Handel uprawnieniami

do emisji

Handel uprawnieniami

do emisji

w przepisach prawa polskiego

Ustawa z 22 grudnia 2004 r. o handlu

uprawnieniami do emisji do powietrza gazów

cieplarnianych i innych substancji

(Dz.U. nr 281 poz.2784 )

wdra

ż

ane dyrektywy

wdra

ż

ane dyrektywy--

•• nr 2003/87/WE z dnia 13

nr 2003/87/WE z dnia 13 pa

ź

dziernika 2003 r. w sprawie

pa

ź

dziernika 2003 r. w sprawie

systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych

systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych

systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych

systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych
we Wspólnocie

we Wspólnocie

•• nr 2001/81/WE z 23 pa

ź

dziernika 2001 r. w sprawie krajowych

nr 2001/81/WE z 23 pa

ź

dziernika 2001 r. w sprawie krajowych

poziomów emisji dla niektórych rodzajów zanieczyszczenia

poziomów emisji dla niektórych rodzajów zanieczyszczenia
powietrza

powietrza

•• nr 2001/80/WE z 23

nr 2001/80/WE z 23 pa

ź

dziernika

pa

ź

dziernika 2001 r. w sprawie

2001 r. w sprawie

ograniczenia emisji niektórych zanieczyszcze

ń

do powietrza z

ograniczenia emisji niektórych zanieczyszcze

ń

do powietrza z

du

ż

ych

ź

ródeł spalania paliw

du

ż

ych

ź

ródeł spalania paliw

Zakres ustawy

i jej podstawowe cele

•• Zakres regulacji

Zakres regulacji –

–

ustawa okre

ś

la zasady funkcjonowania systemu

ustawa okre

ś

la zasady funkcjonowania systemu

ustawa okre

ś

la zasady funkcjonowania systemu

ustawa okre

ś

la zasady funkcjonowania systemu

handlu uprawnieniami do emisji gazów

handlu uprawnieniami do emisji gazów
cieplarnianych

cieplarnianych i innych substancji

i innych substancji, którego celem

, którego celem

jest ograniczenie ich emisji

jest ograniczenie ich emisji

od 1 stycznia 2005

od 1 stycznia 2005 –

– gazy cieplarniane

gazy cieplarniane

w terminie pó

ź

niejszym

w terminie pó

ź

niejszym –

– inne substancje

inne substancje

Zakres ustawy i jej podstawowe cele

•• Cele ustawy

Cele ustawy –

–

umo

ż

liwienie osi

ą

gania wymaga

ń

dotycz

ą

cych

umo

ż

liwienie osi

ą

gania wymaga

ń

dotycz

ą

cych

limitów emisji substancji zanieczyszczaj

ą

cych

limitów emisji substancji zanieczyszczaj

ą

cych

limitów emisji substancji zanieczyszczaj

ą

cych

limitów emisji substancji zanieczyszczaj

ą

cych

wprowadzanych do powietrza, w tym w

wprowadzanych do powietrza, w tym w
szczególno

ś

ci gazów cieplarnianych, za pomoc

ą

szczególno

ś

ci gazów cieplarnianych, za pomoc

ą

instrumentów ekonomiczno

instrumentów ekonomiczno--prawnych

prawnych

pozwalaj

ą

cych realizowa

ć

te wymagania w sposób

pozwalaj

ą

cych realizowa

ć

te wymagania w sposób

opłacalny i ekonomicznie efektywny

opłacalny i ekonomicznie efektywny

Idea mechanizmu handlu emisjami

odst

ą

pienie od ustalania sztywnych standardów

emisji na rzecz rocznych uprawnie

ń

do emisji

przydzielanych okre

ś

lonym podmiotom

„Uprawnienie” to prawo do wprowadzania do

powietrza w okre

ś

lonym czasie ekwiwalentu –

w przypadku gazów cieplarnianych, oraz 1 Mg
pozostałych substancji

Charakter prawny niedookre

ś

lony!

