5.10.2010

1. Termin ekonomia pochodzi z greckiego οίκος (oikos) - dom i νομος (nomos) - prawo, reguła. Pierwszy raz pojawia się u Ksenofonta - taki tytuł nosi jedno z jego dzieł. Starożytni przez to słowo rozumieli zasady prowadzenia gospodarstwa domowego.

2. Ekonomia - nauka o społecznych prawach gospodarczych w warunkach ograniczonych zasobów, wielkości celów

3. Ekonomia- nauka zajmująca się badaniem zachowania pomiotów w dziedzinie wykorzystania ograniczonych środków, które mogą być w rozmaity sposób zastosowane w sferze: produkcji, podziału, wymiany i spożycia.

4. Ekonomia jest to nauka zajmująca się jak najefektywniejszą alokacją w gospodarce ograniczonych zasobów pomiędzy nieograniczone potrzeby ludzkie (społeczeństwa)

ZIEMIA- to inaczej zasoby naturalne. To nie tylko grunty, ale i woda, zasoby mineralne, roślinność .

KAPITAŁ - jest zasobem przetworzonym. Obejmuje wszelkiego typu maszyny i narzędzia oraz inne środki, których kombinacja z ziemią i pracą pozwala na wytwarzanie określonych dóbr ekonomicznych.

PRACA- jest zasobem ludzkim, niezbędnym do wytwarzania dóbr. Im większa specjalizacja pracy i im większe wymagane umiejętności, tym wkład pracy w wytworzenie dobra jest większy.

TECHNOLOGIA- wiedza jak zasoby mogą być łączone w produktywny sposób.

Istniejące zasoby są niewystarczające do zaspokojenia istniejących potrzeb.

P…n

P1

P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8

Rzadkość dóbr

Określa ograniczoną ilość zasobów w stosunku do nieograniczonych potrzeb

Zapotrzebowanie na dobra i usługi

Możliwość wytworzenia dóbr i usług

Luka rzadkości

Rzadkość zmusza do racjonalnego gospodarowania dostępnymi zasobami celem zaspokojenia konkurencyjnych potrzeb.

Racjonalne gospodarowanie, oznacza że podmiot dokonuje takiej alokacji ograniczonych zasobów, które optymalizują korzyści, jakie z tego czerpie .

Warunkiem racjonalnego gospodarowania jest :

• Możliwość wyboru pomiędzy różnymi wartościami rozwiązań ,

• A także sprecyzowane kryteria wyboru;

EKONOMIA ZAJMUJE SIĘ PRZEDE WSZYTSKIM, CO , JAK i DLA KOGO WYTWARZA SPOŁECZEŃSTWO

Dobra rzadkie i wolne

• Dobra rzadkie jest to także dobro, którego dostępność nie jest w stanie pokryć potrzeb ludzkich ( np. w dzisiejszych czasach może nim być samochód, jedzenie, książki, czy też każde inne dobro , dla którego przy zerowej cenie zgłoszony popyt przewyższa podaż ).

• Dobro wolne- oznacza takie dobro ekonomiczne, które w warunkach naturalnych występuje w nieograniczonej ilości, nie występuje w jego przypadku pojęcie własności ( np. powietrze)

Działy ekonomii :

1.Mikroekonomia- zajmuje się badaniem zachowań indywidualnych podmiotów gospodarczych, analizą poszczególnych dóbr i rynków, w przekonaniu, że zachowanie gospodarki wynika z sumy zachowań poszczególnych , indywidualnych podmiotów gospodarczych. Wychodzi więc z założenia, że chcąc zbadać prawidłowości dotyczące całości gospodarki, należy przede wszystkim zbadać w jaki sposób zachowuje się jednostka gospodarująca

2.Makroekonomia-dziedzina ekonomii posługująca się wielkościami agregatowymi (zbiorczymi, dotyczącymi całej gospodarki) do badania prawidłowości występujących w gospodarce jako całość.

Największe agregaty gospodarcze to :

• Zagregowany (globalny) popyt i podaż produktów i usług

• Średni poziom cen

• Poziom zatrudnienia

• Wielkość konsumpcji i inwestycji

• Dochody i wydatki budżetu państwa

EKONOMIA POZYTYWNA I NORMATYWNA

Ekonomia pozytywna- rozumie stwierdzenia będące naukowym i obiektywnym wyjaśnieniem, funkcjonowaniem gospodarki

- objaśnia , jak jest, dlaczego, co z tego wynika

- badania rzeczywiste działanie gospodarki

Przykład

- Cena równowagi leży na przecięciu krzywej popytu i podaży

- dwukrotnie zwiększenie opodatkowania wyrobów tytoniowych spowoduje spadek ich konsumpcji .

Ekonomia normatywna zawiera sądy ekonomiczne oparte na subiektywnym systemie wartościowania.

- ocenia rzeczywistość i zaleca co powinno się czynić, aby było lepiej

- jest często używana przez polityków

Przykład

- rząd polski powinien prowadzić politykę mającą na celu obniżenie konsumpcji wyrobów tytoniowych

- odejście od dotychczasowej polityki skrajnego liberalizmu pozwoliłby na odwrócenie niekorzystnych tendencji panujących w gospodarce i przynosiłby, odczuwalną przez wszystkich obywateli, poprawę poziomu życia.

12.10.2010 r

1.Krzywa możliwości produkcyjnych

Pokazuję najlepszą możliwą do wykorzystania strukturę produkcji przy niezmienionym zasobie czynników wytwarzania ( przy stałych zasobach oraz technologii )

Dwie zasady budowania krzywej :

- zasada rosnącego kosztu alternatywnego

- zasada malejącego przyrostu produkcji zwiększonej

2. Koszt alternatywny (koszt utraconych możliwości )

Są to utracone możliwości robienia czegoś innego. Mierzony jest wartością tej produkcji, której nie zrealizujemy lub z której zrezygnujemy w tym celu aby zwiększyć produkcję innych dóbr lub innych wartości .

Krzywa możliwości produkcyjnych

3.Rynek i jego rodzaje .

Rynek - jest formą poziomów więzi między różnymi podmiotami gospodarczymi i konsumenckimi próbującymi sprzedać i kupić towar. Charakterystyczną cechą rynku jest to, że doprowadza do kontaktu kupujących i sprzedających, w wyniku czego kształtuje się cena .

Jest to miejsce, w którym spotyka się podaż z popytem

Rodzaje rynków :

1.Według podmiotu obrotu :

• Rynek dóbr i usług konsumpcyjnych;

• Czynników produkcji

2. Według zasięgu

• Regionalne

• Lokalne

• Międzynarodowe

• Światowe

3.Rynek nabywcy ( długi okres podaż większa od popytu)

4.Rynek sprzedawcy ( długi okres popyt większy od podaży )

5.Homogeniczny- jednorodny, przedmiot obrotu jest taki sam ( np. pszenica)

6.Heterogeniczny- zróżnicowanie przedmiotów rynku ( np. rynek pracy )

7.Stopień wyrównywania się cen :

• Doskonały

• Niedoskonały

4. POPYT jest to takie zapotrzebowanie na dane dobro, za które nabywca gotowy jest zapłacić ustaloną na rynku cenę, dysponując do tego odpowiednia sumą dochodu pieniężnego. W określonym miejscu i czasie.

