1)Założenia behawioryzmu:
-człowiek jest układem zewnątrzsterownym, jego zachowanie jest całkowicie kontrolowane przez środowisko zewnętrzne,
-dzięki odpowiednim sposobom manipulacji środowiskiem można modyfikować reakcje ludzkie,
-system kar i nagród decyduje o tym czego człowiek unika i do czego dąży
-procesy psychiczne nie odgrywają żadnej roli w nawigowaniu ludzkim zachowaniem, w żaden sposób nie wpływają na człowieka.

2) Co to jest wzmocnienie

Wzmocnienie – konsekwencje zachowania instrumentalnego, które są ważne dla człowieka i sterują jego działaniem.

3) Rodzaje wzmocnień;

*Pozytywne (rzeczy dobre dla człowieka)- konsekwencje zachowań, które są pożądane i korzystne np. pokarm, wynagrodzenie, uznanie społeczne

*Negatywne (rzeczy złe dla człowieka) – to bodziec awersyjny takie jak zagrożenie, przymus, dezaprobata grupy. Są to szeroko rozumiane kary

4) Mit kary

Sterowanie negatywne - zwane również sterowaniem punitywnym lub awersyjnym. Polega ono na stosowaniu wzmocnień ujemnych, takich jak deprywacja pokarmowa, kary pieniężne, przymus, represje, złe stopnie w szkole, odrzucenie przez grupę społeczną, przesunięcie na niższe stanowisko w hierarchii władzy, nienawiść demonstrowana przez otoczenie. Kara jest niepożądanym, awersyjnym skutkiem działania, który został celowo wprowadzony przez ludzi po to, aby wyeliminować zachowanie dewiacyjne i aspołeczne.

O ile nagrody są rzadkim środkiem sterowania, o tyle kary stanowią często główne narzedzie zmiany zachowania. Niezaprzeczalną zasługą behawiorystów jest to że podważyli oni mit o znaczeniu kary i rzucili nowe światło na rolę sterowania negatywnego w życiu społecznym. Badania psychologiczne dość jednoznacznie wykazały, że skuteczność sterowania negatywnego jest znacznie mniejsza niż efektywność sterowania pozytywnego. Łatwiej jest modyfikować zachowanie za pomocą nagrody niż kary.

5) Konsekwencje karania;

Negatywne konsekwencje karania:

1) generalizacja hamowania – kara tłumi nie tylko reakcje niepożądane, ale też wiele reakcji o dużej doniosłości społecznej. (jeśli nauczyciel napiętnuje ucznia za jego agresywny stosunek do rówieśników, to fakt ten może spowodować zmniejszenie aktywności ucznia na lekcji i obniżenie jego wyników nauczania). Ukazanie alternatywy – pozytywne reakcje nie zostaną zablokowane.

2) mogą wywoływać zaburzenia emocjonalne. Jest to konsekwencja silnych i nieadekwatnych kar (lęk, unikanie, gniew, agresja).

3) unikanie źródła karania

4) dostarcza negatywnych wzorców zachowania – proces karania jest procesem uczenia się (np. dziadkowie bili rodziców – rodzice dziecko – dziecko potomka itp).

6) Wolność

Jest rozumiana jako uwolnienie za chowań człowieka od czegoś (to znaczy od wzmocnień negatywnych)

7) Godność

Jest prawem do czegoś (to znaczy wzmocnień pozytywnych).

8) Terapia awersyjna

Terapia mająca wywołać uczucie wstrętu do określonej substancji, sytuacji czy zachowania, stosowana czasem na przykład w leczeniu uzależnień. Polega na skojarzeniu określonego zachowania z jego negatywnymi konsekwencjami - na przykład jeśli po zachowaniu niepożądanym każdorazowo następuje porażenie prądem, można spodziewać się, że zachowanie to zostanie wyeliminowane. Terapia awersyjna jest rodzajem terapii objawowej - jeżeli bowiem nawet uda się wywołać wynikającą z lęku przed konsekwencjami niechęć do określonego zachowania (np. do picia, jeżeli po każdym sięgnięciu po alkohol natychmiast następują wymioty), zazwyczaj nadal działają mechanizmy odpowiedzialne za powstanie skłonności do tego zachowania.
Terapię awersyjną stosowano przed laty w lecznictwie odwykowym, została jednak zarzucona ze względu na niską skuteczność.