System handlu

uprawnieniami do emisji

• wspólnotowy system handlu uprawnienia-

mi do emisji obejmuj

ą

cy gazy cieplarniane

• krajowy system handlu uprawnieniami do

emisji (słu

żą

cy dotrzymaniu wynikaj

ą

cych

emisji (słu

żą

cy dotrzymaniu wynikaj

ą

cych

z zobowi

ą

za

ń

mi

ę

dzynarodowych

dopuszczalnych rocznych poziomów
emisji innych okre

ś

lonych substancji,

zwłaszcza dwutlenku siarki (SO

2

), tlenków

azotu (NO

x

) i pyłów w powietrzu

Instalacje objęte systemem

(wylicza rozporządzenie wykonawcze)

przykładowe -
•

Instalacje w przemy

ś

le energetycznym do spalania paliw o

mocy nominalnej ponad 20 MW z wyj

ą

tkiem instalacji

spalania odpadów niebezpiecznych i komunalnych

•

Rafinerie ropy naftowej

•

Piece koksownicze

•

Piece koksownicze

•

instalacje pra

ż

enia i spiekania rud metali, w tym rudy

siarczkowej,

•

instalacje do pierwotnego lub wtórnego wytopu surówki

ż

elaza lub stali surowej, w tym do ci

ą

głego odlewania stali, o

zdolno

ś

ci produkcyjnej ponad 2,5 tony wytopu na godzin

ę

•

instalacje do produkcji klinkieru cementowego w piecach
obrotowych o zdolno

ś

ci produkcyjnej ponad 500 ton na dob

ę

lub wapna w piecach o zdolno

ś

ci produkcyjnej ponad 50 ton

na dob

ę

Wyłączenie instalacji z systemu

• Zasada - instalacja mieszcz

ą

ca si

ę

w której

ś

z grup

uczestniczy w systemie obowi

ą

zkowo

• Wył

ą

czenie mo

ż

liwe na wniosek –

– na okres rozliczeniowy, tylko z krajowego systemu

handlu uprawnieniami

handlu uprawnieniami

– tylko do 31 grudnia 2007 r. z systemu wspólnotowego

• Przyj

ę

cie zobowi

ą

zania,

ż

e wielko

ść

emisji z instalacji

nie przekroczy wielko

ś

ci emisji wynikaj

ą

cej z liczby

uprawnie

ń

do emisji, które byłyby dla niej przyznane

w przypadku uczestnictwa w systemie

Krajowy Administrator Systemu

Handlu Uprawnieniami do Emisji

• wyznaczony, w drodze rozporz

ą

dzenia, przez

ministra wła

ś

ciwego do spraw

ś

rodowiska

• minister sprawuje nadzór

• działalno

ść

finansowana ze

ś

rodków NFO

Ś

iGW,

• działalno

ść

finansowana ze

ś

rodków NFO

Ś

iGW,

pochodz

ą

cych z opłat zwi

ą

zanych z zezwolenia-

mi na udział w systemie

• podmiot niepa

ń

stwowy (?), któremu zostanie

zlecone wykonywanie okre

ś

lonych funkcji

Zadania Krajowego Administratora

• prowadzenie Krajowego Rejestru Uprawnie

ń

,

• prowadzenie baz danych zawieraj

ą

cych

informacje o instalacjach obj

ę

tych systemem,

• monitorowanie funkcjonowania systemu,
• opracowywanie projektów planów rozdziału

• opracowywanie projektów planów rozdziału

uprawnie

ń

,

• udost

ę

pnianie projektów planów rozdziału

uprawnie

ń

do konsultacji społecznych,

• opracowywanie wynikaj

ą

cych z przepisów

raportów dotycz

ą

cych systemu

Krajowy Rejestr Uprawnień

• zawiera informacje o –

– zezwoleniach,

– przydzielonych uprawnieniach,

– uprawnieniach sprzedanych, przeniesionych i

umorzonych

– o wielko

ś

ci dopuszczalnej emisji

• rejestr jawny, dost

ę

p do informacji realizowany

na podstawie ogólnych przepisów o dost

ę

pie do

informacji o

ś

rodowisku i jego ochronie (ustawa

P.o.

ś

.)

