Egzotoksyny - podjednostka A
w przypadku tokyn ciepłochwiejnych (LT) , zwykle katalizuje reakcję zwaną rybozylacją adenozynodifosforanu (ADP)
aktywacja cyklazy adenylowej
ATP---> cAMP
zaburzenia równowagi procesu transportu przezbłonowego wody
(strzalka w gore) cAMP --> wytwarzanie,zahamowanie wchlaniania NaCl
biegunka i odwodnienie
toksyna Shiga lub Shiga-like, zahamowanie syntezy białka (inakyuwacja rybosomalnej podjednostki 60S) --> uszkodzenie komórek nbabłonka jelita - wynik słaba absorpcja płynów i elektrolitów z przewodu pokarmowego
toksyny ciepłostałe (ST) - krótkie peptydy , nie wpływają na stężenie cAMP, zwykle wiążą się z receptorem rąbka szczoteczkowego jelita i aktywują cyklazę guanylową do produkcji cyklicznego GMP 9cGMP)
-> (strzalka w gore cGMP - zatrzymanie działania pomp jonowych - biegunka
Egzotoksyny
mają ścisle okreslone miejsce i mechanizmy dzialania
kodowane na: chromosomie
elementach pozachromowomowych np. plazmidach, bakteriofagach
wydzielane tylko przez żywe komórki
zasadniczo uwalniane przez wszystkie wazniejsze rodzaje bakterii Gramm dodatnich i Gram ujemnych
toksyny uszkadzające błony - cytotoksyny - powodują lizę komórek gospodarza, niszcząc integralność błon plazmatycznych, podział w oparciu o mechanizm działania:
-aktywność enzymatyczna
fosfolipazy
sfingomielinazy
-zdolność do tworzenia porow w blonach
stereolizyna O Streptococcus pyogenes
listeriolizyna O Listeria monocytogenes
alfa-toksyna Staphylococcus aureus
-leukocydyna, hemolizyna, cytotoksyna tchawicza, toksyna błonicza, egzotoksyna A
-cerelolizyna (hemolizyna B. cereus)
enterotoksyny - oddziaływują na przewód pokarmowy, wywołują biegunkę infekcyjną lub zatrucie pokarmowe; hamują wchłanianie NaCl, aktywują wydzielanie NaCl lub uszkadzają komórki nabłonkowe jelita
-biegunka infekcyjna - bakterie kolonizują przewód pokarmowy i wiążą się z jego komórkami, uwalniając ciągle (lokalnie) swoje enterotoksyny (zatrzymanie biegunki - gdy bakterie zostaną uszkodzone przez ukł odpornościowy lub antybiotyk, możliwość też śmierci pacjenta - odwodnienie)
staphylococcus aureus wytwarza:
-osiem klasycznych serologicznie różnych ciepłostałych enterotoksyn (St)
-A-E, H, G i I
-działają bezpośrednio na komórki jelita
- A , B , C , D, E - drażnienie osrodka wymiotnego za pośrednictwem nerwu błędnego , zapalenie śluzówki i ogniska martwicy w jelicie
-za zatrucia pokarmowe najczęściej odpowiadają toksyny A , D i C
-rzekomobłoniaste zapalenie jelita wywołuje B
-eksfoliatyna
-toksyna zespoły wstrząsu tokszyczngo
Listeria monocytogenes
-listeriolizyna O (LLO)
*hemolizyna zależna od cholesterolu (aktywnosc cytolityczna jedynie wobec błon biologicznych zawierających w skladzie cholesterol)
*umozliwia utrzymywanie i wewnatrzkomorkowe namnazanie oraz rozprzestrzenianie sie bakterii
-fosfolipazy:
*fozfolipaza A
*fosfolipaza B (lecytynaza)
Bacillus cereus
enterotoksyny:
-biegunkowe : hemolizyna HBL , niehemolizyna NHE
*cieplochwiejne podobna jest do cieplowrazliwej enterotksyny LT V cholerae i E. Coli
*HBL dziala dermonekrotycznie , wplywa na przepuszczalnosc naczyn wlosowatych , aktywuje cyklazę adenylową
-toksyna wymiotna (emeytyczna) - cereulid - cieplostala wywoluje objawy kliniczne podobne do zatrucia gronkowcowego
cytolizyny (hemolizyny) - cereolizyna A o aktywnosci fosfolipazy C (lecytynazy) i cerelolizyna B (sfingomielinaza)
_______________________________
czynnik enterotoksyczny wytwarzany we wczesnej fazie wzrostu logarytmicznego
mogą miec działanie nekrotyzujące (uszkodzenie innych tkanek)
Clostridium perfingens
ciepłochwiejna enterotoksyna - LT:
-kodowana przez gen cpe
-wytrwayzana w dużych iloschac tylko w fazie przetrwalnikowania!