Popyt jest funkcją wielu zmiennych:

- poziomu ceny danego dobra

- wysokości realnych dochodów

- poziomu cen dóbr substytucyjnych i komplementarnych

- oczekiwań zmian cen i dochodów

-reklamy i opinii innych osób

- indywidualnych preferencji konsumenta

- liczby konsumentów itp.

Krzywa popytu (D)

- krzywa popytu ma nachylenie ujemne ;

- popyt jest malejącą funkcją ceny oznacza to,

że jeżeli cena danego dobra maleje to popyt na dany

towar wzrasta i odwrotnie- PRAWO POPYTU

Q1 Q2 wielkość popytu

na towar

5. Odstępstwa od prawa popytu.

W teorii ekonomii występują także zachowania jednokierunkowe znane jako :

1. Przypadek Giffena- dotyczy on dóbr podstawowych ( rosnącej cenie odpowiada rosnący popyt.)

2. Przypadek Veblena - dotyczy on dóbr luksusowych ( wzrost ceny dobra powoduje wzrost popytu w celu swoistego dowartościowania się , tzw. Efekt snoba)

3. Popyt spekulacyjny- wzrost ceny dobra powoduje wzrost popytu, gdy konsument uzna, że w najbliższym czasie ceny będą nadal rosły i odwrotnie .

SUBSTYTUT - dobra, które są zmienne

KOMPLEMENTARNE - dobra, które wzajemnie się uzupełniają

KRZYWA POPYTU (D)

-jeżeli analizujemy zmianę popytu pod wpływem zmian ceny, to przesuwamy się wzdłuż krzywej popytu.

- pod wpływem pozostałych czynników pozacenowych, przesuwa się cała krzywa popytu.

- krzywa przemieszcza się pod wpływem zmiany cen dóbr komplementarnych i substytucyjnych.

PRZESUNIĘCIE KRZYWEJ (D)

Wielkość popytu na towar

Przykład

- pod wpływem wzrostu dochodów przy tej samej cenie krzywa przesuwa się na pozycję D2

- pod wpływem negatywnej reklamy danego towaru krzywa przesuwa się na pozycję D1

19.10.2010

Podaż - ilość dóbr i usług oferowanych na rynku w określonym miejscu, przy określonej cenie, oferowanych przez producentów.

Wraz ze wzrostem ceny ilość oferowanych usług wzrasta.

Prawo podaży

Zależność ilości i ceny buduje nam wykres podaży

Jeżeli zmienia się cena, to są przesunięcia po krzywej

Inne powodują przesunięcia w przestrzeni

Przy różnej cenie producent oferuje takie same produkty

Równowaga rynkowa

Popyt +>podaż cena ilości

Równowagi

Cena min- najniższa cena jaką można za dobro osiągnąć. Występuje przy nadwyżce

Cena urzędowa

Cena maksymalna- występuje przy niedoborze

Dochód narodowy (Y) - jest miernikiem wzrostu gospodarczego. Poziom rozwoju gospodarczego kraju mierzy się wysokością wytworzonego w ciągu roku dochodu narodowego przypadającego na jednego mieszkańca

- dochód narodowy per capita

Tempa wzrostu gospodarczego (R)

Zmiana wielkości dochodu narodowego do wielkości dochodu narodowego .

Podstawowe kategorie :

a) PKB - PRODUKT KRAJOWY BRUTTO- suma dóbr i usług wytworzonych na terenie danego kraju niezależnie od tego kto jest właścicielem tych czynników wytwórczych . Mierzony najczęściej dla jednego roku.

-PKB =K +I +G +E n

En- eksport netto ( jeśli gosp. Jest otwarta )

K- konsumpcja , spożycie

I - inwestycję

G - wydatki rządowe

En= Ex - Im

b) PNB- PRODUKT NARODOWY BRUTTO - PKB +Dn

Dn- dochody netto z tytułu własności za granicą

Różnica między dochodami otrzymywanymi, a dochodami wypłaconymi obcokrajowcom.

PNB - suma dochodów uzyskiwanych przez obywateli danego kraju niezależnie od miejsca uzyskiwania tych dochodów. Jest liczony najczęściej dla jednego roku.

Z założenia PNB jest większe od PKB

Jeśli Dn = 0 PNB= PKB

Jeśli więcej wypłacamy obcokrajowcom to PNB jest mniejsze od PKB

c) PNN - PRODUKT NARODOWY NETTO - PKB pomniejszony o amortyzację

Amortyzacja- miara zmniejszenia wartości istniejącego w kraju zasobu kapitału trwałego w danym okresie , będącego wynikiem jego fizycznego lub ekonomicznego zużycia.

PKB, PNB, PNN - są wyrażone w cenach rynkowych, w których zawarty jest podatek pośredni ( Tn) płacony od wartości dodatniej mający charakter cenotwórczy

PKB jako miernik dóbr finalnych i usług nie zawiera :

- transakcji

-dóbr finalnych i usług gospodarstw domowych nieprzeznaczonych na rynek

-transakcje nieprodukcyjne ( sprzedaż towarów używanych )

Ok. 13 % PKB w PL jest wykorzystywane w ramach szarej strefy .

Kategorie wrażone w cenach czynników wytwórczych :

- dochód narodowy wg Cen wytwórczych ( DNCW ) - jest mniejszy od PNN o wielkość podatków pośrednich Tp

DNCW = PNN - Tp

- osobisty dochód ludności (ODL) - jest to cześć (DNCW) jaka pozostaje po potrąceniu nierozdzielonych zysków- (Nz)

Oraz po zapłaceniu podatku od obchodów przed. Do budżetu państwa (Tbc) oraz po powieszeniu o różnego rodzaju transfery z budżetu na rzecz ludności ( Bt)

ODL= DNCW- Nz - Tbc +Bt

Bt- przekazanie określonej sumy na rzecz ludności bez bieżącego świadczenia usług np. emerytury , renty, zasiłki itp.

- DYSPOZYCYJNY DOCHOD LUDNOŚCI ( DDL lub Yd) są to dochody gospodarstw domowych po potraceniu podatków bezpośrednich od dochodów indywidualnych ( Tb)

DDL =ODL -Tb

26.10.2010

3 METODY MIERZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ ( PKB)

METODA WARTOŚCI DODANEJ ( od strony podażowej )

- wartość dodana przy produkcji dóbr i usług finalnych produkowanych w kraju w danym okresie .

METODA STRUMIENI PRODUKTÓW ( od strony wydatkowej )

- wartość rynkowa wszystkich dóbr i usług finalnych produkowanych w kraju w danym okresie.

METODA DOCHODOWA ( kosztowa)

- suma dochodów z czynników produkcji uzyskiwanych przez podmioty w gospodarce

Metoda wartości dodanej

Gospodarka narodowa każdego kraju dzieli się na działy np. : leśnictwo , rybołówstwo i rybactwo , przemysł, budownictwo, handel, transport itp

Wartość wytworzonej produkcji dóbr i usług w ciągu roku w przedsiębiorstwie nazywa się PRODUKCJĄ GLOBALNĄ.

Produkcja globalna

Produkcja przeniesiona Wartość dodana

( wartość przeniesiona ) jest sumą nowowytworzonej

Obejmuje nabyte z zewnątrz i użyte w wartości w przedsiębiorstwie ( do której

produkcji surowce, materiały, z reguły włącza się amortyzację ; wówczas mówimy o

Półfabrykaty oraz paliwo , energię itp. Wartości dodatniej

Produkt globalny gospodarki narodowej jest sumą produkcji globalnych wszystkich przedsiębiorstw.

