BIOMEDYCZNE PODSTAWY ROZWOJU WYKŁAD 2008-11-29

Zakres podstawowych zagadnień

• Wady wrodzone, zespoły genetyczne i chromosomalne

• Czynniki chorobotwórcze i deficyty środowiskowe

• Najczęstsze choroby w wieku przedszkolnym i szkolnym

Definicja zdrowia

ZDROWIE – to stan względnej równowagi w pracy wszystkich narządów ustroju ludzkiego, utrzymanie właściwych i korzystnych stosunków wzajemnych między organizmem a środowiskiem zewnętrznym oraz możliwość rozwoju osobowości ludzkiej w ramach społeczeństwa (WHO 1946).

Z powyższej definicji wynika podział zdrowia na:

• Zdrowie fizyczne, które dotyczy strony somatycznej (cielesnej) człowieka

• Zdrowie psychiczne wiąże się z zachowaniem równowagi fizjiologicznej układu nerwowego i sprawnym funkcjonowaniem psychiki ludzkiej

• Zdrowie społeczne odnosi się do zdrowia zbiorowości ludzkiej, jak również utożsamiane jest ze zdolnością człowieka do indywidualnego rozwoju w grupie społecznej

Definicja choroby

CHOROBĄ określa się każde odchylenie od stanu zdrowia fizycznego i psychicznego. Obok chorób istnieją również wady, polegające na nieprawidłowościach budowy i funkcji narządów ustroju ludzkiego, w którym nastąpiło zakłócenie złożonych procesów fizykochemicznych i biologicznych. Stan choroby skłania człowieka do szukania pomocy i do działania naprawczego zmierzającego do przywrócenia zaburzonej równowagi ustrojowej.

Czynniki chorobotwórcze i deficyty środowiskowe

Wszystkie czynniki chorobotwórcze przyczyniające się do powstania chorób w ustroju ludzkim zwykło się dzielić na fizyczne, chemiczne, biologiczne i społeczne.

• Do fizycznych zalicza się czynniki mechaniczne powodujące urazy i nieszczęśliwe wypadki , oddziaływanie niekorzystnych właściwości powietrza i klimat, wody i gleby, różnego rodzaju promieniowanie słoneczne, zanieczyszczenie powietrza.

• Chemiczne czynniki chorobotwórcze tworzą substancje chemiczne w postaci ciał stałych, cieczy, par, gazów i dymów toksycznych (chemizacja życia, uprzemysłowienie, wzrost zanieczyszczeń środowiska naturalnego

• Do grupy biologicznej czynników chorobotwórczych zalicza się bakterie, wirusy, grzyby oraz różnorodne pasożyty ( małe robaki) przenikające ze świata zwierzęcego i roślinnego do ustroju ludzkiego ( wścielkizna,włośnica, tasiemczyca)

• Czynnikiem biologicznym wywołane są wszystkie choroby zakaźne np. powszechnie spotykane u małych dzieci odra, różyczka,ospa wietrzna,świnka

• za społeczne czynniki chorobotwórcze uważa się bodźce negatywne pochodzące ze środowiska społecznego otaczającego dziecko ( negatywne zachowania ludzkie, złe traktowanie dziecka, niezaspokajanie potrzeb emocjonalnych dziecka, które mogą doprowadzić do zaburzeń nerwicowych

OSPA WIETRZNA

 

Definicja: Ospa wietrzna jest chorobą zakaźną o ostrym przebiegu, charakteryzującą się wysypką wielopostaciową na skórze i błonach śluzowych, pojawiającą się rzutami.

Etiologia: Wirus ospy wietrznej i półpaśca (Herpes virus varicellae-zooster). Wirus szerzy się drogą kropelkową i przez kontakt bezpośredni, rzadziej pośredni. Wrotami jest najczęściej błona śluzowa górnych dróg oddechowych. Źródło zakażenia: chory na ospę wietrzną lub półpasiec. Podatność na zakażenie: przebycie ospy wietrznej powoduje trwałą odporność. Powtórne zachorowania są rzadkie i ujawniają się często w postaci półpaśca. Okres wylęgania: od 14 do 21 dni.

Przebieg choroby: Na obraz ospy wietrznej składa się zespół objawów infekcji wirusowej (osłabienie, bóle mięśniowe, bóle głowy, gorączka, czasem drapanie w gardle i niewielki suchy kaszel) oraz charakterystyczna swędząca wysypka. Wysypka w ospie przechodzi specyficzną ewolucję: grudka, pęcherzyk "wodnisty", pęcherzyk "mętny", małe owrzodzenie, strupek, a następnie niewielkie przebarwienie znikające do kilkunastu dni po przebyciu ospy. Wykwity ospowe mogą pojawiać się także na wszystkich błonach śluzowych (jama ustna, gardło, narządy moczo-płciowe, spojówki itd.). U dorosłych choroba przebiega zwykle ciężej niż u dzieci.

Zakaźność: 2 dni przed wystąpieniem wysypki pęcherzykowej aż do czasu przyschnięcia wszystkich wykwitów w strupki, jednak nie krócej niż 6 dni od ostatniego jej rzutu.

Epidemiologia: Chorują najczęściej dzieci w wieku 2-6 lat, u których choroba przebiega zwykle łagodnie. Izolację chorych w warunkach domowych stosuje się przez cały okres zakaźności.

