HIV/AIDS

• In 1983 the virus that caused AIDS was discovered by scientists in France and the routes of transmission were confirmed. The virus eventually became known as the human immunodeficiency virus (HIV).

There are 2 different types of HIV:

There are 2 different types of HIV:

• HIV-1 the most common type found worldwide,

• HIV-2 found mostly in West Africa.
  
  

Fakty podstawowe

• Rezerwuarem wirusów jest populacja ludzka,

• źródłem zakażenia jest człowiek-nosiciel, rzadziej człowiek chory

• drogi bezpośrednie jak stosunki płciowe - hetero- i homoseksualne oraz kontakty z ranami i krwią podczas zabiegów medycznych

Fakty podstawowe

• drogi pośrednie w medycynie to głównie kontakty z krwią (w laboratoriach) i narzędziami lekarskimi zabrudzonymi krwią;

• w przypadku narkomanów do szerzenia się zakażenia przyczynia się wielokrotne i przez różne osoby używanie tego samego sprzętu do dożylnych wstrzyknięć narkotyku.

Fakty podstawowe

• Wrotami zakażenia jest przerwana ciągłość tkanek, błony śluzowe dróg moczowo-płciowych.

• Nosicielstwo wirusa HIV, najczęściej jest długotrwałe.

• Ta cecha epidemiczna wirusa - długotrwałe nosicielstwo przed chorobowe, jest najniebezpieczniejsza. Często zakażeni nie wiedzą, że są nosicielami wirusa i w związku z tym stanowią zagrożenie epidemiologiczne, głównie dla partnerów seksualnych i najbliższej rodziny.

Fakty podstawowe

• Wystąpienie klinicznych objawów choroby stanowi końcowy etap zakażenia.

• Dotychczas chorych nie udaje się wyleczyć. Można utrzymać ich przy życiu przez pewien okres zależny od stosowanego leczenia.

Modele epidemiologiczne zakażenia wirusem HIV

• 1. Model wsch.-europejski i azjatycki, gdzie główną grupą wysokiego zagrożenia są narkomani, a droga przenoszenia to nie wyjaławiane strzykawki używane wspólnie przez osoby używające środków odurzających drogą dożylną. Mniejszą rolę spełniają tu homoseksualiści i prostytutki, choć są to grupy "cichego rozsiewania" wirusa oraz stosunki heteroseksualne z partnerami o zachowaniach ryzykownych.

Modele epidemiologiczne zakażenia wirusem HIV

• 2. Model mieszany, gdzie główną, choć niewielką rolę odgrywają zakażenia zawodowe podczas kontaktów z krwią, wydalinami i wydzielinami nosicieli. Duże niebezpieczeństwo zakażenia stwarza rozluźnienie obyczajów i łatwość intymnych kontaktów we wszystkich grupach społecznych i zawodowych.

Modele epidemiologiczne zakażenia wirusem HIV

• 3. Model płn.-amerykański, gdzie główną grupą wysokiego ryzyka byli i są homoseksualiści w wielkich aglomeracjach miejskich, np. w Los Angeles, a najczęstszą drogą przenoszenia są stosunki homoseksualne. Narkomani i prostytutki stanowią drugą, znacznie mniejszą grupę zagrożenia.

Modele epidemiologiczne zakażenia wirusem HIV

• 4. Model afrykański, gdzie istnieją ogniska naturalne wirusa HIV i w niewielkim odsetku członkowie różnych grup społecznych, zarówno na wsiach jak i w miastach, są nosicielami. Przenoszenie wirusa ma miejsce podczas stosunków heteroseksualnych. Prostytucja odgrywa tu znaczną rolę a narkomania odgrywa małą rolę, w przenoszeniu wirusów.

Obecnie zasadnicze wskazanie profilaktyczne dla służb medycznych brzmi:

"każdego pacjenta traktować tak, jakby był nosicielem wirusa HIV"

HIV/AIDS w Polsce

• W grudniu 2003 r. do Zakładu Epidemiologii PZH zgłoszono nowo wykryte zakażenie HIV 48 obywateli polskich, wśród których było: 20 osób zakażonych w związku z używaniem narkotyków, 1 osoba zakażona drogą ryzykownych kontaktów heteroseksualnych i 27 osób bez informacji o drodze zakażenia

HIV/AIDS w Polsce

• Od wdrożenia badań w 1985 r. do 31 grudnia 2003 r. stwierdzono zakażenie HIV u 8.491 obywateli polskich, wśród których było co najmniej 4.972 zakażonych w związku z używaniem narkotyków. Ogółem odnotowano 1.366 zachorowań na AIDS; 665 chorych zmarło

HIV/AIDS w Polsce

• Dla Polski WHO szacuje liczbę zarażonych wirusem HIV na 10 tys. osób, choć szacunki krajowe wskazują, że jest ich więcej - ok. 12 tys. osób.

HIV can be transmitted by:

• Sexual intercourse (vaginal, anal and oral) or through contact with infected blood, semen, or cervical and vaginal fluids. This is the most frequent mode of transmission of HIV world wide, and can be transmitted from any infected person to his or her sexual partner (man to woman, woman to man, man to man and, but less likely, woman to woman).

