania i przekonania lub praktyki niepasujące do głównego nurtu społeczeństwa bądź w stosunku do niego opozycyjne.
Kultura ma symboliczny charakter
Symbol – przedmiot, gest, dźwięk lub obraz, który „zastępuje” jakąś ideę czy pojęcie, albo przedmiot. Coś co ma „znaczenie” zwłaszcza w przypadku gdy to znaczenie jest arbitralnie i konwencjonalnie, a zatem zależne od kultury
Kultura stanowi wielki system znaczeń według Clifforda Geertza jest „siecią znaczeń”
Kultura ma integralny charakter
Kultury nie SA chaotycznymi konglomeratami luźno powiązanych części
Antropologia kulturowa analizuje system kultury pod kątem czterech obszarów funkcjonalności : ekonomiki, systemów pokrewieństwa, polityki i religi
Kultura ma adaptacyjny charakter
Większość żywych organizmów jest w wysokim stopniu wyspecjalizowana do życia w konkretnym środowisku przyrodniczym
Ludzie są najmniej wyspecjalizowani, najbardziej „ogólni” spośród istot żywych
Podczas gry większość żywych stworzeń przystosowuje się do zamieszkałego środowiska cieleśnie, ludzie przystosowują się behawioralnie
Biokulturowe podstawy ludzkich zachowań
Biokulturowość – wzajemne Interakcje między czynnikami fizycznymi/biologicznymi i behawioralnymi/ kulturowymi polegające na tym, że cechy fizyczne umożliwiają pewne zachowania, a te zachowania na zasadzie sprzężenia zwrotnego wpływają na cechy fizyczne.
Cechy fizyczne kategorii naczelne (prymaty)
Pięciopalczaste dłonie, paznokcie zamiast szponów, koniuszki palców wrażliwe na dotyk, niezwykle elastyczne kończyny zakończone dłońmi i stopami
Uzębienie wielofunkcyjne i wyspecjalizowane służce zarówno do :cięcia” jak i „ścierania”
Duże mózgi w stosunku do wagi ciała ze szczególnie dobrze rozwiniętym obszarem czołowym i ciemieniowym
Tendencja do pionizacji z głową raczej na „czubku” ni z przed kręgosłupem. To umożliwia wyprostowaną postawę i skłonność do dwunożności
Stosunkowo długa żywotność z długim okresem niedojrzałości i „dzieciństwa”
Dominacja jako szczególne zachowanie naczelnych
Dominacja stosunek społeczny w ramach którego pewne jednostki mają większy prestiż lub władzę w grupie, co pozwala im cieszyć się dostępem do większości ilości zasobów o lepszej jakości, jak również „poważaniem” ze strony osobników niższej rangi
Zachowania naczelnych niezbędnych ludźmi i przypominające ludzkie zachowania
agresja i terytorialność
komunikowanie się i interakcje społeczne
jedzenie mięs i polowanie
używanie narzędzi i ich wytwarzanie
Ewolucja współczesnego człowieka
Homo habilis (2,5 mln temu)
Homo erectus (1,8 mln temu)
Archaiczny Homo sapiens ( 600 tyś. lat temu )
Współczesny Homo sapiens (ok. 200 tyś. lat temu)
Badanie kultury
Badania terenowe – udać się do społeczności, którą chcemy zbadać i zamieszkać w jej obrębie przez dłuższy czas w celu zebrania danych z „pierwszej ręki”
Obserwacja uczestnicząca – nie tylko zamieszkać, ale uczestniczyć w badanej kulturze ile to tylko możliwe
Wywiad swobodny i kwestionariuszowy
Genealogia – informacje dotyczące systemów pokrewieństwa bądź więzów krwi i małżeństwa w danym społeczeństwie
ETYKA W BADANIACH ANTROPOLOGA
Wykład z 13.04.2013
JĘZYK A STOSUNKI SPOŁECZNE
Cechy konstrukcyjne języka jako sposobu porozumiewania się ludzi
ulotność – komunikacja trwa bardzo krótko ( z wyjątkiem formy pisanej )
zdolność do wzajemnej wymiany – jednostki mogą być zarówno nadawcami jaki adresatami komunikatu
sprzężenie zwrotne – użytkownicy języka potrafią nawzajem monitorować swoje komunikaty i poprawić zawarte w nim błędy.
semantyczność – elementy języka mają „znaczenie” lub odniesienie do rzeczywistości
arbitralność – związek między sygnałem językowym a jego „znaczeniem” nie jest :naturalny” czy dany „z góry”
dyskretność – język składa się z małych oddzielnych „ cząstek” nadających się do wielokrotnego użytku.
przemieszczenie – język może odnosić się do rzeczy „nieobecnych” w danym czasie czy przestrzeni.
produktywność – użytkownicy języka potrafią wytwarzać i rozumieć nowe komunikaty, używanych wcześniej poznanych elementów.
