08.03.2006
Transport morski - wykład 3
Czwartą co do wielkości przewozów handlu zagranicznego gałęzią transportu na świecie jest żegluga śródlądowa, zwana też transportem wodnym śródlądowym.
Przyczynami mniejszej roli tego transportu jest:
dość słabo rozbudowana sieć śródlądowych dróg wodnych,
dość słabe dostosowanie tej sieci do lokalizacji produkcji, miejsc konsumpcji i osadnictwa,
konieczność obsługi dowozowo - odwozowej do portów śródlądowych,
niezbyt szeroka specjalizacja taboru,
mało konkurencyjny czas dostawy (kilka do kilkunastu kilometrów na godzinę),
słaba regularność i częstotliwość,
zależność od zmian sezonowych,
zależność od rodzaju drogi.
Zalety żeglugi śródlądowej:
stosunkowo duża ładowność pojedynczego środka transportu, czyli barki,
taniość na tle innych gałęzi transportu,
stosunkowo małe negatywne oddziaływanie na środowisko lokalne.
Formy zastosowania:
ładunki własnego handlu zagranicznego w eksporcie lub imporcie,
transport,
można przewozić między obcymi portami śródlądowymi (eksport usług przewozowych).
W przypadku niektórych krajów UE (Francja, Niemcy, Benelux) jest to najważniejsza forma transportu. Przewozy barkowe w Holandii sięgają 300 mln ton rocznie, w Niemczech 250 mln, w Belgii 100 mln, we Francji również prawie 100 mln ton. Poza Europą Zachodnią duże przewozy żeglugą śródlądową występują również w Ameryce Północnej i Południowej oraz Azji Południowo-Wschodniej.
Piąte miejsce pod względem wielkości przewozów handlu międzynarodowego zajmuje transport rurociągowy. Jest to typowy transport branżowy, czyli do koncernu należy ładunek jak i sieć przesyłowa. Jest elementem procesu handlowego. Z punktu widzenia przestrzennego należy już mówić o sieciach transkontynentalnych i nawet międzykontynentalnych. Dominują jednak sieci lokalne, np. przesył do portów morskich. Charakteryzuje się pełnym dostosowaniem do miejsc konsumpcji i produkcji, ze względu na to, że jest to droga sztywna. Charakteryzuje się wysoką niezawodnością dostaw. Dotyczy jedynie ropy i jej pochodnych oraz gazu ziemnego. Większość sieci jest zlokalizowana w kilku krajach - USA, Kanada, Rosja, Włochy, Francja, Niemcy, Holandia. Jest to gałąź bardzo perspektywiczna.
Ostatnie, szóste miejsce pod względem wielkości przewozów handlu zagranicznego na świecie zajmuje transport lotniczy. Do obsługi handlu światowego wszedł bardzo późno, choć pierwsze próby w przewozach towarów są znane już z II Wojny Światowej. Przewozy zaczęły się rozwijać na zauważalną skalę w latach 90-tych. Są one jednak nieporównywalne z innymi gałęziami transportu.
Cechy transportu lotniczego:
kluczową cechę transportu lotniczego jest międzykontynentalny charakter,
szczególnie szybki czas dostawy,
ogromne koszty przewozu 1 tony ładunku (to powoduje, że może być wykorzystywany jedynie do przewozu drobnicy szczególnie wysokowartościowej),
z ekonomicznego punktu widzenia nie nadaje się do przewozów masowych,
niezbyt duża częstotliwość przewozów.
Temat: Obsługa transportu Polskiego handlu zagranicznego (PHZ).
W obsłudze PHZ do roku 89 największą rolę odgrywał transport kolejowy i morski. Po roku 89 załamanie się handlu wschodniej oraz niska jakość przewozów kolejowych spowodowały spadek przewozów tej gałęzi. Spowodowało to wyrównanie znaczenia obu gałęzi z udziałem pomierzy 30 a 34 procent.
Transport kolejowy wspomaga transport morski.