-działa jako superantygen stymulując wydzielanie cytokin przez limfocyty co prowadzi do uszkodzenia nabłonka jelita i zwiększeniu jego przepuszczalności
-działa też przez zahamowanie transportu glukozy , tworzą się pory - zmiana przepuszczalności rąbka szczoteczkowego jelita cienkiego
-wykazuje też działanie dermotoksyczne (zmiany rumieniowe)
toksyna alfa-fosfolipazaC - lecytynaza - cynkozależna proteina , liza erytrocytów, leukocytów, agregacja płytek krwi, liza komórek śródbłonka - zwiększenie przepuszczalności naczyn krwinośnych - ogolna hemoliza i krwawienie
inne toksyny np beta gamma, epsilon
rodzaj Clostridium:
Clostridium botulinum
-toksyny botulinowe są ciepłochwiejne : A, B, C1, C2, D, E, F
-charakter neurotoksyny: A,B,C1,D,E,F,
*zaburzenia uwalniania neuroprzekaznikow (blokuja uwalnianie sie acetylocholiny w plytce nerwowo miesniowej) --> porazenie wiotkie
*komponent A ma aktywnosc wlasciwej neurotoksyny, Fragment V ochrania ją przed działaniem proteolitycznym pepsyny w kwaśnym srodowisku zoladka i wiąże z receptorami zakonczen nerwow obwodowych
*toksyna A zbudowana z trzech komponentów bialkowych: podjednostki A , podjedn. B i o aktywnosci hemaglutyniny
*toksyna B i E zbudowana z dwoch komponentow bialkowych: podj A i B
-wytwarzane podczas kielkowania przetrwalnikow i namnazaniu sie kom
Vibrio cholerae
-enterotoksyna cieplochwiejna - cytotoksyna - choleragen - CT
-im większa ilość toksyny zostanie wytworzona w jelicie , tym ciezsze objawy choroby
-wytrarzane glownie przez szczepy C. chlorea 01 i 0139 --> cAMP
-dla szczepów V.chlorae - non 01 --> cGMP
-gen ctx AD koduje CT
Enterobacteriaceae
enterotoksyny - stymulujące cyklazę adenylanową lub guanylanową
cytotoksyny - wywierające bezposredni efekt toksyczny na komórki (erytrocyty, komorki srodbłonka)
PRZEKAZYWANIE CECH ENTEROTOKSYCZNOSCI W OBRĘBIE RODZINY ENTEROBACTERIACEAE
E.coli --> Klebsiella spp., Clitrobacter spp., Enterobacter spp.
Escherichia coli
-szczepy enterotoksynogenne (ETEC) - enterotoksyny LT (LT-I, LT-II - strukturalnie i funcjonalnie spokrewnione z toksyną CT V. cholerae) i ST (ST-I , ST-II - strukturalnie i fnkcjonalnie spokrewnione z toksyną V. cholerae - non 01, EAST 1 E, coli i ST Y, enterocolitica), działanie ST polega na zaburzeniu metabolizmu cyklicznego monofosforanu guanozyny,
-dodatkowo wytwarzają tzw. czynnik kolonizacyjny (CFA), fimbrie typou 1 i adhezynę tworzącą wiązki
-mogą kolonizować jelito cienkie
-wywołują biegunki choleropodobne, biegunki wydzielnicze = biegunki podróżnych
-06,08,012,015....
-sery, wędzony drób, sałatki jarzynowe, woda, zwierzęta
-diagnostykaL testy ELISA z monoklonalnymi przeciwciałami do wytwarzania ciepłostajnej enterotoksyny, test odwróconej biernej aglutynacji lateksowej do wykrywania ciepłochwiejnych toksyn, metody genetyczne - poszukiwanie genow kodujacych LT i ST
co to szczep etc, i bedzie enterotoksyczny, enteroinwazyjny itp. - skrot dopasowac do calej nazwy
-enteroagregacyjne (EAggEC, EAEC) - powodują wodniste biegunki głównie u dzieci - wytwarzają enterotoksyny ST (ciepłostała ST-I, kodowaną przez gen astA), uwaga dodatkowo też toksyna Pet o wlasciwosciach cytotoksyny, adhezyny
-mogą kolonizowac jelito cienkie
-wywołują biegunki przechodzące w krwawe, śluz w próbkach kału, biegunki przewlekłe i chorych na AIDS
-diagnostyka: test adhezi in vitro do komorek nablonka linii Hep - 2 (zloty standard) , sondy DNA, badanie tworzenia kozucha na pow bulionowej hodowli (nie daje 100% pewnosci)
-enteropatogenne (EPEC) - enterotoksyna Esp, posiadają też
*intyminę - białko blony zew, gen kodującu eae,
*fibrie typu 1
*fimbrie tworzace wiazki BFP --> inwazja jkomorek nablonkowych
*moga wytwarzac roksyny LT i ST
-mogą kolonizowac jelito cienkie, u doroslych bezobjawowe nosicielstwo
-wywoluja sluzowe biegunki, gł. u dzieci poniez 2 r.z. (glownie epidemie w szpitalach, domach dziecka), zakazenia w jamie brzusznej
-026,055,087,092,011,....0126....