9) ) Desensybilizacja

opiera się na przekonaniu, że skoro niepożądane reakcje powstały w wyniku uczenia się, to nic nie stoi na przeszkodzie aby ich oduczyć i wyeliminować. Składa się z trzech etapów:

1) hierarchizacja listy bodźców, począwszy od najsłabszych, skończywszy na najsilniejszych. (jest to podstawowy warunek uniewrażliwienia, odczulania)

2) poszukiwanie sytuacji nagradzających i neutralizujących

3) właściwa desensybilizacja – psycholog lub pedagog zestawiają bodźce lękotwórcze z sytuacjami neutralizującymi (począwszy od najsłabszego, skończywszy na najsilniejszym). Nie tylko obniża ona poziom reakcji emocjonalnych w sytuacjach społecznych, lecz ponadto okazuje się że te korzystne zmiany są trwałe.

10) Idee psychoanalizy

-nieświadomość determinuje zachowanie

-każdy człowiek ma trzy struktury

*superego (nakazy i zakazy)

*id (sfera popędowa) popęd życia EROS i popęd śmierci THANATUS

*ego (rozstrzyga co dobre a co złe)

11) Podstawowe potrzeby…..??

Ad 1 – potrzeby fizjologiczne – pragnienie, głód, sen, wydalanie, potrzeby seksualne i inne

Ad 2 – potrzeba bezpieczeństwa ( osobistego) – unikanie bólu, złamań, skaleczeń a także potrzeba prawidłowego kontaktu z innymi ludźmi.

Ad 3 – potrzeba przynależności i miłości

Ad 4 – potrzeba własnej godności i wartości

Ad 5 – potrzeba samoaktualizacji – opiera się na wrodzonych potencjałach człowieka, a polega na odkrywaniu własnych predyspozycji i wypełnianiu tych potencjałów, potrzeba życia w zgodzie z samym sobą

12) Podstawowe popędy

a) pierwotne – zdobycie pokarmu, utrzymanie optymalnej temperatury ciała, popęd seksualny (przedłużenie rodu) , unikanie bólu

b) wtórne – powstają w wyniku socjalizacji – potrzeba bezpieczeństwa, potrzeby społeczne, potrzeby osobiste np. poczucie akceptacji

13) Rodzaje konfliktów

a) wewnętrzny – gdy człowiek dąży jednocześnie do zaspokojenia sprzecznych celów (dziewczyna chce wyjść za mąż, a jednocześnie boi się utracić poczucie niezależności)

b) zewnętrzny – z reguły ma charakter interpersonalny, jest to sprzeczność pomiędzy dążeniami jednostki a dążeniami innych ludzi (np. sprzeczność między dążeniami dzieci i rodziców)

14) Mechanizmy obronne

a) mechanizmy obronne – są to nawykowe metody radzenia sobie z konfliktami, są wynikiem procesu socjalizacji

b) funkcjonują w sposób nieświadomy

c) funkcje mechanizmów obronnych:

• redukują poziom lęku, który powstaje w syt. konfliktowej

• chronią poczucie godności pozwalając utrzymać wysoką samoocenę

• łagodzą objawy konfliktów – nie rozwiązują ich

d) najbardziej znanym mechanizmem obronnym jest represja – usuwanie ze świadomości myśli o konfliktach, popędach, przykrych przeżyciach, celem represji jest wyeliminowanie lęku, nie rozwiązuje ona problemu

e) Projekcja – nieświadomy mechanizm rzutowania swoich niepożądanych cech czy wad na innych ludzi, wpływa to na wzrost samooceny

• zmienia ona zachowanie jednostki w stosunku do innych ludzi

• jest to rodzaj samoobrony – człowiek siebie widzi zbyt jasno, a innych zbyt słabo

f) Racjonalizacja – nieadekwatne wyjaśnianie przyczyn postępowania, często ma charakter podawania przyczyn prawdziwych, ale nie pełnych (półprawda)

Rodzaje racjonalizacji wg Zawadzkiego:

• kwaśne winogrona – człowiek nie może osiągnąć jakiegoś celu, więc udaje, że jest on dla niego mało znaczący

• słodkie cytryny – człowiek wmawia sobie, że zdarzenia i sytuacje, których nie cierpi są przyjemne

g) substytucja – polega na zastępowaniu celów, których nie można osiągnąć, przez cele, które są łatwiejsze. Są dwie formy substytucji:

Kompensacja – aktywność skierowana na cele podobne do tych, których nie udało się osiągnąć (np. taniec dla kobiety, która boi się intymnych kontaktów z mężczyznami)

Sublimacja – człowiek wyraża swoje nieakceptowane popędy w formie, która zyskuje uznanie społeczne (np. nie zaspokojony popęd seksualny zastąpiony malarstwem)

Z zeszytu:

*projekcja (przerzucanie swoich złych cech na innych)

*represja ( wyparcie swoich złych emocji, myśli)

*regresja (w trudnej sytuacji zachowujemy się jak dzieci)

*sublimacja (złe cechy zamieniamy w sztukę??)

