Handel uprawnieniami
do emisji
Handel uprawnieniami
do emisji
w przepisach prawa polskiego
Ustawa z 22 grudnia 2004 r. o handlu
uprawnieniami do emisji do powietrza gazów
cieplarnianych i innych substancji
(Dz.U. nr 281 poz.2784 )
wdra
ż
ane dyrektywy
wdra
ż
ane dyrektywy--
•• nr 2003/87/WE z dnia 13
nr 2003/87/WE z dnia 13 pa
ź
dziernika 2003 r. w sprawie
pa
ź
dziernika 2003 r. w sprawie
systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych
systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych
systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych
systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych
we Wspólnocie
we Wspólnocie
•• nr 2001/81/WE z 23 pa
ź
dziernika 2001 r. w sprawie krajowych
nr 2001/81/WE z 23 pa
ź
dziernika 2001 r. w sprawie krajowych
poziomów emisji dla niektórych rodzajów zanieczyszczenia
poziomów emisji dla niektórych rodzajów zanieczyszczenia
powietrza
powietrza
•• nr 2001/80/WE z 23
nr 2001/80/WE z 23 pa
ź
dziernika
pa
ź
dziernika 2001 r. w sprawie
2001 r. w sprawie
ograniczenia emisji niektórych zanieczyszcze
ń
do powietrza z
ograniczenia emisji niektórych zanieczyszcze
ń
do powietrza z
du
ż
ych
ź
ródeł spalania paliw
du
ż
ych
ź
ródeł spalania paliw
Zakres ustawy
i jej podstawowe cele
•• Zakres regulacji
Zakres regulacji –
–
ustawa okre
ś
la zasady funkcjonowania systemu
ustawa okre
ś
la zasady funkcjonowania systemu
ustawa okre
ś
la zasady funkcjonowania systemu
ustawa okre
ś
la zasady funkcjonowania systemu
handlu uprawnieniami do emisji gazów
handlu uprawnieniami do emisji gazów
cieplarnianych
cieplarnianych i innych substancji
i innych substancji, którego celem
, którego celem
jest ograniczenie ich emisji
jest ograniczenie ich emisji
od 1 stycznia 2005
od 1 stycznia 2005 –
– gazy cieplarniane
gazy cieplarniane
w terminie pó
ź
niejszym
w terminie pó
ź
niejszym –
– inne substancje
inne substancje
Zakres ustawy i jej podstawowe cele
•• Cele ustawy
Cele ustawy –
–
umo
ż
liwienie osi
ą
gania wymaga
ń
dotycz
ą
cych
umo
ż
liwienie osi
ą
gania wymaga
ń
dotycz
ą
cych
limitów emisji substancji zanieczyszczaj
ą
cych
limitów emisji substancji zanieczyszczaj
ą
cych
limitów emisji substancji zanieczyszczaj
ą
cych
limitów emisji substancji zanieczyszczaj
ą
cych
wprowadzanych do powietrza, w tym w
wprowadzanych do powietrza, w tym w
szczególno
ś
ci gazów cieplarnianych, za pomoc
ą
szczególno
ś
ci gazów cieplarnianych, za pomoc
ą
instrumentów ekonomiczno
instrumentów ekonomiczno--prawnych
prawnych
pozwalaj
ą
cych realizowa
ć
te wymagania w sposób
pozwalaj
ą
cych realizowa
ć
te wymagania w sposób
opłacalny i ekonomicznie efektywny
opłacalny i ekonomicznie efektywny
Idea mechanizmu handlu emisjami
odst
ą
pienie od ustalania sztywnych standardów
emisji na rzecz rocznych uprawnie
ń
do emisji
przydzielanych okre
ś
lonym podmiotom
„Uprawnienie” to prawo do wprowadzania do
powietrza w okre
ś
lonym czasie ekwiwalentu –
w przypadku gazów cieplarnianych, oraz 1 Mg
pozostałych substancji
Charakter prawny niedookre
ś
lony!
