ROZKŁAD MATERIAŁU MUZYKI W GIMNAZJUM Z PLANEM WYNIKOWYM

(32 godziny dydaktyczne)

STAROŻYTNOŚĆ

L.p.	Temat cele główne założenia	Środki i materiały dydaktyczne	Sposób realizacji, metody i formy pracy	Umiejętności po przeprowadzonej lekcji
				Zakres podstawowy	Zakres rozszerzony
1 A	Muzyka w życiu i w mitach starożytnego świata wskazanie źródeł wiedzy o starożytnej kulturze, w tym muzyce, ukazanie roli muzyki w starożytnym świecie, poznanie sposobów muzykowania (w tym starożytnych instrumentów), uzasadnienie trwałości starożytnych mitów w kulturze, ukazanie kultury starożytnej jako źródła inspiracji twórców późniejszych epok, wzbogacenie wrażliwości muzycznej (ukazanie analogii pomiędzy zwiewnością, ulotnością świata nimf a jego dźwiękowym wizerunkiem w muzyce K. Szymanowskiego).	podręcznik: „Dar bogów i lekarstwo dla duszy” (s. 5–6), „Muzyka na górze Olimp” (s. 9–12), ilustracje starożytnych instrumentów i zapisu antycznej muzyki; zeszyt ćwiczeń: zadania z rozdziału „Starożytność” (zad. 1, 3, 5, 10, 15, 16, 17, 18); mapa świata; CD: – K. Szymanowski Źródło Aretuzy, anonim Hymn Seikilosa	rozmowa nauczająca praca z tekstem słuchanie muzyki i obserwacja w utworach poszczególnych elementów muzyki ćwiczenie kontrolne	umie wskazać na mapie ośrodki starożytnej kultury zna źródła wiedzy o antycznej muzyce zna starożytne instrumenty zna bohaterów greckich mitów	umie opowiedzieć wybrany przez siebie grecki mit umie określić rolę muzyki w starożytnym świecie potrafi wymienić kompozytorów XX wieku zainspirowanych w swej twórczości greckimi mitami
1 B	Muzyka w życiu i w mitach starożytnego świata jak w wersji A oraz pobudzanie inwencji twórczej uczniów.	podręcznik: „Dar bogów i lekarstwo dla duszy” (s. 5–6), „Muzyka znad Nilu” (s. 6–7), ilustracje starożytnych instrumentów i zapisu antycznej muzyki; zeszyt ćwiczeń: zadania z rozdziału „Starożytność” (2, 5, 7, 10, 11, 14, 17); mapa świata; instrumenty perkusyjne, gitara; CD: C. Debussy Syrinx	rozmowa nauczająca praca z tekstem słuchanie muzyki i obserwacja w utworach poszczególnych elementów muzyki ćwiczenie kontrolne tworzenie instrumentalnego akompaniamentu	umie wskazać na mapie ośrodki starożytnej kultury zna źródła wiedzy o antycznej muzyce zna starożytne instrumenty zna bohaterów starożytnych mitów	potrafi opowiedzieć wybrany mit na tle prostego akompaniamentu umie określić rolę muzyki w starożytnym świecie potrafi wymienić kompozytorów zainspirowanych w swej twórczości światem starożytnym

ŚREDNIOWIECZE

L.p.	Temat cele główne założenia	Środki i materiały dydaktyczne	Sposób realizacji, metody i formy pracy	Umiejętności po przeprowadzonej lekcji
				Zakres podstawowy	Zakres rozszerzony
2 A	Nabożne śpiewy i taneczne rytmy uwrażliwienie na piękno brzmienia muzyki dawnej, uwrażliwienie na różnicę stylu i środków muzyki religijnej i świeckiej, ukazanie analogii (wspólnoty idei) stylu muzyki i innych dziedzin sztuki (głównie architektury), rozwijanie umiejętności śpiewu i słyszenia polifonii, ukazanie funkcji muzyki w średniowieczu.	podręcznik: „Gdy śpiew był modlitwą” (s. 13–15), „Wokół gotyckich katedr” (s. 16–18), „Służba damie serca” (s. 18–22); ilustracje najstarszych zabytków architektury, reprodukcje średniowiecznych instrumentów; zeszyt ćwiczeń: (zad.1, 2, 4, 5, 7, 9, 10, 11); schemat graficzny dwugłosu; CD: Chorał gregoriański, Leoninus Alleluja Pascha Nostrum, anonim Saltarello	rozmowa nauczająca słuchanie muzyki i obserwacja w utworach poszczególnych elementów muzyki improwizowanie melodii na instrumentach śpiew lub gra w dwugłosie	zna cechy architektury romańskiej i gotyckiej potrafi określić cechy chorału gregoriańskiego zna instrumenty epoki średniowiecza	umie zaprezentować najstarsze zabytki architektury swojego regionu umie zaimprowizować śpiew chorałowy potrafi określić cechy średniowiecznej muzyki świeckiej potrafi określić funkcje muzyki w średniowieczu
2 B	Muzyka w kościele i na zamku rycerskim jak w wersji A	podręcznik: „Wokół gotyckich katedr” (s. 16–18), „Służba damie serca” (s. 18–22); ilustracje najstarszych zabytków architektury; zeszyt ćwiczeń: (zad. 1, 2, 5, 6, 7, 10, 11); wiersze trubadurów; CD: Chorał gregoriański, Hildegarda z Bingen Modlitwa, G.de Machaut Msza „Nostre Dame”, pieśń trubadurów, F. Landino Primavera	rozmowa nauczająca słuchanie muzyki i obserwacja charakteru utworów, ich budowy i poszczególnych elementów muzyki	potrafi określić cechy chorału gregoriańskiego wie, kim byli Hildegarda z Bingen i G. de Machaut wie, kim byli trubadurzy i co sławili	umie zaprezentować najstarsze zabytki architektury swojego regionu potrafi wskazać różnice w średniowiecznej muzyce religijnej i świeckiej potrafi określić funkcje muzyki w średniowieczu