15) Źródła lęku

źródła lęku – konflikty, które uniemożliwiają zaspokojenie potrzeb => wywołują frustrację i lęk

lęk normalny – reakcja proporcjonalna do rzeczywistego zagrożenia , nie wymaga stosowania mechanizmów obronnych

lęk – sygnał niebezpieczeństwa wewnętrznego, z którego człowiek nie dokładnie zdaje sobie sprawę

16) Lęk neurotyczny i strach

lęk neurotyczny -nieproporcjonalny do rzeczywistego zagrożenia, wymaga stosowania mechanizmów obronnych

Strach - nieprzyjemny stan emocjonalny, który sygnalizuje zewnętrzne niebezpieczeństwo. Jednostka może bronić się przed tą reakcją

17 . Podstawowe założenia humanistyczne

Założenia:

- Człowiek jest unikatową całością. Osoba to spójny system złożony "ja"i z "organizmu".

- Podstawową właściwością natury ludzkiej jest rozwój. Jest on uwarunkowany przez czynniki wewnętrzne- siły decydujące o przebiegu rozwoju tkwią w człowieku, a nie poza nim.

- Główna tendencją, która decyduje o działaniu człowieka, jest dążenie do samorealizacji, do aktualizacji własnych potencjalnych szans i jest to jedyna siła napędowa.

- W organizmie istnieje tylko jedno centralne źródło energii -motywacja-ponieważ jest on całością.

- Człowiek z natury jest dobry, a jego dążenia są konstruktywne i pozytywne. (Gdy np. człowiek robi coś złego to działa przeciw własnej naturze).

- Ludzkie zachowanie warunkowane jest przez teraźniejszość, przez aktualne przeżycia i doświadczenia

KONCEPCJA HUMANISTYCZNA

18.) Hierarchia potrzeb Maslowa...

Wyróżnia 5 różnych klas potrzeb:

1. fizjologiczne

2. bezpieczeństwa

3. przynależności i miłości

4. szacunku i samoakceptacji

5. samorealizacji (najwyżej w hierarchii)

Maslow uważa, że potrzeba z wyższego poziomu hierarchii nie przejawi się, dopóki nie zostanie zaspokojona poprzedzająca ją potrzeba z poziomu niższego. Im wyżej w hierarchii znajduje się dana potrzeba, tym później pojawia się w rozwoju filogenetycznym i ontogenetycznym, tym mniejsze jej znaczenie dla biologicznego przetrwania organizmu i tym bardziej jej zaspokojone może być odroczone.

Potrzeba samorealizacji to potrzeba wzrostu (metapotrzeba), a pozostałe potrzeby to potrzeby niedoboru-braku (zwane podstawowymi). Potrzeby wzrostu i niedoboru zaspokajane są w odmienny sposób.

Różnice między potrzebami wzrostu a potrzebami niedoboru:

- potrzeby wzrostu działają wg zasady "im więcej, tym lepiej"; a zaspokojenie potrzeb niedoboru powoduje -przynajmniej czasowe- wygaszenie potrzeby (np., zaspokojenie głodu)

- potrzeby wzrostu dostarczają zawsze emocji pozytywnych, a napięcie związane z niezaspokojoną potrzebą niedoboru są często przykre;

- realizacja potrzeb wzrostu jest niezależna od otoczenia, a realizacja potrzeb niedoboru zależy od innych ludzi;

- chociaż zaspokojenie potrzeb niedoboru zapobiega chorobie, to jednak tylko realizacja potrzeb wzrostu zapewnia fizyczne i psychiczne zdrowie.

- potrzeby wzrostu koncentrują się na świecie zewnętrznym, a niedoboru na samej potrzebie i na własnej osobie.

19.) Dwa rodzaje miłości.