• pierwszy wpis w danym okresie rozliczeniowym

obci

ąż

ony opłat

ą

Krajowy Plan Rozdziału Uprawnień

• sporz

ą

dzany oddzielnie dla krajowego i wspólnotowego

systemu handlu uprawnieniami do emisji

• obowi

ą

zek przekazywania informacji niezb

ę

dnych do

sporz

ą

dzenia Planu - prowadz

ą

cy instalacje

• projekt krajowego planu opracowuje Krajowy

Administrator; obowi

ą

zek upublicznienia

Administrator; obowi

ą

zek upublicznienia

• kryteria ustalania projektu planu okre

ś

la zał

ą

cznik nr III do

dyrektywy 2003/87

• Krajowy Plan dotycz

ą

cy wspólnotowego systemu -

przedło

ż

enie Komisji Europejskiej oraz pa

ń

stwom

członkowskim Unii Europejskiej, najpó

ź

niej na 18 miesi

ę

cy

przed rozpocz

ę

ciem okresu rozliczeniowego,

• po uzyskaniu akceptacji Komisji Europejskiej Rada

Ministrów przyjmuje Plan w drodze rozporz

ą

dzenia

• Rada Ministrów mo

ż

e zawiesi

ć

Plan dla systemu krajowego

Krajowy Plan Rozdziału Uprawnie

ń

okre

ś

la –

•

całkowit

ą

liczb

ę

uprawnie

ń

do podziału w okresie

rozliczeniowym;

•

całkowit

ą

liczb

ę

uprawnie

ń

na poszczególne

rodzaje instalacji obj

ę

tych systemem,

•

wykaz instalacji i przydzielon

ą

liczb

ę

uprawnie

ń

w

•

wykaz instalacji i przydzielon

ą

liczb

ę

uprawnie

ń

w

okresie rozliczeniowym lub poszczególnych latach
tego okresu;

•

liczb

ę

uprawnie

ń

, jakie w ka

ż

dym roku okresu

rozliczeniowego b

ę

d

ą

stanowi

ć

krajow

ą

rezerw

ę

uprawnie

ń

.

Krajowa rezerwa uprawnień

Zarz

ą

dza Krajowy Administrator, obejmuje:

• pul

ę

dla nowych instalacji (problem definicji)

• pul

ę

na uzupełnienia uprawnie

ń

w zwi

ą

zku z ponadplanowym

wzrostem zapotrzebowania na te uprawnienia,

• pul

ę

w zwi

ą

zku z przej

ę

ciem produkcji z likwidowanych

instalacji b

ę

d

ą

cych poza system handlu uprawnieniami

instalacji b

ę

d

ą

cych poza system handlu uprawnieniami

• pul

ę

rezerwy na realizacj

ę

projektów wspólnych wdro

ż

e

ń

i

mechanizmu czystego rozwoju (mechanizmów Protokołu z
Kioto) – ta pula dotyczy

ć

tylko Krajowego Planu dla

wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji,

• procentowy udział jednostek po

ś

wiadczonej redukcji emisji i

jednostek redukcji emisji, które prowadz

ą

cy instalacj

ę

mo

ż

e

wykorzysta

ć

do rozliczenia rocznej emisji gazów cieplarnianych

(tylko plan systemu wspólnotowego)

Przydział uprawnień

Uprawnienia przyznawane (art.22 ust.1) –
• prowadz

ą

cemu instalacje dla ka

ż

dej instalacji

obj

ę

tej systemem,

• na okres rozliczeniowy, z podziałem na

• na okres rozliczeniowy, z podziałem na

poszczególne lata tego okresu,

• dla instalacji istniej

ą

cych w Krajowym Planie

• dla instalacji nowych w zezwoleniu
Poj

ę

cie „instalacja” według definicji z ustawy

P.o.

ś

.

