PSYCHOLOGIA OSOBOWOŚCI
*J.Politzer - lata 40 XXw. - dotąd człowiek traktowany "bardziej jako scena niż aktor"; o samym człowieku mówiło się stosunkowo niewiele, np. psychologowie klasyczni mówili o strumieniu zjawisk przepływającym przez człowieka
*2 sposoby ujmowania problematyki osobowości:
a) jako układu cech
b) jako systemu regulacji
Cecha (dyspozycja) - nieznane warunki wewnętrzne od których zależy zachodzenie odpowiednich zjawisk psychicznych. Pojecie miało służyć wyjasnieniu możliwości zachodzenia u człowieka zjawisk psychicznych, dlatego słyszy, czuje, widzi itd oraz wyjaśnieniu różnic między organizmami (dlaczego jedni reagują na określony rodzaj bodźców inaczej niż inni itd). Różnice są względne stałe, choć sytuacje się zmieniają (stałość intersytuacyjna).
Dziś w tej sprawie utrzymują sie 2 stanowiska:
- zróżnicowana struktura wrodzona organizmu,
- zróżnicowane losy zyciowe różnych ludzi (doświadczenia inne u każdego).
(nie wykluczają sie one wzajemnie)
Klasyfikacja dyspozycji:
-temperament: zespół wewnętrznych warunków orgnicznych, od których zależą dynamiczne cechy uczuć i ruchów (intensywnośc, długość..) Na ich podstawie wyróżniono: sangwinik, choleryk, flegmatyk, melancholik.
-charakter - zespół warunków wewnętrznych, kształujących się pod wpływem wychowania, od którego zależą cechy przejawiające się w stosunkach z innymi ludźmi (uczuciowość, towarzyskośc, lojalność, chytrość).
* W. Stern podzielił dyspozycje na kierunkowe(motywacje - wartości, wzory, popędy, oczekiwania) i instrumentalne(wiadomości, umiejętności, nawyki).
Instrowersja - skłonnośc do zamykania się w sobie, samotności, koncetracja na włąsnych przeżyciach, skłonnośc do pesymizmu, teoretyzowania, nieufności.
Ekstrawersja - otwartość na świat zewn., ciekawośc świata, realizm, energia, pewność siebie, aktywność, łatwość decyzji, bezpośredniość w stos. z ludźmi.
PSYCHOMETRIA - metoda tesów psycho./ powst XIX/XX w. (Charles Spearman)
*analiza czynnikowa - technika statystyczna Spearmana do pomiaru zdolności, dyspozycji.
* teoria dwóch czynników (inteligencji) - w wykonywa. zad. biorą udział 2 czynniki: ogólny - g (general) i specjalny s (special). Czy g - intelignecja ogólna, s - umiejętności specjalne.
Wszyscy ludzie mają te same właścicowści, ale posiadają je w różnym stopniu, więc każdego człowieka można scharakteryzować w miejsce w układzie wielowymiarowym współrzędnych psychologicznych.
Są to jednak tylko konstrukty teoretyczne - świadomie powoływane do żytcia twory wyobraźni naukowej.
KONSTYTUCJONALIZM - (Ernst Kretschmer) - chciał wykazać, że niektóe cechy psych. są związane z ogólną budową ciała. Oparł to na tezie, że schizofrenicy mają zwykle budowę asteniczną (leptosomatyczną) - wysocy, drobnokościści, słabo umięśnieni, a chorzy maniakalno-depresyjni mają budo pykniczną (niscy, o obfitej tkance tłuszczowej).
Ludzie o budowie astenicznej sa oschli, zamknięcie w sobie, sztywni intelektualnie, a o budowie pyknicznej są emocjonalni, kontaktowi, towarzyscy i realistyczni.
* 3 różnice zachodzące u różnych osobników (badania Pawłowa):
- siłe procesów hamowania i pobudzenia,
-poziom równowagi między hamowaniem, a pobudzeniem,
- ruchliwość
* Pawłow wyróżnił 4 typy systemu nerwowego (dziś podstawa typologii temperamentów):
- silny, zrównoważony, ruchliwy,
- silny, niezrównoważony, ruchliwy,
- silny, zrównoważony, bezwładmy,
- słaby
* 3 grupy regulacyjnych teorii osobowości (przystosowania):
- teorie -przystosowania (uczenia się) - gł rola - nagrody i kary,
- teorie dynamiczne (popędowo-motywacyjne),
- teorie poznawcze (przetwarzani info)
Okres adaptacyjny - przystosowanie sie do danego srodowiska. Człowiek przystosowany do srod. do człowiek normalny. Przejawy nieprzystosowanie - osobowośc anormalna (wewn. niedojrzała, patologiczna)
*Teorie dynamiczne/ regulacji (upatruję istotę osobowości w siłąch napędowych , aktywizujących człowieka, ukierunkowujących jego zachowanie).Siły te określa się jako instynkt, popęd, motywacja. Przejaw ich działania: emocje.
MOTYWACJA, A MOTYWACYJNA TEORIA OSOBOWOŚCI
piramida Maslowa,
3 podstawowe motywy: samozachowania (przetrwania), przyjemności (satysfakcji), spokoju (minimalizacji napięcia, wysiłku).
najważniejszy popęd samozachowawczy,
zas. przyjemności dziś wypierana przez zas użyteczności (zyski materialne),
różne motywy mogą wchodzić ze sobą w konflikt (między pokusami, a sumieniem - Id i Superego),
* poznawcze teorie osobowości
dziś psycholgoie interesuja się tym, jaki człowiek może być, nie ja jest i czy może być taki jaki być powinien.
konieczne są opis i wyjaśnienie istenijącego stanu rzeczy, by móc przewidywać.