- dwa rodzaje miłości: typu D ( potrzeba, miłość egoistyczna )oraz typu B ( akt rozwoju jednostki, dwie osoby chcą dawać )

20.) Czas psychologii humanistycznej.

Nazwa „psychologia humanistyczna” pojawiła się na przełomie lat 50 i 60 XX wieku, kiedy to A. Maslow i Anthony Sutich ogłosili konkurs na tytuł nowego czasopisma. W ten sposób w 1961 roku ujrzał światło dzienne pierwszy numer „Journal of Humanistic Psychology”. Warto też zauważyć, że po raz pierwszy w historii nauki, nazwy psychologia humanistyczna użył Edward Spranger w 1905roku. W roku 1963 grupa psychologów z USA (Gordon Allport, Charlotte Buhler, George Kelly, Carl Rogers) powołała Amerykańskie Towarzystwo Psychologii Humanistycznej.

Psychologowie humanistyczni sądzili, że psychologia winna się skoncentrować na subiektywnym i świadomym doświadczeniu jednostki. Podkreślali oni wyjątkowość człowieka i jego wolność w wyborze własnej drogi życiowej. Uważali, że metod nauki przyrodniczych nie można stosować do badania człowieka.

21) Idee psychologii poznawczej

- poznawcza zajmuje się badaniem struktur i procesów poznawczych

-analizuje zadowolenie z życia przez podejście hedonistyczne

22) Wiedza proceduralna i deklaratywna

Wiedza deklaratywna - to taka zawartość pamięci, jaka może być w różnym czasie uświadomiona i zwerbalizowana, a więc wyrażona za pomocą słów. To mogą być wspomnienia, fakty przyswojone w trakcie nauki szkolnej, czy nawet informacje, jakie można sobie wyobrazić wizualnie, przy czym wyobrażenie takie również można opisać w mniej, czy bardziej dokładny sposób za pomocą słów.

Wiedza proceduralna - taka zawartość pamięci, jaka raczej nie może zostać zwerbalizowana, jaką trudno jest sobie uświadomić, a która ujawnia się po przez zachowanie. Przykładowo, trudno jest opisać za pomocą słów, w jaki sposób jeździ się na rowerze. Taki opis zaprezentowany osobie, która nigdy nie jeździła, nie przyczyni się do nabycia przez nią takiej wiedzy (ewentualnie nabędzie ona wiedzę będącą wspomnieniem wysłuchania opisu werbalnego jazdy na rowerze, czy też nabędzie pojęcia utworzone po przez nazwy czynności, prezentowanych w takim opisie, jak np. "trzymanie kierownicy", "pedałowanie", co nie jest równoznaczne z wiedzą pozwalającą jeździć na rowerze).

23) Wymiary struktur poznawczych..??

System struktur poznawczych, jako główny składnik osobowości człowieka, można charakteryzować nie tylko z punktu widzenia treści lecz również z punktu widzenia jego cech formalnych. Procesy intelektualne i zachowanie jednostki w dużej mierze zależą od formalnej organizacji tych struktury

* struktury poznawcze charakteryzują się pewną złożonością i można je umieścić w określonym miejscu skali „proste-skomplikowane”.

prosta -złożona - wiedza o świecie jest prosta (np. to jest mój dom,wioska)

* system struktur można oceniać pod kątem ich aktywności-bierności. Przykładem jest wiedza zdobywana przez ucznia w szkole, który zdobywa wiedze z różnych dziedzin. Z reguły jednak wiedza ta – jest zakodowana w jego pamięci – jest bierna. Uczeń nie jest zdolny wykorzystać jej w określonym miejscu i czasie, zdolny jest ją mechanicznie reprodukować ale jednocześnie nie umie jej zastosować.

aktywność - bierność - szukanie wiedzy - to co wiem mi wystarcza

* system struktur poznawczych można scharakteryzować z punktu widzenia jego otwartości co znaczy tyle, iż są zamknięte gdy człowiek nie zmienia swoich poglądów i przekonań pod wpływem nowych informacji i przeciwnie system ten jest otwartym gdy struktury ulegają zmianom pod wpływem nowych informacji, gdy człowiek modyfikuje przekonania i wyobrażenie o świecie oraz o sobie w miarę poznawania rzeczywistości

otwartość - zamkniętość - otwarty na nowe idee, poglady - tak jak jest tak ma być