Wartość dodana ( WD)

-Wartość dodana jest różnica pomiędzy wartością produktu a kosztami dóbr pośrednich służących do wyprodukowania tego produktu, na każdym etapie procesu produkcji ( koszty rzeczowych czynników wytwórczych )

-Pojęcie wartości dodanej jest ściśle związana z koncepcją dóbr pośrednich- to właśnie do dóbr pośrednich wartość dodana jest „dodawana” w procesie produkcji

PROCES PRODUKCJI STOŁU

	Wartość sprzedaży	Wartość dóbr pośrednich	Wartość dodana
Drwal ( drewno)	50	0	50
Właściciel tartaku (deski)	70	50	20
Producent mebli (części stołu )	120	70	50
Sprzedawca mebli (stół)	200	120	80
Suma wartości dodanej 200

MTODA STRUMIENI PRODUKTÓW - stronę wydatkową obrazuje wartości zakupów finalnych i włącza wszelkie zakupy na dobra pośrednie.

Dobra finalne ( końcowe) - to dobra nabyte przez ostatecznego użytkownika. Są to dobra konsumpcyjne zakupione przez gospodarstwa domowe albo dobra inwestycyjne ( kapitałowe) nabywane przez przedsiębiorstwa.

Dobra pośrednie ( przepływ międzygałęziowe) - dobra częściowo przetworzone, które stanowią nakład w procesie produkcji w innych przedsiębiorstwach, gdzie są zużywane ( surowce, materiały, energia)

Produkcja finalna ( PF) jest to produkcja, której proces produkcyjny został zakończony i dane dobro nie podlega już dalszemu przetworzeniu w kraju

METODA STRUMIENI PRODUKTÓW

PF ( produkt narodowy ) = PG - przepływ międzygałęziowe

Podejście od strony wydatków polega na wzięciu pod uwagę sumy wydatków finalnych z ich podziałem na konsumpcję ( K), inwestycję ( I) , wydatki rządowe ( G) oraz eksport netto ( En=Ex - Im )

PKB = K+I+G+En

SCHEMAT RUCHU OKRĘŻNEGO

Gospodarstwa domowe

Przedsiębiorstwa

Oc J En

K

G Tp Tbc

Budżet państwa

Bt-Tβ Bt Tb

Am+Nz

Dochody nagromadzone w gospodarstwach domowych ( Yd) są przeznaczone na bieżące wydatki konsumpcyjne ( K) oraz pewna ich część jest oszczędzana z myślą p przyszłych wydatkach.

DDL ( Yd) =K +Ol

Oszczędności ludności ( Ol) w większości są kierowane do banków, a te z kolei kierują je w formie kredytów na inwestycje . oszczędności gromadzą też przedsiębiorstwa z myślą o dalszym rozwoju ( inwestycjach ) - ( Nz + Am).

Stąd ogólna suma oszczędności przeznaczona na inwestycje :

Os= Ol + Nz +Am

METODA DOCHODOWA LUB KOSZTOWA

Strona dochodowa oznacza, że będziemy sumować dochody płynące z tytułu pracy z tytułu własności oraz sochody państwa

Rachunek dochodu narodowego

PNB w cenach rynkowych	Dn	Dn	Am	Tp
						PKB W cenach rynkowych
								PNN W cenach rynkowych
					En
									DNCW	Wynagrodzenia i płace
		G
		J
											Zyski i kapitały
					K
										Dochody z pracy na własny rachunek
										Renty, czynsze

Def. PKB def. PNN def. DNCW dochody czynników produkcji

Struktura PNB od strony wydatków

OGRANICZENIA PKB

-PKB nominalny - obliczany w cenach bieżących ( rynkowych ). ( PKB 2 krajów nie jest porównywalne ze sobą, jeśli kraje mają różne stopy inflacji ) .

-Usunięcie ograniczenia

PKB realny - jest wartością PKB mierzonego przy użyciu stałych cen ( w cenach z tzw. Roku bazowego )

Rok bazowy jest rokiem wzorcowym , w odniesieniu do którego mierzymy PKB w innych latach.

DEFLATOR PKB, NOMINALNY PKB I REALNY PKB

*Delator PKB to wskaźnik ogólnego poziomu cen dóbr i usług uwzględnionych w PKB

Delator PKB = PKB w cenach bieżących ( nominalny )

PKB w cenach stałych ( realny )

9.11.2010

PODSTAWOWE ZALEŻNOŚCI AGREGATOWE W EKONOMII KEYNES'A

INWESTYCJE A OSZCZĘDNOŚCI

Wyprowadzenie wzoru

Od strony wydatków przybiera on postać PKB =K+ I+ G (1)

Od strony dochodów przybierze on postać : PKB = DDL (Yd) + Am + N z + T - B t (2)

Zestawiając dochody z wydatkami : K + I + G = DDL ( Yd) +Am +N z + T - Bt

INWESTYCJE A OSZCZĘDNOŚCI

Zakładamy, że wydatki rządowe i transfery, pokrywane są w pełni z podatków ( mamy równowagę budżetową )

G + Bt = T, a więc

K + I + G = DDL (Yd) + Am + Nz +T - B K + I + G =DDL (Yd) + Am +Nz +G K + I = Yd +Am +Nz

JEŻELI :

• Am I Nz - są źródłem finansowania prywatnych inwestycji brutto ( I)

• Yd - przeznaczony jest na K i OL

To :

K +I = K + OL + A m + Nz

OL KREDYTY INWESTYCJE ( I)

• Całość oszczędności w kraju zapisujemy jako

Os = Ol +Am +N K +I = K +Os

• Jeżeli dochody przeznaczone na konsumpcję równe są wydatkom na konsumpcję to :

I = Os

• Oszczędności- to bierna strona akumulacji środków pieniężnych

• Inwestycje - to czynne wykorzystanie nagromadzonych oszczędności

WG KEYNES'A

• Oszczędności są stałym procesem, który zmienia się w czasie pod wpływem zmiany otrzymywanego dochodu .

Człowiek wykazuje skłonność do oszczędzania różnicy między :

AKTUALNYM DOCHODEM a ZWYCZAJOWĄ STOPĄ ŻYCIA

Zakładamy że oszczędności są stałą częścią otrzymywanych dochodów, którą nazywa się :

• Przeciętną skłonnością do oszczędności ( APS )

• Krańcową skłonnością do oszczędności ( MPS =DOPISAĆ ) I

NEOKLASYCY

• Inwestycje i oszczędności są procesem ciągłym i wszystko co zostało zaoszczędzone zostanie zainwestowane.