-powodują biegunkę z powodu złej absorpcji wody
-mieso wpieprzowe i jego przetworu, woda
-diagnostykaL met. gen 0 wykrywanie fragm genu eae
-enteroinwazyjne (EIEC)
*białka błony zew
*fimbrie typu 1
-często sa laktozo-ujemne!!!
-moga kolonowac jelito grube
-wywoluja biegunki czerwonkopodobne (obfite ze slizem i krwia)
-0,124
-bakterie moga penetrwoac sluzówkę okrężnicy, powodując wrzodziejące zmiany zapalne
-sery typu Brie, konserwy rybne (z lososia), salatki jarzynowe, woda
-diagnostyka: met gen. - stara metoda - badanie biologiczne na swince morskiej - obserwacja zapalenia rogowki i spojowki, dzis badanie przyegania do kom HEp-2
-enterokrwotoczne (EHEC) - werotoksyczne (VT1 ((SLT-1)) i VT2 ((SLT-II)) - bo cytotoksyczne dzialanie na komorki lini Vero lub shigatoksyczne (STEC)
*nie wytwarzaja tradycyjnej enterotoksyny i nie sa inwazyjne
*enterohemolizyny Ehly o wlasciwosciach cytotoksycznych
*Intymina i fimbrie typu I
-mogą kolonizowac jelito grube
-wywoluja tzw. letnie biegunki u niemowląt lub u osob starszych ; szynnik etiologiczny krwotocznego zapalenia okreznicy i zespolu hemolityczno mocznicowego - najczesciej wywolane przez 0157:H7
-0157:H7, 026:H11, 048:H21: (serotypy)
-wolowina, mleko, woda, warzywa i owoce uprawiane na nawozie organicznym
-zakazenie przez kontakt z chorym
-diagnostykaL met gen, hodowlane, testy immunoenzymatyczne, immunochromatograficzne
Schigella
-enterotoksyna ShET1, ShET2 - shiga toksyna (werotoksyna) - wytwarzana z duzą aktywnoscią przez szczepy S. dysentriae typu 1
Yersinia
-enterotoksyny: YST, YST II, YST-c, podobne do temostabilnej toksyny ETEC
-kodowane przez gen elt
Campylobacter
-egzotoksyna - cytotoksyna CDT (kodowana przez geny: cdtA, cdtB, cdtC) - powoduje zatrzymanie cyklu komorkowego i degradację DNA gospodarza, jest to czynnik, utrudniajacy dojrzewanie nablonka krypt jelitowych - efekt - zmniejszenie wchlaniania z jelit
-enterotoksyny - CJT i LT podobne antygenowo odpowiednio do CT V. cholerae i LT E.coli
Endotoksyny
elementy LPS blony zew bakterii Gram -ujemnych
uwalniane podczas lizy komorek bakteryjnych
aktywuja komorki ukl odpornosciowego do wydzielania cytokin --> goraczka i inne objawy wstrzasu toksycznego
oporne na wysoka temp
DEZYNFEKCJA
sposob niszczenia form wegetatywnych bakterii lacznie z prątkami gruźlicy, grzybami i wirusami
można ją przeprowadzic za pomocą srodkow fizycznych lub chemicznych
warunki skutecznej dezynfekcji: odpowiednie dobranie srodka dezynf do mat, ktory ma byc zdyzenfykowany, ustalenie spektrum dzialania srodka, wybor takiego
mechanczna- mech usuwanie bakterii ze srod, poelga na sprzataniu , itp
fiz - stodowanie metod termicnych, wyparzanie (gotowanie),spalanie, promieniowanie niejonizujace
Sterylizacja
proces majacy na celu usuniecie wszystckih drobnoustrojow , zarowno w formie wegetatywnnej, jak i przetrwalnikow (spor) , def nie dotyczy prionów
Reprecesowanie - ponowna strezylizacja (wyrob u pacjenta)
Resterylizacja - II sterylizacja sprzetu medycznego
Centralna Sterylizatornia powinna byc podzielona na trzy strefy : brudna, czystą i sterylną , przedzielone sluzami fartuchowo - umywalkowymi