RYNKI NIEFORMALNE

producentami towarów a ich nabywcami, stosującymi się do ogólnych przepisów prawa i zwyczajów handlowych,

stanowią ok. 80% ogólnej wartości handlu światowego,

kontakty między uczestnikami mogą mieć charakter sporadyczny lub stały,są tworzone przez rozproszonych uczestników ze

wszystkich krajów świata,

składają się na nie transakcje zawierane na wolnym rynku, bezpośrednio między

formy wymiany są bardzo zróżnicowane: od transakcji kupna - sprzedaży po współprodukcję.

RYNKI INSTYTUCJONALNE:

Rynek formalny zorganizowany, funkcjonujący jako podmiot gospodarczy, którego działanie podporządkowane jest normom o charakterze regulaminowym.

Strony na tym rynku muszą kontaktować się w miejscu i czasie z góry określonym a postępowanie uczestników musi być zgodne

z regulaminem danego rynku.

Rodzaje:

0. Giełdy

0. Aukcje

0. Przetargi

0. Targi

0. Wystawy

0. Wolne obszary celne

GIEŁDA:

0. jest to zespół osób i środków technicznych zorganizowanych w taki sposób, by przy kojarzeniu ofert kupna i sprzedaży towarów giełdowych wszyscy uczestnicy rynku mieli jednakowy dostęp do informacji rynkowej w tym samym czasie, przy zachowaniu jednakowych warunków sprzedaży i kupna tych towarów;

0. jest barometrem rynku, odzwierciedla sytuację rynkową wielu towarów i usług mających strategiczne znaczenie dla gospodarki światowej;

0. ceny towarów giełdowych (kursy) określane są przez prawa rynku i ogłaszane w cedule giełdowej

RODZAJE GIEŁD:

0. papierów wartościowych,

0. towarowe, towary muszą być trwałe, jednorodne, możliwe do wystandaryzowania i masowe towaru pod względem popytu i podaży;

0. usług przewozowych (w tym frachtowe);

0. usług ubezpieczeniowych (najwieksza Korporacja Lloydsa w Londynie (1811 r., 26 tys. członków;

0. usług transakcyjnych - usługi pośrednictwa i wspomagania w zawarciu transakcji handlowych i finansowych, np.. giełda transakcji barterowych i płatności dewizowych w Miami na Florydzie (1987).

PRZEDMIOT TRANSAKCJI GIEŁDOWYCH:

- towary ( produkty roślinne i zwierzęce, metale

i kruszce szlachetne, produkty roślinne i zwierzęce przemysłowe, produkty naftowe, chemikalia)

- usługi (usługi transportowe i frachtowe, usługi ubezpieczeniowe, usługi pośrednictwa transakcyjnego)

- transakcje finansowe (indeksy giełdowe, dewizy, skrypty dłużne, papiery handlowe spółek, weksle skarbowe, depozyty, certyfikaty depozytowe, obligacje z prawem doboru akcji, GNMA i inne obligacje zabezpieczone, obligacje municypalne, obligacje państwowe)

FUNKCJE GIEŁDY TOWAROWEJ

0. zapewnienie rynku i regulowanie go tak, by jego uczestnicy korzystali z udogodnień w prowadzeniu handlu,

0. ustanowienie zasad kupieckiego postępowania, kształtowanie etyki kupieckiej,

0. ustalanie jednolitych reguł i standardów prowadzenia handlu,

0. ustanawianie transakcji standardowych,

0. organizowanie systemu informacji rynkowej,

0. wprowadzanie mechanizmów rozstrzygania sporów, rozliczania transakcji i płatności zobowiązań, kreowanie atrakcyjnych form inwestowania.

TRANSAKCJE NA GIEŁDZIE TOWAROWEJ

0. Transakcje rzeczywiste = faktyczny zakup lub sprzedaż towaru;

0. Transakcje spekulacyjne terminowe (futures)

0. Transakcje zabezpieczające (hedge) mają na celu zabezpieczenie się przed ewentualnymi zmianami cen.

(Najmniejsza jednostka obrotu na giełdzie nosi nazwę kontraktu.)