Os I

W CAŁEJ GOSPODARCE ZACHODZĄ ROZBIERZNOŚCI POMIĘDZY I i Os

Inwestycję charakteryzują się dużymi zmiennościami , ponieważ zależą między innymi od :

• Oczekiwań przedsiębiorców

• Zmian w popycie

• Zmian w cenach rynkowych i zyskach

• Zmian wysokości stopy procentowej od zaciąganych kredytów

ROZBIERZNOŚCIAMI EX ANTE , ( DOTYCZĄ NIEZGODNOŚCI ZAMIERZEŃ ( PLANÓW ) OSZCZĘDZAJĄCYCH

I INWESTUJĄCYCH )

1. Os > I

• Wzrost oszczędności powoduje spadek wydatków na konsumpcję

• Zmniejszenie wydatków bieżących

• Wzrost zapasów towarów w przedsiębiorstwach

• Przedsiębiorstwa mniej inwestują

• Obniża się poziom produkcji

• Spada zatrudnienie spadają dochody zmniejszają się wydatki na konsumpcję i inwestycję

co doprowadza do mechanizmu depresyjnego ( spirala depresji )

2. Os < I

• Przy małym poziomie oszczędności a większym poziomie wydatków na konsumpcję ,

• Przedsiębiorcy są zachęcani do zwiększenia produkcji

• Zwiększenie poziomu inwestycji

• Zwiększa się zatrudnienie

• Zwiększa się poziom produkcji

• Zwiększają się dochody rosną wydatki na konsumpcję i inwestycję

Co doprowadza do mechanizmu ekspansji ( spirala ekspansji )

EKSPANSJA MOŻE ZATRZYMAĆ WZROST OSZCZĘDNOŚCI POD WPŁYWEM WZROSTU DOCHODÓW

Inwestycje i oszczędności ex post są sobie równe

• Przy założeniu że :

- oszczędności to nadwyżka dochodów nad bieżącą konsumpcją , a

- inwestycje to nadwyżka bieżącej produkcji , która nie została skonsumowana , to są ex post i są sobie równe.

MNOŻNIK INWESTYCYJNY I JEGO WPŁYW NA PRZYROST DOCHODU NARODOWEGO

ZDOLNOŚCI PRODUKCYJNE NIE Ś A WYKORZYSTANE W PEŁNI

1. Krańcowa skłonność do konsumpcji MPC =
   

2. Krańcowa skłonność do oszczędzania MPS =
   

3. Przeciętna skłonność do konsumpcji APC =
   

4. Przeciętna skłonność do oszczędzania APS =
   

WYDATKI INWESTYCYJNE SĄ POWIĄZANE Z DOCHODEM NARODOWYM POPRZEZ MNOŻNIK INWESTYCYJNY .

MPS + MPC = 1

mi =
lub mi =

mi

PRZYKŁAD :

Inwestycje wzrosły o 1000 j. p ; MPC = 80 % ;MPS = 20 %

1000 j.p.
80% 20%

800
80% 20% 200

640 160
80% 20%

512 128
80% 20%

409,60 102,40

Itd.

Ʃ =

WYNIK :

i

1000
= 1000
= 1000
= 5000 j.p.

Rzeczywisty przyrost dochodu narodowego wynosi 4000 j.p. ( 5000-1000)

16.11.2010

FUNKCJA KONSUMPCJI

Jest to zależność między wzrostem konsumpcji a wzrostem dochodu dyspozycyjnego.

Wyraża się ona wzorem

K= a + MPC razy Yd

1. Wyraz wolny, wyznaczający autonomiczny poziom konsumpcji, niezależny od wysokości dyspozycyjnego dochodu

Yd- dyspozycyjny dochód

K K

a

Yd

FUNKCJA OSZCZĘDNOŚCI

Jest to zależność między wzrostem oszczędności a wzrostem dochodu dyspozycyjnego.

Wyraża się wzorem

Os = -a + (1 - MPC) x Yd lub

Os = -a + MPS x Yd

- Gdy oszczędności są ujemne, oznacza to że konsumenci wydają więcej niż wynoszą ich bieżące dochody.

- Gdy oszczędności spadają do zera Os =0 , wówczas krzywa konsumpcji pokrywa się z krzywą dyspozycyjnego dochodu ludności K =Ya

Os Yd=K

Os= 0 Os

-a Dezosczędności , K> Yd

POPYT GLOBALNY ( Pg )

W teorii Keynesa wzrost dochodu narodowego napędza popyt globalny ( Pg)

Pg = K + I + G + En

- w punktach równowagi E1,2,3,4,5 mamy do czynienia z równowagą między DN a popytem globalnym ( E Y = Pg) , czyli równowagą na rynku dóbr i usług w gospodarce

-jeżeli Pg >Y , mamy docenienia z pobudzaniem gospodarki do dalszego wzrostu gospodarczego aż do momentu osiągnięcia równowagi globalnej

-jeżeli Pg<Y, jeżeli popyt globalny nie wzrośnie w najbliższym czasie, wówczas nastąpi spadek wielkości dochodu narodowego

Pg Linia równowagi popytu globalnego i realnego DN

K+I+G+(Ex-Im)

K+I+G

K

AGREGATOWY POPYT ( AD) I I AGREGATOWA PODAŻ ( AS)

W krótkim okresie czasu zależność między przeciętnym poziomem cen rynkowych ( pcc) a poziomem realnego dochodu narodowego ( r-Y) ( w krótkim okresie ) można rozpatrywać :

- od strony agregatowego popytu na dobra i usługi ( AD ) wynikającego z wydatków różnych podmiotów

- od strony agregatowej podaży wszystkich dóbr o usług finalnych ( AS) wytworzonych w ciągu roku

AGREGATOWY ( GLOBALNY ) POPYT AD

Pokazuje zależność między przeciętnym poziomem cen rynkowych a poziomem realnego dochodu narodowego. Zależność ta ma charakter ujemny. Gdy spada przeciętny poziom cen to realny dochód narodowy wzrasta i odwrotnie gdy przeciętny poziom cen wzrasta to realny dochód narodowy spada.

WYKRES 2

AGREGATOWA ( GLOBALNA ) PODAŻ - AS

Zależność miedzy przeciętnym poziomem cen a realnym dochodem narodowym jest dodatnia. Wraz ze wzrostem przeciętnego poziomu cen rośnie realny dochód narodowy. Wzrost cen powoduje zwiększenie produkcji, wynika to ze sposobu reakcji produktów na wzrost cen .

- w punkcie przecięcia się krzywej agregowanego popytu i agregowanej podaży mamy stan równowagi

PUNKTY RÓWNOWAGI NA RYNKU DÓBR I USŁUG

ppc

ppc0

ppc1

N-Y

N- Yo N-Y1

AGREGATOWA (globalna ) PODAŻ (AS)

Zależność między przeciętnym poziomem cen, a realnym dochodem narodowym jest dodatnia. Wraz ze wzrostem ppc rośnie realny dochód narodowy. Wzrost cen powoduje zwiększenie produkcji. Wynika to ze sposobu reakcji producentów na wzrost cen.

W punktach przecięcia się krzywej agregatowego popytu i agregatowej podaży mamy stan równowagi .

Pkt równowagi dóbr i usług

ppc0

ppc1

Spór o teorie równowagi ogólnej między ekonomią , neoklasyczną, a ekonomią keynesowską.

Spór ten dotyczy głównie :

• Kształtu krzywej podaży

• Tego czy o poziomie dochodu narodowego decydują czynniki popytowe czy podażowe

PODSTAWY EKONOMII NEOKLASYCZNEJ

Równowaga ogólna :

• Jest kształtowana tylko na takim poziomie wytwarzanego dochodu , przy którym występuje pełne wykorzystanie istniejących zdolności produkcyjnych

• Występuje przy pełnym zatrudnieniu siły roboczej

Podstawowe założenia tej teorii :

• Prawo rynków Say'a:

,, Ogólny popyt jest zawsze równy ogólnej podaży dóbr i usług ( nie występuje ani nadprodukcja ani niedobór `'

Podaż stwarza popyt na samą siebie

• Wzrost produkcji powoduje wzrost popytu, gdyż wartość produkcji tworzy te dochody, które są w całości wydane na zakup wytwarzanych dóbr.

