Wykład 2 10.10.2013
p. dr Czechowski
T: Językoznawstwo jako gałąź semiotyki.
Semiotyka:
--> dyscyplina naukowa ustanowiona przez Sandersa Pierce'a( amerykański filozof,badacz) (1839-1914)
--> klasyfikacja znaków wg Pierce'a :
Ten podział wskazuje na różne powiązania znaków z ich wartością i informacyjną :
- indeksy (index) - relacje- przyczyna-skutek
-ikony (icon) relacja podobieństwa
- symbole (symbol)- relacje oparte na konwencji
Charles Morris (1901- 1979)
Foundatiens of the Theory of Signs (1938)
Semiotka :
- Synaktyka (znak<->znak)
- Semantyka (znak<->rzeczywistość )
- Pragmatyka (znak<-> użytkownik znaku)
Trójkąt Ogdena- Richarda (1913)
(zaprezentowany w The Mearning of Mearning) ( w necie poszukaj)
Każdy element świata jest źródłem informacji o samym sobie - w umyśle tworzymy model danego elementu rzeczywistości. Elementy rzeczywistoście przynoszą też inne informacje :
-pozyskane na mocy wnioskowania
-celowo przekazane
Znak- każdy przedmiot postrzegalny zmysłowo, który komunikuje nie tylko sam siebie, ale także zastepuje jakiś inny element rzeczywistości w tym momencie niepostrzegalny zmysłowo, przy czym to zastępowanie nie musi tylko wynikać z umowy , lecz może się opiewać na relacji naturalnej.
Znak językowy- celowo przekazywany (...)
X jest znakiem dla członkó grupy G, gdy X jest przedmiotem spostrzegalnym zmysłow, przy czym między członkami grupy G istnieje umowa, wyraźna lub domyślna , ustanawiająca między X (...)
Teoria znaku T. Milewskiego (Językoznawstwo 1964r.)
Klasyfikacja dychotoniczna znaków na podstawie ich struktury i funkcji.
Znak:
*symptom
*sygnał :
-apele
-sygnały semantyczne:
+ obrazy
+sygnały arbitralne:
^Jednoklasowe
^ dwuklasowe
Cechy języka naturalnego:
Cechy specyficzne:
- dwuistość (dwuklasowość, dualność, podwójne rozczłonkowanie, podwójna artykulacja), -kenem i -plerem
- produktywnośc (creativity)
- arbitralność (mówność )
- nieciągłość (dyskretność )
Cechy niespecyficzne:
-zdolność do wzajemnej wmiany (przemienność )
- zdolność do przemieszczania komunikatu
- scpecjalizacja pod względem infromacyjnym
- transmisja kulturowa
- linearność
- semantyczność (znaczącość )
- całkowite sprężenie zwrotne
-samozwrtoność (metajęzyczność)
- wyuczalność
-nadużywalność
-niezależność od bodźca
*Uniwersalia językowe (powszechniki językowe)- cechy , które występują we wszystkich naturalnych językach świata
1. Cechy definicyjne są uniwersalne.
2. Wspólne właściwości strukturalno-gramatyczne:
- elementy deliktyczne
- jednostki językowe :fonem, morfem, zdanie
- morfemy leksykalne
- morfemy gramatyczne
- imiona własne
Uniwersalia leksykalne- A. Wierzbicka (1972)
- 13 elementów : ja, ty, ktoś, coś , to, chcę, nie chcę, myślę, wyobrażam sobie, czuję, część, świat, stać się ,
- 8 elementów (korekta) : ja , ty, ktoś, coś, chcę, nie chcę, ( lub: nie) i myślę
- inne elementy pod uwagę : kiedy , mogą, lubię , inny (taki sam), rodzaj , po, robić, zły, wszyscy , bo (przyczyna) i dwa
Klasy leksykalne:
- normalna: ja , ty , ktoś, coś
- określniki: ten, ten sam (lub: inny)
- ekwiwalenty przymiotników: dobry, zły
- odpowiedniki czasowników: myślę, mówię , chcę , wiem
Co nie jest uniwersalne (wbrew stereotypom) :
- wyrazy
- 3 czasy- przeszły , teraźniejszy , przyszły
- 2 liczby - pojedyncza i mnoga
- 3 osoby