Powikłania: Najczęściej wtórne zakażenia bakteryjne ( zapalenia ucha środkowego, oskrzeli itp.) w wyniku słabszej odporności spowodowanej ospą. Miejscowe zakażenie bakteryjne wysypki ospowej powoduje powstanie głębszych zmian zapalnych skóry, które mogą pozostawiać trwalsze blizny.

Zapobieganie: Szczepionka przeciwko ospie wietrznej (od niedawna zarejestrowana i dostępna także w Polsce).

Leczenie: jest głównie objawowe. Zależnie od objawów stosuje się leki przeciwgorączkowe, wzmacniające odporność, łagodzące dokuczliwości związane z wysypką.

Płonica (szkarlatyna)

Definicja: Płonica (szkarlatyna) jest ostrą chorobą zakaźną, charakteryzującą się zapaleniem gardła i migdałków z towarzyszącą drobnoplami, punkcikową wysypką, oraz wykwitami złuszczającymi w okresie zdrowienia.  

Etiologia: Paciorkowiec beta-hemolizujący z grupy A wytwarzający toksynę erytrogenną (rzadko paciorkowce z innych grup)  

Źródło zakażenia: Człowiek chory na płonicę lub anginę paciorkowcową, ozdrowieniec lub nosiciel paciorkowca. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową przez kontakt bezpośredni lub pośrednio przez zakażone przedmioty lub pokarm.  

Podatność na zakażenie: Niemowlęta chorują rzadko. Przebycie choroby zapewnia zwykle trwałą odporność - większość paciorkowców posiada tą sama toksynę erytrogenną odpowiedzialną za występowanie zmian wysypkowych.  

Okres wylęgania: Zwykle 1-3 dni.  

Przebieg choroby: Na obraz choroby składa się angina (zapalenie migdałków) objawiająca się w postaci bólu i zaczerwienienia gardła, gorączki, czasem wymiotów oraz wysypka drobnoplamista (punkcikowa), występująca na całym ciele, za wyjątkiem trójkąta wokół ust (trójkąt Fiłatowa). Język początkowo obłożony nalotem, oczyszcza się w ciągu 2-3 dni dając obraz języka malinowatego. Po ustąpieniu wysypki pojawia się mniej lub bardziej widoczne płatowe łuszczenie najpierw na twarzy, zwykle słabo zaznaczone, a po 1-2 tyg. na dłoniach i podeszwach.  

Zakaźność: Jest duża. Izolacji w warunkach domowych podlegają osoby chore do czasu wyjałowienia jamy nosowo-gardłowej. Okres ten wynosi 7 dni od momentu rozpoczęcia leczenia.  

Powikłania: Obecnie rzadkie dotyczą nerek, serca i stawów. Związane są najczęściej z tzw. alergizacją streptokokową (utrzymująca się długotrwale po przebyciu płonicy wzmożona aktywność przeciwciał przeciwpaciorkowcowych krzyżowo reagujących z niektórymi tkankami organizmu człowieka).  

Zapobieganie: U osób z obniżoną odpornością można stosować szczepionki.  

Leczenie: To najczęściej antybiotykoterapia lekami z grupy penicyllin i leki objawowe.

RÓŻYCZKA

Definicja: Różyczka jest chorobą zakaźną o łagodnym przebiegu, charakteryzującą się występowaniem na skorze różowawej drobnoplamistej z towarzyszącym powiększeniem węzłów chłonnych, głównie karkowych i za uszami.  

Etiologia: Wirus różyczki (Myxovirus rubeolae).

 

Źródło zakażenia: Zaraźliwość jest duża. Występuje duża ilość zachorowań ze skąpoobjawowym lub bezobjawowym przebiegiem. Stąd rozpoznanie różyczki poza okresem epidemicznym nie zawsze może być pewne.  

Podatność na zakażenie: Przebycie różyczki powoduje trwałą odporność.  

Okres wylęgania: Od 14 do 21 dni.  

Przebieg choroby: Na obraz różyczki składa się bardziej lub mniej wyrażony zespół objawów infekcji wirusowej (osłabienie, bóle mięśniowe, bóle głowy, stany podgorączkowe, czasem drapanie w gardle i niewielki suchy kaszel), nasilająca się zwykle w przebiegu doby różowawa wysypka drobnoplamista, zwykle równomiernie rozsiana, czasem zlewająca się na twarzy. Wysypka po pełnym ujawnieniu znika przeważnie stopniowo w ciągu 3-4 dni. W tym czasie swędzi nieco i nasila się jedynie w sytuacjach prowadzących do przegrzania (ciepła kąpiel, wysiłek fizyczny). Wysypce na skórze towarzyszy często niewielki nieżyt spojówek. Typowym objawem różyczki jest powiększenie węzłów chłonnych karkowych, za uszami, czasem na potylicy.   Zakaźność: 7 dni przed wystąpieniem wysypki i do 4 dni po jej ujawnieniu.  

Epidemiologia: Chorują najczęściej dzieci w wieku 5-9 lat, u których choroba przebiega zwykle łagodnie. Izolację chorych w warunkach domowych stosuje się przez cały okres zakaźności.  

Powikłania: U dzieci przebieg jest zwykle łagodny. Czasem występują wtórne infekcje bakteryjne związane z osłabieniem odporności w przebiegu różyczki, bardzo rzadko zapalenia stawów i mózgu. Różyczka jest niebezpieczna dla kobiet we wczesnej ciąży (możliwość wystąpienia wad wrodzonych płodu).  

