Alkaloidy z at. N w układzie heterocyklicznym:

1.tropanowe:

0. hioscyjamina- pokrzyk wilcza jagoda, bieluń dziędzierzawa, lulek czarny.

łatwo zmienia się w atropinę, antagonista acetyloholiny

0. atropina- te same rosliny.

Objawy: zaburzenia widzenia i ślepota, niepokój, pobudzenie

0. kokaina- C17H21O4N- z liści krasnodrzewu pospolitego (koki).Silnie uzależnia.

2.A. chinolinowe

0. chinina- w korze drzewa chinowego w Am.N i Andach.

*lek przeciwmalaryczny, tworzy kompleksy z DNA zarodźca uniemożliwiając prawidłowe działanie komórek. dz.p.gorączkowe, p.zapalne. Gorzki smak wykorzystywany do prod. toniku.

0. chinidyna- p.arytmiczna, prototyp leków stabilizujących błonę komórkową

3. A. izochinolinowe

0. papaweryna- w opium i prod. syntetycznie. Nie ma działania narkotycznego.

*dz. rozkurczowo na m.gładkie w obrębie dróg żółciowych, moczowych, p.pokarmowego, naczyń krw i oskrzeli, lekko obniza ciśnienie krwi.

Zast:skurcze p.pokarmowego, kolka jelitowa i wątrobowa, kamica żółciowa i nerkowa, bolesne parcie na mocz.

0. emetyna- w korzeniu ipekakuany (wymiotnicy prawdziwej). *dz.pierwotniakobójcze. Drażni b.śluzową żołądka- dz.wykrztuśnie i wymiotnie.

1. kodeina (metylomorfina)- wchodzi w skład opium. *dz.p.biegunkowe,p.kaszlowe, p.bólowe.

4. A. indolowe

0. strychnina- nasiona kulczybu wronie oko, toksyczna, blokuje synapsy hamulcowe, wzmaga pobudzenie neurohormonów. Śmierć nastepuje w wyniku uduszenia- skurcz toniczny dróg oddechowych.

1. johimbina- z kory lub liści drzewa yohimbe. *Afrodyzjak, nie rozp. się w wodzie.

2. rezerpina- z korzeni Rauwolfii żmijowej. *Łatwo się wchłania i przenika do ukł. nerw., kumuluje się w tkance tłuszczowej, usuwa katecholaminy (neuroprzekaźniki), rozszerza n.krw. obniza ciśn. krwi.

3. ajmalina- z korzeni Rauwolfii żmijowej. *hamuje czynności ukl bodźcoprzewodzącego serca, dz.p.arytmicznie

5. A pochodne ergoliny- alkaloidy sporyszu:

0. ergometryna- małocząsteczkowa, rozp. w wodzie, wyst w sporyszu. *pow.skurcz m. gładkich

6. A. purynowe

0. kofeina (teina-herbata, guaranina- guarana, mateina- mate) Nie uzależnia, brak skutków ubocznych. Dawka śmiertelna 150mg/kg masy ciała- doustnie.

Guarana (osmęta)- ok 8%kofeiny. *stymulująco na organizm, zwiększa zdolność koncentracji i zapamiętywania, dz. antyoksydacyjnie i p.bakteryjnie, przysp. metabolizm.

0. teobromina- ziarna kakao. *słabe dz. stymulujące, pobudza serce, obniza ciśnienie. szkodliwa dla psow, kotow, papug i koni. Objawy: biegunka, zwiększone pragnienie, wzdęcia, niepokój. Rośliny w których występuje- ostrokrzew paragwajski, kawowiec, kakaowiec, krzewy herbaciane

1. teofilina- *rozszerza oskrzela, naczynia krw., działa moczopędnie.

7. A. imidazolowe:

0. pilokarpina- rośliny z rodzaju Pilocarpus- *pobudza gruczoły potowe i łojowe

8. A. pirydynowe:

pochodne pirydyny:

0. waleriana

1. gencjalutyna

pochodne N-metylopirydyny

0. anabazyna

1. nikotyna- liście tytoniu, pomidory, bakłażany. Silna toksyna. *antagonista acetylocholiny, w małych dawkach stymuluje organizm do wydzielana adrenaliny, sprawia przyjemność. W większych dawkach blokuje mięśnie przepony.

9. A.piperydynowe:

0. konilina- lotny alkaloid pietrusznika plamistego, wchłania się przez błony śluzowe, poraża ośrodek oddechowy- uduszenie. Objawy: zaburzenia pracy serca i oddychania.

1. lobelina- nasiona lobelii rozdętej. *dz.wymiotnie, pobudza ośr.oddechowy, p.astmatycznie

10. A.terpenowe

0. akonityna- liście i korzenie tojadu mordownika, i t.dziobatego-wchłania się przez skórę. *porażenie ośrodka oddechowego, zaburzenia czucia, polykania, uczucie zimna, wymioty, obniżnie temperatury ciała

Alkaloidy z at.N poza ukł. cyklicznym.

0. kolchicyna- nasiona zimowita jesiennego. *stos.w atakach skazy moczowej, wykazuje dz.toksyczne, doprowadza do łysienia, agranulocytozy, zahamowania spermatogenezy

1. efedryna- cis i przęśl. *pobudza układ nerwowy współczulny, podnosi ciśn.krwi, zwiększa siłę skurczu serca, rozszerza oskrzela.

