Dlaczego socjologia zajmuje się osobowością jednostki?

życie społeczne jest zespołem zjawisk i procesów zachodzących między ludźmi, zatem cechy ludzi wzajemnie na siebie oddziałujących nie mogą być obojętne dla badacza tych procesów

w życiu społecznym całkowite zachowanie się człowieka w społeczeństwie jest ujęte w ramy wzorów kulturowych

wielu socjologów i przedstawicieli innych nauk o człowieku, zajmujących

się jego życiem społecznym (ekonomia, historia, etnologia) sądzi, że "natura ludzka" jest wielkością stałą, działającą zawsze jednakowo, że zatem w badaniu zachowań społecznych ludzi, tzn. ich reakcji na innych, możemy się nią nie interesować, a skupiać uwagę tylko na elementach społecznych i kulturowych. Inni natomiast sądzą, że istnienie takiej gatunkowej natury ludzkiej jest koniecznym warunkiem prawidłowości przebiegu życia społecznego idlatego jej poznanie i jej uwzględnianie w badaniach jest konieczne.

Stąd też wytworzył się pewien podział. Socjologowie zajmujący się zagadnieniami zachowania grup i jednostek, prowadzący swe badania na pograniczu socjologii i psychologii, a zwłaszcza psychologii społecznej - ciągle wracają do zagadnienia naturalnych prawidłowości zachowania, natomiast socjologowie zajmujący się badaniem zjawisk masowych, makrostruktur, ruchów społecznych - rozważania nad naturą ludzką uważają za zbędne i nieistotne dla wyjaśnienia badanych przez nich dziedzin.

Osobowość to element społeczny w człowieku, to zinternalizowana kultura, to dynamiczna organizacja idei, postaw, nawyków nadbudowanych nad naturą biologiczną, i jej wpływ na życie społeczne, to już coś więcej niż wpływ natury ludzkiej

Natura ludzka - każdy człowiek posiada jednakową w zasadzie strukturę psychofizyczną, czy też może tylko psychiczną, wspólną całemu gatunkowi i tłumaczącą nie tylko miejsce człowieka w świecie, ale także jego życie społeczne.

natura ludzka jest zespołem stałych dążeń i motywów, celów i wartości wyznaczających postępowanie człowieka, przy czym ulubionym zajęciem tych pisarzy było zestawienie tej natury z ideałem moralnym chrześcijaństwa i wykazywanie jak dalece rzeczywiste zachowanie się i rzeczywista natura człowieka odległe są od tego ideału

J. Devey sprowadził do czterech podstawowych:

1) natura ludzka to tyle,co pewna pierwotna i wrodzona kontynuacja biopsychiczna wspólna całemu gatunkowi;

2) natura ludzka to zespół trwałych cech, sił i właściwości psychologicznych, kierowanych swoistymi prawami, z których wynikają podstawowe i niezmienne dążności człowieka;

3) natura ludzka jest zespołem wrażliwości i zdolności do odbierania wrażeń, jest tylko

zespołem cech organów recepcyjnych i nie posiada żadnych składników aktywnych, żadnych wrodzonych motywacji i dążeń;

4) natura ludzka nie jest ani konstytucją biologiczną, ani wrodzoną strukturą psychiki, lecz tylko zdolnością do tworzenia kultury i ujawnia się w tworzeniu wartości kulturowych, ideałów moralnych, instytucji społecznych, a zatem jest zespołem cech różniących człowieka od zwierząt

Koncepcje człowieka:

- teologiczna- człowiek jako twór boga rodzi się „ludzki”

Wiążą one istnienie człowieka, jego cechy, cel i sens jego życia, przebieg życia indywidualnego i społecznego, z siłami bogów, którzy człowieka stworzyli

- socjologiczna- jednostka zyskuje człowieczeństwo dzięki życiu społecznemu

nauki społeczne interesują się przede wszystkim organizmem człowieka,

jego cechami, przekształceniami, anatomią i fizjologią

3 Elementy osobowości:

a)elementy biogenne; system nerwowy, popędy, instynkt

b)elementy psychogenne: pamięć, wola, wyobraźnia, uczucia, inteligencja, spostrzegawczość, temperament;

c)elementy socjogenne:

- kulturowy ideał osobowości- narzucany przez

społeczeństwo w toku socjalizacji, a zwłaszcza w toku wychowania, internalizowany w okresie dojrzewania

- role społeczne- spełniane w grupach społecznych a polegające na wykonywaniu pewnych układów czynności w sposób formalnie lub nieformalnie ustalony przez te grupy, realizowane w zależności od: -elementów bio- i psychogennych; -wzoru osobowego, określającego zespół cech idealnych, jakie jednostka wykonująca daną rolę społeczną powinna okazywać i posiadać; -od definicji roli przyjętej w grupie, w której lub przed którą dana rola jest wykonywana; -od struktury i organizacji wewnętrznej grupy, jej zwartości i systemu sankcji; -od stopnia identyfikacji z grupą

- jaźń subiektywna: wyobrażenie o własnej osobie wytworzone pod wpływem innych ludzi

- jaźń odzwierciedlona: określenie tego naszego ja, które jest zwierciadlanym odbiciem naszego ja w oczach innych

kulturowy ideał osobowości- modele i ucieleśnienie(anonimowa postać) pożądanych cech, wysoko cenionych w danej grupie, zawód i zbiór cech przypisywanych temu zawodowi np. biznes man, polityk, ksiądz etc

rola społeczna- zbiór praw i obowiązków związanych z pozycją społeczną

jaźń subiektywna(Cooley)-subiektywne wyobrażenia, przekonania o sobie będące otrzymywane od rodziców podczas procesu socjalizacji

jaźń odzwierciedlona(G. H. Mead): -wyobrażenia o tym jak postrzegają nas inni ludzi; -wyobrażenia o tym jak inni oceniają nasz wygląd i nasze postępowanie; -reakcja na te wyobrażenia

Typologia osobowości wg. F. Znanieckiego

- człowiek wychowany

- człowiek pracy

- człowiek zabawy

- człowiek zboczony