ZDROWOTNE I SPOŁECZNE KONSEKWENCJE UZALEŻNIENIA
Uzależnienie nazywane jest również toksykomanią. Jest to silna, nabyta potrzeba wykonywania określonej czynności, bądź zażywania pewnych substancji, mających charakter naturalny lub syntetyczny, który negatywnie wpływa na organizm oraz psychikę osoby. Jeżeli uzależnienie nie jest silne lub jest to początkowe stadium, nie pociąga ono zazwyczaj za sobą poważnych konsekwencji, jednakże nieleczone uzależnienie może się nasilać i stać się w konsekwencji niebezpieczne w krótkim bądź długim okresie czasu. Skutki uzależnienia mogą przybierać charakter osobisty: psychiczny, zdrowotny, czy też społeczny. Uzależnienie jest to także forma zachowania, gdzie siła woli danej osoby jest osłabiona. Trzeba pamiętać, że uzależnienie jest specyficznym sposobem myślenia, percepcji i odczuwania zarówno siebie samego jak i świata zewnętrznego. Dlatego też odbieranie przyzwyczajenia, nawyku w końcowej fazie może się zamienić w ciężką, nierzadko nieuleczalną chorobą.
Możemy wyróżnić takie typy uzależnienia jak psychiczne, fizyczne a także społeczne. Uzależnienie psychiczne jest silna i trudną do opanowania potrzebą, którą z czasem przekształca się w przymusowe przyjmowanie lub kontynuowanie zażywania określonych środków. Mówiąc o uzależnieniu fizycznym mamy na myśli zażywanie określonych środków na skutek uzależnienia organizmu od obecności w nim dalej substancji chemicznej. Uzależnienie społeczne występuje wyraźnie wśród młodzieży i wiąże się z zażywaniem narkotyków w grupie.
Uzależnionym możemy być praktycznie od wszystkiego: narkotyków, alkoholu, tytoniu, hazardu, kupowania, seksu, Internetu, pracy a nawet od osób.
Uzależnienie środkami odurzającymi powoduje bardzo negatywne i często nieodwracalne skutki zdrowotne i społeczne u osób uzależnionych. W tej pracy chcę przedstawić konsekwencje uzależnień na podstawie dwóch znanych uzależnień jakimi jest: uzależnienie od alkoholu, oraz od narkotyków.
Konsekwencje uzależnienia od narkotyków
Narkomania to rodzaj uzależnienia objawiający się pociągiem organizmu do zażywania narkotyków. Narkotyk to substancja pochodzenia roślinnego, a ostatnio coraz częściej syntetycznego powodująca uspokojenie, euforię, zniesienie bólu, odurzenie i głęboki sen. Zażywanie na początku wynika z oczekiwania przyjemnych efektów, później wiąże się z nadzieją uniknięcia przykrych objawów to zależność psychiczna. Jej trwałość zależy od osobowości człowieka. Niektóre narkotyki wywołują ból zwany zależnością fizyczną. Ujawnia się ona występowaniem zespołu objawów- dreszcze, uczucie gorąca, pocenie się, łzawienie, ślinienie, skłonność do wymiotów, biegunka, kołatanie serca, bóle stawów i mięśni.
Społeczne skutki zażywania narkotyków.
Problem nadużywania substancji uzależniających jest o tyle poważny, że większość osób, które ich używają nie leczy się, a nawet nie zdaje sobie sprawy z tego, jak poważne ma problemy ze zdrowiem. Uzależnienie środkami odurzającymi powoduje bardzo negatywne i często nieodwracalne skutki zdrowotne i społeczne w życiu narkomana. Skutki te stanowią największe niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia. Przewlekłe zatruwanie organizmu substancjami narkotycznymi prowadzi do nieodwracalnych zmian w systemie nerwowym, powodując zwyrodnienie charakteru. W konsekwencji narkoman zostaje pozbawiony uczuć wyższych i hamulców. Pojawiają się bezwstydne zachowania, znikają wszelkie dążenia, aspiracje życiowe i zainteresowania. Jest to szczególnie tragiczne w przypadku młodych uczniów, o dopiero rozwijającej się osobowości, potencjalnie najbardziej wartościowych społecznie.