Zapobieganie: Szczepienia ochronne szczepionką trójważną (w 14-15 m-cu życia i 7 roku życia) lub monowalentną (dzieci i dorośli, szczególnie nie szczepione kobiety odpowiednio wcześnie przed planowaną ciążą). Wszystkie dziewczynki w Polsce podlegają obowiązkowym szczepieniom w 13 r.ż.  

Leczenie: Jest głównie objawowe. Zależnie od objawów stosuje się leki przeciwgorączkowe, przeciwzapalne, wzmacniające odporność.

ŚWINKA

Definicja: świnka (nagminne zapalenie przyusznic) jest ostrą, zakaźną chorobą wirusową charakteryzującą się bolesnym obrzękiem zapalnym ślinianek, zwłaszcza przyusznych, rzadziej podżuchwowych i podjęzykowych.  

Etiologia: Wirus świnki (Myxovirus parotitis).  

Źródło zakażenia: Chory na świnkę. Zakażenie przenosi się przez kontakt bezpośredni, drogą kropelkową rzadziej drogą pośrednią przez pożywienie zanieczyszczone śliną chorego lub zakażone przedmioty.  

Podatność na zakażenie: Przebycie świnki powoduje trwałą odporność. Świnka w 30-40% przypadków przebiega poronnie (skąpoobjawowo) lub bezobjawowo. Niemowlęta do 6 m-ca życia chorują rzadko.   Okres wylęgania: Od 14 do 21 dni.  

Przebieg choroby: Świnka zaczyna się najczęściej zespołem objawów infekcji wirusowej (złe samopoczucie, bóle głowy, podwyższenie temperatury), któremu towarzyszy narastający bolesny obrzęk jednej lub obu ślinianek przyusznych, jednocześnie lub kolejno. Rzadziej bolesnemu obrzmieniu ulegają ślinianki podżuchwowe i podjęzykowe. Szerokie otwieranie ust i żucie utrudnia żywa bolesność powiększonych ślinianek. Chory odczuwa zwykle suchość w jamie ustnej i jest wrażliwy na kwaśne pokarmy. Obrzmienie ślinianek narasta przez 2-3dni, czemu towarzyszy często wysoka gorączka, a cofa się po kilku dniach.  

Zakaźność: 2-6 dni przed wystąpieniem objawów i trwa od kilku do 9 dni po ich ujawnieniu.  

Epidemiologia: Chorują najczęściej dzieci w wieku 5-15 lat, u których choroba przebiega zwykle łagodnie. Stosuje się izolację chorych w warunkach domowych przez cały okres utrzymywania się objawów nie krócej jednak jak 9 dni od początku choroby.  

Powikłania: Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych zwykle jednak o łagodnym przebiegu, zapalenie jąder, zapalenie trzustki, rzadko zapalenie mózgu i niedosłuch.  

Zapobieganie: Zalecane jest szczepienie dzieci szczepionką trójważną (14-15 m-c życia i 7 r.ż) lub monowalentną (dzieci i dorośli).  

Leczenie: Jest głównie objawowe. Zależnie od objawów stosuje się leki przeciwgorączkowe, wzmacniające odporność, łagodzące bóle związane z bolesnym napięciem ślinianek.

LAMBLIOZA

Definicja: jest to dość pospolita inwazja jelita cienkiego.

Czynnik etiologiczny: wiciowiec Lamblia intestinalis (Giardia lamblia), występujący w postaci trofozoitu (postać dojrzała) i cysty.

Epidemiologia: pasożyt bytuje głównie w dwunastnicy i jelicie czczym, także w drogach żółciowych, przewodach trzustkowych i dolnych odcinkach przewodu pokarmowego. Przewlekłej inwazji sprzyja dieta obfita w węglowodany, stany zapalne jelit i dróg żółciowych.

Źródło zakażenia: zakażenie szerzy się drogą kontaktową i pokarmową, szczególnie w środowiskach zamkniętych i w przypadku zaniedbań higienicznych (zanieczyszczona woda, pokarmy, ubikacje).

Podatność na zakażenie: ilość osób zarażonych w Polsce ocenia się na około 5% populacji; odsetek ten jest większy u dzieci. Utrzymywaniu się lambliozy sprzyja towarzyszące zakażenie przewodu pokarmowego grzybami i niektórymi szczepami bakterii.

Okres wylęgania: cysty G. lamblia występują w kale już po 6-15 dni po zarażeniu. Przebieg choroby: Objawowy przebieg stanowi tylko około 10% ogółu inwazji.

Lamblioza przebiega zwykle podstępnie, dając mieszankę różnych niecharakterystycznych objawów, zmiennych co do czasu, umiejscowienia, nasilenia i charakteru, sugerując często zupełnie inne schorzenia.

Rozpoznanie: stawia się na podstawie wykonanych badań dodatkowych kału (badanie ogólne i koproimmunologiczne), rzadziej badania żółci.

Leczenie: odpowiednimi lekami przeciwpasożytniczymi.

ŚWIERZB

Definicja: Jest to choroba pasożytnicza skóry wywołana przez świerzbowca.  

Etiologia: świerzbowiec ludzki (Sarcoptes scabiei), rzadziej zwierzęce odmiany świerzbowca.  