• Jeżeli ludzie mniej wydają na konsumpcję to więcej na inwestycje łączny popyt globalny jest równy wytworzonej produkcji

Zależność między stopą procentową a inwestycjami i oszczędnościami

Realna stopa procentowa : stopa procentowa obowiązująca w bankach komercyjnych skorygowana zmiana cen .

• Zależność między realną stopą procentową, a inwestycjami ma charakter ujemny. Stopa maleje- kredyt staje się tańszy, rośnie popyt na kredyt, rosną wydatki inwestycyjne i odwrotnie, gdy stopa procentowa wzrasta

• Zależności między realną stopą procentową a oszczędnościami ma charakter dodatni. Stopa procentowa maleje oszczędności maleją, więcej wydaje się na konsumpcje

Równowaga na rynku inwestycji i oszczędności:

r

I Os

rE

I<Os QE Os, I

Teoria rynku pracy .

• Popyt na pracę ze strony przedsiębiorców i podaż pracy ze strony pracowników są funkcją poziomu płacy realnej

Płaca realna : płaca nominalna ( pieniężna ) podzielona przez przeciętny poziom cen nabywanych dóbr i usług konsumpcyjnych

W nadwyżka podaż pracy

pracowników

W2

W1

W3

Niedobór popyt na prace

pracowników

Liczba zatrudnionych pracowników

• Jeśli I kształtują się na poziomie nagromadzenia Os (za pośrednictwem stopy procentowej) natomiast popyt na pracę na poziomie podaży pracy (za pośrednictwem płacy realnej), przy pełnym zatrudnieniu, to dochód narodowy jest wytwarzany w granicach pełnego wykorzystania istniejących zdolności produkcyjnych.

• W ekonomii neoklasycznej krzywa podaży dóbr i usług (AS) w całej gospodarce na charakter pionowy (wyznaczony przez potencjalne możliwości produkcyjne gospodarki) i jest niezależna od przeciętnego poziomu cen rynkowych.

Jeżeli popyt globalny wzrośnie (np. pod wpływem zwiększonej podaży pieniężnej) zaczną rosnąć ceny, a wraz z cenami będą rosły płace nominalne, ale w taki sposób, że płace realne nie wzrosną (ponieważ, jeśli wzrosną płace nominalne i wzrosną ceny, to ich iloraz nie zmieni się).

AS

ppc2

ppc1

Py2

ppc3 Py1

Py3

r-Ymax r-Y

Ekonomia Keynesowska - lata 30 XXw.

Według niej:

• Równowaga ogólna jest możliwa przy różnym poziomie wytwarzanego dochodu narodowego przy różnym stopniu wykorzystania zdolności produkcyjnych i różnym stopniu zatrudnienia;

• Produkcja nie stwarza sobie automatycznie zbytu, ponieważ pomiędzy otrzymywaniem dochodów a wydawaniem istnieje jeszcze zjawisko oszczędzania (powstrzymywanie się od wydawania na konsumpcję). (Keynes podważył prawo rynków Say'a).

• Jeżeli skłonność do oszczędzania jest zbyt wysoka to popyt konsumpcyjny jest zbyt niski. Jeżeli, przy tym wystąpi zjawisko niskiej skłonności do inwestowania to będziemy mieli w gospodarce niski st. wyk. istniejących zdolności produkcyjnych.

Równowaga ogólna według Keynes'a

AS

przeciętny ppc1 E1
poziom
cen (ppc)



E2 Py1

ppc2 K

Py2

r-Y2 r-Ymax r-Y

ZMIANY Py POWODUJĄ ZMIANY CEN BEZ ZMIAN DOCHODU NARODOWEGO

Zmiana Py zmiana Y, bez zmian C

Równowaga neoklasyczna:

Równowaga ogólna osiągana przy:

-pełnym wyk. istniejących zdolności prad.

-pełnym zatrudnieniu

O poziomie dochodu narodowego decydują wyniki podażowe. Krzywa podaży jest linią pionową
Pieniądz w gospodarce jest neutralny (nie wpływa na zmiany w produkcji). Ceny i płace są elastyczne.

Równowaga ogólna jest osiągana zarówno przy:

-pełnym i niepełnym wyk.

Pełnym i niepełnym

-Czynniki popytowe:

Odwrócona litera L
Pieniądz nie jest neutralny (wpływa na zmiany w dochodzie narodowym. Wysoki st. sztywności uzyskują ceny i płace.

POLITYKA FISKALNA:

• Obejmujen wszystkjie posunięcia rządu w sferze wpływów i wydatków budżetowych w celu uzyskania kontroli i oddziaływania na podział dochodów oraz na ogólny poziom aktywności gospodarczej;

• Są to decyzjie państwa dotyczące wydatków i dochodów

• PF rząd realizuje poprzez budżet państwa

BUDŻET PAŃSTWA

• Zestawienie dochodów i wydatków na różne cele publiczne;

• Plan finansowy zawierający dochody i wydatki rządowe związane z realizacją przyjętej polityki społecznej i gospodarczej;

• Sporządza go rząd na okres 1 roku i następnie jest on przedstawiony do zatwierdzania parlamentowi;

• Po zatwierdzeniu staje się obowiązującym aktem prawnym, którego wykonawcami stają się: Skarb Państwa i Ministerstwo Finansów

• Najważniejsza funkcja budżetu państwa;

• Funkcja fiskalna - polega na gromadzeniu dochodów (pochodzących głównie z podatków) umożliwiających utrzymywanie aparatu państwowego oraz realizują określonych zadań;

• Funkcja redystrybucyjna - umożliwia dokonywanie pożądanych zmian w podziale dochodu narodowego (np. zmniejszenie nadmiernych różnic w wysokości dochodów różnych grup najuboższych)

• Funkcja stymulacyjna - polega na oddziałowywaniu dochodów i wydatków budżetu państwa na życie gospodarcze i społeczne (np. można wpływać na zmiany strukturalne w gospodarce , tempo wzrostu gospodarczego, poziom akumulacji, poziom i kierunki konsumpcji, łagodne skutki bezrobocia bezrobocia, itp.

• Podatki - są to bezzwrotne, przymusowe świadczenia pieniężne na rzecz budżetu (państwa, miasta, gminy) pobierane przez państwo na podstawie przepisów prawa w celu uzyskania dochodów na pokrycie wydatków państwowych.

• Podatki dzielą się na:

1. Podatki pośrednie:

-podatek od wartości dodanej VAT - płacony podatek wliczony jest w cenę i podnosi ją począwszy od producentów surowców aż po sprzedaż detaliczną produktu finalnego. Podatek VAT oblicza się: podatek należny (ustalony na podstawie faktur sprzedaży) - podatek naliczony (ustalony na podstawie faktur zakupu)

-podatek akcyzowy - płacony jest od towarów, których koszt wytworzenia jest bardzo niski w porównaniu z ich ceną rynkową tzw. podatek od towarów luksusowych (np. alkohol, papierosy, paliwo)

2. Podatki bezpośrednie:

-dochodowe

*podatek bezpośredni od dochodów przedsiębiorstw (Tbc) - w Polsce ma charakter liniowy, czyli stopa tego podatku jest jednakowa dla wszystkich przedsiębiorstw, niezależnie od wysokości osiąganego dochodu. Płacony jest od zysków brutto.

