Farmakologia tekst W1 Podstawy Nieznany

PODSTAWY FARMAKOLOGII OGÓLNEJ


Farmakologia jest to nauka o środkach leczniczych (lekach) i ich działaniu na organizm. Nazwa pochodzi od słów greckich pharmakon ­lek, trucizna i logos - nauka.


Lek - środek leczniczy, któremu nadano odpowiednią postać i który stosuje się w zapobieganiu,

rozpoznawaniu bądź leczeniu chorób ludzi i zwierząt.


Zadaniem farmakologii jest m.in. poszukiwanie nowych leków, poznanie działania i mechanizmu działania leków, ustalenie wskazań leczniczych i przeciwwskazań oraz racjonalnego dawkowania leków, ich toksyczności i działań niepożądanych.


Przedmiot i zadania farmakologii

Farmakologia dzieli się na kilka działów - m.in. na farmakodynamikę, farmakokinetykę, farmakoterapię i in.

Farmakodynamika jest to nauka o zmianach czynności organizmu pod wpływem leku i mechanizmie działania leków.

Farmakokinetyka to nauka o losach leku w organizmie, czyli o zmianach stężenia leku we krwi i tkankach jako wypadkowej wchłaniania, wiązania z białkami, przenikania do tkanek, metabolizmu i wydalania.

Farmakoterapia jest nauką o zastosowaniu terapeutycznym leków.

Farmakologia kliniczna to nauka o metodach badania i działaniu leków na człowieka zdrowego i chorego i ich praktycznym zastosowaniu.

Farmakogenetyka to dział farmakologii zajmujący się wpływem czynników dziedzicznych na działanie leków.

Farmakologia rozwojowa zajmuje się wpływem działania leków na organizm w zależności od wieku - w ramach tego działu rozróżniamy farmakologię pediatryczną oraz farmakologię geriatryczną.


Z farmakologią łączy się ściśle receptura, czyli nauka o postaciach leków, ich zapisywaniu i sposobach sporządzania.



Pochodzenie i nazwy leków

Lekiem mogą być substancje i surowce pochodzenia roślinnego, tkanki i narządy zwierzęce lub częściej preparaty galenowe sporządzone z tkanek roślinnych lub zwierzęcych.

Obecnie częściej stosuje się leki syntetyczne. Ich nazwy chemiczne są zwykle bardzo skomplikowane i używanie ich w życiu codziennym jest praktycznie niemożliwe, dlatego stosuje się obowiązujące we wszystkich krajach tzw. nazwy rodzajowe lub międzynarodowe. Fabryki produkujące leki nadają im, zastrzeżone patentem, nazwy handlowe (firmowe).


Rodzaje działania leków


• działanie:

a) przyczynowe → celem jest usunięcie przyczyny choroby

b) objawowe → cel - usunąć lub zmniejszyć nasilenie objawów chorobowych


•działanie wybiórcze → niektóre leki podane w małych dawkach oddziałują wyłącznie na czynność tylko określonych narządów.

• działanie odwracalne i nieodwracalne.


• działanie antagonistyczne - przeciwne, różnokierunkowe działanie leków prowadzące do osłabienia lub całkowitego zahamowania ich działania.


• działanie synergiczne - zgodne, jednokierunkowe działanie leków na czynność organizmu, przy czym wynik ich działania sumuje się.


• działanie:

a) ośrodkowe - działanie leków bezpośrednio na komórki nerwowe w oun, po wchłonięciu się ich do krwiobiegu.

b) obwodowe - działanie na obwodowy un - głównie na zakończenia nerwowe i receptory.


• działanie:

a) miejscowe - działanie leków na tkanki w miejscu ich wprowadzenia.

b) ogólne - działanie leków po ich wchłonięciu się do krwiobiegu


Zależność działania leków od jego dawki

Intensywność działania leku - właściwość wyzwalania max efektu określonej wielkości; jeśli lek A w max dawce (stężeniu) jest w stanie wywołać większy efekt max niż lek B w największej dawce (stężeniu), stwierdzamy, że ma większą intensywność działania.


Dawka minimalna - najmniejsza dawka leku, wywołująca efekt farmakologiczny.


Dawka maksymalna - największa dawka, która może być stosowana leczniczo.


Maksymalna dawka tolerowana – największa dawką nie wywołującą uchwytnych objawów toksycznych.


Efekt farmakologiczny leku - zmiana czynności komórki, narządu czy organizmu pod wpływem leku.


Aktywność leku - właściwość wyzwalania określonego efektu przez określoną dawkę.


Dawka efektywna - dawka wywołująca określony efekt.


Dawka lecznicza - jest to dawka wywołująca pożądany efekt leczniczy.


Wskaźnik leczniczy - stosunek dawki wywołującej objawy toksyczne (lub śmierć) do dawki leczniczej.


Współczynnik "korzyści" - stosunek wartości terapeutycznej leku do jego działań niepożądanych.