Źródło zakażenia: chory Człowiek lub zakażone przedmioty, ubrania.  

Epidemiologia: Samice drążą w warstwie rogowej naskórka kręte chodniki, natomiast samce, larwy i nimfy drążą płytkie kieszonki, stanowiąc formę inwazyjną świerzbowca. Cykl życiowy świerzbowca trwa 2-3 tygodnie.  

Podatność na zakażenie: Najczęściej zakażeniom ulegają dzieci; sprzyjają im zbiorowiska dziecięce, niski poziom higieny i świadomości u osób będących rezerwuarem świerzbowca i ciągłym źródłem zakażenia dla innych.  

Przebieg choroby: Typowym miejscem występowania zmian świerzbowcowych jest okolica międzypalcowa, nadgarstki, pachy i pachwiny, okolica pępka i okolica krocza. Tam stwierdzić można typowe chodniki świerzbowca oraz wysypkę drobnogrudkową i drobnopęcherzykową - tzw. scabies rash.  

Rozpoznanie: Decydujący jest charakterystyczny wygląd zmian, świąd szczególnie nocą lub po ogrzaniu ciała, typowa lokalizacja, przewlekłość dolegliwości chorobowych, często występowanie podobnych zmian u osób z otoczenia chorego.  

Zapobieganie: Przestrzeganie higieny, unikanie bezpośredniego kontaktu z osobą chorą i zakażonymi przedmiotami.Obowiązuje rejestracja zakażeń i izolacja osób chorych w warunkach domowych.  

Leczenie: Odpowiednimi lekami przeciwpasożytniczymi, reżim higieniczny, odkażanie (pranie w wysokich temperaturach oraz z dodatkiem detergentów) odzieży oraz przedmiotów.

PRZEROST MIGDAŁKA GARDŁOWEGO

Definicja: Migdałek gardłowy (trzeci migdałek) jest jednym z elementów układu chłonnego rejonu nosogardzieli. Tkanka adenoidalna tej okolicy jest wyraźnie obfitsza u dzieci niż u dorosłych. Często ulega jeszcze wtórnym, patologicznym przerostom w wyniku przewlekłego stanu zapalnego, prowadząc do szeregu dalszych zjawisk chorobowych. W przypadku przerostu tkanki adenoidalnej najwięcej dokuczliwości sprawia zwykle przerost trzeciego migdałka (wyrośla adenoidalne, adenoid), który umiejscowiony jest wysoko w górnej części gardła i w normalnych warunkach jest niewidoczny przez otwarte usta.  

Występowanie: Rozrost tkanki adenoidalnej postępuje zwykle miedzy 1 a 5 rokiem życia. Jej wielkość utrzymuje się mniej więcej na stałym poziomie miedzy 6-12 rokiem życia i stopniowo zaczyna zanikać po 12-13 roku życia. Patologiczne (ponad miarę) powiększenie trzeciego migdałka występuje najczęściej między 3 a 6 rokiem życia.  

Przyczyny choroby: Wśród czynników sprzyjających nadmiernemu rozrostowi tkanki adenoidalnej należą: predyspozycja rodzinna (przerosty tkanki adenoidalnej u rodzeństwa, rodziców) częste infekcje górnych dróg oddechowych przebyte niektóre choroby zakaźne (odra, płonica) alergia  

Objawy i powikłania choroby: Zaburzenia drożności nosa i zmiana toru oddechowego z szeregiem konsekwencji: częste nawracające infekcje dróg oddechowych (oddychanie przez usta, a w konsekwencji wysychanie i zmniejszenie miejscowej odporności błon śluzowych gardła, krtani i tchawicy; zaleganie i ściekanie zakażonej wydzieliny, objawiające się często porannym kaszlem i przykrym zapachem z ust)

Rozpoznanie: Ustala się zazwyczaj podczas badania laryngologicznego.  

Leczenie: Polega na usunięciu przerośniętego migdałka (adenotomia). Odpowiednio wczesne leczenie przyczynia się do cofnięcia zmian chorobowych i zapobiega utrwaleniu się powikłań. Po zabiegu dziecko wymaga nadal opieki, mającej na celu wykorzenienie złych, utrwalonych w czasie choroby nawyków - głownie chodzi o przywrócenia właściwego toru oddychania.

WYSTĘPOWANIE PRÓCHNICY

Zaledwie 13 % dzieci sześcioletnich w Polsce jest wolnych od próchnicy. Dane te otrzymano w wyniku badań stanu zdrowia jamy ustnej w ramach programu ORATEL wdraża
nego w Polsce od 1997 r., a polegającego na monitorowaniu skuteczności opieki stomatologicznej. Zalecenia WHO przewidują wzrost odsetka dzieci wolnych od próchnicy w tej grupie wiekowej do 90%. Dla dzieci polskich cel ten jest jednak bardzo odległy. W przebiegu ostatnich 20 lat zdołano w wielu krajach europejskich obniżyć występowanie próchnicy zębów wśród dzieci i młodzieży o 50-80%. W Polsce próchnica zębów mlecznych i stałych, zapalenia dziąseł oraz choroby przyzębia stanowią, ze względu na częstość występowania, choroby społeczne.  

DYSLEKSJA,   DYSGRAFIA,   
DYSORTOGRAFIA.