*podatek bezpośredni od dochodów indywidualnych (To) - zwykle zbudowany jest na zasadzie progresji podatkowej, czyli osoby o najniższych dochodach płacą podatek wg najniższej stawki podatku. W miarę zwiększenia dochodów obowiązują wyższe stawki podatkowe

-majątkowe, np. podatek od nieruchomości.

Krzywa Laffera (zależność między stopą opodatkowania (h) a wpływami do budżetu państwa (T) przedstawia:

Wpływy
podatków (T)
Tmax
(to ma być w całości)
T1



T2










h1 h2 hopt h3 h4 100% Stopa
opodatkowania (h)

Założenia: wpływy do budżetu zależą od:
-podstawy opodatkowania
-wysokości stup podatkowych

Wysoka stopa podatkowa sprzyja tworzeniu się szarej strefy

Podsumowania:

• Państwo może zwiększać wpływy do budżetu zarówno poprzez podniesienie, jak i obniżenie stopy opodatkowani. Stopa opodatkowania jest więc ważnym narzędziem kształtowania wpływów do budżetu. Za jej pośrednictwem państwo oddziaływuje na aktywność gospodarczą zarówno od strony motywacji do produkcji jak i od strony zwiększenia czy zmniejszenia wydatków na konsumpcję, inwestycje oraz wydatków rządowych .

Pg = K + I + G + Ek

• Wydatki budżetu państwa

-wydatki związane z tradycyjnym pełnieniem przez państwo takich funkcji jak obrona narodowa, administracja, wymiar sprawiedliwości

-wydatki związane z realizacją celów społecznych (wydatki na oświatę, kulturę, ochronę zdrowia, świadczenia socjalne itp.)

-wydatki wynikające z pełnienia funkcji interwencyjnych w gospodarce (oddziaływanie na inwestycje produkcyjne, inwestycyjne infrastrukturze, subsydia dla rolnictwa, wydatki transferowe wpływające stabilizująco na koniunkturę.

14.12.2010r.

STAN FINANSÓW PUBLICZNYCH OKREŚLANY JEST PRZEZ:

• Stopę opodatkowania (h=T/Y)

• Wydatki budżetu państwa (Rz) (są niezależne od dochodu narodowego)

• Poziom wytwarzanego dochodu narodowego e kraju (Y)

Równowaga budżetu

Nadwyżka

Deficyt budżetowa

budżetowy

Dochód E
fiskalny Rz

Wydatki
budżetu

YE Y (dochód narodowy)

Rodzaje deficytu budżetowego:

-Deficyt budżetowy rzeczywisty - różnica między dochodami a wydatkami państwa,

-Deficyt strukturalny (hipotetyczny) (deficyt przy pełnym zatrudnieniu) - deficyt, który wystąpiłby przy danej bieżącej polityce fiskalnej w gospodarce o pełnym zatrudnieniu,

-Deficyt cykliczny - różnica między deficytem strukturalnym a rzeczywistym.

Poglądy dotyczące równoważenia budżetu:

• Ekonomia neoklasyczna: budżet powinien być zrównoważony,

• Ekonomia keynesowska: podważa zasadę równoważenia budżetu,

• W gospodarce rynkowej występuje zjawisko niedostatecznego popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego w stosunku do możliwości podaży dóbr konsumpcyjnych i inwestycyjnych (czyli niepełne wykorzystanie istniejących zdolności produkcyjnych). Dlatego zwiększenie możliwości nabywczych ludności poprzez zwiększenie wydatków państwa, nawet za cenę zwiększenia deficytu budżetowego, może korzystnie wpłynąć na wzrost dochodu narodowego.

Finansowanie deficytu budżetowego:

• Zaciąganie kredytów w bankach - zmniejsza możliwości kredytowe dla sektora prywatnego, co jest niekorzystne dla inwestorów prywatnych, bo może spowodować wzrost stopy oprocentowania kredytu. Nazywa się to efektem wypierania. Jednak pełny efekt wypierania nie wystąpi w okresie ożywienia, czy recesji,

• Zwiększenie długu publicznego - występuje w drodze sprzedaży obligacji skarbowych. (Dług publiczny jest to całkowita kwota zadłużenia rządu w formie należnej zapłaty z tytułu sprzedawanych papierów wartościowych skarbu państwa w celu pokrycia deficytu budżetowego).

Rodzaje polityki fiskalnej:

1. Aktywna polityka fiskalna (dyskrecjonalna) - polega na podejmowaniu takich decyzji dotyczących zmian dochodów i wydatków budżetowych, które pozwolą na zamierzone w danej sytuacji cele gospodarcze. Ta polityka wymaga każdorazowego podejmowania decyzji o wykorzystaniu konkretnych instrumentów fiskalnych (np. zwiększenie lub zmniejszenie wydatków budżetowych na określone na określone cele, zmiana stawek i zasad opodatkowanych itp.)

2. Pasywna polityka fiskalna - polega na wykorzystaniu właściwej, niektórych instrumentów, wrażliwości na zmiany poziomu dochodu narodowego, zatrudnienia i innych wielkości ekonomicznych. Instrumenty te, zwane są automatycznymi stabilizatorami koniunktury

„Automatyzm” stabilizatorów polega na tym, że: po zatwierdzeniu zaczynają one działać bez konieczności wprowadzenia częstych korekt na skutek zmian sytuacji gospodarczej. Same się uruchamiają gdy gospodarka tego potrzebuje i same wyłączają, gdy ich nie potrzebuje.

Do tego typu instrumentów należą m. in.:

-automatyczne zmiany stopy podatkowej - jest to następstwem funkcjonowania progresywnego systemu podatkowego. Sprawia on, że w okresie kryzysu następuje przesuwanie się w niższe przedziały podatkowe i płaci się niższe podatki. Efektem jest niższy spadek konsumpcji. Niższa stopa podatkowa oznacza, że większy procent z dochodów jest kierowany na konsumpcję.

-zasiłki dla bezrobotnych i inne świadczenia społeczne - na skutek spadku koniunktury osoby zostają zwolnione, otrzymują świadczenie. Efektem jest niższy sadek konsumpcji. Gdy wracają do pracy ( w okresie ożywienia ) tracą uprawnienia do świadczeń.

Pieniądz - to powszechnie asie wymiany aktyw.

Cechy pieniądza:

• Jest wyłącznym środkiem, za pomocą którego kupujemy towary, usługi, a także papiery wartościowe;

• Nie przynosi, w przeciwieństwie do papierów wartościowych dochodów w postacie procentów

• Rząd ma monopol na drukowanie pieniędzy

• Pieniądz papierowy jest pieniądzem symbolicznym - znakiem wartości - jego faktyczna wartość równa się wartości kawałka zadrukowanego papieru. Jego symboliczna wartość wynika z faktu, że państwo nadało mu status prawnego środka płatniczego obowiązującego w dany6m kraju.

Podstawowe funkcje pieniądza:

• Miernik wartości wszystkich towarów i usług - dzięki tej funkcji pojawia się kategoria ceny (cena - wartość towaru wyrażona w pieniądzu)

• Środek wymiany - pieniądz obsługuje transakcje kupna - sprzedaży (transakcje kupna: towar za pieniądz; transakcje sprzedaży: pieniądz za towar)

• Środek płatniczy - zdolność pieniądza do regulowania różnych zobowiązań (np. z tytułu zaciągniętego kredytu, płacenia należnego podatku, kary pieniężnej itp.)