3 A	Najstarsze polskie pieśni. Muzyka w średniowiecznym Krakowie uświadomienie uczniom istnienia w Polsce średniowiecznej kultury muzycznej spokrewnionej z kulturą Europy Zachodniej, zapoznanie uczniów z różnymi rodzajami kultury muzycznej tego okresu: kościelną, dworu królewskiego, świecką – plebejską, zapoznanie uczniów (lub przypomnienie) z najstarszymi zabytkami polskiej muzyki – pieśniami: Gaude, mater Polonia i Bogurodzica – ich powstaniem, charakterem, rodzajem muzyki. Uświadomienie ich funkcji oraz polskości, a zarazem związku z ówczesną kulturą chrześcijańskiej Europy, nauczenie melodii i tekstu kilku fraz Bogurodzicy, kształcenie słuchu wysokościowego i doskonalenie śpiewu (ewentualnie gry na instrumencie melodycznym), kojarzenie polskich zabytków muzycznych z zabytkami w dziedzinie literatury i architektury; kojarzenie wiadomości uczniów o kulturze muzycznej z ich wiedzą z języka polskiego i historii.	podręcznik:„Pieśni praojców naszych” (s. 23–26), „Muzyka w średniowiecznym Krakowie” (s. 27–29); reprodukcje zabytków sztuki polskiej okresu średniowiecza; nuty Gaude, mater Polonia i Breve regnum; zeszyt ćwiczeń (zad. 12–16); CD: – Wincenty z Kielczy Gaude, mater Polonia, anonim Bogurodzica, Breve regnum	rozmowa nauczająca słuchanie muzyki – obserwacja i porównanie dwóch wersji jednego utworu i dwóch pieśni z tej samej epoki gra na instrumentach melodycznych śpiew pieśni	wie, kim był Wincenty z Kielczy zna Bogurodzicę zna ośrodki ówczesnej kultury muzycznej w Polsce, a szczególnie w Krakowie	umie porównać dwie wersje Gaude, mater Polonia i uzasadnić, która podoba mu się bardziej potrafi wskazać, w którym miejscu tej pieśni brzmi podwyższony IV stopień umie zaśpiewać fragment Bogurodzicy
3 B	Najstarsze polskie pieśni. Muzyka w średniowiecznym Krakowie uświadomienie uczniom istnienia w średniowiecznej Polsce kultury muzycznej spokrewnionej z chrześcijańską kulturą Europy Zachodniej, zapoznanie z różnymi rodzajami kultury muzycznej: kościelną, dworu królewskiego i innych ważnych ośrodków oraz świecką – plebejską, poznanie (lub przypomnienie) dwóch ważnych zabytków kultury polskiej: pieśni Gaude mater polonia i Bogurodzica, nauczenie pieśni Breve regnum – melodii, słów i ewentualnie akompaniamentu, doskonalenie śpiewu i gry na instrumentach, kojarzenie polskich zabytków muzycznych z zabytkami w dziedzinie literatury i architektury, kojarzenie wiadomości uczniów o kulturze muzycznej z ich wiedzą z przedmiotów język polski, historia, plastyka.	podręcznik: „Pieśni praojców naszych” (s. 23–26), „Muzyka w średniowiecznym Krakowie” (s. 27-29); reprodukcje zabytków sztuki polskiej okresu średniowiecza; nuty Gaude, mater Polonia i Breve regnum; zeszyt ćwiczeń: (zad. 14–16); instrumenty perkusyjne; CD: Chorał gregoriański, Wincenty z Kielczy Gaude, mater Polonia, anonim Bogurodzica; ew. Breve regnum	rozmowa nauczająca słuchanie muzyki – obserwacja i porównanie dwóch wersji jednego utworu śpiew pieśni tworzenie akompaniamentu perkusyjnego	zna cechy chorału gregoriańskiego potrafi dobrać akompaniament do Breve regnum zna ośrodki ówczesnej kultury muzycznej w Polsce, a szczególnie w Krakowie	umie porównać dwie wersje Gaude, mater Polonia i uzasadnić, która podoba mu się bardziej umie zaśpiewać fragment Bogurodzicy i Breve regnum
4 A	Średniowiecze ciągle żywe przybliżenie uczniom myśli, że w rozwoju kultury istnieje ciągłość – tu powtarzalność niektórych wątków kultury średniowiecznej, odczucie różnicy stylu muzyki dawnej i późniejszej, w tym współczesnej, poznanie nowych utworów muzycznych, doskonalenie śpiewu i gry na instrumentach, rozwijanie twórczej wyobraźni, kształcenie umiejętności własnej interpretacji tekstu kultury.	podręcznik: „Średniowiecze ciągle żywe” (s. 30–32) i zadanie (s. 32); reprodukcja obrazu Kazania do ptaków; nuty melodii z opery Trubadur; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Średniowiecze”(zad. 17, 18, 22); wiersz J. Twardowskiego Do Świętego Franciszka; instrumenty melodyczne; CD: O. Messiaen Święty Franciszek z Asyżu, R. Wagner Pieśń do gwiazdy, K. Penderecki Stabat Mater	improwizowanie na instrumentach muzyki do obrazu słuchanie muzyki – obserwacja elementów muzyki i efektów brzmieniowych śpiew pieśni	wie, kim byli trubadurzy zna libretto opery Trubadur G. Verdiego potrafi określić nastrój Stabat Mater K. Pendereckiego	umie zaimprowizować muzykę do obrazu umie zaśpiewać melodię z opery Trubadur potrafi opisać muzykę Pieśni do gwiazdy R. Wagnera umie określić, czym jest tradycja
4 B	Średniowiecze ciągle żywe jak w wersji A	podręcznik:„Średniowiecze ciągle żywe” (s. 30–32), zad. (s. 32); nuty melodii z opery Trubadur; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Średniowiecze”(zad. 13); wiersz J. Twardowskiego – Do świętego Franciszka; instrumenty melodyczne; CD: chorał gregoriański, O. Messiaen Święty Franciszek z Asyżu, R. Wagner Pieśń do gwiazdy, K. Penderecki Stabat Mater	dyskusja na temat czytanki słuchanie muzyki – rozpoznawanie utworów z epoki średniowiecza, obserwacja elementów muzyki i efektów brzmieniowych śpiew pieśni gra na instrumentach melodycznych akompaniamentu do melodii z opery Trubadur	umie, po wysłuchaniu kilku utworów, określić, które z nich pochodzą ze średniowiecza potrafi określić nastrój Stabat Mater K. Pendereckiego	umie zaśpiewać melodię z opery Trubadur umie zagrać akompaniament do tej melodii umie określić, jakie elementy w utworze Kazanie do ptaków O. Messiaena są najłatwiej zauważalne

RENESANS

L.p.	Temat cele główne założenia	Środki i materiały dydaktyczne	Sposób realizacji, metody i formy pracy	Umiejętności po przeprowadzonej lekcji
				Zakres podstawowy	Zakres rozszerzony
