DERMATOLOGIA

1. WŁÓKNA KOLAGENOWE:

- stanowią 70 % suchej masy skóry właściwej, są grubsze i bardziej zbite w dolnej warstwie skóry, a cieńsze i luźniej ułożone w górnej warstwie skóry

- zbudowane są z białka – kolagenu wytworzonego we fibroblastach

- są miękkie, ale nierozciągliwe

2. WŁÓKNA SPRĘŻYSTE:

- stanowią 2 % suchej masy skóry

- zbudowane są z cienkich włókienek, których budulcem jest białko – elastyna

- wytworzone we fibroblastach włókna sprężyste są delikatniejsze i cieńsze niż włókna kolagenowe

- są elastyczne i rozciągliwe

3. WŁÓKNA RETIKULINOWE:

- występują na granicy skórno – naskórkowej, jako główny składnik błony podstawnej

- mają charakter niedojrzałego kolagenu

- są obecne w otoczeniu naczyń włosowatych, gruczołów łojowych, potowych oraz włókien nerwowych

4. KOMÓRKI SKÓRY WŁAŚCIWEJ:

- fibroblasty wytwarzają kolagen i elastynę

- komórki tuczne wytwarzają mediatory uwalniane w trakcie reakcji zapalnej

- histiocyty rozpoznają ciało obce i pochłaniają je

- zakończenie nerwów odbierają bodźce z zewnątrz, występują licznie

na wewnętrznych powierzchniach dłoni i na podeszwach, pojedyncze komórki krwi

(limfocyty)

5. SKÓRA:

- jest zaopatrywana przez dwie sieci naczyń krwionośnych

- głęboka sieć naczyniowa znajduje się na granicy skóry właściwej i tkanki podskórnej

- sieć powierzchniowa znajduje się w warstwie brodawkowej skóry właściwej

- tętnice zaopatrują tkankę łączną skóry w składniki odżywcze i tlen

- żyły odprowadzają produkty przemiany materii

- układ powierzchniowy wyposażony jest w drobne naczynia włosowate służące do zaopatrywania nieunaczynionego naskórka

6. SKÓRA BIERZE UDZIAŁ W:

- percepcji bodźców

- termoregulacji i ustroju( pocenie się)

- mechaniczna osłona

- biologiczna ochrona( bakterie)

- melanogeneza wytwarzanie barwnika( opalanie się)

- wytwarzanie barwników

- resorpcja niektórych związków chemicznych( wchłanianie)

- gospodarka wodno – elektrolitowa

- gospodarka witaminowa

- gospodarka tłuszczowa

- metabolizm białek, lipidów, węglowodanów oraz witamin

- utrzymuje równowagę między ustrojem, a otoczeniem, czynność wydzielnicza

- procesy odpornościowe ustroju

7. Skóra spełnia wiele istotnych FUNKCJI OCHRONNYCH, które możemy podzielić na aktywne

i bierne:

- aktywna ochrona oznacza reakcje na bodźce z zewnątrz, czyli obronę przed drobnoustrojami, wchłanianiem składników czynnych, wydalanie potu i łoju, zmianę ukrwienia przez kurczenie i rozszerzanie się naczyń krwionośnych. Do reakcji aktywnej zaliczamy odbieranie bodźców takich jak ucisk, drgania, dotyk, ból, temperatura

8. TKANKA PODSKÓRNA:

- w tkance podskórnej znajduje się prawie cały tłuszcz skórny

- składa się ze zrazików tłuszczowych przedzielonych tkanką łączną włóknistą

- zawiera ona liczne komórki tłuszczowe połączone w ziarna wtopione w luźną tkankę łączną

- znajdują się naczynia krwionośne i komórki nerwowe

- do górnej części tkanki podskórnej przylega skóra

- chroni znajdujące się głębiej narządy przed uciskiem i uderzeniem

- grubość tej tkanki ma ścisły związek z odżywianiem

T: BUDOWA PRZYDATKÓW SKÓRY. CHARAKTERYSTYKA GRUCZOŁÓW

POTOWYCH.