HIV can be transmitted by:

• The presence of other sexually transmitted diseases (STDs) (especially those causing genital ulcers) increase the risk of HIV transmission because more mucous membrane is exposed to the virus.

• Zakażenie może nastąpić zarówno po jednorazowym stosunku seksualnym, jak i po którymś z rzędu.

Gdzie jest wirus?

• Wirus występuje w znacznych ilościach we krwi, nasieniu (w komórkach jednojądrowych nasienia w 45%) i wydzielinie z żeńskich narządów płciowych, natomiast niewielkie ilości i nie u wszystkich zakażonych wykrywa się w ślinie, łzach i moczu (tylko pojedyncze doniesienia).

HIV can be transmitted by:

• Blood transfusion or transfusion of blood products (eg. obtained from donor blood infected by HIV)

• Injecting equipment such as needles or syringes, or skin-piercing equipment, contaminated with HIV

• Zakażenie może nastąpić wówczas, gdy dochodzi do bezpośredniego kontaktu materiału zakaźnego z błonami śluzowymi lub poprzez uszkodzoną skórę.

HIV can be transmitted by:

• Mother to infant transmission of HIV/AIDS can occur during pregnancy, labour, and delivery or as a result of breast feeding.

• Matki przenoszą zakażenie na płód (droga wertykalna) w 30—50% (rzadziej w Europie i USA, częściej w Afryce).

HIV can NOT be transmitted by:

• Coughing or sneezing

• Insect bites

• Touching or hugging

• Water or food

• Kissing

• Public baths

HIV can NOT be transmitted by:

• Handshakes

• Work or school contact

• Using telephones

• Swimming pools

• Sharing cups, glasses, plates, and other utensils

Przebieg infekcji

• Większość ludzi nie wie, że została zakażona

• I. Ostra choroba retrowirusowa

• II. Okres zakażenia bezobjawowego (nosicielstwo HIV).

• III. Zespól limfadenopatyczny (przetrwałe uogólnione powiększenie węzłów chłonnych — persistent generalized lymphadenopathy; PGL).

Przebieg infekcji

• IV. Objawy ogólne (zespół związany z AIDS — AIDS related complex; ARC, zespół wy­czerpania — wasting syndrome)

• V. Pełnoobjawowy AIDS

I. Ostra choroba retrowirusowa

• U około 50—70% osób w 3—6 tygodniu od zakażenia HIV (skrajny przedział czasu l—8 tygodni)

• stany podgorączkowe lub gorączka,

• nadmierna potliwość,

• pobolewanie mięśni i stawów.

I. Ostra choroba retrowirusowa

• Może wystąpić wysypka plamista, plamisto--rumieniowa lub pokrzywkowa.

• Często powiększone są węzły chłonne (co może przetrwać po ustąpieniu ostrych objawów).

• Opisany zespół odpowiada objawom mononukleozy i utrzymuje się od kilku do kilkudziesięciu dni.

II. Okres zakażenia bezobjawowego (nosicielstwo HIV).

• Jest to okres, w którym pomimo zakażenia stan zakażonego jest dobry; może on prowadzić aktywne życie zawodowe, towarzyskie itd.

• Pełne objawy AIDS rozwiną się u 30—50% osób po upływie prawie 10 lat (mediana).

III. Zespól limfadenopatyczny (PGL)

• powiększenie węzłów chłonnych o średnicy powyżej l cm w co najmniej dwóch okolicach, poza pachwinami, utrzymujące się ponad 3 miesiące. Około 30% chorych ma wyczuwalną śledzionę.

• W tym okresie częste są zakażenia skóry, dróg oddechowychi przewodu pokarmowego drobnoustrojami nieoportunistycznymi.

• bóle głowy oraz uczucie zmęczenia

III. Zespól limfadenopatyczny (PGL)

• U 10—30% chorych z PGL AIDS rozwija się w ciągu 5-letniej obserwacji.

IV. Zespół związany z AIDS

• 1) okresowa gorączka (ponad 38°C),

• 2) ubytek 10% masy ciała w stosunku do okresu poprzedzającego,

• 3) powiększenie węzłów chłonnych,

• 4) okresowa lub przewlekła biegunka (więcej niż dwa wypróżnienia na dobę),

• 5) nocna potliwość,

• 6) uczucie wyczerpania fizycznego i psychicznego.