System handlu
uprawnieniami do emisji
• wspólnotowy system handlu uprawnienia-
mi do emisji obejmuj
ą
cy gazy cieplarniane
• krajowy system handlu uprawnieniami do
emisji (słu
żą
cy dotrzymaniu wynikaj
ą
cych
emisji (słu
żą
cy dotrzymaniu wynikaj
ą
cych
z zobowi
ą
za
ń
mi
ę
dzynarodowych
dopuszczalnych rocznych poziomów
emisji innych okre
ś
lonych substancji,
zwłaszcza dwutlenku siarki (SO
2
), tlenków
azotu (NO
x
) i pyłów w powietrzu
Instalacje objęte systemem
(wylicza rozporządzenie wykonawcze)
przykładowe -
•
Instalacje w przemy
ś
le energetycznym do spalania paliw o
mocy nominalnej ponad 20 MW z wyj
ą
tkiem instalacji
spalania odpadów niebezpiecznych i komunalnych
•
Rafinerie ropy naftowej
•
Piece koksownicze
•
Piece koksownicze
•
instalacje pra
ż
enia i spiekania rud metali, w tym rudy
siarczkowej,
•
instalacje do pierwotnego lub wtórnego wytopu surówki
ż
elaza lub stali surowej, w tym do ci
ą
głego odlewania stali, o
zdolno
ś
ci produkcyjnej ponad 2,5 tony wytopu na godzin
ę
•
instalacje do produkcji klinkieru cementowego w piecach
obrotowych o zdolno
ś
ci produkcyjnej ponad 500 ton na dob
ę
lub wapna w piecach o zdolno
ś
ci produkcyjnej ponad 50 ton
na dob
ę
Wyłączenie instalacji z systemu
• Zasada - instalacja mieszcz
ą
ca si
ę
w której
ś
z grup
uczestniczy w systemie obowi
ą
zkowo
• Wył
ą
czenie mo
ż
liwe na wniosek –
– na okres rozliczeniowy, tylko z krajowego systemu
handlu uprawnieniami
handlu uprawnieniami
– tylko do 31 grudnia 2007 r. z systemu wspólnotowego
• Przyj
ę
cie zobowi
ą
zania,
ż
e wielko
ść
emisji z instalacji
nie przekroczy wielko
ś
ci emisji wynikaj
ą
cej z liczby
uprawnie
ń
do emisji, które byłyby dla niej przyznane
w przypadku uczestnictwa w systemie
Krajowy Administrator Systemu
Handlu Uprawnieniami do Emisji
• wyznaczony, w drodze rozporz
ą
dzenia, przez
ministra wła
ś
ciwego do spraw
ś
rodowiska
• minister sprawuje nadzór
• działalno
ść
finansowana ze
ś
rodków NFO
Ś
iGW,
• działalno
ść
finansowana ze
ś
rodków NFO
Ś
iGW,
pochodz
ą
cych z opłat zwi
ą
zanych z zezwolenia-
mi na udział w systemie
• podmiot niepa
ń
stwowy (?), któremu zostanie
zlecone wykonywanie okre
ś
lonych funkcji
Zadania Krajowego Administratora
• prowadzenie Krajowego Rejestru Uprawnie
ń
,
• prowadzenie baz danych zawieraj
ą
cych
informacje o instalacjach obj
ę
tych systemem,
• monitorowanie funkcjonowania systemu,
• opracowywanie projektów planów rozdziału
• opracowywanie projektów planów rozdziału
uprawnie
ń
,
• udost
ę
pnianie projektów planów rozdziału
uprawnie
ń
do konsultacji społecznych,
• opracowywanie wynikaj
ą
cych z przepisów
raportów dotycz
ą
cych systemu
Krajowy Rejestr Uprawnień
• zawiera informacje o –
– zezwoleniach,
– przydzielonych uprawnieniach,
– uprawnieniach sprzedanych, przeniesionych i
umorzonych
– o wielko
ś
ci dopuszczalnej emisji
• rejestr jawny, dost
ę
p do informacji realizowany
na podstawie ogólnych przepisów o dost
ę
pie do
informacji o
ś
rodowisku i jego ochronie (ustawa
P.o.
ś
.)
