25.03.11

Literatura:

N.Barley, „Niewinny antropolog – notatki z glinianej chatki”, Warszawa, Prószyński 1997

Bator, Japoński Wachlarz, Warszawa, Twój Styl 2004

Bettelheim, Rany symboliczne, Warszawa, Czytelnik 1989

J. Conrad, Człowiek, rasa, kultura, Warszawa, PWN, 1971

Frazer, Złota gałąź, Warszawa, PWN, 1953

Herodot, Dzieje, Warszawa, Czytelnik 1954

Horowitz, Błękitne przestrzenie. Wyprawa śladami wyprawy Jamesa Cooka, Wyd. W.A.B.

Staszczak, Słownik etnologiczny

Waligórski, Antropologiczna koncepcja człowieka, Warszawa, PWN, 1973

Olszewska – Dyoniziak, Zarys antropologii kulturowej

Nowicka, Świat człowieka – Świat kultury, PWN, Warszawa 1991

Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów, red. Mencwel, WUW, Warszawa 2005

Antropologia –jako nauka powstała w II połowie XIX w.

To nauka fascynująca się innością (czemu ten inny jest kimś takim?).

Starożytność:

Pierwszymi, którzy zaczęli pisać na ten temat byli Grecy.

W V, VI w. przed Chrystusem zaczęli ekspansję (Hiszpania, Lazurowe Wybrzeże, Marsylia, Afryka >Delta Nilu, Krym). Grecy zetknęli się na masową skalę z innymi ludźmi, z innymi kulturami > przeróżne pisma.

Zwrócili uwagę na upodobania kulinarne, język, kolor skóry, klimat. Wiele z tych przemyśleń trafiło do kanonu antropologii.

*Herodot – „Dzieje” (V wiek przed Chr.), to dzieje wojny Greków z Persami. Przy tej okazji opisał cały ówczesny świat (Mezopotamia, Egipt, Azja mniejsza itp. Itd.). Herodot zbierał informacje na drodze wywiadu.

*Hezjod

*Arystoteles – człowiek istotą społeczną, poszukiwanie idealnego państwa i zastanawianie się nad modelami już istniejącymi.

*Juliusz Cezar

*Tacyt – pisał o Germanach (koloryzuje), chciał zmobilizować Rzymian do działania.

*Owidiusz – Lukrecjusz, dwie koncepcje rozwoju świata

*Hipokrates – interesował się ciałem, stworzył podział ras ludzkich

*Tukidydes – pisał o wojnach peloponeskich, człowiek w toku działań wojennych, listy fikcyjne.

*Nastaje moda na wiedzę o świecie. Arystokracja Rzymska zaczytuje się w przeróżnych historiach, organizuje się ekspedycje.

*Józef Flawiusz – dzięki niemu wiemy, że Jezus istniał.

Średniowiecze:

*wiara w monstra zamorskie

*Benedykt Polak- XIII w.

*Marco Polo XIII- XIV w.

*Spadkobiercami świata antycznego stali się muzułmanie. Islam ogarnia rozległe tereny, od Maroka po Indonezję. O tych obszarach po raz pierwszy piszą Arabowie:

*Inbatutta – podróżnik XIV- wieczny

*Ibnchaldun – uważa się go za ojca socjologii, wyodrębnił naukę która miała się opierać na społeczeństwie, na układach i relacjach między ludźmi.

*W Europie jest okres stagnacji, wiedza o świecie jest zastępowana różnymi, fantastycznymi opowieściami, które miały czekać na wędrowców. Kościół dominował, hamował jakąkolwiek refleksję człowieka.

Na całym świecie intensyfikował się handel, komunikacja. Weryfikowano przez to opowieści fantastyczne.

Renesans i epoka wielkich odkryć geograficznych:

*Kopernik XVI w.

*Kartezjusz I Bacon

*Reformacja

*Odkrycia – Bartłomiej Diaz do Przylądka Dobrej Nadziei – 1486r.

Kolumb – wieści o jego wyprawie rozprzestrzeniają się po całym świecie.

*Vasco da Gama dociera do Indii

*Magellan – opływa ziemię w 1522 r., udowadnia, że geografia biblijna jest bez sensu i że Kopernik miał rację mówiąc, że Ziemia jest kulą.

*Cortes i Pizzaro w Meksyku i Peru

*Kościół katolicki broni Indian. Ks. Las Casas (porównywał Indian do Greków i Rzymian – zapowiedź zmiany podejścia do” innoziemców”, bardziej humanitarnego), jezuici.

Papież wydaje dokument, który zalicza Indian do ludzi; rozpoczyna się ich ewangelizację.

Kościół zaczyna głosić ideę poznawania, uczenia się. Żeby ewangelizować trzeba poznać, należy łączyć elementy chrześcijańskie z tym co odmienne.

To co wiemy o świecie prekolumbijskim jest zasługa misjonarzy.

Misjonarze jako pierwsi zaczęli obstawać po stronie Indian, co ułatwiło i przyspieszyło przejście Indian na chrześcijaństwo.

Dwa modele kulturowo- osadnicze kolonizacji nowego świata:

1)Libero- katolicki – Portugalczycy, Hiszpanie, Ameryka Południowa, Środkowa.

2)protestancko- anglosaski – protestanci główni z Europy Zachodniej, Holendrzy, Szkoci, Anglicy, Szwedzi.

W XVII wieku powszechnie zabijano w całej Europie protestantów > emigracja na tereny Indian, integracja dwóch światów.

Dawniej niewolnicy wykorzystywani byli do pracy, ale służyli również innym celom, np. dawali świadectwo prestiżu swoich panów, kształcono ich i „dopieszczano”. Źle patrzono na sprzedaż niewolnika, który się wyszkolił.

Mahomet Ali – jeden z niewolników, stworzył nowoczesny Egipt, był bliski założenia nowego imperium.

Niewolnictwo było również systemem różnych zobowiązań, np. praca – dom, wykształcenie.

Po wypędzeniu z terenów północnej ameryki Indian, nie było komu tam pracować i gospodarować, dlatego sprowadzono tam niewolników. Okazali się oni bardzo rentowni (Karaiby, Meksyk, Brazylia – największa emigracja w dziejach ludzkości).

„Złoty okres” to wiek XVIII- XIX w, > Karolina południowa, Luizjana, uprawa m.in. tytoniu i bawełny.

W XIX wieku zaczęto zakazywać niewolnictwa (działania europejczyków).