5 A	Kult piękna i radości życia uświadomienie głównych cech sztuki renesansu i rozpoznanie ich w muzyce, skojarzenie wiedzy uczniów z historii, literatury, sztuk plastycznych, architektury tego okresu z wiedzą o kulturze muzycznej, uwrażliwienie na odrębność piękna renesansowej polifonii a cappella, wzbogacenie wiedzy o rozwoju polifonii: kanon, technika imitacyjna – ich słuchowe rozpoznanie, doskonalenie umiejętności śpiewu.	podręcznik: „Nic, co ludzkie, nie jest mi obce” (s. 33–35), „Pochwała muzycznego kunsztu” (s. 35–39), nuty kanonu O, pani; reprodukcje zabytków architektury renesansu; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Renesans” (zad. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8); graficzne przedstawienie techniki imitacyjnej; CD: G. Palestrina Kyrie z Missa Papae Marcelli, kanon angielski O, lecie, O. di Lasso Chichilichi? Cucurucu!	słuchanie muzyki – obserwacja zmiany stylu w porównaniu ze średniowieczem, budowy kanonu i kunsztu wykonania, cech różniących madrygał i mszę śpiew kanonu	umie odróżnić w architekturze styl renesansowy od gotyckiego wie, kim był Palestrina i Orlando di Lasso umie zaśpiewać w grupie kanon	umie odróżnić w muzyce styl renesansowy od średniowiecznej polifonii umie rozpoznać technikę imitacyjną potrafi zauważyć różnice w renesansowej muzyce świeckiej i religijnej potrafi wskazać główne cechy muzyki renesansowej
5 B	Kult piękna i radości życia uświadomienie głównych cech muzyki renesansu i uwrażliwienie na jej odrębność i piękno, wzbogacenie wiedzy o rozwoju polifonii, zauważenie odmiennych środków wyrazu w muzyce kościelnej i świeckiej, uświadomienie wysokiego poziomu (kunsztu) muzyki rozrywkowej doby renesansu, zauważenie różnicy pomiędzy muzyką do tańca i rozrywką dla ucha, doskonalenie umiejętności śpiewu.	podręcznik: „Nic, co ludzkie, nie jest mi obce” (s. 33–35), „Pochwała muzycznego kunsztu” (s. 35–39), „Lutnie i renesansowa radość życia” (s. 39–43), nuty piosenki Słodki słowik; ilustracja przedstawiająca lutnię; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Renesans” (zad. 1, 2, 3, 5, 8, 9, 10); CD: G. Palestrina Kyrie z Missa Papae Marcelli, anonim Słodki słowik, O. di Lasso Chichilichi? Cucurucu!, taniec renesansowy Rex; DVD: fragment filmu Królowa Bona, Elizabeth	słuchanie muzyki – obserwacja zmiany stylu w porównaniu ze średniowieczem, kunsztu wykonania, cech różniących madrygał i mszę, budowy utworu śpiew piosenki	wie, kim był Palestrina i Orlando di Lasso umie zaśpiewać w grupie piosenkę Słodki słowik wie, jak wygląda i brzmi lutnia	potrafi zauważyć różnice w renesansowej muzyce świeckiej i religijnej umie określić budowę i charakter słuchanego utworu potrafi wskazać główne cechy muzyki renesansowej
6 A	Złoty wiek muzyki polskiej zorientowanie uczniów w polskiej kulturze muzycznej epoki renesansu, jej związku z muzyką zachodnioeuropejską tego okresu, zapoznanie uczniów z różnorodnością polskiej muzyki renesansowej: muzyką kościelną i świecką; z wybranymi źródłami; z nazwiskami najważniejszych kompozytorów, skojarzenie wiedzy uczniów z historii, literatury, sztuk plastycznych, architektury tego okresu z wiedzą o kulturze muzycznej, poznanie wybranych utworów muzycznych polskiego renesansu, doskonalenie percepcji muzycznej, w tym obserwacja faktury polifonicznej i kształcenie wrażliwości na jej piękno oraz na brzmienie instrumentów używanych w renesansie, doskonalenie wykonawstwa muzycznego (śpiewu, gry na instrumentach).	podręcznik: „Złoty wiek muzyki polskiej” (s. 47–51), nuty psalmu Kleszczmy rękoma; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Renesans” (zad. 16, 17, 18, 20, 21); instrumenty perkusyjne; CD: Wacław z Szamotuł Kryste, dniu naszej światłości, anonim Taniec renesansowy	śpiew psalmu improwizowanie na instrumentach perkusyjnych akompaniamentu do psalmu rozmowa nauczająca słuchanie muzyki – obserwacja budowy i charakterystycznych cech utworów tworzenie grafiki – ilustracji faktury pieśni	wie, kim był M. Gomółka i Wacław z Szamotuł i zna ich utwory zna instrumenty epoki renesansu wie, dlaczego polską kulturę tego okresu nazywamy złotym wiekiem	umie zaśpiewać Psalm 47 Kleszczmy rękoma potrafi ułożyć akompaniament do tego psalmu zna formy muzyki kościelnej i świeckiej potrafi po wysłuchaniu scharakteryzować taniec renesansowy
6 B	Złoty wiek muzyki polskiej jak w wersji A	podręcznik: „Złoty wiek muzyki polskiej” (s. 47–51), Taniec polski; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Renesans” (zad. 16, 18, 19, 20, 21); instrumenty perkusyjne i melodyczne; CD: Wacław z Szamotuł Gdy dziatki spać idą, M. Gomółka Nieście chwałę, mocarze, anonim Taniec renesansowy	zreferowanie przez uczniów cech muzyki renesansowej w Polsce słuchanie muzyki – obserwacja poszczególnych głosów, budowy i charakteru utworu gra na instrumentach melodycznych i perkusyjnych	zna polskich kompozytorów epoki renesansu wie, co to jest Psałterz polski M. Gomółki zna budowę tańca renesansowego	potrafi scharakteryzować wysłuchane utwory renesansowe umie zagrać fragment Tańca polskiego zna główne cechy kultury muzycznej polskiego renesansu