Czyli specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu  

Definicja:   specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu są spowodowane zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych i motorycznych, które występują u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Podłożem tych zaburzeń jest nieprawidłowe funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego. Poszczególne rodzaje tych trudności mogą występować w izolacji lub łączyć się ze sobą. Są to:    

Dysleksja - trudności w czytaniu lub w czytaniu i pisaniu  

Dysgrafia - trudności w opanowaniu kaligrafii (brzydkie, czasem wręcz nieczytelne pismo)  

Dysortografia - trudności w opanowaniu poprawnej pisowni (rażące i nagminne popełnianie błędów ortograficznych)      

Etiologia: do najczęstszych przyczyn należą:

• czynniki dziedziczne (występowanie rodzinne)

• mikrouszkodzenia powstałe w okresie ciąży, okresie okołoporodowym i w pierwszych miesiącach życia

• wady rozwojowe ośrodkowego układu nerwowego

Prowadzą one w efekcie do: zaburzeń funkcji językowych i funkcji percepcyjno-motorycznych (postrzegania słuchowego, wzrokowego i motoryki)oraz ich wzajemnego współdziałania, a także zaburzeń uwagi, pamięci (wzrokowej, słuchowej, ruchowej), lateralizacji (brak dominacji ręki oraz oka)i orientacji w przestrzeni. Zaburzenia te często ulegają pogłębieniu w trakcie rozwoju dziecka w wyniku zaniedbań środowiskowych i dydaktycznych. Z kręgu dysleksji wyklucza się jednakże zaburzenia w czytaniu i pisaniu wynikające wyłącznie z takich zaniedbań lub będące skutkiem upośledzenia rozwoju umysłowego.  

Występowanie: dysleksja występuje u 10-15% populacji dziecięcej, jej najcięższa postać polegająca na opóźnieniu w czytaniu o 2 lata i więcej w stosunku do wieku,inteligencji i wykształcenia, jest oceniana na 4%.  

Objawy: zależą od wieku dziecka.  

Wiek niemowlęcy i poniemowlęcy - objawy "ryzyka dysleksji": opóźniony rozwój ruchowy ( słabo lub w ogóle nie raczkują, późno zaczynają chodzić,trudności z utrzymaniem równowagi, obniżone napięcie mięśniowe) mała sprawność ruchowa (mało zręczne, nieporadne w samoobsłudze) opóźniony rozwój mowy (później wypowiadają pierwsze słowa, problemy z budowaniem zdań)dłuższe utrzymywanie się pierwotnych odruchów wrodzonych

Wiek przedszkolny 3-5 lat - objawy "ryzyka dysleksji": opóźniony rozwój ruchowy mała sprawność ruchowa całego ciała, a szczególnie rąk (slabo biega, trudności w utrzymaniu równowagi, zapinaniu guzików, nawlekaniu korali, trzymaniu kredki słaba koordynacja wzrokowo-ruchowa opóźniony rozwój mowy zaburzenia postrzegania wzrokowego i pamięci wzrokowej  

Wiek 6-7 lat (klasa 0): trudności z wymową trudności w zapamiętywaniu trudności w odróżnianiu podobnych głosek, wydzielaniu i łączeniu sylab trudności w wyróżnianiu elementów z całości trudności orientacji w czasie (pory roku, dnia, godziny) trudności w rysowaniu i odtwarzaniu figur oraz wzorów trudności w układaniu obrazków i elementów według wzoru wadliwa wymowa (przekręcanie, przestawianie, notoryczne błędy gramatyczne) trudności w nauce czytania brak lateralizacji (oburęczność, mylenie prawej i lewej ręki itp.) mała sprawność manualna (wiązanie sznurowadeł, trzymanie nożyczek, sztućców) opóźnienie orientacji w schemacie ciała  

Wiek wczesnoszkolny (I-III klasa): utrzymywanie się i pogłębianie powyższych trudności mała sprawność ruchowa (nie potrafi jeździć na dwukołowym rowerze, łyżwach, nartach, problemy z samoobsługą) utrzymująca się obureczność zaburzenia koordynacji czynności ręki i oka trudności w zapamiętywaniu nazw, dat, liczb, tabliczki mnożenia mylenie liter opuszczanie, przestawianie, dodawanie liter i sylab trudności z pisownią brzydkie pismo i rysunek  

Wiek starszy szkolny (powyżej kl. IV i szkoła średnia): stopniowe zmniejszanie się lub ustępowanie trudności w czytaniu ograniczanie się trudności w pisaniu często tylko do dużej ilości błędów ortograficznych i brzydkiego pisma uogólnianie się trudności szkolnych na inne przedmioty nauczania trudności w nauce języków obcych

Powikłania: Dysleksja prowadząc do trudności szkolnych często jest podłożem zaburzeń nerwicowych o typie nerwicy szkolnej.

Zapobieganie: Dzieci z "ryzyka dysleksji" (problemy okołoporodowe, nieharmonijny rozwój itd.) powinny zostać wcześnie objęte opieką, aby zapobiec wystąpieniu trudności szkolnych lub je zminimalizować. Wieloletnie obserwacje wykazały, że rozwój dzieci dyslektycznych nie objętych pomocą specjalistyczną jest zwykle gorszy niż grupy ich rówieśników.