1. PRZYDATKAMI SKÓRY są włosy, paznokcie, gruczoły potowe i łojowe. Wszystkie są pochodzenia naskórkowego, ale tkwią głęboko w skórze właściwej.

2. GRUCZOŁY POTOWE dzielą się na typy ekranowe – występujące w całej skórze oraz apokryfowe – związane z mieszkami włosowymi i występujące głównie w okolicach pachowych, płciowych, odbytu, brodawek sutkowych oraz powiek. Składają się z części wydzielniczej, przewodu wyprowadzającego i ujścia, które w gruczołach ekranowych znajduje się w naskórku, a w apokryfowych w kanale

włosowym lub naskórku.

3. EKRYNOWE GRUCZOŁY POTOWE są to pory widoczne gołym okiem na powierzchni skóry.

Te gruczoły znajdują się w skórze właściwej, a ich ujście w naskórku. Odgrywają rolę w regulacji cieplnej. Wzmożone wydzielanie potu zachodzi w przypadku wzrostu temperatury otoczenia(powyżej 31ºC) lub przy wysiłku fizycznym. Z reguły człowiek wydziela około od 0,5 – 1litra dziennie(nawet do 10 litrów przy dużym wysiłku lub wysokiej temperaturze). Skład chemiczny potu zależy od pokarmów, warunków klimatycznych, wpływów hormonalnych i innych. Pot jest bardzo rozcieńczonym roztworem soli zawierającym związki mineralne(potas, wapń, magnez, żelazo, a także mocznik, kwas mlekowy,

Węglowodany, lipidy i inne). Wydzielanie potu zależy od układu nerwowego. Obfite pocenie następować może pod wpływem bodźców emocjonalnych i dotyczy zwłaszcza dłoni i stóp. Ścisły związek z ośrodkowym układem nerwowym powoduje, że wycięty zwój nerwowy spowoduje całkowite

zahamowanie procesu pocenia, w tym miejscu. Pot ma lekko kwaśnie pH i wraz z wydzieliną gruczołów łojowych tworzy płaszcz tłuszczowy. Dzięki kwaśnemu odczynowi hamuje namnażanie się bakterii i grzybów, które wolą środowisko zasadowe. Ich czynność zaczyna się od urodzenia.

4. APOKRYNOWE GRUCZOŁY POTOWE nie biorą udziału w termoregulacji. Ich czynność rozpoczyna się w okresie dojrzewania. Na ogół towarzyszą mieszkom włosowym. Ich przewód wyprowadzający uchodzi do mieszka włosowego rzadziej bezpośrednio na powierzchni skóry. Wydzielanie potu typu apokryfowego występuje w skórze okolic pachowych, płciowych, odbytu i brodawek sutkowych. Pot jest gęsty i mleczny na skutek zawartości lipidów. Zawiera też wodę, sole mineralne, białka, cukry

i dlatego stanowi doskonałą pożywkę bakterii bytujących na powierzchni skóry, które rozkładając go powodują powstawanie związków zapachowych, a ich rodzaj zależy od składu potu, aktywności bakterii i innych czynników, dlatego zapach każdego człowieka jest inny.

5. GRUCZOŁY ŁOJOWE związane są głównie z mieszkami włosowymi i leżą w skórze właściwej. Rozwijają się jako boczne wypuklenia torebek włosowych. Ich przewody wyprowadzające uchodzą do mieszków włosowych, w niektórych tylko okolicach ich ujścia leżą bezpośrednio na powierzchnię skóry, czerwień warg oraz brodawki sutkowe. Gruczoły te należą do gruczołów holokrynowych, to jest takich, których wydzielina powstaje na skutek niszczenia i rozpadu komórek wydzielniczych. Mają postać rozgałęzionych woreczków. Skurcz mięśnia przywłosowego powoduje wydzielanie łoju na powierzchnię skóry(gęsia skórka), w okolicach łojotokowych(strefa T na twarzy, przednia i tylnia rynna potowa tułowia). Gruczoły są rozgałęzione i wykazują wzmożoną aktywność. Z wiekiem aktywność gruczołów łojowych słabnie, z reguły wydzielamy 1 – 2 gramów dziennie. Zadaniem gruczołów łojowych jest zachowanie elastyczności warstwy rogowej, osłona skóry przed czynnikami mechanicznymi, chemicznymi i bakteryjnymi oraz natłuszczenie włosów.

