14. 01.07.1569 - unia w Lublinie (realna). Królestwo Polskie zawarło unię z Wielkim Królestwem Litewskim jako Rzeczpospolita Obojga Narodów. Zygmunt I Stary - ur. 1467, zm. 1548; od 1506 król polski i wielki książę litewski. Przedostatni z dynastii Jagiellonów na tronie polskim. Zygmunt II August - ur. 1520, zm 1572; od 1548 wielki książę litewski i król Polski; od 1569 władca zjednoczonego państwa – Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Hołd pruski odbył się 1525 w Krakowie po wcześniejszym zawarciu traktatu między królem Zygmuntem I Starym a Albrechtem Hohenzollernem w 1525. W wyniku tego aktu Prusy Zakonne zostały przekształcone w Księstwo Pruskie, jako lenno Polski. Ruch egzekucyjny – ruch polityczny średniej szlachty w XVI w., w Polsce (a później w Rzeczypospolitej Obojga Narodów), którego celem było przeprowadzenie reform w dziedzinie sądownictwa, skarbowości i wojska. Bona Sforza ur. 1494 r., zm. 1557 r.; od 1518 Królowa Polski i Wielka Księżna Litewska, Księżna Rusi, Prus i Mazowsza, Księżna Bari i Rosano, spadkobierczyni pretensji do Królestwa Jerozolimy od roku 1524. Żona Zygmunta Starego, matka Zygmunta Augusta.
15. Mikołaj Rej ur. 1505, zm. 1569 - polski poeta i prozaik epoki renesansu. Był także politykiem oraz teologiem ewangelickim. XVIw. Polakom dobrze się żyło. Wzrosła zamożność wszystkich grupo społecznych. Znikneły klęski głodu, natomiast często zdarzały się choroby układu pokarmowego. Jan Zamoyski ur. 1542, zm. 1605 – polski szlachcic, magnat, sekretarz królewski od 1565, podkanclerzy koronny od 1576, kanclerz wielki koronny od 1578 i hetman wielki koronny Rzeczypospolitej Obojga Narodów od roku 1581. Doradca króla Zygmunta II Augusta i Stefana Batorego. Żydzi - XVIw - 75 tys, XVIIw - 200 tys, XVIIIw. - 900 tys. Jan Kochanowski ur. 1530, zm. 1584 – poeta polski epoki renesansu, sekretarz królewski. Był przedstawicielem filozofii eklektycznej – stoicyzmu, epikureizmu, renesansowego neoplatonizmu i głębokiej wiary w Boga, łącząc tradycję antyku i chrześcijaństwa. Andrzej Frycz Modrzewski ur. 1503 roku – zm. 1572 – polski pisarz polityczny okresu renesansu, znany w owym czasie również za granicą, sekretarz królewski, wyznawca irenizmu.
16. 1573 - pierwsza wolna elekcja, która zakończyła się wyborem Henryka Walezego na pierwszego króla elekcyjnego; konfederacja warszawska - akt, który mówi od tolerancji religijnej. Pacta conventa - załącznik artykułów henrykowskich. W pacta conventa znajdowały się osobiste zobowiązania króla, które musiał spełnić. Artykuły henrykowskie - akty prawne sformułowane w czasie bezkrólewia, zostały spisane na sejmie elekcyjnym 20 maja 1573 r. Był to zbiór przepisów prawnych, których przestrzegać musiał każdy król Polski wybrany w drodze wolnej elekcji. Stefan Batory ur. 1533, zm. 1586 – książę siedmiogrodzki od 1571, król Polski i wielki książę litewski od 1576, po ślubie (w tym samym roku) z Anną Jagiellonką, córką Zygmunta I Starego. Piechota wybraniecka - rodzaj oddziałów wojskowych w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Ten rodzaj piechoty utworzono, na wzór węgierski, za panowania Stefana Batorego w1578 roku w Koronie, a na Litwie w roku 1595. Według prawa piechota wybraniecka miała składać się z chłopów. Rejestr kozacki – spis Kozaków, których Rzeczpospolita wykorzystywała jako żołnierzyw służbie wojskowej do obrony południowo-wschodnich kresów przed najazdami Tatarów krymskich. Rejestr został wprowadzony przez Zygmunta II Augusta po unii lubelskiej.
17. Zygmunt III Waza ur. 1566, zm. 1632 – król Polski (1587-1632) i Szwecji (1592-1599), tytularny król Szwecji 1599-1632 z dynastii Wazów. Zygmunt III Waza rozpoczął w 1596 r. proces wyjazdu dworu królewskiego do Warszawy, jako że była ona bliższa interesującym go sprawom szwedzkim, a również dlatego, iż w 1595 r. miał miejsce pożar na Wawelu zaprószony podczas eksperymentu alchemicznego w obecności króla. Proces przenoszenia dworu trwał do 609. Kraków pozostał jednakże oficjalną stolicą Rzeczypospolitej, a faktów był bezsporny dla współczesnych tamtym czasom. Bitwa pod Kircholmem – bitwa stoczona 1605 w czasie polsko-szwedzkiej wojny o Inflanty w latach 1600-1611. Zwycięska dla Polski. Jan Karol Chodkiewicz ur. 1560, zm. 1621 – hetman wielki litewski od 1605, hetman polny litewski od 1600, wojewoda wileński od 1616, starosta generalny żmudzki od 1599. Stanisław Żółkiewski ur. 1547, zm. 1620 – magnat, od 1618 hetman wielki koronny i kanclerz wielki koronny, hetman polny koronny od 1588 do 1618, wojewoda kijowski od 1608, kasztelan lwowski od 1590, sekretarz królewski od 1573, zwycięzca wielu kampanii przeciwko Rosji, Szwecji, Imperium Osmańskiemu i Tatarom, pisarz. Wielka Smuta – okres kryzysu Carstwa Rosyjskiego w latach 1598-1613 wywołany uzurpacją tronu carskiego, połączoną z interwencją wojsk polskich i szwedzkich.