Samozwrotność – użytkownicy języka potrafią posługiwać się jezykiem na temat języka.
dwuznaczność (nadużywalność) – język może być użyty w celu wyrażania fałszu, wprowadzania w błąd, bezsensownie.
wyuczalność – użytkownicy jednego języka potrafią się nauczyć innego języka
transmisja kulturowa – reguły i konwencje językowe stanowią cechę własną danej grupy społecznej i są nabywane ( bądź uczone ) poprzez Interakcje z grupą.
Skład języka:
każdy konkretny język składa się ze skończonego zbioru elementów i skończonego zbioru łączenia tych elementów w większe i bardziej złożone jednostki.
Użytkownik języka musi nauczyć się tych elementów i reguł oraz opanować je osiągając tzw. kompetencje językową
Wymiary języka ( każdym zajmuje się odrębny obszar językoznawstwa)
Fonologia – badanie dźwięków używanych w danym języku ( fonem najmniejszy element dźwiękowy języka )
Morfologia czy semantyka – analiza znaczeniowa języka ( morfem najmniejszy element dźwiękowy języka będący nośnikiem znaczenia – morfem swobodny i zależny)
Syntaksa czy gramatyka – reguły określające jak w danym języku porządkuje się słowa, aby zbudować zrozumiałe wypowiedzi
Pragmatyka czy socjolingwistyka – zasady i praktyki odnoszące się do używania języka w określonych sytuacjach w celu przekazania pewnych ważnych ze społecznego punktu widzenia informacji, taki jak względny status czy wiedza mówiących.
Preformatywność języka:
Preformatywy – wypowiedzi językowe , które nie tylko opisują lecz realnie przekształcają świat społeczny np.
„Sprawa została oddalona”
„Nadaje ci tytuł szlachecki”
„ogłaszam was mężem i żoną”
Literatura ustna i „wyspecjalizowane” style językowe
Folklor to „tradycyjna” zazwyczaj ustna literatura danego społeczeństwa, składająca się z rozmaitych rodzajów literackich tj, mit, legenda, opowiastka, piosenka. Przysłowie i wiele innych.
Niektóre ze stylów literatury ustnej uwypuklają rozmaitość społeczne znaczenie wyspecjalizowanych zachowań językowych:
Przysłowia właściwe ich użycie i rozumienie wymaga rozumienia świata znaczeń konkretnego społeczeństwa np. „ Jeśli pies obrywa owoce palmy z kiści, nie obawia się jeżozwierza”
Zagadki w niektórych społeczeństwach dla dzieci i dla zabawy , a w innych elementem walki czy poniżenia np. „mała dziura pełna resztek trawy”
Języki rytualne – w społeczeństwie może istnieć jeden czy kilka wyspecjalizowanych rodzajów językowych używanych do specjalnych celów np. mowa polityczna , pieśń lecznicza, język rytuału dziewcząt wchodzących w dojrzałość lub np. łacina w średniowieczu – używanie jej sygnalizowało powagę
Parajęzyk, wokalizację i kinezyka
Parajęzyk – cechy, które mówiący może dodać do języka, aby zmodyfikować faktyczne czy społeczne znaczenie mowy tz. ton głosu, głośność, intonacja, tępo ale nie językowe dźwięki w rodzaju pochrząkiwania, rżenia.
Wokalizacje nie językowe dźwięki, które mogą towarzyszyć mowie i wpływać na jej znaczenie np. eee, cyt cyt
Kinezyka zwana inaczej mową ciała – analiza ruchów ciała służących do komunikowania informacji ważnych ze społecznego punktu widzenia.
Zmiany językowe, utrata języka, rywalizacja między jeżykami
Dyglosja – używanie dwóch odmian języka przez członków danego społeczeństwa w celu realizacji odmiennych funkcji.