• Środek tezauryzacji - możliwość gromadzenia zasobu pieniądza jako skarbu; skłonność do tezauryzacji pieniądza papierowego zależy od stopnia stabilizacji jego siły nabywczej (gdy pieniądz traci na wartości ludzie niechętnie go tezauryzują).

• Pieniądz światowy - poza granicami danego kraju, ale pod warunkiem, że państwo prawnie gwarantuje jego wymienialność zewnętrzną po kursie ustalonym na głównych giełdach światowych.

Rodzaje pieniądza (podział BC): (grupa M1 - gotówka, depozyty na rachunkach czekowych w bankach komercyjnych płatnych na każde żądanie, czeki podróżne (grupa charakteryzuje się najwyższym stopniem płynności i związana jest z pieniądzem gromadzonym do celów transakcyjnych, spekulacyjnych i z powodu ostrożności);

• Grupa M2 - grupa M1 + rachunki oszczędnościowe + małe rachunki nie przekraczające określonej sumy w danym kraju (grupa jest wykorzystywana przez banki komercyjne do uzyskania krótkoterminowych kredytów)

• Grupa M3 - grupa M2 + duże salda rachunków terminowych przekraczające określoną sumę w danym kraju (wykorzystywana na długoterminowe kredyty inwestycyjne)

• Grupa specjalna L - papiery wartościowe o różnym poziomie płynności i ryzyka

Regulacja pieniądz dokonywana jest przez Bank Centralny i dotyczy całości zasobów należących do grupy M3.

Wystąpienie niepożądanych w gospodarce zjawisk w wyniku:

• Nadmiar pieniądza w obiegu powoduje inflację (która znajduje wyraz we wzroście cen)

• Natomiast niedostatek pieniądza w obiegu powoduje definicję, czyli kurczenie się podaży pieniądza (może to spowodować ograniczenie popytu, spadek cen i zahamowanie wzrostu gospodarczego) podaż pieniądza nie nadąża za popytem.

Czynniki wyznaczające wielkość podaży pieniądza (ilościowa teoria pieniądza):

M * V = P * Y M = P * Y / V

M (Ms) - ilość pieniądza w obiegu (podaż pieniądza)

V - szybkość obiegu pieniądza (ile razy przeciętnie jednostka pieniądza jest wydawana w ciągu roku, czyli ile razy bankomat został użyty do kupna)

P - przeciętny poziom cen dóbr i usług wychodzących w skład PNB

Y - realna wielkość PNB (w cenach stałych) tzw. wolumen produkcji

Ilościowa teoria pieniądza utrzymuje , że zmiany nominalnej podaży pieniądza powodują identyczne zmiany poziomu cen ( a także płac) lecz nie wpływają na produkcję i zatrudnienie.

Formuła ilościowej teorii pieniądza może być przedstawiona także w wersji zasobowej:

Md = k * P * Y

Md - popyt na pieniądz ze strony podmiotów gospodarczych

k - współczynnik określający tę część dochodów, która jest utrzymywana w formie pieniężnej (odwrotność szybkości obiegu pieniądza k=1/V)

Równowaga na rynku pieniężnym zostanie osiągnięta, gdy popyt na pieniądz zrówna się z wielkością jego podaży: Md=Ms

Bank centralny regulujący podaż pieniądza wykorzystuje idee ilościowej teorii pieniądza. Najpierw ocenia istniejący zasób pieniądza znajdującego się w obiegu, a następnie bierze pod uwagę takie czynniki jak:

• Przewidywany przyrost wolumenu dochodu narodowego ( w cenach stałych)

• Przewidywany wzrost cen w danym roku

• Możliwość zwiększania lub zmniejszenia szybkości krążenia pieniądza gotówkowego.

Wówczas formułę podaży pieniądza można zapisać w postaci stóp wzrostu:

=
=

Rezerwa obowiązkowa I mnożnik depozytowy

Aby móc kontrolować kreowanie dodatkowego pieniądza przez banki komercyjne, bank centralny wprowadził przymus tworzenia rezerw obowiązkowych od depozytów.

Równocześnie bank centralny tworzy rezerwę płynności dla każdego baku komercyjnego, która może być wykorzystana w trudnej sytuacji finansowej banku komercyjnego.

Rezerwa obowiązkowa (Rg) odkłada się z :

• Kwoty odprowadzanej na nie oprocentowany rachunek rezerw obowiązkowych w NBP

• Kwoty zadeklarowanej i przetrzymywanej w kasach banku
  

Rg = u * Db

u-stopa rezerwy obowiązkowej (udział rezerwy obowiązkowej w ogólnej sumie depozytów bankowych)
Db- ogólna suma depozytów bankowych

Suma możliwych kredytów (Sk):

Sk = Nd1 *

Nd1 - pierwsza nadwyżka depozytu
u - stopa rezerwy obowiązkowej

Odwrotność stopy rezerwy obowiązkowej (1/u) nosi nazwę mnożnika depozytowego i określa wysokość możliwej kreacji nowego pieniądza przez banki komercyjne.

Przykład liczbowy (na kreację pieniądza)

Założenie upraszczające wysokość „u” jest stała i jednakowa dla wszystkich możliwych form depozytu zaś nadwyżka depozytów w całości jest wykorzystywana na udzielenie kredytów przekazywanych przelewem innym bankom.

Dane: początkowy depozyt w banku „A” wynosi 5000, zaś u=0,1

Rok komercyjny	Nabyte depozyty czekowe (Db)	Rezerwa obowiązkowa (Rg = u+Db)	Nadwyżka depozytowa (Db - Rg)
A	5000	500	4500
B	4500	450	4050
C	4050	405	3645
D	3645	364,5	3280,5

Mnożnik kreacji pieniądza i baza monetarna

Rozmiary podaży pieniądza o najwyższym stopniu płatności (M1) zależą od bazy monetarnej i mnożnika kreacji pieniądza

Baza monetarna mnożnik kreacji pieniądza

M1 = Bm * mk

Baza monetarna (zasób pieniądza wielkiej mocy) - jest to łączna ilość bankomatów i bilonu znajdujących się w obiegu pozabankowym i będących w posiadaniu banku

Bm = GL + Rg

GL - suma gotówki w obiegu znajdująca się w rękach ludności

Rg -

Mnożnik kreacji pieniądza - jest to wielkość zmiany zasobu pieniądza wywołanej zmiana bazy monetarnej o jednostkę:

- Relacja gotówki w obiegu będącej w rękach ludności do całkowitej sumy depozytów bankowych (jeśli relacja ta wzrasta to mnożnik kreacji jest mniejszy i podaż pieniądza się zmniejsza i odwrotnie).

=u- Stopa rezerw obowiązkowych (jeśli stopa rezerwy obowiązkowej jest mniejsza to mnożnik kreacji jest wyższy i podaż pieniądza wzrasta i odwrotnie).

Współzależności między popytem na pieniądz i podażą pieniądza a stopą procentową

Siła nabywcza pieniądza zależy od poziomu cen towarów i usług

Siła nabywcza pieniądza =

Siła nabywcza pieniądza wpływa na wysokość stopy procentowej, a ona z kolei na wpływ na decyzje inwestycyjne i ogólną aktywność gospodarczą kraju.