Opłata z tytułu przyznanych uprawnień

• obci

ąż

a prowadz

ą

cego instalacj

ę

, któremu przyznano

uprawnienia

• wysoko

ść

równa opłacie za wprowadzanie do powietrza

zanieczyszczenia obj

ę

tego systemem –

– iloczyn liczby przyznanych uprawnie

ń

na pierwszy rok

okresu rozliczeniowego i obowi

ą

zuj

ą

cej w roku poprzednim

okresu rozliczeniowego i obowi

ą

zuj

ą

cej w roku poprzednim

jednostkowej stawki opłat za wprowadzanie do powietrza
gazów lub pyłów

– w odniesieniu do substancji innych ni

ż

dwutlenek w

ę

gla i

metan pomno

ż

ona dodatkowo przez tysi

ą

c

• opłata stanowi dochód NFO

Ś

iGW

• prowadz

ą

cy instalacj

ę

w pierwszym roku okresu rozliczenio-

wego jest zwolniony z opłat za korzystanie ze

ś

rodowiska

polegaj

ą

ce na wprowadzaniu do powietrza gazów i pyłów

Zezwolenia

• prowadz

ą

cy instalacj

ę

obj

ę

t

ą

systemem jest obowi

ą

zany do

uzyskania zezwolenia

• realizacja uzyskanych uprawnie

ń

do

emisji jest mo

ż

liwa dopiero po uzyskaniu

takiego zezwolenia

• zezwolenie jest –

– aktem zezwalaj

ą

cym na udział okre

ś

lonego podmiotu w

systemie handlu emisjami (art.24 - ma charakter aktu
konstytutywnego)

– aktem reglamentuj

ą

cym prowadzenie emisji

okre

ś

lonych substancji do powietrza, dotychczas tak

ą

reglamentacj

ą

nieobj

ę

tych (art.36 ust.1 wymaga

ustalenia w tre

ś

ci zezwolenia substancji obj

ę

tych

systemem)

• przyczyny odmowy?

•

wła

ś

ciwo

ść

- organ wła

ś

ciwy do wydania

pozwolenia zintegrowanego lub pozwolenia na
wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza,
udzielanych na podstawie ustawy P.o.

ś

•

w tre

ś

ci

–

–

substancje obj

ę

te systemem,

–

rodzaj instalacji,

–

wymagania w zakresie monitorowania wielko

ś

ci emisji,

–

wymagania w zakresie monitorowania wielko

ś

ci emisji,

–

wymagania dotycz

ą

ce rocznych raportów

–

dla instalacji nowych - liczba przydzielonych uprawnie

ń

na

czas do ko

ń

ca okresu rozliczeniowego, wysoko

ść

opłaty

za uprawnienia oraz termin jej wniesienia

•

tryb przej

ę

cia przez nabywc

ę

(art.38 ustawy)

•

sposób rozliczenia wykorzystanych uprawnie

ń

•

sankcje z tytułu nieuzyskania

Sprzedaż i przenoszenie uprawnień

Art.26 ust.1 - przyznane dla instalacji
uprawnienia do emisji na dany rok okresu
rozliczeniowego mog

ą

by

ć

:

wykorzystane na własne potrzeby prowadz

ą

cego

wykorzystane na własne potrzeby prowadz

ą

cego

instalacj

ę

, odpowiadaj

ą

ce rzeczywistej emisji

danej substancji do powietrza;

sprzedawane;

wykorzystane w nast

ę

pnych latach okresu

rozliczeniowego lub w nast

ę

pnym okresie

rozliczeniowym.

• krajowy system - umowy sprzeda

ż

y uprawnie

ń

mog

ą

by

ć

zawierane wył

ą

cznie mi

ę

dzy

prowadz

ą

cymi instalacje, którym przyznano

uprawnienia

• system wspólnotowy - umowy sprzeda

ż

y uprawnie

ń

mog

ą

by

ć

zawierane mi

ę

dzy:

– osobami fizycznymi, osobami prawnymi lub jednostkami

organizacyjnymi nieposiadaj

ą

cymi osobowo

ś

ci prawnej –

w ramach Wspólnoty Europejskiej;

w ramach Wspólnoty Europejskiej;