Pidżyn- uproszczona wersja języka zwykle używanego przez nierodowitych użytkowników w ograniczonym zakresie np. w handlu. Zwykle jest to język niepełny niebędący : pierwszym” językiem.
Uczenie się języka
Hipoteza Sapira – Whorfa zwana hipotezą relatywizmu językowego – język nie jest tylko listą słów nazywających rzeczy, nie składa się tylko ze słów, stanowi również swoisty kod pojęć, idei, relacji ( podobieństwo, różnica, czas itp.,)
Wykład z dnia 27.04.2013
UCZENIE SIĘ BYCIA JEDNOSTKĄ CZYLI OSOBOWOŚC I PŁEĆ KULTUROWA W ANTROPOLOGII
ONTOLOGIA KULTUROWA – system pojęć typowy dla danego społeczeństwa, wskazujące jakie rodzaje rzeczy (włącznie z typami ludzi ) istnieje na świecie, jakie są ich cechy i społeczna wartość. Pewien specyficzny dla danego społeczeństwa sposób kategoryzowania i wartościowania świata fizycznego i społecznego.
Spór o „naturę ludzką”:
W jakim stopniu zachowanie ludzkie człowieka dane jest z natury?
A w jakim kształtowane przez kulturę ?
Dwa szczególnie ważne aspekty tego sporu są powiązane z zagadnieniami osobowości i płci kulturowej
Osobowość
W niektórych społeczeństwach, ale nie koniecznie wszystkich, zakłada się istnienie jakiegoś „własnego ja” (jaźni) , które jest odrębną cechą jednostki.
Ludzie być może nie są jednym gatunkiem zdolnym do świadomości :własnego ja” , tak samo jak nie jesteśmy jednym gatunkiem „zdolnym do” języka czy kultury
Co to znaczy być człowiekiem?
Psychiczna jedność ludzkości – pogląd zgodni z którym wszystkich ludzi ,bez względu na kulturę , cechują takie same podstawowe procesy myślowe.
Mentalność pierwotna idea kojarzona z Lucjanem Levi – Bruhlem, głosząca, że ludy niezachodnie i „prymitywne” wykazują wyraźnie odmienne „przedlogiczne” wzory myślenia.
Amerykańska „kultura i osobowość”
Prace M. Mead: Trzy studia. Dojrzewanie na Samoa. Dorastanie na nowej Gwiinei. Płeć i charakter w trzech społecznościach pierwotnych
R. Benedict Wzory kultury
Osobowość jako wytwór kultury
OSOBOWOŚĆ – sposoby myślenia, odczuwania i zachowania się charakterystyczne dla konkretnej jednostki
ENKULTURACJA – to proces wiążący jednostkę za społeczeństwem i oczekiwaniami w nim od jednostek oraz porządnymi wartościami psychologicznymi i behawioralnymi.
Praktyki wychowania dzieci
Metody stosowane przez członków danego społeczeństwa do sprawowania opieki nad dziećmi i przygotowanie dzieci do roli przyszłych członków społeczeństwa .
Na te praktyki można spojrzeć przez pryzmat trzech kategorii :
Jawna instytucja
Modelowanie
„Ćwiczenia”
Społeczeństwa zazwyczaj mają pewne rozpoznawalne cechy osobowościowe antropolodzy wyróżniają
Osobowość podstawowa są to cechy psychologiczne charakterystyczne dla większości bądź wszystkich członków danego społeczeństwa
Charakter narodowy zakładane wspólne cechy całego społeczeństwa czy kraju, pojęcie stosowane zwłaszcza w odniesieniu do nowoczesnych społeczeństw czy państw narodowych
Osobowość modalna statystycznie najczęściej występujące cechy osobowościowe w danym społeczeństwie
EMOCJE – czy są strukturalizowane przez kulturę ?
- społeczeństwa zachodnie uznają emocje za cechy irracjonalne, niekontrolowane, niebezpieczne, często kobiece.
