Autor: Katarzyna Kubiszewska

Temat: "Skutki uzależnienia od elektronicznych środków przekazu"

Do elektronicznych środków przekazu należą telewizja, radio oraz internet. Kierują one pewne treści do dużej liczby zróżnicowanych odbiorców. Obecnie są one ważnym czynnikiem, wpływającym na kulturę społeczną oraz ludzkie postawy. Prawie każdy z nas ogląda telewizję, korzysta z internetu czy gra w gry komputerowe, niestety u części osób przeradza się to w uzależnienie. Objawia się ono zazwyczaj potrzebą znacznego wzrostu ilości czasu przeznaczonego na korzystanie z danego środku przekazu, po zaprzestaniu korzystania pojawia się złe samopoczucie, człowiek rezygnuje z innych aktywnośi i pomimo, że wie, iż pojawiają sie problemy, nie zaprzestaje swoich działań. Aktualnie, już od najmłodszych lat człowiek jest poddawany wpływowi mediów, coraz częściej zdarza się, że tradycyjne metody wychowawcze zastępuje telewizja, a gry komputerowe wyparły czytanie książek czy inne zabawy. Rośnie pokolenie „epoki obrazkowej”, które woli oglądać i słuchać, niż sięgnąć po ciekawą książkę.

Elektroniczne srodki przekazu stosują uproszczenia-ujednolicają wiele elementów, aby odbiór stał się łatwiejszy oraz w celu przyciągniecia uwagi jak największej liczby odbiorców, co w konsekwencji przynosi zyski. Niestety takie działanie przyczynia się do propagowania złego gustu. Część odbiorców nie stara sie poszukiwać inych treści, o dużej wartości estetycznej i poznawczej. Media przedstawiają pewne modele postępowania (często niekorzystne), które wielu ludzi stara sie naślodować. Człowiek żyjący w dzisiejszych czasach swoją wiedzę w dużym stopniu czerpie z telewizji. Dzieci w wieku 7-9 lat to co widzą na ekranie często przyjmują jako prawdę, a przeżycia związane z danym filmem odzwierciedlają w zabawach. Ich starsi koledzy (mający 10-12 lat) są w okresie gdy poszukują wzorców osobowych i często utożsamiają się z bohaterami swoich ulubionych seriali, przejmując ich zachawania, postawy oraz wygląd.

Coraz większa grupa dzieci, a także osób dorosłych uzależnia się od gier internetowych i komputerowych. Dają sie porwać w świat pełen barw, dźwięków, emocji, niesamowitych przygód, przyzwaczajają się do nich tak bardzo, że stopniowo tracą zainteresowanie innymi formami spędzania czasu. Jeżeli chodzi o dzieci i młodzież, istotnym czynnikiem ryzyka jest grupa rówieśnicza -koledzy nawzajem podsycają swoje zainteresowania związane z elektronicznymi środkami przekazu, często mamy doczynienia z modą (np. modne jest bycie internautą) więc jeśli dziecko chce być akeptowane przez rówieśników, przejmuje ich zainteresowania. Skutki bywają ogromne, może dojść do sytuacji, w której sprawdzenie poczty elektronicznej jest ważniejsze od nauki, dotychczasowych pasji, przyjaciół i rodziny.

Innym powodem, przez który dochodzi do uzależnienia jest chęć ucieczki od szarej codziennosci. Jeżeli człowiek nie znajduje w swojej rodzinie oparcia, nie czuje sie kochany i bezpieczny to stara się te potrzeby zaspokoić w inny sposób -wówczas źródłem akceptacji stają sie znajomi z czatu. Znika poczucie osamotnienia, w dodatku ma się świadomość, że w każdej chwili można się wycofać z internetowych relacji, które nie odpowiadają. Dodatkowym atutem dla osób z zaniżonym poczuciem własnej wartości jest fakt iż uczestnicząc w internetowyh dyskusjach, mogą się podać za wymyśloną przez siebie postać (taką, jaką w rzeczywistości chciałyby byc).

Osoby uzależnione od telewizji, w momencie gdy nie mogą jej oglądać, myśla o niej nieustannie (np. co dzieje się z bohaterami serialu), natomiast ich tematem rozmów są zagadnienia związane z programami telewizyjnymi lub losami bohaterów. W czasie wizyty u znajomych, "telemaniacy" najchętniej oglądają telewizje, ich plan dnia podporządkowany jest godzinom emisji seriali lub programów. Osoba uważająca, że w jej życiu nic istotnego się nie dzieje, zaczyna ekscytować się losami serialowych bohaterów, śledzi plotki z życia aktorów odtwarzających dane role.W mediach prezentowane są relacje z aktów okrucieństwa, które mogą sie stać instrukcją dla potencjalnych przestępców. Ciągłe prezentowanie scen brutalnych i drastycznych, sprawia, że ludzie przyzwaczajają się do nich, zamiast czuć niesmak. Ilość agresji prezentowanej w telewizji jest większa od tej w rzeczywistości -wprowadza to odbiorców w błąd i stwarza poczucie, że zachowania agresywne są normalne i powszechne, a więc nie wytwarzają poczucia winy. W mediach często przedstawiane są zbyt szczegółowe sprawozdania z zamieszek na stadionach sportowych, przez co wzrasta agresja wsród kibiców. Należy mieć świadomość, że telewizja, prezentując posoby na szczęśliwe życie, daje jedynie złudzenie beztroski i sukcesu, bedącego na wyciągnięcie ręki. W efekcie powstaje sztuczny, wykreowany świat. Ponadto, media manipulują ludzką opinią, co powoduje błędny sposób myślenia.Wpływają również na nastawienie ku zdobywaniu dóbr materialnych, konsumpcję. Wiele reklam, filmów, programów ukazuje ludzi bogatych, a to powoduje rozbudzenie w odbiorcach chęci posiadania. Reklamy oprócz działania zamierzonego (celem reklamy jest zachęcenie odbiorcy do zakupienia reklamowanego towaru) prowadzą również działania niezamierzone, czyli nie doprowadzają do zakupów, ale pobudzają emocje takie jak łakomstwo i chciwość.