2. katyna- roślina Kath, *jak amfetamina tylko słabiej

3. kapsaicyna- *podrażnia kom. kubków smakowych i b.śluzowej, duże dawki-zaburzenia pracy wątroby, rozp.w tluszczach, zast-gazy łzawiące.

4. cholina- prekursor acetylocholiny. *stos.w leczeniu Alzheimera,pląsawicy Huntingtona

5. taksol- kora cisa *zaburzenie mitozy- śmierć komórki

Antrazwiązki-poch.antracenu

0. chryzofanol- rzewień i rdest

1. chryzarobina- antron, po redukcji chryzofanolu, rzewień i rdest *silny reduktor, stos. zewn. jako śr.odkażający przy chor. skóry

2. aloina- przeczyszczjąca

3. reina- antrachinon, w korzeniu rzewienia

4. hiperycyna- dobrze rozp. się w alkoholu *p.depresyjna, obniza skuteczność śr.antykoncepcyjnych

Antrazw. wyst. w: stężałym soku aloesu, korze kruszyny, liściach i strączkach senesu, owocach i korze szkarłatu ciernistego.

Flawonoidy- barwniki, p.utleniacze. W post.glikozydów zwykle dobrze rozp. w wodzie.*antyoksydacyjnie, p.zapalnie, uszczelniają n.krw, rozkurczowe,moczopędne.

0. neringenina- sok grapefruita, nasiona brzoskwini. *dz.p.zapalne, wzmacniająco na n.krw,obniza poz. cholesterolu.

1. genisteina- rośliny motylkowate, ziarno soi. *p.nowotworowo, cytostatycznie i toksycznie wobec kom. rakowych

2. witeksyna- kwiaty owoce głogu *poprawia przepływ w n.krw.

3. diosmina- trudno rozp. glikozyd, krystalizuje w kom. rośl. slabo się wchłania z p.pok., *p.obrzękowo, poprawia elastyczność i tonus żył.Stos. w zaburzeniach krążenia obwodowego.

4. kemferol- liście herbaty, kwiaty śliwy, *spazmolitycznie, rozszerza n.krw.

5. kwercetyna- *obn. przep. n.krw., hamuje hialuronidazę, korzystny wpływ na stęzenie lipidów we krwi, ułatwia przyswajanie witC, antyoksydant

6. rutozyd (rutyna, witP)- glukoza+ramnoza, *hamuje akt.hialuronidazy, obniza przep. i poprawia elast. n.krw., ham.akt.oksydazy kwasu askorbinowego-przedłuza działanie, uł. przysw. witC., zapobiega krwawieniom i wybroczynom

7. hesperyocyna- owocnia pomarańczy gorzkiej, słabo rozp. w wodzie.*popr.elastyczność n.krw., zwiększa ich szczelność, uł.przysw witC,p.wirusowa

8. sylibina- owoce ostropestu, *żółciopędna, p.zapalna, odtruwająca,pobudza polimerazę RNA

Antocyjany- *popr.mikrokrążenie n.włosowatych- kwiat chabru, malwy, owoc borówki, bzu czarnego.

Glikozydy saponinowe- cz.cukrowa- glikon, niecukrowa-aglikon

*moczopędnie, wzmagają wydz. śluzu i upłynniają go, wzmagaja procesy wchłaniania w jelicie, -||-wydz. żółci i soku żołądkowego,-||-trawienie tłuszczu, na skóre p.zapalnie,oczyszczająco,wybielająco

korzeń mydlnicy, ziele bluszczu, polonicznika, owoc kasztanowca, korzeń pierwiosnka, żeń-szenia, kora mydloki, korzeń senegi, lukrecji, ziele krzyżownicy

Kumaryny-pochodne alfa-piranu, różnie rozp.się w wodzie, roztwory kum, z wyjątkiem niepodstawionej kumaryny charakteryzują sie zdolnością do fluorescencji. *p.zakrzepowo, antymetabolity witK, po przedawkowaniu skaza toksyczna.

0. pirano-kumaryny-owoc aminka większego.*uczulają na światło, stos.w chorobach skóry

1. furano-kumaryny- nostrzyk. *zmniejszaja krzepliwość, rozmiękczająco na skórę.

Irydoidy- wielokierunkowe działanie, wyciągi z liści bobrka trójlistnego, korzeń goryczki żółtej, ziele tysiącznika, kocimiętka

0. aukubina i katapol- świetlik, b.lancetowata.*p.zapalnie, bakteriostatycznie

Fenole- bakteriostatyczne, dezynfekujące

0. arbutyna- liście borówki mącznicy, gruszy, kaliny. *dezynfekujaco na drogi moczowe

1. populina- kora, liście, pączki topoli- *p.gorączkowe

2. spirepozyd- kwiaty wiązówki. *p.gorączkowe

3. echinokozyd- jeżówka. *pobudza fagocytozę. stos. w preparatach pobudzających odp.immunologiczną

4. cynaryna- karczochy.* żółciopędna, obniza stęż. lipidow we krwi.