Hospitujący: Pan Marcin Włodara

Hospitowany: Izabela Szymańska

Szkoła: Szkoła Podstawowa nr 2 w Lubiczu Górnym.

K O N S P E K T

Temat: Wolna elekcja.

I. Założenia metodyczne:

1. Cele kształcące:

POZIOM 1

Kategoria A - Zapamiętanie wiadomości

Uczeń zna, wie, pamięta:

Pojęcia: wolna elekcja, prymas, car, rozejm, artykuły henrykowskie, pacta conventa, Siedmiogród.

Postaci: Henryk Walezy, Stefan Batory, Jan Zamojski, Iwan IV Groźny.

Daty: 1572, 1573, 1576, 1577- 1582.

Fakty: śmierć Zygmunta Augusta (koniec dynastii Jagiellońskiej), pierwsza wolna elekcja, druga wolna elekcja, wojna polsko- rosyjska.

Kategoria B – Rozumienie wiadomości

Uczeń rozumie:

- że władza królów elekcyjnych była słaba, a każda próba umocnienia tej władzy kończyła się porażką.

POZIOM 2

Kategoria C – Zastosowanie wiadomości w sytuacjach typowych

Uczeń potrafi:

- wyjaśnić następujące terminy: wolna elekcja, prymas, car, rozejm, artykuły henrykowskie, pacta conventa, Siedmiogród,

- potrafi wskazać na mapie Siedmiogród,

- powiedzieć jak przebiegała wolna elekcja (np. kto wybierał króla),

- powiedzieć jak nazywały się dokumenty, które musiał podpisać każdy kolejny elekt,

- odnaleźć informacje w tekście źródłowym,

- powiedzieć ww którym roku zmarł Zygmunt August,

- powiedzieć w którym roku miała miejsce pierwsza elekcja i jakie były jej zasady,

- powiedzieć kto został pierwszym elektem i dlaczego został zdetronizowany,

- powiedzieć kiedy miała miejsce druga elekcja i kogo wówczas wybrano,

- powiedzieć jakie problemy napotkał Batory tuż po koronacji i jak sobie z nimi poradził,

- powiedzieć w jakich latach trwała wojna polsko- rosyjska (za panowania Batorego) i kto był wówczas carem Rosji,

- wymienić kilka reform przeprowadzonych przez Batorego,

- powiedzieć jaką uczelnię założył Batory,

- powiedzieć z czy dziś mamy do czynienie z elekcją, kto może wybierać prezydenta i co ile lat się to odbywa.

POZIOM 3

Kategoria E, F – postawy, system wartości.

Uczeń dostrzega, ma świadomość, rozumie:

- wartość reform dla kraju, poprawy jego dobrobytu.

2. Metody:

pogadanka, praca z źródłem, mapą.

3. Środki dydaktyczne:

Błaut Michał, Moja historia. Podręcznik do historii i społeczeństwa dla klasy szóstej szkoły podstawowej, Straszyn 2009, s. 48- 52.

Moja historia. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla klasy szóstej szkoły podstawowej.

Mapa Europy z XVI w. (Mapa Rzeczpospolitej Obojga Narodów).

4. Formy:

indywidualna, zbiorowa.

5. Zasady nauczania:

świadome uczestnictwo w lekcji, aktywizacja ucznia.