7 A	Bohaterowie rodem z renesansu – doktor Faust i Pan Twardowski uświadomienie uczniom ciągłości kultury i obecności w sztuce trwałych wątków, uświadomienie uczniom, w jaki sposób muzyka uczestniczy w dziejach kultury, poznanie lub przypomnienie legend o Fauście i Panu Twardowskim, jako inspiracji w powstaniu wielu dzieł sztuki w epoce renesansu i epokach późniejszych aż do współczesności, poznanie nowych utworów muzycznych, rozwijanie umiejętności percepcyjnych, muzycznej wyobraźni twórczej i poczucia rytmu.	podręcznik: Bohaterowie rodem z renesansu” (s. 52–53); instrumenty melodyczne; CD: Ch. Gounod, aria Mefista z opery Faust, L. Różycki, fragment z baletu Pan Twardowski	słuchanie muzyki – określenie głosu śpiewaka, roli orkiestry i ekspresji utworów rytmizacja tekstu improwizacja melodii do tekstu wokalna lub instrumentalna rozmowa nauczająca	umie porównać postacie Fausta i Pana Twardowskiego potrafi scharakteryzować muzykę Nocy Walpurgii Ch. Gounoda	umie określić rolę orkiestry i rodzaj ekspresji w arii Mefista potrafi zrytmizować pierwszą zwrotkę ballady „Pani Twardowska” umie porównać muzykę opery Ch. Gounoda i baletu L. Różyckiego
7 B	Bohaterowie rodem z renesansu – Romeo i Julia uświadomienie uczniom ciągłości kultury i obecności w sztuce trwałych wątków, poznanie (lub przypomnienie) legendy o Romeo i Julii i dzieł sztuki tej legendzie poświęconych, nauczenie pieśni Andrzeja Kurylewicza W Weronie, poznanie fragmentu baletu Sergiusza Prokofiewa Romeo i Julia, doskonalenie poczucia rytmu, umiejętności śpiewu i wrażliwości percepcyjnej.	podręcznik: Bohaterowie rodem z renesansu” (s. 52–55), nuty piosenki W Weronie; instrumenty perkusyjne; CD: S. Prokofiew, fragment z baletu Romeo i Julia	recytacja tekstu Norwida śpiew piosenki rozmowa nauczająca i dyskusja ćwiczenia rytmiczne i polirytmiczne słuchanie muzyki – obserwacja brzmienia instrumentów i ich współbrzmień	umie wyrecytować wiersz Szekspira lub Norwida zna legendę o Romeo i Julii umie zaśpiewać piosenkę W Weronie potrafi w grupie wykonać ćwiczenie polirytmiczne	potrafi wyjaśnić, czemu legenda Romeo i Julii jest trwała zna kompozytorów utworów opartych na legendzie Romeo i Julii potrafi ocenić utwór S. Prokofiewa
8 A	Renesansowy teatr muzyczny i barokowa opera - przypomnienie uczniom zainteresowania ludzi renesansu teatrem greckim i zwrócenie uwagi na rodzący się w związku z tym nowy kierunek muzyczny – monodię (narodziny homofonii), zrozumienie idei dramatu muzycznego – znaczenia słowa i roli muzyki, przyswojenie wiadomości o rozwoju opery, jej pierwszych twórcach i jej strukturze jako dzieła muzyczno-teatralnego, doskonalenie umiejętności percepcyjnych – wrażliwości na związek muzyki ze słowem, rolę melodii i akompaniamentu, brzmienie instrumentów, zespołów, sztukę wokalną (belcanto) i brzmienie różnych rodzajów głosów ludzkich, kształcenie poczucia rytmu i wyobraźni muzycznej.	podręcznik: „Teatr grecki ożywiony” (s. 43–46), „Antyczni bohaterowie na barokowej scenie” (s. 59–63); zeszyt ćwiczeń: rozdział „Renesans” (zad. 12, 13, 14, 15) oraz rozdział „Barok” (zad. 18, 19, 20); CD: Hymn delficki ku czci Apolla, G. de Machaut Msza „Nostre Dame”, C. Monteverdi, aria i recytatyw z opery Orfeusz, G. F. Händel Largo z opery Kserkses, G. Bizet Habanera z opery Carmen, Ch. Gounod aria Mefista z opery Faust, R. Wagner Pieśń do gwiazdy z opery Tannhäuser	rozmowa nauczająca słuchanie muzyki – uchwycenie różnic między recytatywem, arią i chórem, rozpoznanie rodzajów głosów rytmizacja imion improwizowanie melodii do podanych słów	wie, co to jest monodia akompaniowana, aria, recytatyw, chór wie, co to jest belcanto zna rodzaje głosów ludzkich i umie je rozróżnić słuchowo potrafi wypowiedzieć podany tekst z różnorodną ekspresją	umie odróżnić monodię akompaniowaną od polifonii umie odróżnić arię, recytatyw i chór potrafi zaimprowizować melodię do zrytmizowanego tekstu
8 B	Renesansowy teatr muzyczny i barokowa opera przypomnienie uczniom zainteresowania ludzi renesansu teatrem greckim i zwrócenie uwagi na rodzący się w związku z tym nowy kierunek muzyczny – monodię (narodziny homofonii), zrozumienie idei dramatu muzycznego – znaczenia słowa i roli muzyki, przyswojenie wiadomości o rozwoju opery, jej pierwszych twórcach i jej strukturze jako dzieła muzyczno-teatralnego, doskonalenie umiejętności percepcyjnych – wrażliwości na związek muzyki ze słowem, rolę melodii i akompaniamentu, brzmienie instrumentów, zespołów, sztukę wokalną (belcanto) i brzmienie różnych rodzajów głosów ludzkich, kształcenie poczucia rytmu i wyobraźni muzycznej.	podręcznik: „Teatr grecki ożywiony” (s. 43–46), „Antyczni bohaterowie na barokowej scenie” (s. 59–63); zeszyt ćwiczeń: rozdział „Renesans” (zad. 12, 13, 14, 15) oraz rozdział „Barok” (zad. 18, 19, 20); CD: G. Palestrina Kyrie z Missa Papae Marcelli, C. Monteverdi aria i recytatyw z opery Orfeusz, G. F. Händel Largo z opery Kserkses, W. A. Mozart piosenka Ptasznika z opery Czarodziejski flet, G. Verdi Chór niewolników z opery Nabucco	słuchanie muzyki – obserwacja różnic w słuchanych operach, określanie rodzajów głosu ćwiczenia rytmiczne ćwiczenia melodyczno-improwizacyjne	wie, co to jest monodia akompaniowana, aria, recytatyw, chór wie, co to jest belcanto zna rodzaje głosów ludzkich i umie je rozróżnić słuchowo potrafi wypowiedzieć podany tekst z różnorodną ekspresją	umie odróżnić monodię akompaniowaną od polifonii umie odróżnić arię, recytatyw i chór potrafi zaimprowizować melodię do zrytmizowanego tekstu

BAROK

L.p.	Temat cele główne założenia	Środki i materiały dydaktyczne	Sposób realizacji, metody i formy pracy	Umiejętności po przeprowadzonej lekcji
				Zakres podstawowy	Zakres rozszerzony