Narkomania jest poważnym problemem społecznym. Stałe zażywanie narkotyków powoduje zmiany w psychice człowieka, prowadzi do popełniania przestępstw, rodzi niebezpieczeństwo rozpowszechniania się nałogu na młode społeczeństwo. Na poziomie społeczeństwa prowadzą do rosnących kosztów opieki medycznej, powiększania się grupy osób chorych i niepełnosprawnych, ale także narkomani szybko wypadają ze swoich ról społecznych, wykazują nieprzystosowanie społeczne (drażliwość, zmiana nastroju),
nie istnieje dla nich miłość, przyjaźń, lojalność, popełnianie przestępstw (wyrób i handel narkotykami, kradzieże itp.), nakłanianie innych do przyjmowania narkotyków. Potrzeba zażywania środków odurzających często popycha narkomana na drogę przestępstwa; mnożą się więc kradzieże, włamania do aptek, aby zdobyć odurzające leki, fałszerstwa recept, a nawet pobicia dla zdobycia pieniędzy na narkotyki.
Zdrowotne skutki zażywania narkotyków.
Narkotyki mogą spowodować utratę przytomności, zniszczenie serca i innych narządów, a nawet śmierć. Łatwo jest przypadkowo przedawkować narkotyk, trudno bowiem określić, jakiej jest mocy i ile go wziąć. Narkotyki stają się znacznie bardziej niebezpieczne, gdy są ze sobą zmieszane. Ich efekty ulegają wówczas zwielokrotnieniu i nawet mała dawka może okazać się śmiertelna. Coraz częściej w naszym społeczeństwie popularnym narkotykiem miękkim stało się palenie marihuany bądź haszyszu. Oby dwa środki odurzające pozyskiwane są z konopi indyjskich, działania są podobne, jednakże haszysz jest silniejszy.
Używanie obydwóch substancji przez dłuższy czas prowadzi do zalegania THC (jest to substancja najbardziej działająca) komórkach tłuszczowych mózgu, wątroby i organów płciowych. Nagromadzenie się tej substancji wpływa na negatywny rozwój psychiczny i fizyczny, a także na sprawność intelektualną człowieka. pogorsza się pamięć, zmieniać metabolizm komórkowy i syntezę DNA.
Gdy mówimy o używaniu mocniejszych narkotyków takich jak: amfetamina, LSD kokaina w początkowym stadium działają pobudzająco, dają poczucie energii, wpływają pozytywnie na nastrój uzależnionego. Lecz nadmierne używanie ich prowadzi do zaburzeń świadomości, zaburzeń psychicznych, napadów agresji, depresji, omamów i halucynacji, bezsenność, brak apetytu, mogą uszkadzać koordynację mięśni, niskie ciśnienie, omdlenia itp. Przedawkowanie może prowadzić do drgawek, śpiączek, wysokiej temperatury ciała, a w najgorszym wypadku krwawienia z naczyń mózgowych co często jest skutkiem śmierci.
Konsekwencje zażywania alkoholu
Alkohole to grupa związków organicznych, będących pochodnymi węglowodorów. Najpopularniejszymi i najbardziej rozpowszechnionymi alkoholami są etanol oraz metanol. Oba alkohole są bezbarwnymi płynami o charakterystycznym, piekącym i słodkawym smaku. Zarówno metanol jak i etanol rozpuszczają się bez żadnych ograniczeń w wodzie. Kiedy mówimy o alkoholizmie mamy na myśli okresowe picie alkoholu w celu doznawania jego działania psychicznego, a czasem także uniknięcia złego samopoczucia, wynikającego z jego odstawienia, Istota tej choroby jest więc psychiczne i fizyczne oraz społeczne uzależnienie od środka narkotycznego jakim jest alkohol. Umysł każdego człowieka ma część racjonalną utrzymującą kontakt z rzeczywistością i z logiką oraz część irracjonalno- magiczną zanurzoną w świecie fantazji, marzeń i pragnień. Alkohol zdecydowanie pobudza tę drugą stronę umysłu. Jest on przyczyną wielu różnorodnych problemów społecznych i zdrowotnych, których rozpowszechnienie jest ściśle związane z wielkością spożycia. Zajmuje szczególne miejsce wśród substancji spożywanych przez człowieka. Wynika to z faktu, że bardzo szybko jest wchłaniany przez organizm, oraz z łatwej jego odstępczości.