AUKCJA:

0. publiczna sprzedaż towarów, których wartość rynkową jest trudno z góry ustalić, np. drewno, tytoń, herbata, owoce, ryby, futra, diamenty a także kwiaty, antyki, obrazy

0. towar jest segregowany w partie (loty), które następnie są ponumerowane i ułożone w kolejności według numerów. W specjalnie przygotowanym dla danej aukcji katalogu, określającym warunki sprzedaży, podaje się kolejne numery lotów oraz termin rozpoczęcia aukcji

TECHNIKI SPRZEDAŻY NA AUKCJI:

0. licytacja ustna polegająca na wywołaniu ceny minimalnej, podnoszonej następnie przez brokerów;

0. licytacja mechaniczna polegającą na tym, że na specjalnym zegarze połączonym z pulpitami brokerów przesuwa się strzałka od ceny wysokiej, o której wiadomo, że nikt nie zapłaci, do ceny minimalnej - naciśnięcie przycisku przez brokera zatrzymuje strzałkę;

0. zgłaszanie na piśmie proponowanych cen przez brokerów: towar jest sprzedany temu, kto zaoferuje najwięcej.

PRZETARGI:

0. publicznyobrót towarami lub usługami, mający charakter zorganizowanego konkursu, w których organizator wybiera oferenta proponującego najkorzystniejsze warunki;

0. oferenci nie mają możliwości porównywania swoich propozycji z innymi oferentami;

0. stwarza najbardziej wyrównane szanse ubiegania się o zawarcie kontraktu, sprzyja efektywnemu wydatkowaniu funduszy przeznaczonych na zakup towaru lub realizację inwestycji, a także zabezpiecza przed wystąpieniem takich ujemnych zjawisk, jak np. korupcja, marnotrawstwo;

0. podmioty, które zamierzają wziąć udział w przetargu są zobowiązane wpłacić w odpowiednim czasie wadium, będącym gwarancją, że po wygraniu przetargu podmiot wywiąże się ze swoich zobowiązań, najczęściej wystarcza gwarancja banku.

ZNACZENIE PRZETARGÓW W GOSPODARCE ŚWIATOWEJ:

0. większość międzynarodowych organizacji finansowych zobowiązuje swoich pożyczkobiorców do dokonania zakupów, na które została udzielona pożyczka w trybie przetargów;

0. przetarg dotyczy wtedy zakupu towarów lub realizacji inwestycji o dużej wartości (kompletnych obiektów przemysłowych i dużych robót publicznych, jak budowa dróg, linii kolejowych, lotnisk) przez kraje słabo rozwinięte;

w celu realizacji tego typu kontraktów przetargowych organizowane są międzynarodowe konsorcja (ad hoc).

FUNKCJE TARGÓW:

0. handlowa, umożliwiająca nawiązanie kontaktów między sprzedawcą a nabywcą,

0. informacyjna, sprzyjająca lepszej znajomości wystawianego towaru, producenta tego towaru i strategii jego sprzedaży,

0. promocyjna gospodarki lokalnej, regionalnej i krajowej, oraz wpływająca na kształtowanie wizerunku producenta,

0. ekonomiczna polegająca na odzwierciedlaniu faz cyklu koniunkturalnego w gospodarce i pobudzenie popytu na rynku krajowym i zagranicznym.

TARGI:

0. międzynarodowe lub krajowe wystawy połączone ze sprzedażą towarów

0. targi wspierają głównie eksport,

0. towarzyszą im różne typy biznesowej współpracy, takiej jak współpraca i wymiana w zakresie wiedzy ekonomicznej, technicznej i organizacyjnej

0. największymi terenami targowymi w Europie dysponują Targi Frankfurt - 578.000 m2 powierzchni targowej w halach i na otwartym powietrzu, rocznie ok. 64 tys. wystawców i ponad 4 mln. odwiedzających.

0. największe targi w Polsce - Międzynarodowe Targi Poznańskie, skupiające ponad 50% powierzchni wystawienniczej kraju, oraz ponad 60% wystawców krajowych,

0. rośnie znaczenie międzynarodowych targów wirtualnych – internetowych.

WYSTAWY:

0. różnią się od targów, że nie są zawierane w miejscu ich trwania transakcje handlowe, pełnią więc funkcję informacyjną i promującą, zwłaszcza nowości naukowo-techniczne;

0. są ważnym elementem wspierania polityki eksportu (państwo wspiera ich organizację w kraju oraz pokrywa koszty uczestnictwa firm w wystawach zagranicznych);

0. formą wystawy są salony (doroczne salony samochodowe, radiowe itp.).

WOLNE OBSZARY CELNE:

są to tereny wydzielone z granic celnych danego kraju, tworzone najczęściej u zbiegu ważnych szlaków handlowych, do których towary mogą być wwożone bez ponoszenia opłat celnych i na terenie tego obszaru mogą podlegać obrotowi, przetwarzaniu, uszlachetnianiu a następnie mogą zostać wywiezione na rynek innego kraju bądź też wwiezione w obszar celny danego kraju - podlegają wtedy procedurze celnej.