– osobami fizycznymi, osobami prawnymi lub jednostkami

organizacyjnymi nieposiadaj

ą

cymi osobowo

ś

ci prawnej z

pa

ń

stw uprawnionych, pod warunkiem

ż

e pa

ń

stwa te

ratyfikowały Protokół z Kioto

• sprzeda

ż

– umowa cywilnoprawna, obowi

ą

zek

zgłoszenia, w ci

ą

gu 3 dni roboczych od dnia

zawarcia, do Krajowego Rejestru Uprawnie

ń

, pod

rygorem niewa

ż

no

ś

ci

Przenoszenie uprawnień pomiędzy

instalacjami

• prowadz

ą

cy instalacj

ę

mo

ż

e przenosi

ć

uprawnienia mi

ę

dzy instalacje, do których

posiada tytuł prawny

• warunek - zgłoszenie w ci

ą

gu 30 dni

ka

ż

dego przeniesienia uprawnie

ń

do

Krajowego Rejestru Uprawnie

ń

• ustawa nie ró

ż

nicuje obowi

ą

zku ze

wzgl

ę

du na miejsce poło

ż

enia instalacji

Wspólne rozliczanie uprawnień

• prowadz

ą

cy instalacje jednego rodzaju - poprzez

tworzenie

grup instalacji

• za zgod

ą

wojewody z tym,

ż

e w przypadku instalacji

obj

ę

tych systemem wspólnotowym wniosek do

ministra wła

ś

ciwego do spraw

ś

rodowiska, który musi

ministra wła

ś

ciwego do spraw

ś

rodowiska, który musi

przesła

ć

go do Komisji Europejskiej

• utworzenie grupy wymaga ustanowienia zarz

ą

dcy –

– na rzecz zarz

ą

dcy nale

ż

y przenie

ść

uprawnienia dotycz

ą

ce

instalacji wchodz

ą

cych w skład grupy

– zarz

ą

dca jest odpowiedzialny za rozliczanie uprawnie

ń

do

emisji

• grupy o charakterze mi

ę

dzynarodowym ?

Przenoszenie uprawnień w ramach

okresu rozliczeniowego

• dopuszczalne

• przeniesienie z nast

ę

pnego roku rozliczeniowego

na poprzedni rok, w sytuacji braku uprawnie

ń

na

pokrycie emisji dokonanej w danym roku, jest

pokrycie emisji dokonanej w danym roku, jest
dopuszczalne tylko za zgod

ą

organu wła

ś

ciwego do

wydania zezwolenia i po zaopiniowaniu przez
Krajowego Administratora

warunek - zobowi

ą

zanie si

ę

prowadz

ą

cego instalacj

ę

do

odpowiedniego zmniejszenia emisji lub zakupu uprawnie

ń

w nast

ę

pnym roku okresu rozliczeniowego

Przenoszenie uprawnień między

okresami rozliczeniowymi

• zasada - uprawnienia nie s

ą

przenoszone

pomi

ę

dzy okresami rozliczeniowymi

• wyj

ą

tek - je

ż

eli prowadz

ą

cy instalacj

ę

, dla

której były przydzielone uprawnienia, na

której były przydzielone uprawnienia, na
koniec okresu rozliczeniowego posiada
niewykorzystane uprawnienia, za zgod

ą

organu wła

ś

ciwego do wydania zezwolenia i

po zasi

ę

gni

ę

ciu opinii Krajowego

Administratora, mo

ż

e je zachowa

ć

, w cało

ś

ci

lub cz

ęś

ci na nast

ę

pny okres rozliczeniowy

Rozliczanie uprawnień

• na podstawie rocznych raportów zawieraj

ą

cych

informacj

ę

o liczbie uprawnie

ń

na dzie

ń

31 grudnia

roku poprzedniego

• raport weryfikowany i oceniany przez uprawnionych

audytorów lub przez wojewódzkich inspektorów
ochrony

ś

rodowiska

audytorów lub przez wojewódzkich inspektorów
ochrony

ś

rodowiska

• roczny raport do 31 marca przedkładany organowi

wła

ś

ciwemu do wydawania zezwole

ń

oraz

Krajowemu Administratorowi

• na podstawie zweryfikowanego rocznego raportu,

liczba uprawnie

ń

odpowiadaj

ą

ca rzeczywistej

wielko

ś

ci emisji z instalacji dla ka

ż

dego roku podlega

umorzeniu

SANKCJE

• brak uprawnie

ń

na pokrycie rzeczywistej

wielko

ś

ci emisji w poszczególnych latach

okresu rozliczeniowego, na dzie

ń

31 grudnia ka

ż

dego roku -

administracyjna kara pieni

ęż

na

administracyjna kara pieni

ęż

na

• wymierzana decyzj

ą

wojewódzkiego

inspektora ochrony

ś

rodowiska

• wysoko

ść

–

– w latach 2005-2007 za brak uprawnie

ń

na wyemitowanie jednej

tony dwutlenku w

ę

gla równowarto

ść

w polskich złotych 40 euro

– po roku 2007 równowarto

ść

w polskich złotych 100 euro

• kary tak

ż

e za stwierdzony w czasie przeprowadzonej

kontroli brak zezwolenia - ?