* struktury poznawcze można scharakteryzować z punktu widzenia ich abstrakcyjności-konkretności. Człowiek, którego struktury poznawcze cechuje wysoki stopień konkretności ujmuje świat jako ciąg spostrzeganych przedmiotów, nie umie tworzyć pojęć o najwyższym stopniu ogólności. Przeciwnie człowiek, którego struktury poznawcze są w wysokim stopniu abstrakcyjne zdolny jest stworzyć sobie system o wzrastającym stopniu ogólności, czyli system hierarchiczny.

abstrakcyjność - konkretność - to co istnieje w naszym umyśle - namacalne za pomocą zmysłów

24) Deprywacja zmysłowa

- zredukowanie dopływu wszelakich informacji z otoczenia, jednostka jest całkowicie wyłączona ze środowiska naturalnego i społecznego.

25) Dwa rodzaje myślenia

-myślenie typu P, a szczególnie jego wyniki, takie jak wytwory majsterkowicza, samodzielne odkrycia przyrodnicze czy twórczość amatorska, wzbogacają indywidualne doświadczenia, pozwalają lepiej rozumieć świat. W wielu przypadkach utrwalają poczucie własnej wartości oraz nadają sens życiu.

-myślenie typu H- jego wytwory techniczne, artystyczne, naukowe, teologiczne czy organizacyjne – w większości przypadków- stanowią wkład do kultury narodowej czy ogólnoludzkiej.

26) Modele twórczości

1. model konfliktowy – zgodnie z nim źródłem twórczości są konflikty motywów, frustracje, wewnętrzne sprzeczności. Rozwiązywanie problemów naukowych czy artystycznych kompensuje deficyt niezaspokojonych wartości. Nawet amatorska praca twórcza przywraca stan równowagi. Jest to model Freuda. Jego zdaniem jednostka stara się sublimować energię niezaspokojonych popędów (konflikty między id a ograniczeniami społecznymi) wyżywając się w działalności twórczej. Zgodnie z tą teorią w świecie idealnym, bez problemów czy przymusów nie byłoby sztuki.

2. model spełnienia – twórczość to metoda aktualizacji naturalnych potencji jednostki, rodzajem samospełnienia (model lansowany przez psychologów humanistycznych). Twórczość i ekspresja to najlepsze sposoby zaspokojenia potrzeby samorealizacji. Mogą to utrudniać niesprzyjające warunki otoczenia, ograniczenia zewnętrzne.

27) Teoria Zaitgeistu..

Odkrycia sa zależne od fazy rozwoju społecznego i kulturowego.

28) Złudzenia Walentne

Złudzenia walentne występują w procesie wartościowania. Ulegając nim decydent znacznie przecenia wartość korzystnych skutków i nie docenia wielkości strat. Tak na przykład wielu ludzi sądzie, że zdarzenia trudno dostępne i rzadkie są szczególnie wartościowe, chociaż nie przemawiają za tym żadne argumenty. Takie złudzenie przypomina przekonanie kozy, że "trawa za płotem jest bardziej zielona i soczysta".

29) Rodzaje wartości

*pozytywne- człowiek do nich dąży wywołują one przyjemność , rozkosz

*negatywne – mają bodziec awersyjny , którego jednostka unika, wzbudza uczucia ujemne takie jak przykrość, strach

*Utylitarne- wartości typu ‘mieć’ są niezbędne dla utrzymania życia i zachowania gatunku

*Symboliczna czyli intelektualna, erotyczna, moralna, i duchowa- wartość typu ‘być’

30) Działania transgresyjne

Działania transgresyjne – ekspansywne i twórcze – polegają na intencjonalnym wychodzeniu poza to, czym jesteśmy i co posiadamy. Przełamują one dotychczasowe granice osiągnięć i tworzą nowe wartości. Dzięki nim rozszerza się prywatne terytorium, wzbogaca nasze doświadczenie, zwiększa zakres kontroli. Osiąganie kolejnych celów transgresyjnych nie tylko nie redukuje motywacji do podejmowania dalszych działań, ale wręcz zwiększa ją. Transgresje mogą być skierowane ku rzeczom, ludziom (altruizm, władza, nowy ład społeczny), ku symbolom (nowa wiedza, idee, sztuka), a także ku sobie (autokreacja, samorozwój). Transgresja jest pojęciem szerszym niż twórczość, dotyczy również czynności ekspansywnych. Nie da się też zredukować jej do pojęcia osiągnięć – bo obejmuje działania zarówno konstruktywne, jak i destruktywne.