• pierwszy wpis w danym okresie rozliczeniowym
obci
ąż
ony opłat
ą
Krajowy Plan Rozdziału Uprawnień
• sporz
ą
dzany oddzielnie dla krajowego i wspólnotowego
systemu handlu uprawnieniami do emisji
• obowi
ą
zek przekazywania informacji niezb
ę
dnych do
sporz
ą
dzenia Planu - prowadz
ą
cy instalacje
• projekt krajowego planu opracowuje Krajowy
Administrator; obowi
ą
zek upublicznienia
Administrator; obowi
ą
zek upublicznienia
• kryteria ustalania projektu planu okre
ś
la zał
ą
cznik nr III do
dyrektywy 2003/87
• Krajowy Plan dotycz
ą
cy wspólnotowego systemu -
przedło
ż
enie Komisji Europejskiej oraz pa
ń
stwom
członkowskim Unii Europejskiej, najpó
ź
niej na 18 miesi
ę
cy
przed rozpocz
ę
ciem okresu rozliczeniowego,
• po uzyskaniu akceptacji Komisji Europejskiej Rada
Ministrów przyjmuje Plan w drodze rozporz
ą
dzenia
• Rada Ministrów mo
ż
e zawiesi
ć
Plan dla systemu krajowego
Krajowy Plan Rozdziału Uprawnie
ń
okre
ś
la –
•
całkowit
ą
liczb
ę
uprawnie
ń
do podziału w okresie
rozliczeniowym;
•
całkowit
ą
liczb
ę
uprawnie
ń
na poszczególne
rodzaje instalacji obj
ę
tych systemem,
•
wykaz instalacji i przydzielon
ą
liczb
ę
uprawnie
ń
w
•
wykaz instalacji i przydzielon
ą
liczb
ę
uprawnie
ń
w
okresie rozliczeniowym lub poszczególnych latach
tego okresu;
•
liczb
ę
uprawnie
ń
, jakie w ka
ż
dym roku okresu
rozliczeniowego b
ę
d
ą
stanowi
ć
krajow
ą
rezerw
ę
uprawnie
ń
.
Krajowa rezerwa uprawnień
Zarz
ą
dza Krajowy Administrator, obejmuje:
• pul
ę
dla nowych instalacji (problem definicji)
• pul
ę
na uzupełnienia uprawnie
ń
w zwi
ą
zku z ponadplanowym
wzrostem zapotrzebowania na te uprawnienia,
• pul
ę
w zwi
ą
zku z przej
ę
ciem produkcji z likwidowanych
instalacji b
ę
d
ą
cych poza system handlu uprawnieniami
instalacji b
ę
d
ą
cych poza system handlu uprawnieniami
• pul
ę
rezerwy na realizacj
ę
projektów wspólnych wdro
ż
e
ń
i
mechanizmu czystego rozwoju (mechanizmów Protokołu z
Kioto) – ta pula dotyczy
ć
tylko Krajowego Planu dla
wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji,
• procentowy udział jednostek po
ś
wiadczonej redukcji emisji i
jednostek redukcji emisji, które prowadz
ą
cy instalacj
ę
mo
ż
e
wykorzysta
ć
do rozliczenia rocznej emisji gazów cieplarnianych
(tylko plan systemu wspólnotowego)
Przydział uprawnień
Uprawnienia przyznawane (art.22 ust.1) –
• prowadz
ą
cemu instalacje dla ka
ż
dej instalacji
obj
ę
tej systemem,
• na okres rozliczeniowy, z podziałem na
• na okres rozliczeniowy, z podziałem na
poszczególne lata tego okresu,
• dla instalacji istniej
ą
cych w Krajowym Planie
• dla instalacji nowych w zezwoleniu
Poj
ę
cie „instalacja” według definicji z ustawy
P.o.
ś
.