9	Przepych i kunszt – sztuka baroku uświadomienie, odmiennych od renesansu, estetycznych walorów sztuki baroku, uświadomienie wspólnoty idei różnych rodzajów sztuk, ukazanie różnorodności gatunków i form muzyki baroku, przybliżenie postaci Johanna Sebastiana Bacha, kształcenie umiejętności śledzenia toku, rozwoju formy fugi, uwrażliwienie na „abstrakcyjne” piękno muzycznej logiki (formy).	podręcznik: „Bogactwo i przepych sztuki baroku” (s. 56–58), „Johann Sebastian Bach” (s. 66–69), nuty Inwencji c-moll; reprodukcje malarstwa i zdjęcia architektury oraz organów barokowych; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Barok” (zad. 3, 8, 9, 10); S. Chwin Oko ze zbioru Krótka historia pewnego żartu; J. Muchenberg Pogadanki o muzyce, cz. 1 s. 102; instrument klawiszowy; CD: J. S. Bach Toccata d-moll, Fuga c-moll, fuga w stylu jazzowym w wykonaniu zespołu „The Swingle Singers”, E. Toch Fuga geograficzna	słuchanie muzyki – wskazanie cech sztuki barokowej, obserwacja budowy fugi i inwencji rozmowa nauczająca gra na instrumencie klawiszowym rysowanie schematu fugi	umie rozpoznać barok w architekturze zna cechy muzyki barokowej wie, kim był J. S. Bach zna budowę fugi	potrafi określić Bacha jako człowieka i artystę potrafi wskazać w słuchanej fudze pojawianie się kolejnych wejść tematu umie zagrać fragment Inwencji
10	Wielkie formy, wielkie emocje poznanie wielkich form muzyki baroku – oratorium, msza (we fragmentach); obsada, środki, funkcje, przybliżenie sylwetek kompozytorów: A.Vivaldiego i G.F. Händla, kształtowanie wrażliwości muzycznej (rozróżnienie charakteru muzyki kościelnej i świeckiej; muzyka jako symboliczny wyraz wzniosłych treści religijnych).	podręcznik: „Mistrzowie muzycznego kunsztu” (s. 63–66 i 69–70), „Wielkie formy, wielkie emocje” (s. 71–72); zeszyt ćwiczeń: rozdział „Barok” (zad. 5, 6, 14); wiersz J. Hartwig Podziękowanie; R. Rolland Händel (opis talentu kompozytora, s. 138); instrument klawiszowy; CD: A. Vivaldi I cz. Koncertu „Wiosna”, G. F. Händel Koncert organowy „Kukułka i słowik”, Alleluja z oratorium Mesjasz, J. S. Bach Et resurrexit z Mszy h-moll	słuchanie muzyki – obserwacja różnic stylu Händla w stosunku do Bacha i podobieństw do koncertu Vivaldiego porównanie sylwetek Bacha i Händla gra na instrumencie klawiszowym rozmowa nauczająca	wie, kim był A. Vivaldi i G. F. Händel zna budowę koncertu solowego wie, co to jest oratorium i msza	zna sylwetkę Händla jako artysty i człowieka potrafi określić styl Händla, Vivaldiego i Bacha umie uzasadnić, na czym polega piękno arcydzieł Bacha i Händla
11 A	Taneczne rytmy zapoznanie uczniów z nurtem dworskiej muzyki – tanecznej w XVII i XVII wieku oraz końcowych lat tego okresu (klawesyniści), skojarzenie tego tematu z wiadomościami uczniów z dziedziny historii, architektury, malarstwa, poznanie przez uczniów tańców tego okresu i powstałej formy suity, zwrócenie uwagi na występowanie w suicie tańca polskiego – poloneza, uświadomienie różnicy między tańcem użytkowym, ludowym a jego stylizacją, poznanie nowych utworów muzycznych – barokowych, kształcenie zdolności percepcyjnych – wrażliwości na różny charakter tańców, doskonalenie śpiewu, słuchu i poczucia rytmu, nauka utworu instrumentalnego (lub piosenki).	podręcznik: „Taneczne rytmy” (s. 73–79), nuty J. Ph. Rameau Tamburyn; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Barok” (zad. 13, 14); instrumenty perkusyjne, dzwonki, gitara, flet podłużny, pianino; CD: A. Corelli Sarabanda, J. S. Bach Aria z Suity D-dur	rozmowa nauczająca ćwiczenia rytmiczne tworzenie rytmu, akompaniamentu słuchanie muzyki – obserwacja środków muzycznych w utworach graficzne przedstawienie budowy utworu gra na instrumentach melodycznych i perkusyjnych dyskusja	zna brzmienie zespołu smyczkowego umie zagrać na instrumencie perkusyjnym rytm sarabandy wie, co to jest suita	potrafi ułożyć własny rytm wzbogacający rytm sarabandy zna tańce wchodzące w skład suity i ich charakter umie zagrać fragment utworu Tamburyn J. Ph. Rameau
11 B	Taneczne rytmy jak w wersji A	podręcznik: „Taneczne rytmy” (s. 73–79), nuty piosenki H. Alberta Do Dory, nuty Sarabandy A. Corellego; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Barok” (zad. 13, 14); dzwonki, pianino, instrumenty perkusyjne; CD: A. Corelli Sarabanda, J. S. Bach Aria z Suity D-dur, J. Ph. Rameau Kura z suity Ptaki	rozmowa nauczająca ćwiczenia wokalno-słuchowe śpiew piosenki gra na instrumentach ćwiczenia rytmiczne tworzenie rytmu akompaniamentu słuchanie muzyki – obserwacja środków muzycznych w utworach graficzne przedstawienie budowy utworu	wie, co to jest suita umie zagrać na instrumencie perkusyjnym rytm sarabandy potrafi odpowiedzieć, jakie środki dźwiękonaśladowcze zastosował kompozytor w utworze Kura zna brzmienie klawesynu	umie zaśpiewać piosenkę Do Dory potrafi ułożyć własny rytm wzbogacający rytm sarabandy zna tańce wchodzące w skład suity i ich charakter