FUNKCJE WOLNYCH OBSZARÓW CELNYCH

0. handlowa

0. aktywizująca

(Działalność w wolnych obszarach celnych jest dla firm korzystna więc dużo firm zakłada swą działalność w wolnych obszarach celnych; może też stanowić czynnik

aktywizujący działalność eksportową kraju,.)

Wolne Obszary Celne w Polsce znajdują się w następujących miastach:

Gdańsk - WOC na obszarze Portu Gdańskiego

Gliwice

Szczecin i Świnoujście

(porty)

Terespol

Warszawa - Port Lotniczy

PODMIOTY MIĘDZYNARODOWYCH OBROTÓW GOSPODARCZYCH:

Większość obrotów w handlu zagranicznym

przypada na przedsiębiorstwa wytwórcze

w postaci eksportu i importu bezpośredniego.

Podstawowa klasyfikacja to:

-przedsiębiorstwa działające bezpośrednio,

-przedsiębiorstwa działające przy pomocy pośredników.

PODMIOTY BEZPOŚREDNIE:

0. przedsiębiorstwa wytwórcze,

0. „puste korporacje” - przedsiębiorstwa, które nie produkują towarów, lecz zajmują się organizowaniem produkcji za granicą, głównie w zakresie produkcji i obrotu dobrami konsumpcyjnymi, ale również w dziedzinie telekomunikacji, sprzętu komputerowego, usług budowlanych, poligrafii itp.

0. kartele lub konsorcja tworzone przez przedsiębiorstwa produkcyjne w celu stałego prowadzenia operacji handlu zagranicznego, lub podejmowania działań ad hoc.

PODMIOTY POŚREDNIE:

Działalność ta nie wymaga ponoszeniawiększego ryzyka handlowego aniposiadania dużego kapitału. Jest toforma stosunkowo szeroko dostępna i wygodna dla małych i średnich firm,jednak wiąże się z większym uzależnieniem od zleceniodawców.

KLASYFIKACJA POŚREDNIKÓW:

Działający na własny rachunek:

0. hurtownik, dokonujący zakupu i sprzedaży na podstawie transakcji jednorazowych

0. dystrybutor upoważniony jest do dalszego rozprowadzania importowanego towaru i ustalania cen oraz form oddziaływania na rynek na podstawie umów długookresowych

0. dealer reprezentuje jednego dostawcę

0. przedsiębiorstwa handlu detalicznego – hipermarkety, domy dyskontowe, domy wysyłkowe

Działający na cudzy rachunek:

we własnym imieniu

- komisant działa na rachunek komitenta, ustalającego ceny

- konsygnatariusz łączy komis ze składem

w cudzym imieniu

- agent handlowy działa na podstawie upoważnienia

w zakresie sprecyzowanym w umowie

- makler, działa na podstawie noty maklerskiej, współpraca ze zleceniodawcą ma charakter doraźny i dotyczy konkretnej transakcji

PODMIOTY POŚREDNIE DZIAŁAJĄCE NA WŁASNY RACHUNEK:

0. działalność ta polega na zakupie towarów od producenta lub innego przedsiębiorstwa handlowego i przyjęciu pełnej odpowiedzialności i ryzyka związanego z jego dalszą odsprzedażą,

0. pośrednik pobiera marżę zazwyczaj wyrażaną w procentach,

0. firma musi mieć znaczny kapitał i możliwość uzyskania kredytu,

0. są to z reguły firmy niewielkie, stanowiące własność indywidualnych osób lub rodzin lub będące spółkami prawa handlowego,

0. korzystają z uprzywilejowanej pozycji w zakresie podatków, ułatwień w obrocie z zagranicą, tworzeniu izb i zrzeszeń, broniących ich interesów.

PRZEDSIĘBIORSTWA OBSŁUGUJĄCE HANDEL ZAGRANICZNY:

są to wyspecjalizowane przedsiębiorstwa usługowe zajmujące się przewozem,składowaniem, ubezpieczaniem, kontrolą

ilościową i jakościową towarów, dokonywaniem formalności celnych, opracowaniem kampanii reklamowych oraz obsługą finansową transakcji handlowej

Instytucje i organizacje wspierające handel zagraniczny

O znaczeniu międzynarodowym:

Światowa Organizacja Handlu

Unia Europejska

Międzynarodowy Fundusz Walutowy

Agendy ONZ

Bank Światowy

organizacje wspierające

O znaczeniu krajowym:

Ministerstwo Gospodarki

Biura radców handlowych

Przedstawicielstwa handlowe

Instytucje rządowe, jak: CIS, PAIi IZ, IKC

Polska Izba Handlu Zagranicznego

Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych

Instytucje pozarządowe, jak Izby przemysłowo-handlowe