selektywne
rozmnażanie zwierząt lub ludzi, aby ulepszać gatunki z pokolenia
na pokolenie, szczególnie jeśli chodzi o cechy dziedziczone.
eugenika
pozytywna – zachęta do częstszego reprodukowanie najlepszych
osobników;
eugenika
negatywna i zniechęcanie do reprodukcji osobników mniej
wartościowych.
Dwaj
wielcy i zasłużeni dla psychologii rozwojowej filozofowie:
JOHN
LOCKE
/1632 – 1704/, Anglia
Odrębność
ciałą i umysłu;
Odrzucenie
wrodzoności idei
Umysł
dziecka to czysta karta „tabula
rasa”.
Twórca
ENWIRONMENTALIZ-MU / empiryzmu/
JAN
JAKUB ROUSSEAU /1712
– 1778/, Francja.
Dziecko
rodzi się z określonym zasobem wiedzy;
Rozwój
wynika z wrodzonych procesów kierujących pojawianiem się
kolejnych zachowań.
To
twórca NATYWIZMU /biologizmu/.
PYTANIE
O OBSZAR ROZWOJU
Co
się rozwija?
PYTANIE
O CEL I SENS ROZWOJU
Ku
czemu się rozwija?
PYTANIE
O MECHANIZM ROZWOJU
Jak
się rozwija?
PYTANIE
O CZYNNIKI ROZWOJU
Dlaczego
dziecko się rozwija?
Teorie
rozwoju można podzielić na:
jednoczynnikowe
dwuczynnikowe
wieloczynnikowe
JEDNOCZYNNIKOWE
DZIELIMY NA:
biologistyczne
/ natywistyczne/
- najważniejsza jest rola dziedzicznych
i
wrodzonych dyspozycji psychicznych, z którymi dziecko przychodzi na
świat i które ujawniają się wraz z dojrzewaniem.
empirystyczne
/ enmironmentalistyczne/ -
dziecko jest wytworem środowiska, w którym wzrasta.
Dwuczynnikowa
teoria, to inaczej teoria interakcyjna
/William Stern, 1871 – 1938/
Odziedziczone
dyspozycje są zawiązkami cech przekształcającymi się w trwałe
właściwości pod wpływem środowiska.
Co
powoduje zmiany rozwojowe i co je podtrzymuje?
czynnik
rozwoju
– stan poprzedzający, przyczyna, wszystko, co wywiera określony
wpływ na zjawisko rozwoju;
proces
rozwoju
-uporządkowany w czasie ciąg zmian i stanów zachodzących po
sobie.
MARIA
ŻEBROWSKA (1900-1978) i jej 4-czynnikowa koncepcja
CZYNNIKI
ROZWOJU
ZADATKI
(GENOTYP) (DZIEDZICZNOŚĆ)
ŚRODOWISKO
WYCHOWANIE
AKTYWNOŚĆ
WŁASNA
I tak:
Na
rozwój struktury i funkcji układu nerwowego, a za jego
pośrednictwem na rozwój procesów psychicznych wpływają 4
czynniki: wrodzone zadatki anatomiczno – fizjologiczne organizmu,
własna działalność jednostki, środowisko i wychowanie.
cechy
wrodzone – zależą od genotypu, czyli od materiału genetycznego
zawartego w chromosomach jednostki.
Środowisko
fizyczne
(materialne),
społeczne,
obcowanie
z ludźmi i obcowanie z przedmiotami,
organizacja
przestrzenna i organizacja czasowa środowiska,
stymulacja
zewnętrzna niezamierzona.
Wychowanie
wpływy
intencjonalne,
socjalizacja,
kształcenie,
nauczanie,
modelowanie,
ćwiczenie,
instruowanie.
Aktywność
podmiotu
własna
aktywność,
spontaniczna,
wewnętrznie
motywowana.
3
RODZAJE KORELACJI GENOTYP A ŚRODOWISKO
Pasywna:
ludzie
otrzymują genotypy skorelowane ze środowiskiem rodzinnym.
Reaktywna:
ludzie skłaniają innych do reakcji na swoje właściwości
genetyczne
Aktywna:
ludzie poszukują lub tworzą środowiska skorelowane ze swymi
właściwościami.
WPŁYWY
ŚRODOWISKAPOBUDZAJĄ LUB HAMUJĄ REALIZACJJĘ PROGRAMU GENETYCZNEGO
Szczególnie
wrażliwi są osobnicy heterozygotyczni;
Szczególnie
wrażliwi w okresie: między 6 a 24 miesiącem życia; 10-12 r.ż.,
oraz w starości.
PROCESY
ROZWOJU
DOJRZEWANIE
UCZENIE
SIĘ
Interakcja
między nimi
Są
dwa podstawowe procesy rozwoju: DOJRZEWANIE, UCZENIE SIĘ
Dojrzewanie
– aktualizacja zawartego w genach ogólnego programu rozwoju.
Efektem dojrzewania są funkcje filogenetyczne, czyli wspólne dla
całego rodzaju ludzkiego. Ćwiczenie jako takie nie odgrywa
istotnej roli w ich pojawieniu się.
Uczenie
się
– względnie trwała zmiana zachowania pod wpływem doświadczenia.
To proces gromadzenia indywidualnych doświadczeń
MATURACJONIZM
Na
wagę dojrzewania zwrócił uwagę Arnold
Gessell
(1880-1961), twórca maturacjonizmu, teorii podkreślającej
kluczową rolę dojrzewania.
Gessell stworzył pojęcie „gotowości uwarunkowanej
dojrzewaniem” (maturational readiness). Twierdził, że
organizm
musi osiągnąć odpowiedni poziom dojrzałości, aby możliwy był
skuteczny wpływ zewnętrznych oddziaływań, np. nauczania.
SKUTKI
INTERAKCJI DOJRZEWANIA I UCZENIA SIĘ
Przebieg
rozwoju jest zróżnicowany.
Dojrzewanie
ogranicza rozwój, wyznacza jego granice.
Kres
dojrzewania jest rzadko osiągany /to tylko zastój/
Pozbawienie
możliwości uczenia się ogranicza rozwój.
Stymulacja
jest istotna dla pełnego rozwoju.
Efektywność
uczenia się zależy od właściwego dlań czasu /problem gotowości
do uczenia się, okresów sensytywnych i krytycznych/.
Warto
zapamiętać!
Okres
krytyczny:
odcinek czasu, w którym pojawienie się lub brak pewnego rodzaju
doświadczeń ma szczególne znaczenie dla organizmu. To samo
doświadczenie mające miejsce przed lub po tym momencie będzie
miało niewielki wpływ lub żaden. Musi być stymulacja, by
zachowania się pojawiły. Jej brak ma nieodwracalne skutki.
Okres
sensytywny:
to okres szczególnej wrażliwości, okres przejściowy do następnej
fazy.
WSKAŹNIKI
OKRESU SENSYTYWNEGO
Zainteresowanie
bodźcami określonego typu;
Postępy
(większe w stosunku do okresu minionego i przyszłego);
Rozwój
zależy od pojawienia się specyficznych bodźców, na które
wcześniej i później nie jest się już tak wrażliwym.