Społeczne skutki zażywania w nadmiernej ilości alkoholu.
Problemy społeczne spowodowane alkoholem dotyczą:
pijącej jednostki (m.in. bezrobocie, samobójstwa, skrócenie długości życia osób uzależnionych o 10-20 lat, zaburzenia rozwoju psychofizycznego i kariery edukacyjnej nastolatków, bezdomność i włóczęgostwo,)
życia rodzinnego (m.in. kłótnie, przemoc, niechciane ciąże, demoralizacja, dewiacje seksualne, zubożenie, rozkład rodziny, zaburzenia emocjonalne i psychosomatyczne u dzieci i innych członków rodziny itp.),
środowiska pracy (m.in. absencja - większa o ok. 30%, 30-70% spadek wydajności, pogorszenie jakości, 2-3 krotnie większa wypadkowość),
naruszenia prawa i porządku przez osoby nietrzeźwe (przestępczość - ok. 25% ogólnej liczby, prowadzenie pojazdów - ok. 20% wypadków, zachowania w miejscach publicznych m.in. agresja, wybryki pseudokibiców itp.),
przestępstw i wykroczeń związanych z obrotem alkoholem (nielegalna produkcja, import, sprzedaż napojów alkoholowych, sprzedaż alkoholu nieletnim i nietrzeźwym, zabroniona prawem reklama, kryptoreklama).
Odnosząc się do wymienionych podpunktów, należało by opowiedzieć o tych zjawiskach w szerszym znaczeniu. Tak jak wynika z powyższych informacji przyczynami popełnienia różnorodnych przestępstw jest działanie pod wpływem alkoholu, często w afekcie. Większe stężenie etanolu we krwi bardzo często objawia się agresywnym, aroganckim, natarczywym zachowaniem wobec obcych czy rodziny. Jest także przyczyną bójek, samobójstw, a nawet zabójstw. Młodzi ludzie pod jego wpływem czują się bardziej odważni, gotowi do popełnienia czynów, na jakie nie pozwoliłoby im trzeźwe spojrzenie na świat. Do tego nie uwzględnia się przemocy domowej, jakże wstydliwej i upokarzającej, bo kto chce zgłosić na policję donos na własnego członka rodziny.
Mówiąc o rodzinach alkoholików są oni, często, niemymi ofiarami przemocy. Szacuje się, że tego typu przestępczość w rodzinach uzależnionych stanowi 30% - 70% w stosunku do innych ognisk domowych.
Nadmiar alkoholu, oprócz agresji może również wywołać uczucie beznadziei życia i prowadzić do myśli samobójczych. Etanol, zawarty we krwi, czyni odważniejszych z 4 na 5 samobójców z czego nawet 40% jest udanych targnięć na życie.
Stale wzrasta liczba osób, które w stanie nietrzeźwym siadają za kierownicę. Po zabawie, np. w dyskotece młodzi kierowcy, sądząc że mają poniżej 0,2 promila alkoholu we krwi, siadają do samochodu. Nierzadko podróż kończy się na pierwszym lepszym drzewie lub zderzeniem czołowym w wyniku wyprzedzania. Po spożyciu etanolu człowiekowi znacznie obniża się refleks, czyli od reakcji na jakiś bodziec musi upłynąć trochę czasu, a także umiejętność koncentracji, koniecznej w przypadku manewrów na drodze. Corocznie w Polsce, jak się szacuje, znika średnie miasteczko na wskutek wypadków drogowych, z czego ok. 70 - 80% powodują pijani kierowcy. Oprócz ofiar śmiertelnych, alkoholicy mogą, przez swoja głupotę, doprowadzić wielu ludzi di kalectwa na wskutek przebytego wypadku.