18. Romanowowie – ród ruski, dynastia carów, potem cesarzy rządzących Rosją od 1613 do 1917 roku. Kozacy – nazwa odnosząca się do grupy ludności o charakterze wieloetnicznym z dominującym substratem ruskim, zamieszkującej stepy położone na południe od księstw ruskich. Bitwa pod Chocimiem została stoczona w 1621 roku pomiędzy armią polsko-litewską (posiłkowaną przez Kozaków) pod dowództwem hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza, a armią turecką (posiłkowaną przez jej lenników) pod dowództwem sułtana Osmana II. Nierozstrzygnięta. Bitwa pod Cecorą rozegrała się w 1620 roku między wojskami polskimi (komputowymi) i prywatnymi (magnackimi) dowodzonymi przez hetmana wielkiego koronnego Stanisława Żółkiewskiego a wojskami turecko-tatarskimi. Przegrana dla Polski. Władysław IV Waza (ur. 1595, zm. 1648) – król Polski w latach 1632–1648 i tytularny król szwedzki 1632–1648, tytularny car rosyjski do 1634, syn Zygmunta III Wazy i jego pierwszej żony Anny Habsburżanki. Jan II Kazimierz Waza (ur. 1609, zm. 1672) – król Polski w latach 1648-1668, tytularny król Szwecji do 1660 z dynastii Wazów. Powstanie Chmielnickiego – powstanie w latach 1648-1655 kozactwa i chłopstwa ukraińskiego pod przywództwem hetmana kozackiego Bohdana Chmielnickiego przeciwko szlachcie polskiej. Wygrana dla Polskiej. 1648 - Na Ukrainie wybuchło powstanie Bohdana Chmielnickiego; wojska polskie zostały rozbite przez Kozaków pod Żółtymi Wodami; zebrał się sejm konwokacyjny po śmierci króla Władysława IV Wazy; Jan Kazimierz Waza został wybrany na króla Polski; 1573 - zwołano sejm konwokacyjny, na którym ustalono formę wolnej elekcji w systemie viritim; podpisano konfederację warszawską, w której szlachta wszystkich wyznań zadeklarowała tolerancję religijną; pod Warszawą, we wsi Kamionek, zakończyła się pierwsza wolna elekcja w Polsce; na sejmie elekcyjnym spisano artykuły henrykowskie; Bitwa pod Beresteczkiem – jedna z największych bitew lądowych XVII-wiecznej Europy, rozegrała się w 1651 w trakcie powstania Chmielnickiego między wojskami polskimi pod dowództwem Jana Kazimierza a siłami tatarsko-kozackimi.Wygrana Polaków. Ugoda perejasławska – umowa zawarta w 1654 w Perejasławiu pomiędzy Radą Kozacką i Bohdanem Chmielnickim a Wasylem Buturlinem występującym jako pełnomocnik Aleksego I cara Rosji.
19. Potop szwedzki – szwedzki najazd na Polskę w 1655. Formalnie zakończył go pokój w Oliwie zawarty w 1660. Wojna ta, prowadzona była nie tylko przez Szwecję, w czasie wojny zmieniały się zarówno sojusze, jak i siły obu stron. Zwycięska dla Polaków. Stefan Czarniecki ur. ok. 1599, zm. 1665 – polski dowódca wojskowy, oboźny wielki koronny i kasztelan kijowski od 1652, starosta kowelski od 1655, regimentarz od 1656, wojewoda ruski od 1657, starosta tykociński od 1659, wojewoda kijowski od 1664, hetman polny koronny w 1665. Karol X Gustaw Wittelsbach ur. 1622, zm. 1660 – król Szwecji w latach 1654-1660, hrabia palatyn i książę Palatynatu-Zweibrücken-Kleeburg w latach 1652-1660. Hieronim Radziejowski ur. 1612, zm. 1667, podkanclerzy koronny 1651, wojewoda inflancki 1667, starosta sochaczewski 1634 i łomżyński 1637. Oblężenie Jasnej Góry miało miejsce w czasie potopu szwedzkiego w 1655 roku. 1525 - koniec wojny z zakonem krzyżackim, książę pruski Albrecht Hohenzollern złożył na Rynku krakowskim hołd lenny królowi Zygmuntowi Staremu. 1657 - Jan Kaziemierz przyznał niezalżność Prusom. Unia Hadziacka - zawarta w 1658 roku w Hadziaczu umowa między Rzecząpospolitą Obojga Narodów a Kozackim Wojskiem Zaporoskim, reprezentowanym przez hetmana kozackiego Iwana Wyhowskiego.