Model relacji religia polityka.
3 modele:
1.Oddzielenie władzy politycznej i religijnej
Załozenie że sfery polityki i religii działają niezaleznie od siebie i służą innym wartościom i celom. Wyrazem jest przekonanie że charakterystyczne dla religii jest odwoływanie się do nauk moralnych wypływajacych z doktryny religijnej a wzmacnianych za sprawą spektrum kultowego.w odniesieniu do religii uznajemy że działania polityczne mają cechować sie pragmatyzmem i skutecznością.działania człowieka w sferze religijnej sprowadzają sie do sfery egzystencjalnej człowieka, jego rozwojowi wewnętrznemu.
W odniesieniu politycznymdziałania obejmują aktywnosć w sferze życia społecznego politycznego czy też ekonomicznego. Tu mieści sie koncepcja Tishnera- po komunizmie boimy sie totalizmu innego rodzaju, politykę zaś mozna rozpatrywać sensu stricto i sensu largo.
sensu stricto - sprawowanie władzy lub dążenie do niej przy pomocy aparatu państwowego
sensu largo - troska o dobro wspólne.
W tym sensie ksiadz ma prawowchodzenia w politykę w sensie szerokim, a nie wąskim.
2. Instrumentalne traktowanie polityki. ( prymat władzy politycznej)
Legitymizacja funkcji religii, która wobec polityki odgrywa rolę podrzedną. Celem jest ustanowienie jak najlepszego poczatku społecznego w wymiarze doczenym, i wykorzystanie wszystkich dostępnych narzędzi ( w tym religii)
3.równoprawne traktowanie polityki i religii, z tym ze pierwsze skrzypce gra religia, jako źródło wartości, zasad, praw 9 prymat władzy religijnej)
Maria Zmierczak; Władca albo sam jest Bogiem, albo syne lub krewnym Boga.
Bądź też działa w pośrednictwie między Nim a Ludem. Nigdy nie jest śmiertelnikiem zwykłym.
z trakiego porzadku wynikają cechy i funkcje. Władca dba o dobro i pomyślnosć ludu, dba o jego dostatek. Jest postrzegany jako najwyzszy kapłan, bunt przeciwko władcy traktowany jako bunt przeciwko Bogom.
w warstwie formalnej wyróżnia się powiązanie lub separację
Model powiazania:
cezaropapizm
supremacja
teokracja
zwierzchnictwo państwa nad zwiazkami wyznaniowymi
Cezaropapizm - władca sprawuje władzę koscielną i świecką, rości sobie prawo do supremacji ad władząkościelną, nadzoru na działalnoscią Kościoła, ingerencji w jego sprawy wewnętrzne. aparat państwowy decyduje w sprawie form organizacyjnych jak i w kwestiach dokrtryny i kultu. np Bizancjum.
Supremacja - cezaropapizm w złagodzonej formule. Uwidocznienie w gallikanizmie, febronianizmie,i józefinizmie.
Gallikanizm- uwiezienie papieża w niewoli awinionskiej,Istota: próby uniezależnienie Francji i Koscioła w tym Kraju od stolicy apostolskiej., wyzszości biskupów od władzy papieskiej.
febronianizm- gallikanizm na gruncie niemieckim.Papież jako pierwszy wsród równych sobie biskupów. nazwa od bp Trewiru Justinusa Ferboniusa.
Józefinizm- zmiany w stosunkach panstwo kosciół w austrii za panowania Józefa II ( patrz wyzej)
System teokratyczny: skupienie władzy świeckiej i duchowej w rękach Kościoła.Monarcha sprawuje rządy tylko dzięki delegacji papieskiej. ( określany mianem papocentryzmu)Wywodzi się od Grzegorza VII który sformułował Dictatus Papae zdasę wyższości papieskiej nad świecka. Podobnie Innocenty III twierdzacy ze jest zastepca Chrystusa - pasterzeem owiec na ziemi - ma prawo do decydowania o sprawach doczesnych.
1302- Bonifacy VIII wydaje bullę Unam Sanctum w której papież jest postawiony ponad wselką władzą świecką.podporzadkowanie papieżowi traktowane jako warunek zbawienia.
cechy systemu wg józefa Krukowskiego.
1.idea jednej wspólnoty chrzescijańskiej.
2.redukcja dualizmu chrzescijańskiego ( władza duchowa papieża i doczesna cesarza)
3.władza świecka nie ma uprawnień do decydowania o sprawach kościoła
4.wykorzystanie środków przymusu fizycznego 9 domena władzy swieckiej) do celów koscielnych i pomocy Kościoła
5.wyzszosć prawa stanowionego przez władzę koscielną nad władzą swiecką.
Zwierzchnictwo państwa nad zwiazkami wyznaniowymi.
Związki wyznaniowe traktowane jako szczególny rodzaj zrzeszeń obywateli., związki posiadają swobode w granicach obowiazującego prawa swieckiego.
Nie obowiązuje równouprawnienie wszystkich zwiazków wyznaniowych.
upzywilejowanie;
protestantyzmu( Prusy, holandia, szwajcaria, panstwa skandynawskie)
Katolizcyzmu( Austria, polska po i wojnie, czechosłowacja, Litwa, Łotwa, Węgry0
prawosławie ( Bułgaria, Grecja, Rumunia, Jugosławia)
Tabela str.74
cechy powiązania:
wyznaniowy charakter państwa: odwoływanie sie do kryteriów religii w sferze działności publicznej
wspieranie przez państwo danej religii oficjalnej która staje się uprzywilejowana na tle innych
zapisy konstytucyjne gwarantujace status religii religii oficjalnek
prawne gwarancje powiazania okręślonych stanowisk w państwie w osobami reprezentującymi religię oficjalną.
obowiazkowa nauka religii w szkołach
dostosowanie prawa do wymogów oficjalnej religii
Separacja:
brak identyfikacji z jakimkolwiek modelem religijnym
uczestniczenie w konstytucji zapisu potwierdzajacego świecki charakter państwa: w postaci zakazu istnienia kościoła państowego, formuły o rozdziale kościoła i państwa,formuły o laickim charakterze kraju, ogólna formuła o swieckim charakterze państwa.
panstwo nie posiada kompetencjido regulowania spraw wewnętrznych związków wyznaniwych, interwenioje w przypadku naruszenia prawa świeckiego.
pluralistyczny charakter szkolnictwa
świecki charakter panstwa.
system separacji zakłada oddzielenie sfery funkicjonowania państwa i związków wyznaniowych.
modele separacji systemów wg krukowskiego:
amerykański: separacja czysta
separacja wroga ww wersji francuskiej
separacja wroga w wersji sowieckiej
separacja skoordynowana - Niemcy a potem współczesnie większosć krajów europejskich
Modele: ateistyczne,neutralne, świeckie,wyznaniowe
ateistyczny; zwalczanie religii dązenie do eliminacji wpływu wspólnot na życie publiczne ( Albania)
neutralny - funkcjonowanie wspólnot bez prawa wywierania wpływu przez ustawodawstwo ( Francja, Czechy, turcja)
świecki: współpraca instytucji politycznych i wyznaniowych ( POlska, włochy, Niemcy, Węgry, Litwa)
Wyznaniowy: uprzywilejowanie okreslonej wspólnoty religijnej, zasady religijne mają statut religii państwowej ( Malta, grecja)