Zdrowotne skutki zażywania w nadmiernej ilości alkoholu.
Według Światowej Organizacji Zdrowia alkohol znajduje się na trzecim miejscu wśród czynników ryzyka dla zdrowia populacji. Większe ryzyko niesie za sobą palenie tytoniu i nadciśnienie tętnicze. Ponad 60 rodzajów chorób i urazów ma związek ze spożywaniem alkoholu. Alkohol działa szkodliwie na niemal wszystkie tkanki i narządy. Alkohol, a także jego główny metabolit, aldehyd octowy, są bezpośrednio toksyczne dla tkanek. Alkohol i jego metabolity wchodzą w bezpośrednie reakcje z fizjologicznymi substancjami w organizmie. Działanie pośrednie alkoholu polega na silnym wpływie na homeostazę ustroju poprzez działanie na układ wegetatywny, endokrynny, odpornościowy, gospodarkę wodno-elektrolitową, wchłanianie niezbędnych składników odżywczych itp.
Toksyczne działanie alkoholu etylowego i produktów jego przemiany powoduje zmiany chorobowe w następujących układach:
Układ pokarmowy: Po spożyciu etanol jest wchłaniany. Alkohol ma właściwości drażniące. Pobudza wydzielanie soku żołądkowego. Jednak zbyt duża ilość alkoholu pogarsza lub całkowicie zatrzymuje procesy trawienne, wpływa na zahamowanie łaknienia.
Układ krążenia: Alkohol wypity w ilościach umiarkowanych zwiększa przepływ krwi przez naczynia na powierzchni skóry. Naczynia te rozszerzają się, co powoduje iluzoryczne poczucie ciepła, jednocześnie jednak powoduje niebezpieczne wychłodzenie ciała. Duże ilości alkoholu mogą podnosić ciśnienie krwi, co z kolei zwiększa ryzyko zawału serca.
Wątroba: U każdego pijącego, nawet niezbyt duże ilości alkoholu, może dochodzić do odkładania tłuszczu w komórkach wątroby. Kiedy alkohol pojawia się we krwi cała czynność wątroby koncentruje się na metabolizowaniu alkoholu, co powoduje zahamowanie innych procesów, w tym utrzymywania właściwego poziomu cukru we krwi. Długotrwałe picie prowadzi do obniżenia poziomu cukru we krwi, mózg zostaje pozbawiony swojego właściwego pożywienia, stad nawet u osób na ogół nie nadużywających alkoholu już po 48–72 godzinach może dojść do hipoglikemii, objawiających się głodem, osłabieniem, zwiększoną nerwowością, poceniem, bólem głowy, drżeniem. Jeśli poziom niedocukrzenia będzie się zwiększał, w konsekwencji pojawi się śpiączka. Oczywiście u osób stale nadużywających alkoholu ten proces nastąpi szybciej.
układ nerwowy: Alkohol wywiera na OUN ( ośrodkowy układ nerwowy) działanie depresyjne, zmniejszając aktywność mózgu, przy czym nie wszystkie obszary mózgu reagują na alkohol jednakowo. Nasilenie skutków picia jest bezpośrednio związane z poziomem cukru we krwi, a wiec i w mózgu. Poszczególnym poziomom stężenia alkoholu we krwi odpowiadają określone zmiany w zachowaniu człowieka, związane ze zmianami w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego, którego kolejne ośrodki podlegają hamowaniu (ośrodek czucia, ruchu), następuje też upośledzenie pamięci, rozchwianie uczuć. Przy dalszym wzroście stężenia alkoholu we krwi popada się w otępienie, niemal całkowicie wyłączone zostaje czucie.