Ogniwa	Czas	Czynności nauczyciela	Czynności uczniów	Uwagi
1. Porządkowo- organizacyjne		Przywitanie z uczniami, sprawdzenie obecności, wpisanie nieprzygotowań.	Uczniowie siadają na swoich miejscach i odpowiadają podczas sprawdzania listy obecności.
2. Rekapitulacja wtórna		Proszę do odpowiedzi dwóch uczniów (po kolei) z ćwiczeniami. Potem- na forum klasy Jakie państwo powstało w wyniku zawarcia w Lublinie unii? Jakie państwa wchodziły w jej skład? Jakie były postanowienia unii? Co od tej pory te państwa miały mieć wspólne a co osobne? W którym roku podpisano akt konfederacji warszawskiej i co on gwarantował? Jakie państwa leżą obecnie na terenach dawnej Rzeczpospolitej Obojga Narodów?	Rzeczpospolita Obojga Narodów. Wielkie Księstwo Litewskie i Królestwo Polskie. Wspólne: władca, sejm, polityka zagraniczna oraz pieniądze. Oddzielne: urzędy, sądownictwo, wojsko i skarb. W 1573 roku gwarantowała ona każdemu szlachcicowi wolność wyznania. Polska, Litwa, Białoruś, Łotwa, Ukraina.	Pokazuje na mapie.
3. Nawiązanie		Jak pamiętacie, jednym z powodów zawarcia unii w Lublinie były obawy króla Zygmunta Augusta, który nie miał synów i nie miał komu przekazać tronu polskiego. Po jego bezpotomnej śmierci sejm RP postanowił wybrać króla spoza dynastii Jagiellonów. Nowa zasada wyboru króla- elekcja. W czasie po śmierci Zygmunta władzę w kraju sprawował tzw. interrex, którym zwyczajowo zostawał prymas Polski. Trzeba było wybrać nowego króla, a zrobiono to na wolnej elekcji.
4. Wprowadzenie nowego materiału		Od tej pory każdy kolejny król był wybierany w ten sposób. Czy ktoś wie co to jest elekcja? Dzielę klasę na role- wybieram trzech kandydatów na elekta, prymasa Polski, 3- 5 senatorów, 2 posłów i szlachtę, marszałka wielkiego koronnego. Kiedy miała miejsce pierwsza wolna elekcja? W którym roku? Kto został wybrany? Po wybraniu króla na elekcji, szlachta zawierała z nim umowę. Jak się nazywały te umowy? Art. henrykowskie były niezmienne- potwierdzały prawa i przywileje nadane szlachcie w poprzednich latach, natomiast pacta conventa zawierały osobiste zobowiązania króla wobec państwa. Na podstawie tekstu źródłowego proszę o opowiedzenie zobowiązań Henryka Walezego. Henrykowi nie odpowiadało życie w Polsce, ponadto tron polski przestał być tronem dziedzicznym, kiedy więc Henryk usłyszał o śmierci swojego brata- króla francuskiego, uciekł z Polski by objąć tron. Zdetronizowano wówczas uciekiniera, a na mocy kolejnej elekcji wybrano w 1576 roku nowego króla. Kto nim został? Początki władzy Batorego nie były łatwe, musiał zmusić do posłuszeństwa zbuntowane miasto Gdańsk, a w 1577 roku rozpoczęła się trwająca pięć lat wojna z Rosją. Kto wówczas był władcą Rosji? Rosjanie zostali pokonani i podpisali z Polską rozejm. Proszę o wytłumaczenie terminu rozejm. Jakie reformy wprowadził Batory? Za jego panowania rozwijała się kultura i nauka. Co stworzył w Litwie? Batory starał się wzmocnić swoją władzę, w czym wspierał go kanclerz Jan Zamoyski, jednak próby te okazały się bezskuteczne. Czy dzisiaj też mamy do czynienia z elekcją? Elekcja odbywa się co pięć lat, wybory są powszechne (dla osób, które ukończyły 18 rok życia). Jakie są kompetencje prezydenta? Notatka: W czasie bezkrólewia władzę sprawował prymas Polski. Pierwsza elekcja miała miejsce w 1573 roku. Na króla Polski wybrano Henryka Walezego, który musiał zaprzysiąc (jak każdy kolejny elekt) pacta conventa i artykuły henrykowskie. Szlachta miała prawo do rokoszu jeśli król nie będzie przestrzegał tych dokumentów. Kolejnym elektem został wybrany w 1576 roku Stefan Batory, który w latach 1577- 1582 prowadził wojnę z Rosją (władca- car Iwan Groźny) zakończoną rozejmem. Król ten wprowadził wiele reform. Założył także Akademię Wileńską.	Elekcja- wybory na wysoki urząd, np. króla, prezydenta. Wykonujemy inscenizację wolnej elekcji. Prymas wraz z senatorami obradują w centrum pola elekcyjnego, szlachta ustawia się na polu elekcyjnym, posłowie przekazują głosy szlachty z poszczególnych województw do senatu. Marszałek wielki koronny ogłasza wybór króla- następuje koronacja. W 1573 roku, wybrano wówczas Henryka Walezego. Artykuły henrykowskie i pacta conventa. Przysłanie 4000 oddziału Gaskończyków na wojnę z Moskwą, zapłacenia im żołdu za pół roku, aby odnowił Akademię Krakowską i utrzymywał w niej uczonych, aby na dworze nie było cudzoziemców. Stefan Batory, władca Siedmiogrodu. Car Iwan Groźny. Rozejm- układ pomiędzy walczącymi stronami po którego zawarciu następuje przerwanie walk. Zwiększył liczbę zawodowych żołnierzy, zorganizował dobrze wyszkoloną piechotę i nowoczesną artylerię. Akademię Wileńską, przekształconą później Uniwersytet im. Stefana Batorego. Tak, Podczas wyborów prezydenckich. Reprezentuje Polskę za granicą, jest naczelnym dowódcą polskiego wojska. Uczniowie przepisują notatkę do odpowiedniego miejsca w ćwiczeniach.	Wskazujemy Siedmiogród na mapie. Tłumaczymy termin: car. Tekst notatki jest wyświetlany za pomocą rzutnika.
5. Rekapitulacja pierwotna		Ćw. (które ćwiczenia robimy decyduję na lekcji- powód: brak ćwiczeń w bibliotece). W którym roku miała miejsce pierwsza elekcja i kogo wybrano? Co się z nim stało? Kto został kolejnym elektem?	1573- Henryka Walezego. Uciekł do Francji na wieść o śmierci brata. Zdetronizowano go. Stefan Batory.
6. Zadanie domowe Czynności organizacyjne kończące lekcje		Zad. Dom.: ćw. (które ćwiczenia robimy decyduję na lekcji- powód: brak ćwiczeń w bibliotece). Dziękuję uczniom za lekcję.	Uczniowie zapisują sobie zadanie domowe, pakują się i wychodzą.