Skład łoju:

- glicerydy

- woski

- kwasy tłuszczowe

- cholesterol

- węglowodory

Czynność gruczołów łojowych podlega wpływom hormonalnym. Wzrost produkcji androgenów(testosteron, progesteron – męskie) w okresie pokwitania powoduje znaczne powiększenie gruczołów łojowych. Estrogeny działają odwrotnie, powodują zmniejszenie wielkości gruczołów łojowych i ich wydzielanie.

T: BUDOWA WŁOSA I PAZNOKCIA.

1. WŁOS tkwi w mieszku włosowym. Składa się z korzenia i łodygi. Cebulkę włosa stanowi dolna zbita część korzenia tkwiąca w skórze. Łodyga wystaje ponad powierzchnię skóry. W budowie włosa wyróżniamy część nabłonkową(macierz). W wyniku jej rogowacenia powstaje łodyga włosa. Część nabłonkowa tworzy pochewkę. Główną częścią łącznotkankową jest brodawka włosa zaopatrzona w naczynia krwionośne i nerwy, ściśle związana z macierzą. Zniszczenie tej części powoduje trwałą utratę włosa, natomiast uszkodzenie części nabłonkowej jest odwracalna. Warstwy komórek otaczające włos to tzw. pochewki wewnętrzne i zewnętrzne. CEBULKA leży bezpośrednio nad brodawką włosa, która jest częścią skóry właściwej i odpowiada za tworzenie komórek włosowatych. Każdy włos z wyjątkiem rzęs i brwi ma własny mięsień przywłosowy

2. CYKL WŁOSOWY:

- anagen faza wzrostu, ok. 80 – 85%, trwa 3 – 6 lat

- katagen (okres przejściowy) 1% włosów występuje w tym okresie, trwa kilka dni do 2 tygodni, opuszka stopniowo zanika i ulega rogowaceniu z przesunięciem ku górze

- telagen okres spoczynkowy, 10 – 20% włosów występuje w tym okresie, trwa 2 – 4 miesięcy, pod koniec tej fazy włos wypada, nowy włos wyrasta z tego samego mieszka dopiero po 1,5 – 3 miesięcy

Odsetek włosów rosnących i znajdujących się w strefie spoczynku pozwala ocenić stopień uszkodzenia mieszka. Przy zadziałaniu szkodliwych czynników zewnętrznych(farby, środki do trwałej ondulacji) dochodzi głównie do uszkodzenia pochewek włosów. Różnice w długości i wzroście włosów zależą od czynników genetycznych i hormonalnych.

3. PAZNOKCIE tak samo jak warstwa rogowa i włosy składają się ze zrogowaciałych keratynocytów i stanowią ochronę dla mocno ukrwionych i unerwionych zakończeń palców rąk i stóp. Płytka paznokcia spoczywa na łożysku paznokcia. Po brzegach otaczają wał paznokciowy. Tylko część łożyska pokryta wałem paznokciowym nosi nazwę macierzy paznokcia. Paznokieć wyrasta z macierzy, pozostała część łożyska spełnia jedynie czynności odżywcze. Na kciuku, a czasem i na innych palcach dostrzec można białawe zabarwienie płytki paznokciowej o pół księżycowatym zarysie zwanym obłączkiem. Powstaje on na skutek uwidocznienia się zakrytych zwykle wałem paznokciowym korzenia paznokcia i jego macierzy. Obrąbek naskórkowy(skórka) pokrywa płytkę od strony wału i chroni ją przez urazami.