Mechanizm działania


Mechanizmem działania leku nazywamy sposób jego oddziaływania ze składnikami żywego organizmu w wyniku czego dochodzi do wyzwolenia efektu farmakologicznego. Wyróżniamy mechanizm:

- biochemiczny (receptorowy),

- fizykochemiczny.


Punkty uchwytu działania leku


Rodzaje działania leków

  1. uwalnianie leku → polega na przechodzeniu substancji leczniczej, postaci leku do roztworu w płynach organizmu.

Dzieli się ono na 3 etepy:


  1. wchłanianie leku do krążenia ogólnego przez:

- skórę

- płuca

- błonę śluzowe jamy ustnej

- błonę śluzową żołądka

- błonę śluzową jelit

- błony śluzowej nosa

- błonę śluzową pochwy

- tkankę podskórną

oraz doodbytniczo, dotchawiczo, śródoponowo


  1. wydalanie leku:

- z moczem,

- z żółcią,

- ze śliną,

- przez jelita, płuca,

- z potem,

- z mlekiem matki.


Interakcje leków

Współczesne leczenie polega najczęściej na stosowaniu u chorego kilku leków jednocześnie.

Należy pamiętać, że leki te mogą się wzajemnie ze sobą interferować, zmieniając niekiedy swoje działanie.

Wpływ jednego leku na skład, losy w organizmie i na działanie drugiego leku nazywamy interakcją leków.

Wyróżniamy 3 rodzaje interakcji:

  1. farmaceutyczną

  2. farmakodynamiczną

  3. farmakokinetyczną


Działanie niepożądane leków

→ to wszystkie niekorzystne efekty działania leków, występujące po dawkach leczniczych.

Działanie niepożądane może być nierozerwalnie związane z działaniem głównym (wysychanie w jamie ustnej po atropinie i działanie spazmolityczne) lub też może być od niego niezależne.


Działanie teratogenne - szkodliwe działanie leków stosowanych w małych dawkach na płód w okresie organogenezy i embriogenezy (I trymestr) - powstawanie wad rozwojowych (zniekształceń, potworności).


Działanie embriotoksyczne - szkodliwe działanie leków na płód w dawkach toksycznych (efekt zależny od dawki); może powodować obumarcie płodu, poronienia lub uszkodzenie płodu.





Środki antyseptyczne i odkażające”


Środki antyseptyczne - środki stosowane na powierzchnię żywych tkanek w celu zabicia drobnoustrojów lub zahamowania ich rozwoju. Mogą one niekiedy powodować podrażnienie tkanek, choć niektóre z nich działają ściągająco i przeciwzapalnie.


Środki dezynfekcyjne - środki stosowane do zabicia drobnoustrojów znajdujących się poza organizmem. Są one zbyt toksyczne, aby mogły być stosowane na żywą tkankę organizmu wyższego - działają drażniąco, a w większych stężeniach żrąco.


Kwasy


Drobnoustroje chorobotwórcze namnażają się tylko w określonym, zwykle stosunkowo wąskim zakresie odczynu środowiska - najczęściej w środowisku zasadowym.

Spośród kwasów, jako środki antyseptyczne do odkażania błon śluzowych i skóry nie uszkodzonej, stosuje się: - kwas borowy,

- dwuboran sodowy,

- kwas salicylowy,

- kwas benzoesowy.


Aldehydy, alkohole


Wśród aldehydów szczególne znaczenie jako środek odkażający ma aldehyd mrówkowy (formaldehyd) oraz aldehyd glutarowy.

Silnymi środkami odkażającymi są alkohole alifatyczne ( alkohol etylowy, izopropylowy).


Związki chlorowcowe i ich pochodne


- chlorheksydyna ( Manusan, Abacil)


Środki utleniające


- nadtlenek wodoru ( 3% roztwór to woda utleniona)

- nadmanganian potasu


Związki srebra

- azotan srebra

- sól srebrowa sulfadiazyny ( Dermazin)


Związki cynku

- siarczan cynku ( Cincol)

Leki roślinne

- rumianek

- olejek z drzewa herbacianego

8




Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Farmakologia pokazy, Podstawy Farmakologii Ogólnej (W1)
Farmakologia tekst W2 Leki chem Nieznany
Farmakologia pokazy, Podstawy Farmakologii Ogólnej (W1)
polski egzamin probny podstawow Nieznany
Bazy danych i mysql od podstaw Nieznany (3)
2 Prognozowanie na podstawie s Nieznany (2)
1 11a ZGRZEWANIE OPOROWE PODSTA Nieznany (2)
Farmakologia tekst, W - Leki stosowane w chorobach ukł. krążenia
w1 Podstawowe składniki odżywcze- węglowodany, DIETETYKA, ŻYWIENIE CZŁOWIEKA ROK II
Farmakologia tekst Wyk 8
Anestezjologia tekst post anes Nieznany
Farmakologia tekst, Farmakologia - pytania egzaminacyjne, Proponowane zagadnienia z farmakologii
Farmakologia tekst, Nienarkotyczne leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe
596 BHP w rolnictwie podstawy i Nieznany (2)
8 Znak i tekst id 46784 Nieznany (2)