V. AIDS

• Objawy j.w. oraz

• Choroby wskazujące na AIDS:

• 1) pneumocystoza płuc

• 2) przewlekła kryptosporydoza

• 3) toksoplazmoza

• 4) strongyloidoza pozajelitowa

• 5) zakażenie Sarcocystis hominis (d. Isospora

V. AIDS

• 6) kandydoza przełyku, oskrzeli i płuc

• 7) kryptokokoza4'

• 8) histoplazmoza

• 9) zakażenie atypowymi prątkami5'

• 10) zakażenie CMV6>

• 11) zakażenie HSV-przewlekłe, zmiany skórno-śluzówkowe lub zakażenie uogólnione7'

V. AIDS

• 1) leukoplakia włochata

• 2) rozsiany półpasiec

• 3) salmonelloza z nawracającą posocznicą

• 4) nokardioza

• 5) gruźlica

• 6) kandydoza jamy ustnej

V. AIDS

• 1) mięsak Kaposiego8'

• 2) chłoniaki nieziarnicze

• 3) pierwotny chłoniak mózgu9'

Na zwiększone ryzyko zakażenia narażeni są:

• homoseksualiści i biseksualiści (42% wszystkich znanych przypadków AIDS u dorosłych w Europie w 1992 r.),

• narkomani uzależnieni od preparatów pobieranych dożylnie (w Europie ok. 36% spośród rozpoznanych chorych z AIDS),

Na zwiększone ryzyko zakażenia narażeni są:

• prostytutki i chorzy na choroby przenoszone drogą płciową,

• chorzy na hemofilię, którym przetaczano czynniki krzepnięcia VIII lub IX, zanim nie wprowadzono metod inaktywacji HIV (2% chorych na AIDS w Europie),

Na zwiększone ryzyko zakażenia narażeni są:

• wielokrotni biorcy krwi,

• dzieci urodzone z matek zakażonych HIV,

• heteroseksualiści często zmieniający partnerów (promiskuityzm) — w Europie AIDS w wyniku zakażenia na drodze heteroseksualnej to ok. 10% przypadków.

Podstawowe zasady zapobiegania zakażeniem HIV u pracowników służby zdrowia

• • Mycie rąk wodą i mydłem ma znaczenie podstawowe.

• • Rękawiczki zakłada się w związku z kontaktem z krwią, płynami ustrojowymi, tkankami lub zanieczyszczonymi powierzchniami.

• • Fartuch nosi się w celu zapobieżenia skażenia ubrania krwią lub płynami ustrojowymi.

Podstawowe zasady zapobiegania zakażeniem HIV u pracowników służby zdrowia

• Maskę ochronną zakłada się wówczas, gdy chory kaszle. W takich przypadkach, jeżeli chory ma gruźlicę, powinien również zakładać maskę podczas przebywania poza salą swego stałego pobytu.

• • Gogle lub inny rodzaj ochrony oczu zakłada się w warunkach spodziewanej aerolizacji krwi lub płynów ustrojowych.

Podstawowe zasady zapobiegania zakażeniem HIV u pracowników służby zdrowia

• Pełnej ochrony oczu, twarzy i rąk wymagają takie zabiegi, jak bronchoskopia, endoskopia itp., w których występuje możliwość niekontrolowanego kontaktu z krwią, wydzielinami i wydalinami (należy stosować także nieprzemakalne fartuchy).

Podstawowe zasady zapobiegania zakażeniem HIV u pracowników służby zdrowia

• Odpady (zużyte opatrunki itp.) oraz igły, strzykawki, skalpele itp. po użyciu należy bezzwłocznie umieszczać w pojemnikach o twardych ściankach. Nie wolno stosować worków plastikowych! Dalsze postępowanie — jak z innym materiałem zakaźnym.

Podstawowe zasady zapobiegania zakażeniem HIV u pracowników służby zdrowia

• • Przyrządy resuscytacyjne powinny być łatwo dostępne.

• • Próbki do badań laboratoryjnych należy transportować w pojemnikach wodoszczelnych, oznakowanych jako zawierające materiał zakaźny.

• • Jednorazowe talerze, sztućce itp. nie są konieczne.

Podstawowe zasady zapobiegania zakażeniem HIV u pracowników służby zdrowia

• • Izolację chorych stosuje się tylko w przypadkach ostrego zakażenia wymagającego izolacji także u chorych bez AIDS.

• • Oddzielne pokoje do badań, łazienki itp. nie są konieczne.

Zapobieganie

• Ochrona przed zakażeniem polega w życiu osobistym na unikaniu ryzykownych zachowań.

• Skuteczność używania prezerwatyw jest bardzo wysoka, oceniana na poziomie możliwości jednego zakażenia na 5000 stosunków.

Zapobieganie

• W przecinaniu dróg zakażenia stosuje się obowiązkowe badania krwiodawców oraz przestrzeganie zasad odkażania i wyjaławiania w zakładach służby zdrowia.

Zapobieganie

• Narzędzia i skażony sprzęt odkaża się 1% podchlorynem sodu (przez 12 h) lub preparatem Aldesan (przez l h).

Zapobieganie

• Pomieszczenia zanieczyszczone krwią, wydzielinami i wydalinami zmywa się 1% roztworem podchlorynu sodu lub 3% chloraminą lub nie rozcieńczonym preparatem Aldesan, a narzędzia zanurza w 4% chloraminie lub w nie rozcieńczonym preparacie Aldesan na co najmniej 1h.

Zapobieganie

• W razie skażenia środowiska używa się 3% chloraminy, 2% aldehydu glutarowego, 4% formaliny lub podchlorynu sodu zawierającego 0,1—5% czynnego chloru.

9