Jeżeli chodzi o uzależnione od telewizji dzieci, obserwuje się u nich ospałość, brak uwagi, tendencje do porzucania działań przed ich zakończeniem (z powodu nienaturalnego zmęczenia i znudzenia), brak umiejętności tworzenia własnyh obrazów. Rzadko wspominają o przeczytanyh książkach czy odbytych wycieczkach, naśladują postaci i przejawiąją niewiele własnych cech osobowości, telewizja jest ważniejsza od innych dziedzin życia. Dzieci potrzebują wiele ruchu, natomiast telewizja sprawia, iż stają się ono bierne i nieruchome. Oglądanie przez dzieci agresji, w pewnym sensie wiąże się z jej akceptacją, co stanowi zachętę do wyładowywania własnych negatywnych, tłumionych uczuć. Silna identyfikacja z agresywnym bohaterem dodatkowo nasila poziom agresji.

Uzależnienie od internetu jest równie niebezpieczne -człowiek często nie wie ile godzin spędził przed komputerem, nie potrafi skoncentrować uwagi na czynnosciach nie zwiazanych z nim. W przypadku braku dostępu do internetu, cały czas myśli co ostatnio w nim robił lub co będzie robić, gdy znów przy nim zasiądzie. Zdarza się, że naturalne potrzeby fizjologiczne stają się niewygodnymi przerwami w trakcie czatowania czy gry. Gry komputerowe dają poczucie bezpieczeństwa-można przeżywać mrożące krew w żyłach przygody, wiele ryzykować, a porażka i tak niczym nie zagrozi -w razie klęski można próbowa ponownie.

Kontakt w internecie dokonuje się za pomocą komunikatów pisanych. Młodzież często ma trudności z wyrażaniem swoich myśli na piśmie, więc wypowiedzi są najczęściej proste, a nawet prymitywne. Tworzy się język żargonowy, ubogi pod względem gramatycznym, składniowym i słownym, w efekcie nie rozwijają sie umiejętności językowe, niezwykle ważne w kontaktach międzyludzkich.

Należy pamietać, że uzależnienia od elektronicznyh środków przekazu, wiążą sie również z pojawianiem się zaburzeń somatycznych, np. skrzywienie kręgosłupa, zaburzenia układu nerwowego, metabolizmu. Na uszkodzenia narażone są również receptory wzroku i suchu, osłabia się układ mięśniowy i krwionośny. Brak aktywności organizmu może przczyniać się do wystąpienia nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwienia serca, żylaków odbytniczych, ciężkich stanów otyłości. Mogą również wystąpić zaburzenia emocjonalne i psychosomatyczne np. nerwica wegetatywna (często powtarzające się stany pobudzenia emocjonalnego, towarzyszące interaktywności medialnej prowadzą do jej powstania), może zostać przekroczony próg wrażliwości dziecięcych receptorów, co powoduje uszkodzenie centralnego układu nerwowego. Promieniowanie elektromagnetyczne emitowane przez ekrany i monitory prowadzi do różnych chorób i dysfunkcji (np.kłopoty z zapamiętywaniem).

Nie należy jednak zapominać, iż telewizja ma również pozytywne cehy: jest źródłem wiedzy oraz stanowi bogatą ofertę zabaw dla dzieci . Aby zachować ten pozytywny wpływ, należy kontrolować czas dziecka spędzany na oglądaniu telewizji, który powinien być adekwatny do jego wieku i poziomu rozwoju. Niezwykle ważne również jest, by dziecko oglądało jedynie programy dla niego przeznaczone. Należy być również otwartym na pytania dzieci wiążące się z oglądanymi przez nie programami - żadne z nich nie powinno pozostać bez odpowiedzi.Należy równnież zadbać o to, aby gatunki sztuki prezentwane w telewizji nie zastępowały chodzenia do teatru czy galerii. Internet również jest źródłem informacji, a dodatkowo daje możliwość interakcji (nie tylko odbieramy komunikaty i informację, lecz również prezentujemy swoje opinie), możemy rozwiązywać problemy za pośrednictwem internetowych społeczności.Należy pamietać, że dorosły człowiek jest odpowiedzialny za to co robi, natomiast rodzice pozwalający na rozwijanie się u swoich dzieci uzależnienia, zabierają im możliwość prawidłowego rozwoju.Rodzice powinni ukazywać swoim dzieciom niebezpieczeństwa płynące z nadmiernego korzystania z elektronicznych środków przekazu oraz dopomóc im w znalezieniu odpowiednich dla nich dziedzin aktywności. Powinni też uświadamiać, że obraz, zwłaszcza telewizyjny, jest światem iluzji, mówi o istnieniu czegoś, co tak naprawdę nie istnieje. Należy kształtować w dziecku odpowiednie postawy wobe mediów - postawy krytyczne i selektywnego korzystania. W sytuacji gdy dziecko jest wyraźnie uzależnione nie pozostaje nic innego, jak skontaktowanie sie ze spejalistą.