Alkohol spożyty w porze snu może skrócić czas potrzebny do zaśnięcia. Jednakże alkohol spożyty na godzinę przed położeniem się spać zakłóca drugą połowę snu. Spożycie alkoholu nawet kilka godzin przed położeniem się spać, może wywołać bezsenność w czasie drugiej połowy snu. Spożycie alkoholu może wywołać także zjawisko znane jako bezdech senny, co w połączeniu z innymi dolegliwościami może zwiększyć ryzyko wystąpienia zawału, arytmii serca, udaru i nagłej śmierci. W przypadku niemowląt karmionych piersią, których matkom lekarze zalecają spożywanie niewielkich dawek alkoholu w celu ułatwiania laktacji, występują niewyjaśnionej natury zaburzenia rytmu snu.
Alkohol wpływa na osłabienie systemu odpornościowego organizmu. Skutkiem tego jest m.in. zwiększone ryzyko występowania pewnych odmian raka, zwłaszcza przełyku, wątroby, części nosowej gardła, krtani i tchawicy oraz raka sutka u kobiet. Wywołuje znaczące zaburzenia w funkcjonowaniu psychicznym człowieka: bezsenność, depresję, niepokój, próby samobójcze, zmiany osobowości, amnezję, psychozę alkoholową, halucynozę alkoholową, otępienie (zespól Korsakowa).
Inne uzależnienia
Na początku pracy zostały wymienione różne uzależnienia. Skupiono się na alkoholizmie i narkomani, lecz to nie znaczy, że inne są mniej szkodliwe.
Osoba paląca tytoń, jest narażona na przeróżne choroby płuc, nowotwory, wrzodów żołądka czy dwunastnicy. Niestety w polskie prawo nie wykształciło jeszcze stosownych przepisów i każdy w społeczeństwie może być narażony na bierne palenie. Ten proces, pomimo iż osoba jest nie paląca, jej organizm także jest narażony na skutki negatywne wdychanego dymu papierosowego, w którym znajdują się substancje smoliste.
Uzależnienie od telefonu komórkowego czy Internetu także wpływa na nasze zdrowie, życie w społeczeństwie. Zaczynamy być anonimowi, co daje nam poczucie bezpieczeństwa, często przez to tracimy swoją kulturę osobistą, Stajemy się ludźmi wygodnymi, siedząc w domu możemy porozmawiać, zapłacić rachunki, spędzić czas, który często w sieci mija bardzo szybko. Jednakże taki tryb życia, wpływa negatywnie na nasze zdrowie. Brak aktywności fizycznej sprzyja otyłości, nadmierne siedzenie w jednej pozycji często nadwyręża kręgosłup, a oczy które są przemęczone zaczynają się szybciej męczyć co powoduje ich osłabienie.
Podsumowanie
Na podstawie opisanych uzależnień można stwierdzić, że każde uzależnienie przynosi większe bądź mniejsze szkody dla nas a także naszego otoczenia. Praktycznie w każdym można znaleźć aspekt zdrowotny, gdzie nasz organizm zostaje osłabiony bądź często uszkodzony do końca życia. Nie każdy zdaje sobie sprawę, lecz każde uzależnienie, które jest przyczyną niepełnosprawności, bezrobocia, przemocy lub innych patologii oddala nas od życia społecznego. Nie żyjąc w zgodzie ze społeczeństwem, które nas otacza jest przyczyną, iż stajemy się dla niego obciążeniem. Przez uzależnienia tracimy umiejętność komunikowania się, często włącza się nas syndrom „wypierania”. A gdy w końcu dostrzegamy dany problem, często już jesteśmy na „samym dnie”. Dla niektórych to może być to całkowite wyniszczenie organizmu, a dla niektórych odwrócenie się najbliższych osób, zerwanie wszystkich kontaktów.