Leczenie: Dziecko z objawami dysleksji powinno pozostawać pod opieką lekarza. Należy wykluczyć współistnienie innych schorzeń mogących mieć wpływ na trudności szkolne(wady wzroku, słuchu, schorzenia neurologiczne, zaniedbania środowiskowe i inne). Dzieci deslektyczne są grupą o specyficznych potrzebach edukacyjnych. Leczenie wymaga współpracy wielu specjalistów(pedagogów, psychologów, logopedów). Polega ono przede wszystkim na terapii pedagogicznej (pięć poziomów pomocy):

1. Pomoc nauczyciela i pedagoga szkolnego (indywidualizacja wymagań).

2. Zespoły korekcyjno-kompensacyjne w szkole (terapia pedagogiczna w grupie)

3. Poradnie psychologiczno-pedagogiczne i poradnie Polskiego Towarzystwa Dysleksji (diagnoza, terapia pedagogiczna indywidualna i grupowa).

4. Klasy terapeutyczne w szkołach podstawowych.

5. Oddziały dłuższego pobytu, intensywnej terapii dyslektycznej, szkoły o profilu terapeutycznym, turnusy i kolonie terapeutyczne.

Sławni dyslektycy: T.A.Edison, A.Einstein, W.Churchil, A.Christiesą najlepszym przykładem na to, że dysleksja nie jest problemem nie do przezwyciężenia. Efekty są tym lepsze im wcześniej jest podjęta terapia i większe zaangażowanie ze strony rodziców

Gorączka trzydniowa

Definicja: jest to ostra wysypkowa choroba zakaźna wieku dziecięcego.

Czynnik etiologiczny: prawdopodobnie wirus, dotychczas niezidentyfikowany.

Epidemiologia: Chorują wyłącznie niemowlęta i małe dzieci w wieku od 6 miesięcy do 3 roku życia. Część zakażeń przebiega bezobjawowo.

Źródło zakażenia: Zaraźliwość jest niewielka, najczęściej nie udaje się stwierdzić kontaktu z chorym.

Podatność na zakażenie: Przebycie choroby daje trwałą odporność.

Okres wylęgania: około 8 - 14 dni.

Przebieg choroby: Choroba zaczyna się wysoką gorączką, która utrzymuje się zwykle 2-3 dni, rzadziej przedłuża się do 5 dni. Po tym okresie temperatura ciała nagle obniża się, a po jej spadku pojawia się wysypka. Jest ona różowawa, ma charakter średnioplamisty i jest zwykle rozsiana głównie na skórze tułowia. Wykwity skórne zazwyczaj nie powodują swędzenia. Wysypka ta znika bez śladu po 1-2 dniach. Wysypce czasem towarzyszy powiększenie się węzłów chłonnych, szczególnie potylicznych, rzadko występują bóle brzucha, wymioty i biegunka.

Powikłania: Przebieg choroby jest łagodny. Rozpoznanie ustala się na podstawie obrazu klinicznego: młody wiek dziecka i typowe pojawienie się wysypki po spadku gorączki.

Leczenie: objawowe.

Angina paciorkowcowa

• Jest ostrą bakteryjną chorobą zakaźną. Wywoływana jest najczęściej przez paciorkowce z grupy A.
  Źródłem zakażenia jest chory człowiek, a infekcja przenosi się drogą kropelkową. Okres wylęgania trwa 2-3 dni.

• Do objawów tej choroby zaliczamy niekiedy poprzedzoną dreszczami wysoką gorączkę 39 - 40 °C, bóle głowy, bóle gardła nasilające się przy przełykaniu. Śluzówki łuków podniebiennych i gardła są silnie zaczerwienione. Migdałki podniebienne są powiększone, rozpulchnione, zaczerwienione, pokryte kremowo - żółtym nalotem, który łatwo daje się usunąć.

• Powiększeniu ulegają również węzły chłonne żuchwowe i podżuchwowe, które stają się przy tym żywobolesne. Rzadko, gdy stan zapalny w obrębie gardła rozszerza się głębiej, dochodzi do powstania ropnia okołomigdałkowego, który wymaga leczenia chirurgicznego. Do innych powikłań anginy należą: zapalenie zatok, ucha środkowego, opon mózgowo-rdzeniowych , wsierdzia oraz gorączka reumatyczna i zapalenie nerek.

• Leczona niepowikłana angina ustępuje w ciągu kilku dni. Leczenie jest przyczynowe. Stosuje się antybiotykoterapię, środki obniżające gorączkę oraz dietę bogatą w płyny

Mononukleoza zakaźna

• Jest ostrą chorobą zakaźną dzieci i młodzieży. Wywoływana jest przez wirusa Ebsteina - Barr należącego do grupy herpeswirusów.
  Źródłem zakażenia jest chory człowiek, ozdrowieniec lub nosiciel. Wirus znajduje się w ślinie. Do zakażenia dochodzi więc poprzez bliski bezpośredni kontakt (stąd inna nazwa tej choroby - "choroba pocałunków"). Rzadko dochodzi do zakażenia drogą kropelkową lub za pośrednictwem przedmiotów. Okres wylęgania choroby wynosi 4 - 8 tyg.
  Jak w większości chorób zakaźnych początek jest mało charakterystyczny. Występuje ból gardła, gorączka, osłabienie, bóle głowy, mięśni i uczucie ogólnego rozbicia. Dołączyć może się kaszel i brak łaknienia. Czasem pojawiają się bóle brzucha i bóle w klatce piersiowej.
  