W zakresie wykorzystania transportu morskiego w PHZ tendencja jest rosnąca. Występuje wzrost transportu morskiego bliskiego zasięgu, czyli tzw. kabotaż europejski. Spowodowane jest to polityką UE. Polska flota morska przewozi jedynie 1/5 ładunków PHZ, a 80% obcy przewoźnicy. Nie wynika to z braku potencjału przewozowego, ale z innego wykorzystania floty. Wolumin handlu morskiego wynosi około 50 mln ton rocznie. Dość niekorzystną cechą polskich przewozów morskich jest niezbilansowany ruch ładunków z polskich portów - wywóz 70%, zaś przywóz 30%.
Trzecie miejsce pod względem przewozów PHZ zajmuje transport samochodowy, podobnie jak na całym świecie. W Polsce historia tych przewozów rozpoczęła się w latach 60-tych, 70-tych. Po roku 1989 rynek ten uległ decentralizacji. Obecnie zajmuje się tym 60000 polskich przewoźników (począwszy od posiadających jedną ciężarówkę). Teoretycznie przez to spadła jakość świadczonych usług. Tak duża ilość przewoźników spowodowała wprowadzenie nowych praw transportu samochodowego. Należy mieć licencję spełniać rygorystyczne warunki, spełniać rygorystyczne warunki zarówno techniczne, jak i finansowe oraz dotyczące niekaralności. W tej gałęzi występuje najwięcej obostrzeń organizacyjnych i transportowych. Wykazuje się jednak największą dynamiką. Popularne są przewozy drobnicy konteneryzowanej. Transport samochodowy jest najważniejszą gałęzią transportu wewnątrzkrajowego (1,150 mld ton ładunku). Statystyki dotyczące transportu samochodowego są bardzo trudne do oszacowania.
Polski handel zagraniczny w zakresie transportu samochodowego wynosi 30 mln ton, po równo w eksporcie i imporcie.
Transport rurociągowy zajmuje kolejne miejsce. Jest on zmonopolizowany. Wynosi 35 mln ton w skali roku, z czego na potrzeby Polski 20 mln ton, reszta to tranzyt.
Żegluga śródlądowa. W Polsce skala przewozów wynosi 10 mln ton i stanowi wartość uzupełniającą. W Polskim handlu zagranicznym wynosi około 2 mln ton, z czego 90% to wywóz, a 10% to przywóz. Wywozi się głównie kruszywa, piaski, materiały budowlane, złom, a w niewielkiej ilości ładunki drobnicowe.
Z punktu widzenia nowoczesnej żeglugi śródlądowej (barka europejska - 800 ton) to mamy tylko jedną drogę wodną - drogę odrzańską, a nawet tylko częściowo drogę odrzańską. Wisła praktycznie nie jest żeglowna, bardzo krótkie odcinki nadają się do żeglugi.
Jeszcze w latach 70-tyvh było siedem dużych przedsiębiorstw żeglugi śródlądowej (posiadały 600 barek). Dwa największe to Żegluga na Odrze we Wrocławiu (szczecin i Wrocław) i żegluga Bydgoska (głównie w Szczecinie i Kostrzynie). Kolejne dwa to żegluga Szczecińska, w której pozostało kilka bardzo dużych barek portowych i Żegluga Gdańska będąca w zasadzie już w likwidacji. Żegluga Mazurska koncentruje się na przewozach pasażerskich, a z towarów na spławie drewna. Żegluga Warszawska obecnie nie istnieje, a żegluga Krakowska również jest w likwidacji - obie obsługiwały handel zagraniczny.
Transport lotniczy dotyczy śladowych przewozy towarów - łącznie przewozy te nie przekraczają 300 tysięcy ton w skali roku. Część jest przewożona dodatkowo w lukach ładunkowych przy przewozach pasażerskich, a reszta poprzez czarter. Nie ma przewozów transportowych. Jedynym lotniskiem cargo jest „Okęcie cargo”. Sam rynek również jest ubogi - albo obcy przewoźnicy -albo „PL LOT”.