12 A	Polska kultura muzyczna w epoce baroku zorientowanie uczniów w poziomie kultury muzycznej w Polsce w okresie baroku oraz ukazanie jej związku z muzyczną kulturą Europy Zachodniej, zorientowanie w najważniejszych rodzajach, funkcjach i formach tej muzyki, wskazanie najważniejszych ośrodków kultury muzycznej w Polsce, zapoznanie z nazwiskami najważniejszych polskich kompozytorów i wybranymi utworami, skojarzenie wiadomości uczniów z historii ogólnej z wiadomościami o kulturze (np. literaturze, architekturze) i muzyce, nauczenie wybranej piosenki z tamtej epoki; doskonalenie śpiewu (ewentualnie też gry na instrumentach), kształcenie poczucia rytmu. kształcenie zdolności percepcyjnych – w tym uwrażliwianie na brzmienie zespołu wokalno-instrumentalnego i instrumentalnego, na różne style muzyki barokowej, na to, co w niej nowe w stosunku do muzyki epok wcześniejszych.	podręcznik: „To, co dla nas najcenniejsze: Muzyka polska w epoce baroku” (s. 80–86), nuty kolędy Przybieżeli do Betlejem; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Barok” (21, 22, 23); instrumenty perkusyjne i melodyczne; CD: M. Zieleński Magnificat, A. Jarzębski Tamburetta.	rozmowa nauczająca słuchanie muzyki – obserwacja polichóralności i charakterystycz-nych cech utworu ćwiczenia rytmiczne śpiew i gra kolędy	zna ówczesne ośrodki kultury muzycznej w Polsce wie, co to jest polichóralność wie, kim był A. Jarzębski i M. Zieleński zna ich utwory	umie zagrać na instrumencie perkusyjnym rytm Tamburetty potrafi określić charakterystyczne cechy tego utworu
12 B	Polska kultura muzyczna w epoce baroku utrwalenie wiadomości o kulturze muzycznej w Polsce w okresie baroku, jej najważniejszych funkcjach, formach, kompozytorach, ośrodkach, poznanie i nauczenie piosenki z tamtej epoki, doskonalenie śpiewu i słuchu, gry na instrumentach i poczucia rytmu, kształcenie zdolności percepcyjnych, w tym na różne style polskiej muzyki epoki baroku.	podręcznik: „To, co dla nas najcenniejsze: Muzyka polska w epoce baroku” (s. 80–86), teksty piosenek: Siedzi sobie zając pod miedzą i Pojedziemy na łów, nuty piosenki Kędykolwiek teraz jesteś; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Barok” (zad. 24 – nuty piosenek Siedzi sobie zając pod miedzą i Pojedziemy na łów oraz zad. 21, 22, 23; dzwonki, tamburyn, bębenek; CD: M. Zieleński Magnificat, A. Jarzębski Tamburetta	rozmowa nauczająca słuchanie muzyki – określanie różnic brzmienia, formy i wyrazu utworu ćwiczenia rytmiczne ćwiczenia wokalne śpiew piosenki gra na instrumentach	umie zaśpiewać ówczesne piosenki myśliwskie zna polskich kompozytorów epoki baroku zna ówczesne ośrodki kultury muzycznej w Polsce	umie zaśpiewać piosenkę Kędykolwiek teraz jesteś potrafi wymienić rodzaje i funkcje muzyki barokowej w Polsce

KLASYCYZM

L.p.	Temat cele główne założenia	Środki i materiały dydaktyczne	Sposób realizacji, metody i formy pracy	Umiejętności po przeprowadzonej lekcji
				Zakres podstawowy	Zakres rozszerzony
13 A	Ideały i uczucia w klasycznym porządku kształcenie zdolności percepcyjnych – ujmowania stylu klasycznego, poznanie nowej formy muzycznej powstałej w epoce klasycyzmu – allegra sonatowego, uświadamianie sobie przez uczniów środków artystycznych stosowanych przez kompozytorów, doskonalenie gry na instrumentach, doskonalenie umiejętności odczytywania zapisu nutowego.	podręcznik: „Klasyczne prawa muzycznego piękna” (s. 89–94), temat z Symfonii g-moll W.A.Mozarta i III Symfonii „Eroiki” L.van Beethovena; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Klasycyzm” (zad. 7, 14, 15); instrumenty melodyczne; CD: W. A. Mozart I cz. Symfonii g-moll; L. van Beethoven – I cz. V Symfonii, I cz. III Symfonii (fragment)	słuchanie muzyki – zwrócenie uwagi na różnorodność wyrazu w słuchanych utworach, piękno formy, rodzaj głosu, walory wykonania rozmowa nauczająca śpiew tematu utworu gra na instrumencie klawiszowym układanie tekstu do podanej melodii	wie, kim był Mozart i Beethoven zna temat I cz. V Symfonii Beethovena zna treść opery Czarodziejski flet Mozarta	umie określić różnorodność i kontrastowość wyrazu słuchanych utworów Beethovena potrafi ocenić interpretację i trudności techniczno-wokalne Arii Królowej Nocy z Czarodziejskiego fletu umie wskazać wejścia głównego tematu w Kyrie z Requiem Mozarta potrafi uzasadnić, że w muzyce klasycznej odzwierciedlone są ideały i uczucia
13 B	Ideały i uczucia w klasycznym porządku poznanie nowej formy muzycznej powstałej w epoce klasycyzmu, jaką jest cykl sonatowy i jego poszczególne części, kształcenie zdolności percepcyjnych w ujmowaniu cech stylu klasycznego, uwrażliwienie na lekkość i piękno muzyki rokokowej, doskonalenie gry na instrumentach, poznanie kroków menueta.	podręcznik: „Klasyczne prawa muzycznego piękna” (s. 89–94); zeszyt ćwiczeń: rozdział „Klasycyzm” (zad. 7, 9, 10, 11); instrumenty melodyczne; CD: W. A. Mozart Serenada „Eine kleine Nachtmusik”	słuchanie muzyki – obserwacja charakteru i ekspresji utworów rozmowa nauczająca śpiew tematu utworu dyskusja na temat myśli filozofów o muzyce	wie, kim był Mozart i Beethoven zna treść opery Czarodziejski flet Mozarta umie zaśpiewać temat z Symfonii g-moll Mozarta	umie wskazać wejścia głównego tematu w Kyrie z Requiem Mozarta umie ocenić różnorodność ekspresji w słuchanych utworach Beethovena potrafi uzasadnić, że w muzyce klasycznej odzwierciedlone są uczucia
