MAKROEKONOMIA
1. Cechy gospodarki rynkowej i pojęcie efektywności ekonomicznej:
- dominacja własności prywatnej, czyli formy bardziej efektywnej od własności publicznej lub uspołecznienia
- wolna konkurencja (bezwzględnym warunkiem towarzyszącym osiaganiu wysokiej efektywności jest ..
- dążenie do osiągania stałej poprawy efektywności gospodarczej, jako warunku zaspokajania potrzeb właściciela, a także wygrywania konkurencji wśród innych podmiotów rynku
- rozwojem firm wygranych i bankructwem podmiotów przegranych w grze rynkowej.
2. Potrzeby właściciela:
- maksymalny zysk
- wzrost majątku firmy
- chęć dominacji na rynku
- ekspansja terytorialna, która realizuje sie poprzez trwałe poszerzanie m.in. rynków zbytu lub swiadczonych usług
3. efektywność ekonomiczna- jest to stosunek uzyskanych efektów do wartości poniesionych nakładów (W=PsN), jeśli efektywność opiszemy odwrotnością tej relacji n=N:P, to wtedy nakładochłonność produkcji.
Jak można mierzyć efektywność?
- opisując całkowite relacje między efektem a nakładami
- odnosząc do siebie przyrosty efektów i przyrosty nakładów
- odnosząc do siebie całkowite efekty do cząstkowych nakładów- najważniejszymi miernikami tak mierzonej efektywności są:
wydajność pracy
wydajność kapitału
wydajność środków trwałych
wydajność ziemi
4. Poprawa efektywności przedsiębiorstw w kraju wpływa na polepszenie przeciętnych warunków życia całego społeczeństwa.
Efekt = produkcja - koszt
= (przychód - koszt) : nakłady?
5. Zadania państwa w gospodarce:
- ochrona praw własności, przestrzegania zasad uczciwej konkurencji, zapobieganie powstawania monopoli
- tworzyć przepisy prawa sprzyjające aktywności gospodarczej, wzbudzające zaufanie przedsiębiorców
- ochrona przed podporządkowaniem polityki ekonomicznej doraźnym celom politycznym (partyjnym)
- bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne - wkład państwa przez zapewnienie bezpieczeństwa
- ograniczenie funkcji opiekuńczych państwa wyłącznie do grona obywateli wymagających wsparcia, a nie traktowania tej polityki jako metody dynamizowania gospodarki.
6. Argumenty przemawiające za aktywną, ale ograniczoną interwencją państwa:
- niedoskonałość rynku i konkurencji w praktyce
- istnienie dóbr oraz świadczenie usług publicznych
- niepełne wykorzystanie mocy wytwórczych
- uznaniowość i arbitralność interwencji państwa w działalności gospodarczą
Każda decyzja jest długookresowa.
7. Funkcje państwa :
- alokacyjna :
ogólnie biorąc, w gospodarce rynkowej chodzi o ochronę własności prywatnej oraz o wspomaganie i uzupełnianie mechanizmu rynkowego i tylko wówczas, gdy mechanizm jest niewystarczający, to mówimy o jego korygowaniu lub uzupełnianiu.
wspieranie konkurencji, a nie jej ograniczanie
rozszerzanie prywatnej przedsiebiorczości i rynku, a nie eliminowanie
- stabilizacyjna :
osiągnięcie i utrzymanie wysokiego wzrostu gospodarczego
eliminowanie i ograniczenie bezrobocia
prowadzenie polityki fiskalnej i monetarnej (pieniężnej)
instrumenty bezpośrednie polityki ekonomicznej :
minimalna stawka płac
kontyngent importu (w Polsce do wyrobów chińskich)
koncesja na produkcję (ogranicza dostęp do niektórych produktów, np. gaz, energia)
administracyjny zakaz, np. produkcji
norma zanieczyszczania, np. emisji CO2.
zakaz odprowadzania ścieków
instrumenty pośrednie :
stopy %
opodatkowania dochodów
- redystrybucyjna - polega na :
działaniach zmierzających do niwelowania zbyt dużych, nie akceptowanych społecznie różnic dochodowych i majątkowych
pomocy ludziom starym, upośledzonym i chorym
8. Budżet państwa - plan finansowy państwa zawierający dochody i wydatki związane z realizacją przyjętej polityki społecznej, gospodarczej i obronnej. Jest on sporządzany z wyprzedzeniem na okres jednego roku w formie ustawy.
rok budżetowy = rok kalendarzowy (może być inaczej)
9. Społeczeństwo obywatelskie - społeczeństwo, które wzięło władze w swoje ręce i sam decyduje.
10. Zasady budżetowe :
- równowagi
- powszechności (zupełności) - ujęcie dochodów i wydatków państwa
- jedności
- jawności
- przejrzystości
- realności
- gospodarności i celowości
PIENIĄDZ I SYSTEM PIENIĘŻNY
1. Pieniądz - to środek wymiany powszechnie akceptowany towar za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczone dobra lub wywiązujemy się z zobowiązań, np. spłacony dług.
2. Ewolucja pieniądza :
- barter (towar za towar)
- pieniądz towarowy - wartość jako towar, a nie tylko pieniądz np. muszelki, kamyczki itp.
- pieniądz kruszcowy - odmiana pieniądza towarowego
- pieniądz papierowy (gotówkowy) - weksle, czeki
- pieniądz symboliczny - środek płatniczy, którego wartość (siła nabywcza) znacznie przewyższa jego koszt wytworzenia lub wartość jako towaru w innych niż pieniądz zastosowaniach
- pieniądz bankowy (bezgotówkowy)
3. Popyt na pieniądz :
Fisher - im większa szybkość obiegu pieniądza, tym potrzebne jest mniej pieniędzy w celu zawarcia transakcji.
Równanie wymiany Fishera (równanie wyjaśnia także inflacje):
M x V = P x Y
M - ilość pieniądza w gospodarce
V - szybkość obiegu
P - poziom cen
Y - dochód realny
Popyt na pieniądz, czyli M zależy bezpośrednio od poziomu ceny.