  

• Typowo gorączka często powyżej 38°C utrzymuje się od kilku dni do 3 - 4 tygodni. Występuje powiększenie węzłów chłonnych (szczególnie na szyi), powiększenie śledziony i wątroby, zapalenie gardła i migdałków, które mogą być pokryte mazistym nalotem.
  Rzadziej występują obrzęki wokół oczu, wybroczyny na twarzy, a także wysypka na twarzy i tułowiu zwłaszcza jeśli pacjent niepotrzebnie leczony jest Ampicyliną. Bardzo charakterystyczny jest wzrost ilości krwinek białych w rozmazie, ze znaczną przewagą limfocytów oraz z obecnością limfocytów atypowych.

• Leczenie jest objawowe. W przeważającej większości choroba ma przebieg łagodny i w ciągu kilku tygodni kończy się wyzdrowieniem i pozostawieniem trwałej odporności. Możliwy jest też bezobjawowy przebieg choroby. Ciekawą rzeczą jest to, że u części ozdrowieńców oraz osób, które bezobjawowo przebyły mononukleozę, wirus przechodzi w stan uśpienia i okresowo reaktywując się jest wydalany na zewnątrz ze śliną, która staje się wtedy materiałem zakaźnym (bezobjawowe nosicielstwo). Z tego powodu nie jest możliwe zapobieganie zakażeniu.

Grypa

• Jest to ostra i zakaźna choroba układu oddechowego wywoływana przez RNA wirusy grypy typu A, B i C. Najcięższy przebieg mają infekcje wywoływane przez wirusy typu A.
  Źródłem zakażenia jest chory człowiek, a zakażenie przenosi się drogą kropelkową jak również pośrednio poprzez kontakt z zainfekowaną wydzieliną z dróg oddechowych.

• Okres wylęgania trwa zwykle kilka dni ( 2 - 3 ). Objawy choroby występują nagle. Należą do nich wysoka gorączka z dreszczami, kaszel, ból gardła oraz katar. Objawom tym towarzyszą osłabienie, bóle mięśniowo-stawowe oraz bóle głowy. U niemowląt mogą występować wymioty, biegunka oraz ostre zapalenie krtani, w przebiegu którego może dojść do zaburzeń oddychania, mogących przy braku fachowej pomocy doprowadzić nawet do śmierci dziecka. Z innych powikłań grypy należy wymienić zapalenie płuc, zapalenie mięśnia sercowego, uszkodzenie wątroby.

• Leczenie polega na leżeniu w łóżku, przyjmowaniu dużej ilości płynów, zwalczaniu gorączki oraz łagodzeniu innych objawów choroby jak katar lub kaszel. Istnieją również leki hamujące rozwój wirusa, bądź zapobiegające jego wnikaniu do organizmu. Stosuje się je u osób z osłabioną odpornością już chorych, jak również w celach profilaktycznych oraz profilaktycznie u osób ze środowisk o podwyższonym ryzyku zakażenia wirusem grypy (np. pracownicy służby zdrowia), którzy z różnych przyczyn nie mogli być zaszczepieni szczepionką przeciw tej chorobie.
  Na polskim rynku dostępne są szczepionki przeciw grypie. Warto więc przed sezonem podwyższonej zapadalności na tę chorobę, przypadającym na okres jesienno-wiosenny, zaszczepić się po zasięgnięciu opinii swojego lekarza. Szczepić można również kobiety w ciąży począwszy od II trymestru je trwania. Szczepienie pozwoli uniknąć, lub spowoduje znacznie łagodniejszy przebieg choroby.

Wady postawy ciała

Wady postawy - Zaburzenia prawidłowej postawy ciała, dotyczące zarówno dzieci jak i dorosłych. Nie utrwalone nieprawidłowości występujące w wadach postawy dość szybko poddają się leczeniu. Wady postawy oprócz względów estetycznych przyczyniają się do szybszego "zużycia" narządu ruchu i mogą być źródłem poważnych dolegliwości bólowych

WADY POSTAWY U DZIECI - PROBLEM MEDYCZNY I SPOŁECZNY

Wady postawy ciała są współcześnie zjawiskiem powszechnym zarówno wśród dzieci i młodzieży, jak i u dorosłych. Występowanie postaw nieprawidłowych i skoliotycznych zwiększa się z wraz z wiekiem. Szczególnie groźne w skutkach zdrowotnych są zaawansowane boczne skrzywienia kręgosłupa z towarzyszącymi zmianami strukturalnymi, które deformują sylwetkę człowieka i upośledzają podstawowe fizjologiczne funkcje organizmu.

Z uwagi na przyczyny powstawania wady postawy możemy podzielić na dwie grupy:

 1. wady wrodzone Są to nieprawidłowości w układzie kostnym czy mięśniowym powstałe w okresie płodowym Najczęstsze z nich to: -wady wrodzone klatki piersiowej i kręgosłupa np.: klatka piersiowa lejkowata czyli szewska dodatkowe kręgi ,dodatkowe żebra ,zrosty kręgów , kręgozmyk , wrodzony kręcz szyi,-wady wrodzone w obrębie kończyn dolnych i stóp np.: wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego ,asymetria długości kończyn , wady stóp ( stopa wydrążona , stopa końsko - szpotawa , stopa piętowa , stopa szpotawa , stopa końska ,stopa płaska , stopa płasko - koślawa,-wady wrodzone mięśni np.: wrodzona atonia mięśniowa , postępujący zanik mięśni.

