Ignacy Krasicki - ( pseudonim X.B.W ) pierwsza gwiazda oświeceniowej literatury urodził się 3 lutego 1735 r. w Dubiecku. Wywodził się ze zubożałej rodziny magnackiej. Kasztelanic chełmski, przeznaczony do stanu duchownego ze względu na złą sytuację materialną rodziny, uczył się w kolegium jezuickim we Lwowie oraz w seminarium duchownym misjonarzy w Warszawie, gdzie zetknął się ze środowiskiem wczesnooświeceniowym, a w rozległych lekturach - z literaturą francuskiego klasycyzmu i myślą europejskiego oświecenia . Związany z rodzinami magnackimi z tzw. stronnictwa republikantów, przeciwnego Familii Czartoryskich i wszelkim projektom reform , obdarzony dzięki protekcji krewnych wysłany dla uzupełnienia studiów do Rzymu, włączył się w republikancką grę polityczną. Zmienił orientację podczas bezkrólewia 1763 - 64, sekretarzując interrexowi, prymasowi W. Łukabieńskiemu, a wkrótce po elekcji znalazł się w otoczeniu króla i stał się jednym z najbliższych współpracowników Stanisława Augusta w jego działalności kult. w pierwszym

okresie rządów. Był m. in. właściwym twórcą , współredaktorem i współautorem “Monitora”, który był wzorowany na angielskim “Spektatorze”, finansowany przez króla stał się rządowym pismem propagującym reformy. Atakował ideologię sarmancką, z którą wiązano wszelkie zło dawnej Polski ( obskurantyzm, niechęć do nowinek europejskich, polityczny anarchizm, fanatyzm religijny, przesądy, pijaństwo, rozrzutność ). Magazyn ten służył edukacji społeczeństwa, propagując najnowsze zdobycze wiedzy, filozofii i ekonomii. Były zamieszczane w nim teksty popularyzujące wiedzę o teatrze i literaturze ( m.in. wprowadzające nowe formy literackie - eseje, felietony, reportaże ), a także pełnił funkcję moralizatorską i dydaktyczną.

W 1765 pełnił funkcję prezydenta - przewodniczącego deputatów duchownych trybunału małopolskiego w Lublinie i Lwowie. Został konsekrowany 31 grudnia 1766 r. na biskupa warmińskiego, bywał odtąd w Warszawie sporadycznie ( m.in. 1775, 1780, 1782, 1789; uczestniczył w obiadach czwartkowych ), lecz stał się w niej postacią niezwykle popularną, co wytykali mu zresztą ówcześni satyrycy. W roku III rozbioru Polski (1795) poeta został arcybiskupem gnieźnieńskim i przeniósł się do Skierniewic. Pod koniec życia Krasicki miał przyczynić się przez interwencję u króla pruskiego do założenia Towarzystwa Przyjaciół Nauki. Zmarły w Berlinie, pochowany został w kościele Św. Jadwigi. Dzięki staraniom J.U Niemcewicza zwłoki sprowadzono w 1829 r. do kraju i złożono w gnieźnieńskiej katedrze.

Moim zdaniem pomimo stanu duchownego umiał cieszyć się życiem ( co przypominało renesansowe osobowości poetyckie ), wysokie dochody z trudem wystarczały na wszystkie jego rozrywki; pasjonował się zbieraniem rzadkich książek, ogrodnictwem, dobrą kuchnią; uchodził za człowieka “złotego środka” - uśmiechniętego, sceptycznego starca o ogromnym potencjale intelektualnym, gardzącego skrajnościami ; na jego życiu odcisnęły piętno horacjańskie ideały.

Twórczość Krasickiego odegrała istotną rolę w odrodzeniu literatury polskiej w dobie stanisławowskiej. Podstawowe cechy jego talentu to: trafność obserwacji, jasność i precyzja języka, mistrzostwo w zamykaniu ważnych treści w krótkiej formie oraz w operowaniu dowcipem, ironią, kpiną, parodią, podbudowane nieprzeciętną inteligencją oraz kulturą umysłową i artystyczną, znakomicie przystawały do przyjętej przez poetę koncepcji literatury jako narzędzia społecznej edukacji.

Do kanonu utworów Krasickiego o rzeczywiście nieprzemijającej wartości czy znaczeniu należy zaliczyć szczególnie bajki. Poeta ich tematy zapożyczył od wcześniejszych bajkopisarzy, poczynając od Ezopa, ale starał się je ująć w oryginalną, sobie właściwą formę. Filozofia twórcy jest sucha i zwięzła - świat ukazany w bajkach to świat silnych, bezwzględnych i przegrywających, “głupich i słabych”, którzy godzą się na taki obrót rzeczy, bez protestu przyjmując ustalony porządek świata. Bajki Krasickiego nabierają uniwersalnego charakteru, dotykają bowiem spraw ogólnoludzkich, aktualnych w każdym miejscu i o każdej porze, jest to jednak świat, który może ulec zmianie za pomocą odpowiednich poczynań dydaktycznych. Stworzył on własną odmianę bajki epigramatycznej, o, zależnie od tematu, dobranej wielkości tekstu, pisanej przeważnie 13-zgłoskowcem o zredukowanych elementach świata przedstawionego, inwersji, doborze tylko najwłaściwszych słów, symetrycznym układzie tekstu (paralelizm).

Krasicki wydał również dwa tomy satyr należących przede wszystkim do satyr obyczajowych, wykpiwających ludzkie wady. Ich tematyka jest zgodna z oświeceniowym programem naprawy społeczeństwa nawiązując do publicystyki “Monitora”.

Autor po swej śmierci pozostawił bardzo ciekawe utwory:

Myszeis, Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, Monachmachia, dwie części Pana Podstolego, Bajki i przypowieści, Historia oraz Antymonachomachia, Wojna Chocimska i 3 z 7 komedii - Solenizant, Łgarz i Statysta, encyklopedia pt. Zbiór potrzebniejszych wiadomości i wiele innych.

Źródła: Literatura Polska - Państwowe Wydawnictwo Naukowe

Literatura w pigułce - Aneta

Galicka .