- nie wszystkie społeczeństwa podzielają taka koncepcje emocji (badania Lutza , 1998 ) nad Beduinami i społecznością Ifaluk (Mikronezja)
Płeć kulturowa
Dymorfizm płciowy – występowanie dwóch fizycznie odmiennych form gatunku różniących się cechami płciowymi, a także pozapłciowymi takimi jak np. wielkość ciała
Płeć kulturowa – kategoria społeczna bazująca na fizycznych cechach płciowych oraz znaczeniach, zachowaniach i wartościach kojarzonych z tymi kategoriami. \
Ucisk kobiet w różnych kulturach
Zabijanie niemowląt płci żeńskiej
Purdah – praktyka „noszenie zasłony”
Honorowe zabójstwo
Krępowanie stóp
Sati – tradycja wdowa popełnia samobójstwo
Posag śmierci
„obrzezanie kobiet”
Wytwarzanie męskości
Istniejące w wielu społeczeństwach jawne przekonanie (lub domyślne przesłanie), że mężczyzna „trzeba dopiero stać się” podczas gdy kobieta „rodzi się kobietą” . Kobiecość jest faktem „naturalnym” a męskość to fakt społeczny.
Przejawy takiej koncepcji to rytuały inicjacyjne istniejące w wielu społeczeństwach
Tworzenie się „alternatywnych” płci kulturowych
Berdache – koncepcja płci kulturowej w niektórych społeczeństwach rdzennych Amerykanów obejmująca biologicznych mężczyzn, którzy przyjmowali pewne kobiece zachowania i cechy osobowości.
Eunuch – kategoria płci kulturowej, aseksualne jednostki ( zwykle mężczyźni), którzy zostali wykastrowani lub tylko żyli w celibacie bądź byli sterylni , albo wyzbyci pożądania seksualnego.
Hidźra – koncepcja płci kulturowej w Indiach obejmująca biologicznych mężczyzn, którzy nie uznają się ani za mężczyzn, ani za kobiety, często odgrywają społeczne role przy okazji wesel i narodzin
Travesti – alternatywna rola genderowa w Brazylii, w ramach której mężczyźni przyjmują pewne fizyczne cechy i zachowania seksualne kojarzono typowo z kobietami.
RASA I ETNICZNOŚĆ W ANTROPOLOGII
Podobnie jak płeć kulturowa rasa i etniczność to kulturowe interpretacje i zainteresowania „faktów” – odpowiednio różnic fizycznych i behawioralnych. W niektórych kulturach wyjaśniają sens i czynią użytek z różnic międzyludzkich.
Ewolucja pojęcia rasy
Przed XVI stuleciem w życiu i myśli zachodu nie było niczego takiego co może byłoby uznać za rasistowskie.
Znany nam system kategorii rasowych pojawił się w dziele Linneusza ( 1707 – 1778) – podzielił on gatunek ludzki na cztery podtypy na podstawie koloru: typ biały, czarny , czerwony i żółty
Klasyfikacja ras Linneusza
Homo europaeus – biały sangwinik , muskularny. Włosy falujące, długie, oczy niebieskie , łagodny, bystry, pomysłowy. Okrywający się ciasno odzieniem , rządzony pawami.
Homo afer – czarny, flegmatywny, rozluźniony, włosy czarne silne, kędzierzawe, skóra jedwabista, nos płaski, wargo obrzmiałe, kobiety bezwstydne, rządzony kaprysem.
Homo americanus- czerwony , choleryczny, wyprostowany, włosy czarne, proste, grube, nozdrza szeroki, twarz surowa, zarost rzadki, uparty, wesoły, wolny, regulowany obyczajami.
Homo asiaticus – ziemisty, melancholijny, sztywny, włosy czarne, oczy ciemne, srogi, wyniosły, chciwy, okrywający się luźną odzieżą, rządzony opiniami.
Najbardziej wymyślny system typologiczny Carla Gustawa Carusa (1789- 1869)
Ludzie dnia ( rasa kaukaska)
Ludzie wschodniego zmierzchu ( Mongołowie, Maleje, Hindusi, Turcy i Słowianie)
Ludzie zachodniego zmierzchu ( Indianie Amerykańscy)
Ludzie mocy ( Afrykańczycy i Austrialijczycy )
5 kluczowych komponentów pojęcia rasy:
Rasa to pewien „wyłącznie i biologicznie wyodrębniony byt”
Rasy są nierówne, a stosunki między rasami są z konieczności hierarchiczne ( są rasy „lepsze” i „gorsze”)
Zewnętrzne cechy ras są tylko „powierzchniowymi manifestacjami realiów wewnętrznych” (tj. cechy behawioralne, intelektualne, temperament, cechy moralne i inne)
Wszystkie te cechy charakterystyczne dla rasy są „naturalne” i przekazywane w genach oraz dziedziczone.