Motywy podmiotów gospodarczych zgłaszających popyt na pieniądz:

• Transakcyjny - wynika z potrzeby gromadzenia pieniądza w stanie płynnym w celu zawierania bieżących transakcji (zależy od poziomu dochodu narodowego, przy wyższych dochodach podmioty większą część swoich zasobów pieniężnych skłonne są trzymać w postaci płynnej do finansowania rosnących transakcji)

• Ostrożności (przezorności) - związany jest ze zjawiskiem niepewności, co do przyszłych dochodów i wypadków (zależy od poziomu dochodu narodowego, przy ważnych dochodach podmioty większą część swoich zasobów pieniężnych skłonne są trzymać w postaci płynnej ze względu na różne korzystne ewentualne okazje)

• Spekulacyjny - związany jest ze skłonnością pewnej części podmiotów gospodarczych do gry na rynku papierów wartościowych (zależy od wysokości stopy procentowej, gdy rośnie stopa procentowa to popyt na pieniądz spekulacyjny maleje i odwrotnie, jeśli r rośnie to więcej pieniędzy lokatowych jest na rachunkach terminowych i mniej przeznacza na zakup papierów wartościowych, czyli spekulacyjny maleje)

Związek między popytem na pieniądz, podażą pieniądza i stopą procentową:

(Wykres, ale go nie narysowałam :) )

11.01.2011r.

Środki regulacji ilości pieniądza na rynku

Bank centralny kontroluje podaż pieniądza w celu hamowanie wzrostu cen. Czyni to za pośrednictwem:

• Zmiany wysokości stopy rezerw obowiązkowych - w Polsce stopa rezerw obowiązkowych jest ciągle jeszcze wyższa niż w krajach zachodnich.

• Zmiany stopy redyskontowej - czyli stopy procentowej ustalonej przez bank centralny przy udzieleniu pożyczek bankom komercyjnym. Kredyty te przebierają postać kredytu refinansowego, udzielanego bankom komercyjnym w przypadku zagrożenia ich płynności. Procent od kredytu refinansowego jest wyższy niż płacony od depozytów terminowych i mniejszy i mniejszy niż procent od udzielonych kredytów.

Obniżenie stopy redyskontowej powoduje obniżkę stopy procentowej od udzielonych kredytów, tanieje kredyt co wpływa na ożywienie działalności inwestycyjnej.

• Polityka otwartego rynku - istota polityki otwartego rynku polega na zakupie lub sprzedaży papierów wartościowych przez bank centralny na otwartym rynku giełdowym, zwanym aukcją, w celu zwiększenia lub zmniejszenia podaży pieniądza w obiegu.

Gdy bank centralny chce zmniejszyć nadmierną podaż pieniądza w obiegu (zagraża to bowiem inflacyjnym wzrostem cen) wówczas sprzedaje na otwartym rynku po odpowiednio atrakcyjnej stopie dyskonta posiadane papiery wartościowe i w ten sposób ściąga pewną sumę pieniądza.

Gdy bank centralny stwierdza niedostateczną podaż pieniądza w obiegu, wówczas skupuje na otwartym rynku papiery wartościowe proponując atrakcyjną cenę i w ten sposób powoduje dopływ pieniądza do obiegu.

WYMIANA MIĘDZYNARODOWA

Wskaźnik - Terms of trade (Tt)

stosunek względnych zmian cen uzyskiwanych w eksporcie do względnych zmian cen płaconych w imporcie.

Tt = ((delta) Cex/Cex) : (delta)Cim/Cim) * 100

(delta) Cex/Cex - tempa wzrostu cen towarów i usług eksportowanych

(delta)Cim/Cim - tempo wzrostu

Terms of trade

Tt>100 oznacza, że ceny towarów i usług eksportowanych rosną szybciej niż ceny towarów i usług importowanych. Jest to bardzo korzystne, ponieważ poprawia się z tego tytułu bilans płatniczy kraju i zwiększa się stan rezerw dewizowych.

Tt=100 oznacza, że ceny towarów i usług w eksporcie i w imporcie zmieniały się w tym samym stopniu bądź też w ogóle się nie zmieniły. Sytuacja nie uległa poprawie ani pogorszeniu.

Tt<100 oznacza, że ceny towarów i usług eksportowanych rosną wolniej niż ceny towarów i usług importowanych. Jest to bardzo niekorzystne, ponieważ pogarsza się z tego tytułu bilans płatniczy kraju i zmniejsza się stan rezerw dewizowych

Bilans płatniczy

• To sporządzanie za określony okres zestawienie wykazujące sytuację płatniczą kraju z tytułu kontaktów zagranicznych;

• Jest zestawieniem wszystkich międzynarodowych transakcji ekonomicznych i finansowych w ciągu roku między danym krajem a resztą świata.

Elementy bilansu płatniczego

BILANS OBROTÓW BIEŻĄCYCH:

-saldo bilansu handlowego z tytułu eksportu i importu towarów(b. widzialny)
-saldo usług (b. niewidzialny)
-saldo odsetek,
-saldo dochodów majątkowych,
-saldo transferów prywatnych i oficjalnych,

BILANS OBROTÓW KAPITAŁOWYCH I FINANSOWYCH:

-saldo rachunku kapitałowego,
-saldo kredytów średnio- i długoterminowych,
-aktywa za granicą,
-aktywa zagraniczne,

SALDO BILANSU WYRÓWNUJĄCEGO:

bilans obrotów bieżących i bilans obrotów kapitałowych do zera

Aktywa za granicą jest to suma kapitału odpływającego z kraju w ciągu roku

Aktywa zagraniczne suma kapitału napływającego z zagranicy do kraju w ciągu roku.

Wyniki bilansu

Z formalnego, rachunkowego punktu widzenia bilans płatniczy jest zawsze zrównoważony.

• BILANS DODATNI - oznacza, że suma wszystkich sald dodatnich jest większa od łączonej sumy wszystkich sald ujemnych. W celu zrównoważania bilansu do zera, tę dodatnią różnicę zapisujemy ze znakiem ujemnym (-). Oznacza to, że o taką sumę nadwyżki bilansu zwiększy się stan rezerw dewizowych w kraju.

• BILANS UJEMNY - oznacza, że suma wszystkich sald dodatnich jest mniejsza od łącznej sumy wszystkich sald ujemnych. W celu zrównoważenia bilansu do zera, tę ujemna różnice zapisujemy ze znakiem dodatnim (+). Oznacza to, że o taką sumę niedoboru bilansu zmniejszy się stan rezerw dewizowych w kraju.

Rezerwy dewizowe to zasób walut obcych przechowywanych przez bank centralny i nagromadzonych w minionych latach w wyniku dodatniego salda bilansu płatniczego.

Czynniki kształtujące równowagę bilansu płatniczego w krótkim okresie:

-Wielkości Produktu Krajowego Brutto;
-Terms of Trade;
-Kurs walutowy;

Wpływ salda bilansu handlowego na dochodów narodowy wytworzony (Yw) i podzielony (Yp)

Yp = Yw - (Ex - Im)

• Yw dochód narodowy wytworzony w kraju

• Yp dochód pozostający do podziału

• Gdy Ex=Im (saldo zerowe) wówczas Yp = Yw

• Gdy Ex>Im (saldo dodatnie) wówczas Yp<Yw

• Gdy Ex<Im (saldo zerowe) wówczas Yp>Yw

(Waluty!!) w książce przeczytać!

Jakie mamy ograniczające i wspomagające wymiany międzynarodowe.

Z Z Z Z Z

Z Z Z Z

---