14 A	Opowieści o muzykach poznanie sylwetek trzech klasyków wiedeńskich, ich owianych legendą dróg do sukcesów, sytuacji życiowej – od służby dla możnych do statusu wolnego artysty, poznanie utworów Haydna, Mozarta i Beethovena, obserwacja formy i ekspresji w utworach klasycznych, doskonalenie gry na instrumentach.	podręcznik: „Potęga muzycznego geniuszu – opowieści o muzykach” (s. 96–106), słowniczek: wariacje; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Klasycyzm” (zad. 12, 16, 17); dzwonki chromatyczne lub inny instrument melodyczny; CD: J. Haydn Symfonia G-dur „Z uderzeniem w kocioł”, II cz., W. A. Mozart Kyrie z Requiem, L. van Beethoven Oda do radości, I cz. Sonaty „Księżycowej”	prezentacja sygnałów telefonów komórkowych opartych na utworach klasyków gra na instrumentach słuchanie muzyki – obserwacja formy i nastroju utworów dyskusja	zna sylwetki kompozytorów: Haydna, Mozarta i Beethovena umie wymienić najważniejsze dzieła tych kompozytorów umie rozpoznać styl klasyczny w muzyce	potrafi zagrać motyw Symfonii G-dur Haydna umie rozpoznać budowę utworu (wariacje, fuga) umie określić, które elementy muzyki dominują w poszczególnych wariacjach
14 B	Opowieści o muzykach jak w wersji A	podręcznik: „Potęga muzycznego geniuszu – opowieści o muzykach” (s. 96–106), słowniczek: wariacje, nuty tematu z opery Don Juan s. 111; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Klasycyzm” (zad. 5, 6, 13, 16, 17); dzwonki chromatyczne lub inny instrument melodyczny; CD: J. Haydn, II cz. Symfonii G-dur „Z uderzeniem w kocioł”, W. A. Mozart – Kyrie z Requiem, L. van Beethoven Dla Elizy, F. Chopin Wariacje „La ci darem la mano”; DVD: M. Forman film Amadeusz	prezentacja sygnałów telefonów komórkowych opartych na utworach klasyków rozmowa nauczająca gra na instrumentach słuchanie muzyki – obserwacja formy i nastroju utworów	zna sylwetki kompozytorów: Haydna, Mozarta i Beethovena umie wymienić najważniejsze dzieła tych kompozytorów umie rozpoznać styl klasyczny w muzyce umie zaśpiewać fragment Ody do radości zna skład orkiestry symfonicznej i ustawienie instrumentów na estradzie	umie rozpoznać budowę ronda i wariacji w słuchanych utworach umie nadać tytuł symfonii potrafi zagrać na dzwonkach temat z opery Don Giovanni
15 A	Ideały i uczucia w klasycznym porządku zwrócenie uwagi uczniów na fakt, że w okresie klasycyzmu dyscyplina formy w dziełach wielkich twórców idzie w parze z wyrażaniem idei społecznych i osobistych uczuć, zapoznanie z wybranymi utworami W.A. Mozarta i L. van Beethovena, skojarzenie wiadomości uczniów z historii (okres oświecenia i wczesnego romantyzmu, idee tego okresu) z wiadomościami o kulturze muzycznej, kształcenie wrażliwości percepcyjnej, w tym na formy i styl muzyki klasycznej oraz na różnorodność i głębię wyrażanych w niej nastrojów. ćwiczenie słuchu.	podręcznik: „Ideały i uczucia w klasycznym porządku” (s. 106–111), nuty tematu III Symfonii Es-dur „Eroiki” L. van Beethovena; instrument klawiszowy; CD: L. van Beethoven V Symfonia c-moll, cz. I, Sonata c-moll„Patetyczna” cz. II, III Symfonia Es-dur (fragm. I cz.), W. A. Mozart Aria Królowej Nocy z opery Czarodziejski flet, Kyrie z Requiem	rozmowa nauczająca zapis schematu allegra sonatowego słuchanie muzyki – obserwacja budowy allegra sonatowego gra na instrumentach	zna budowę cyklu sonatowego potrafi omówić formę allegra sonatowego rozróżnia I i II temat allegra sonatowego w słuchanym utworze	umie wskazać motywy I i II tematu w przetworzeniu oraz początek repryzy potrafi określić, jakimi środkami muzycznymi kompozytor uzyskuje kontrast w muzyce umie zagrać temat z V Symfonii L.van Beethovena
15 B	Ideały i uczucia w klasycznym porządku jak wersja A	podręcznik: „Ideały i uczucia w klasycznym porządku” (s. 106–111); CD: W. A. Mozart – Aria Papagena z Czarodziejskiego fletu, Kyrie z Requiem, Symfonia g-moll KV 550 (fragm. I cz.), L.van Beethoven I cz. III Symfonii „Eroiki”, IV cz. VI Symfonii „Pastoralnej”, I cz. Sonaty „Księżycowej”	rozmowa nauczająca zapis schematu allegra sonatowego słuchanie muzyki – obserwacja budowy allegra sonatowego gra na instrumentach	zna budowę cyklu sonatowego potrafi omówić formę allegra sonatowego rozróżnia I i II temat allegra sonatowego w słuchanym utworze	umie wskazać motywy I i II tematu w przetworzeniu oraz początek repryzy umie zagrać fragment I tematu I cz. Eine kleine Nachtmusik potrafi ułożyć tekst do melodii zna podstawowy krok menueta
16 A	Muzyka polska końca XVIII wieku i przełomu wieku XVIII-XIX uświadomienie uczniom społecznej roli muzyki polskiej na przełomie wieków XVIII–XIX, zintegrowanie wiadomości uczniów z historii Polski – cyklem ważnych wydarzeń w końcowych latach XVIII wieku z wiadomościami o kulturze i muzyce polskiej w tym okresie, ukazanie wpływu twórczości klasyków wiedeńskich na polskich kompozytorów z równoczesnym podkreśleniem narodowych cech muzyki polskiej tego okresu – klasycyzmu i preromantyzmu, poznanie sylwetek polskich kompozytorów: Michała Kleofasa Ogińskiego, Jana Stefaniego i ich wybranych utworów oraz postaci Wojciecha Bogusławskiego, poznanie sylwetek kompozytorów Józefa Elsnera i Karola Kurpińskiego, kształcenie zdolności percepcyjnych – szczególnie wrażliwości na tworzący się polski styl narodowy.	podręcznik: „To, co dla nas najcenniejsze. Jeszcze Polska nie umarła, kiedy my żyjemy” (s. 112–118), nuty Pieśni Bardosa; instrumenty melodyczne; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Klasycyzm” (zad. 23); CD: M. K. Ogiński Polonez Pożegnanie ojczyzny	rozmowa nauczająca ćwiczenia wokalne ćwiczenia słuchowe śpiew pieśni gra na instrumentach akompaniamentu	zna wydarzenia historyczne w Polsce w końcu XVIII wieku zna sylwetkę W. Bogusławskiego wie, kim był M. K. Ogiński i J. Stefani zna treść Krakowiaków i górali i wie, jaką rolę odegrała ta śpiewogra w powstaniu kościuszkowskim	umie zaśpiewać Pieśń Bardosa zna społeczną rolę muzyki polskiej na przełomie XVIII-XIX wieku wie o tworzącym się wówczas polskim stylu narodowym i na czym on polegał