 

wady nabyte

2. Należą do nich wady powstałe na skutek przebytych chorób - wady rozwojowe oraz wady , które powstały na skutek zaburzenia nawyku prawidłowej postawy ciała - wady nawykowe.

Wady nabyte rozwojowe powstają najczęściej w wyniku : krzywicy , gruźlicy

Wady nabyte nawykowe powstają w wyniku działania na nasz organizm różnorodnych czynników: 

a.środowiskowych  -siedzący tryb życia , zbyt mała ilość ruchu zwłaszcza na świeżym powietrzu,  -niewłaściwe obuwie i ubiór,  -nieodpowiednie noszenie teczki z książkami,  niedostosowanie ławki szkolnej lub stanowiska pracy do warunków fizycznych dziecka i pracownika,  -złe oświetlenie,  -zła odległość od tablicy w szkole,  złe warunki bytowe i higieniczne jak niedożywienie , zmęczenie , brak snu, 

b.morfologicznych  -zaburzenie napięcia mięśni powstałe na skutek choroby lub przemęczenia(np. siedząca praca w pochylonej pozycji lub długotrwałe stanie z pochyleniem tułowia

 

c.fizjologicznych  -zaburzenia czucia głębokiego ,wady wzroku lub słuchu mogą utrwalać nawyk nieprwidłowego ustawienie ciała np. krótkowzroczność bądź ubytki w polu widzenia lub jednostronna wada słuchu bywają przyczyną asymetrycznego trzymania tułowia.

Dobra postawa zależy od:

-prawidłowego ukształtowania układu kostno-więzadłowego,

-dobrze rozwiniętego i wydolnego układu mięśniowego,

-sprawnie działającego układu nerwowego.  

Oceniać postawę należy oglądając człowieka z profilu.

Ogólne zasady oceny prawidłowej postawy odpowiedniej dla wieku.

POSTAWA MAŁEGO DZIECKA
-barki nie wystają do przodu
-tył głowy z plecami są w jednej linii ( 1- proszę poprosić dziecko o podejście do ściany )
-wypukły brzuszek
-lekkie wgłębienie (lordoza) w odcinku lędźwiowym kręgosłupa ( 1 )
-cały tułów pochylony do przodu
-lekkie zgięcie bioder i kolan
-do 4-5 roku życia występuje płaskostopie

POSTAWA DZIECKA W WIEKU SZKOLNYM

• 
  -klatka piersiowa spłaszcza się nieco, przez co zaokrąglenie barków staje się wyraźniejsze
  -brzuch jest nieco mniej wypukły
  -lordoza(wgłębienie w odcinku lędźwiowym) jest wyraźniejsze ( 1 )
  -cały tułów pozostaje lekko pochylony do przodu
  -proste nóżki
  -nieco mniejsze zgięcie bioder i kolan
  -całkowity zanik płaskostopia
  
  
  

• WIEK DORASTANIA
  -wyprostowana postawa ciała
  -zmniejszenie się wystawania brzucha
  -zanik zgięcia w biodrach i kolanach
  
  POSTAWA U OSOBY DOROSŁEJ
  -głowa nieznacznie wysunięta do przodu
  -brzuch jest płaski, cofnięty w stosunku do klatki piersiowej
  -wygięcia kręgosłupa w kształcie litery S
  
  
  

Plecy wklęsłe
(hiperlordoza lędźwiowa i szyjna)

Hiperlordoza lędźwiowa powoduje obniżenie trzew, zaburzenie trawienia i menstruacji. Pojawia się białkomocz, zaparcia, upośledzenie ruchów przepony i krążenia żylnego. Powikłaniem może być choroba Bastrupa. Hiperlordoza lędźwiowa lub szyjna powoduje tarcie pomiędzy sąsiednimi wyrostkami kolczystymi kręgów. Prowadzi to do wykształcenia się stawów rzekomych a procesy naprawcze powodują zrastanie się obu wyrostków.

Plecy okrągłe
hiperkifoza piersiowa

Plecy okrągło-wklęsłe

Skolioza

Wszystkie nie leczone i nieustabilizowane operacyjnie skoliozy nasilają się w 4 lub 5 dziesięcioleciu życia. Funkcje układu krążenia i oddychania są tym bardziej upośledzone im większe są zniekształcenia klatki piersiowej i przemieszczenia narządów wewnętrznych: płuc, serca, naczyń krwionośnych itd. W krańcowych przypadkach może nastąpić zgon. W skoliozie powyżej 70 stopni następuje ograniczenie wentylacji płuc i niewydolność prawo komorowa serca. W nie leczonej skoliozie zwiększa się kąt skrzywienia w okresie rzutów wzrostowych. W obrębie trzonów i wyrostków stawowych, w miejscach zwiększonego nacisku, powstają odkształcenia. Hamuje to wzrost u rosnących, u dorosłych zaś, wytwarzają się wyrośla kostne.

Dysfunkcje w obrębie stóp

Koślawość i szpotawość kolan
U dorosłych prowadzi do zmian zwyrodnieniowych, narastania zniekształceń
Kostnych, kłykci kości udowej i piszczelowej, przykurczu więzadeł, skręcenia
podudzi i ud oraz przeprostu w stawach kolanowych. Koślawość kolana może być
czynnikiem progresującym skoliozę.