Opłata z tytułu przyznanych uprawnień
• obci
ąż
a prowadz
ą
cego instalacj
ę
, któremu przyznano
uprawnienia
• wysoko
ść
równa opłacie za wprowadzanie do powietrza
zanieczyszczenia obj
ę
tego systemem –
– iloczyn liczby przyznanych uprawnie
ń
na pierwszy rok
okresu rozliczeniowego i obowi
ą
zuj
ą
cej w roku poprzednim
okresu rozliczeniowego i obowi
ą
zuj
ą
cej w roku poprzednim
jednostkowej stawki opłat za wprowadzanie do powietrza
gazów lub pyłów
– w odniesieniu do substancji innych ni
ż
dwutlenek w
ę
gla i
metan pomno
ż
ona dodatkowo przez tysi
ą
c
• opłata stanowi dochód NFO
Ś
iGW
• prowadz
ą
cy instalacj
ę
w pierwszym roku okresu rozliczenio-
wego jest zwolniony z opłat za korzystanie ze
ś
rodowiska
polegaj
ą
ce na wprowadzaniu do powietrza gazów i pyłów
Zezwolenia
• prowadz
ą
cy instalacj
ę
obj
ę
t
ą
systemem jest obowi
ą
zany do
uzyskania zezwolenia
• realizacja uzyskanych uprawnie
ń
do
emisji jest mo
ż
liwa dopiero po uzyskaniu
takiego zezwolenia
• zezwolenie jest –
– aktem zezwalaj
ą
cym na udział okre
ś
lonego podmiotu w
systemie handlu emisjami (art.24 - ma charakter aktu
konstytutywnego)
– aktem reglamentuj
ą
cym prowadzenie emisji
okre
ś
lonych substancji do powietrza, dotychczas tak
ą
reglamentacj
ą
nieobj
ę
tych (art.36 ust.1 wymaga
ustalenia w tre
ś
ci zezwolenia substancji obj
ę
tych
systemem)
• przyczyny odmowy?
•
wła
ś
ciwo
ść
- organ wła
ś
ciwy do wydania
pozwolenia zintegrowanego lub pozwolenia na
wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza,
udzielanych na podstawie ustawy P.o.
ś
•
w tre
ś
ci
–
–
substancje obj
ę
te systemem,
–
rodzaj instalacji,
–
wymagania w zakresie monitorowania wielko
ś
ci emisji,
–
wymagania w zakresie monitorowania wielko
ś
ci emisji,
–
wymagania dotycz
ą
ce rocznych raportów
–
dla instalacji nowych - liczba przydzielonych uprawnie
ń
na
czas do ko
ń
ca okresu rozliczeniowego, wysoko
ść
opłaty
za uprawnienia oraz termin jej wniesienia
•
tryb przej
ę
cia przez nabywc
ę
(art.38 ustawy)
•
sposób rozliczenia wykorzystanych uprawnie
ń
•
sankcje z tytułu nieuzyskania
Sprzedaż i przenoszenie uprawnień
Art.26 ust.1 - przyznane dla instalacji
uprawnienia do emisji na dany rok okresu
rozliczeniowego mog
ą
by
ć
:
wykorzystane na własne potrzeby prowadz
ą
cego
wykorzystane na własne potrzeby prowadz
ą
cego
instalacj
ę
, odpowiadaj
ą
ce rzeczywistej emisji
danej substancji do powietrza;
sprzedawane;
wykorzystane w nast
ę
pnych latach okresu
rozliczeniowego lub w nast
ę
pnym okresie
rozliczeniowym.
• krajowy system - umowy sprzeda
ż
y uprawnie
ń
mog
ą
by
ć
zawierane wył
ą
cznie mi
ę
dzy
prowadz
ą
cymi instalacje, którym przyznano
uprawnienia
• system wspólnotowy - umowy sprzeda
ż
y uprawnie
ń
mog
ą
by
ć
zawierane mi
ę
dzy:
– osobami fizycznymi, osobami prawnymi lub jednostkami
organizacyjnymi nieposiadaj
ą
cymi osobowo
ś
ci prawnej –
w ramach Wspólnoty Europejskiej;
w ramach Wspólnoty Europejskiej;
– osobami fizycznymi, osobami prawnymi lub jednostkami
organizacyjnymi nieposiadaj
ą
cymi osobowo
ś
ci prawnej z
pa
ń
stw uprawnionych, pod warunkiem
ż
e pa
ń
stwa te
ratyfikowały Protokół z Kioto
• sprzeda
ż
– umowa cywilnoprawna, obowi
ą
zek
zgłoszenia, w ci
ą
gu 3 dni roboczych od dnia
zawarcia, do Krajowego Rejestru Uprawnie
ń
, pod
rygorem niewa
ż
no
ś
ci
Przenoszenie uprawnień pomiędzy
instalacjami
• prowadz
ą
cy instalacj
ę
mo
ż
e przenosi
ć
uprawnienia mi
ę
dzy instalacje, do których
posiada tytuł prawny
• warunek - zgłoszenie w ci
ą
gu 30 dni
ka
ż
dego przeniesienia uprawnie
ń
do
Krajowego Rejestru Uprawnie
ń
• ustawa nie ró
ż
nicuje obowi
ą
zku ze
wzgl
ę
du na miejsce poło
ż
enia instalacji
Wspólne rozliczanie uprawnień
• prowadz
ą
cy instalacje jednego rodzaju - poprzez
tworzenie
grup instalacji
• za zgod
ą
wojewody z tym,
ż
e w przypadku instalacji
obj
ę
tych systemem wspólnotowym wniosek do
ministra wła
ś
ciwego do spraw
ś
rodowiska, który musi
ministra wła
ś
ciwego do spraw
ś
rodowiska, który musi
przesła
ć
go do Komisji Europejskiej
• utworzenie grupy wymaga ustanowienia zarz
ą
dcy –
– na rzecz zarz
ą
dcy nale
ż
y przenie
ść
uprawnienia dotycz
ą
ce
instalacji wchodz
ą
cych w skład grupy
– zarz
ą
dca jest odpowiedzialny za rozliczanie uprawnie
ń
do
emisji
• grupy o charakterze mi
ę
dzynarodowym ?