A zatem różnice i hierarchie między rasami są niezmienne i nigdy nie mogą być zmieszone ani przekroczone.
Antropometria jako cecha XIX wiecznej antropologii
Antropometria – pomiar ludzkich ciał zmierzający do ustalenia indywidualnych i grupowych („rasowych”) charakterystyce fizycznych
Kąt twarzy – kąt pod jakim dolna część twarzy i szczęka „odstają” w stosunku do płaskiej powierzchni czoła, używany przez „naukowych rasistów” do mierzenia różnic między rasami ( im ostrzejszy ten kąt , tym bardziej „prymitywna” twarz )
Indeks cefaliczny – miara objętości i kształtu czaszki/mózgu, bazujący na stosunku między szerokością głowy od ucha do ucha a jej głębokością od przodu do tyłu.
Krzyżowanie się ras – termin odnoszący się do niepożądanych efektów mieszania się odmiennych typów genetycznych populacji, zwłaszcza grup rasowych.
Eugenika- naukowa praktyka „udoskonalenia” populacji lub gatunków w drodze selektywnej hodowli lub inżynierii genetycznej w celu wyeliminowania „złych” cech i wzmocnienia „dobrych”
Współczesna antropologiczna krytyka rasy
Pierwszym poważającym myślenie rasowe był : Franz Boas w prcach z roku 1928
Najgłośniejszym krytykiem myślenia rasowego był Ashley Montagu w pracy z 1945
Oświadczenie American Anthropoligical Association w sprawie „rasy” z 1998r : Światopogląd rasowy został wynaleziony po to, aby przypisać pewnym grupom na stałe niski status, podczas gdy innym pozwalano dostępować prestiżu, władzy i bogactwa (…) Biorąc pod uwagę, to co wiemy na temat zdolności normalnych ludzi do odnoszenia sukcesów i funkcjonowania w każdej kulturze, dochodzimy do wniosku, że dzisiejsze nierówności między tzw. grupami „rasowymi” nie są konsekwencjami ich biologicznego wyposażenia, lecz produktami uwarunkowań historycznych i współczesnych: społecznych, ekonomicznych, edukacyjnych, politycznych.
Antropologia etniczności
6 cech grupy etnicznej
Swego rodzaju świadomość zakorzeniona w poczuciu wspólnoty pochodzenia
Wystarczająca koncentracja terytorialna umożliwiająca chłonkom danej grupy wzajemne interakcje przez większość czasu i zredukowanie do minimum interakcji z członkami innych grup etnicznych.
Podzielenie przez członków tej grupy etnicznej tych samych ideałów i wartości
Silny moralistyczny entuzjazm w stosunku do tych ideałów i wartości , połączonych z odczuciem prześladowania przez tych, którzy ich nie wyznają, przez co nie są członkami tej grupy etnicznej.
Nieufność względem ludzi z zewnętrznego otoczenia grupy połączona z wielkim niedostatkiem wiedzy na ich temat
Wreszcie silna skłonność członków grupy etnicznej do postrzegania siebie i swego kręgu jako całej rzeczywistości, albo przynajmniej rzeczywistości, która się liczy
Entogeneza – proces wyłaniania się grupy etnicznych i/lub przebierania przez nie określonych charakterystyk kulturowych
Typy orientacji etnicznej
wg. Eriksena
mniejszości etniczne zamieszkujące miasta (zwykle w konsekwencji migracji)
ludy rdzenne (zwykle w konsekwencji kolonializmu i podboju)
protonarody czyli grupy, które „twierdzą , że mają prawo do własnego państwa narodowego”
grup etniczne w społeczeństwach wielonarodowych
mniejszości postniewolnicze
Typologia stosunków między grupami etnicznymi
asymilacja – proces społeczny za którego pośrednictwem jednostki grupy zostają wchłonięte przez inna zwykle dominującą grupę kulturową
Wyróżniamy:
asymilację kulturową
asymilacje rasową
asymilację społeczną
pluralizm - współistnienie wielu grup społecznych/ kulturowych w tym samym społeczeństwie bądź państwie
prawna ochrona mniejszości
przemieszczenie ludności
utrzymywanie stanu podległości ( niewolnictwo, getto)
eksterminacja (ludobójstwo)