Przenoszenie uprawnień w ramach
okresu rozliczeniowego
• dopuszczalne
• przeniesienie z nast
ę
pnego roku rozliczeniowego
na poprzedni rok, w sytuacji braku uprawnie
ń
na
pokrycie emisji dokonanej w danym roku, jest
pokrycie emisji dokonanej w danym roku, jest
dopuszczalne tylko za zgod
ą
organu wła
ś
ciwego do
wydania zezwolenia i po zaopiniowaniu przez
Krajowego Administratora
warunek - zobowi
ą
zanie si
ę
prowadz
ą
cego instalacj
ę
do
odpowiedniego zmniejszenia emisji lub zakupu uprawnie
ń
w nast
ę
pnym roku okresu rozliczeniowego
Przenoszenie uprawnień między
okresami rozliczeniowymi
• zasada - uprawnienia nie s
ą
przenoszone
pomi
ę
dzy okresami rozliczeniowymi
• wyj
ą
tek - je
ż
eli prowadz
ą
cy instalacj
ę
, dla
której były przydzielone uprawnienia, na
której były przydzielone uprawnienia, na
koniec okresu rozliczeniowego posiada
niewykorzystane uprawnienia, za zgod
ą
organu wła
ś
ciwego do wydania zezwolenia i
po zasi
ę
gni
ę
ciu opinii Krajowego
Administratora, mo
ż
e je zachowa
ć
, w cało
ś
ci
lub cz
ęś
ci na nast
ę
pny okres rozliczeniowy
Rozliczanie uprawnień
• na podstawie rocznych raportów zawieraj
ą
cych
informacj
ę
o liczbie uprawnie
ń
na dzie
ń
31 grudnia
roku poprzedniego
• raport weryfikowany i oceniany przez uprawnionych
audytorów lub przez wojewódzkich inspektorów
ochrony
ś
rodowiska
audytorów lub przez wojewódzkich inspektorów
ochrony
ś
rodowiska
• roczny raport do 31 marca przedkładany organowi
wła
ś
ciwemu do wydawania zezwole
ń
oraz
Krajowemu Administratorowi
• na podstawie zweryfikowanego rocznego raportu,
liczba uprawnie
ń
odpowiadaj
ą
ca rzeczywistej
wielko
ś
ci emisji z instalacji dla ka
ż
dego roku podlega
umorzeniu
SANKCJE
• brak uprawnie
ń
na pokrycie rzeczywistej
wielko
ś
ci emisji w poszczególnych latach
okresu rozliczeniowego, na dzie
ń
31 grudnia ka
ż
dego roku -
administracyjna kara pieni
ęż
na
administracyjna kara pieni
ęż
na
• wymierzana decyzj
ą
wojewódzkiego
inspektora ochrony
ś
rodowiska
• wysoko
ść
–
– w latach 2005-2007 za brak uprawnie
ń
na wyemitowanie jednej
tony dwutlenku w
ę
gla równowarto
ść
w polskich złotych 40 euro
– po roku 2007 równowarto
ść
w polskich złotych 100 euro
• kary tak
ż
e za stwierdzony w czasie przeprowadzonej
kontroli brak zezwolenia - ?