16 B	Muzyka polska końca XVIII wieku i przełomu wieku XVIII-XIX (dalszy ciąg tematu) przekazanie wiadomości o charakterze polskiej muzyki w omawianym okresie, jej powiązaniach z muzyką klasyków wiedeńskich, jej cechach narodowych i funkcjach społecznych, poznanie sylwetek kompozytorów: Józefa Elsnera i Karola Kurpińskiego, poznanie poloneza ze śpiewogry Krakowiacy i górale Jana Stefaniego z równoczesnym uwrażliwianiem uczniów na jego muzyczne cechy, poznanie piosenki Już miesiąc zeszedł, zwrócenie uwagi na upowszechnianie się różnych form życia muzycznego polskiego społeczeństwa.	podręcznik: „To, co dla nas najcenniejsze. Jeszcze Polska nie umarła, kiedy my żyjemy” (s. 112–118), nuty Pieśni Bardosa; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Klasycyzm” (zad. 19, 22 – nuty piosenki Już miesiąc zeszedł); CD: J. Stefani Polonez z Krakowiaków i górali, F. Chopin – Fantazja na tematy polskie (fragment), sielanka Już miesiąc zeszedł w wykonaniu „Mazowsza”	śpiew pieśni słuchanie muzyki – obserwacja cech utworów i ich formy rozmowa nauczająca	wie o polskim stylu narodowym i jego cechach wie, kim był J. Elsner i K. Kurpiński umie zaśpiewać Pieśń Bardosa	umie zaśpiewać sielankę Już miesiąc zeszedł potrafi rozpoznać zmiany wariacyjne tematu w Fantazji polskiej Chopina oraz jego występowanie (w różnych rejestrach, w partii fortepianu lub orkiestry)

ROMANTYZM

L.p.	Temat cele główne założenia	Środki i materiały dydaktyczne	Sposób realizacji, metody i formy pracy	Umiejętności po przeprowadzonej lekcji
				Zakres podstawowy	Zakres rozszerzony
17 A	Muzyka mową uczuć utrwalenie ważnej cechy muzyki romantycznej – subiektywizmu (muzyka wyrazem uczuć), zapoznanie z nową formą, miniaturą wokalną – pieśnią, uwrażliwienie na związek muzyki z poezją na przykładzie pieśni Franza Schuberta Król olch, zapoznanie z fragmentem II części Koncertu fortepianowego f-moll Fryderyka Chopina, jego uczuciowym przesłaniem i formą, zapoznanie z wybitnym dziełem orkiestrowym Schuberta Symfonią h-moll „Niedokończoną”, jego formą (utrwalenie formy allegra sonatowego) i emocjonalnym wyrazem, poznanie sylwetki Franza Schuberta, warunków jego życia i twórczości.	podręcznik: „Muzyka – mową uczuć” (s. 123–130), tekst ballady Król olch; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Romantyzm” (zad. 1, 2); CD: F. Schubert Król olch, F. Chopin Koncert fortepianowy f-moll cz.II	recytacja wiersza rytmizacja tekstu rozmowa nauczająca słuchanie muzyki – z jednoczesnym cichym czytaniem tekstu, obserwacja melodii i akompaniamentu, budowy Adagia i Allegra	zna cechy romantyzmu (fantastyka, baśniowość, wyrażanie osobistych uczuć) wie, kim był F. Schubert zna jego balladę Król olch zna budowę allegra sonatowego	umie wyrecytować fragment ballady Król olch z własną interpretacją i rytmem umie określić rolę akompaniamentu w Królu olch potrafi prześledzić budowę ekspozycji Symfonii „Niedokończonej”
17 B	Muzyka mową uczuć utrwalenie ważnych cech muzyki romantycznej – subiektywizmu (muzyka – wyrazem uczuć) oraz programowości, zapoznanie z nowymi formami: miniaturą wokalną – pieśnią i programową muzyką symfoniczną, uwrażliwienie na związek muzyki z poezja – tu na przykładzie pieśni F. Schuberta Król olch, zapoznanie z wybitnym dziełem orkiestrowym H. Berlioza Symfonią fantastyczną, poznanie sylwetki Franza Schuberta, warunków jego życia i twórczości, nauka pieśni Pierwsza róża (Felix Mendelssohn-Bartholdy), nauka akompaniamentu instrumentalnego do tej pieśni.	podręcznik: „Muzyka - mową uczuć” (s. 123–130), tekst ballady Król olch, nuty pieśni Pierwsza róża; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Romantyzm” (zad. 1, 3, 7, 8); flet podłużny, dzwonki, gitara; CD: F. Schubert Król olch, H. Berlioz Symfonia fantastyczna, II cz.	recytacja wiersza rytmizacja tekstu rozmowa nauczająca śpiew pieśni gra na instrumentach akompaniamentu słuchanie muzyki – z jednoczesnym cichym czytaniem tekstu, obserwacja przebiegu utworu dyskusja	zna cechy romantyzmu (fantastyka, baśniowość, wyrażanie osobistych uczuć) wie, kim był F. Schubert i H. Berlioz zna treść ballady Król olch i Symfonii fantastycznej	umie wyrecytować fragment ballady Król olch z własną interpretacją i rytmem umie zaśpiewać pieśń Pierwsza róża potrafi odpowiedzieć czy muzyka cz. II Symfonii fantastycznej – Na balu – zgodna jest z tytułem utworu, czy nie
18	Chopin o sobie przybliżenie postaci kompozytora (okresu młodzieńczego – Warszawa, Wiedeń), poznanie wybranych utworów Chopina jako ważnych faktów jego życia, docenienie folkloru, jako źródła inspiracji, uświadomienie roli dokumentów z epoki (listy, recenzje) jako przekazu wiedzy i możliwości bliższego obcowania z postacią kompozytora, ukazanie postaci Chopina jako twórcy narodowego stylu w muzyce a także modelu patriotycznej postawy (przywiązanie do narodowej tradycji, utożsamianie się z losem rodaków, poczucie odpowiedzialności za losy ojczyzny).	podręcznik: „Rodem warszawianin, sercem Polak” (s. 131–136), melodia Chmiela; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Romantyzm” (zad. 10–16); listy Chopina, fragmenty „Kuriera Szafarskiego”; arkusz ucznia; instrument melodyczny; CD: F. Chopin – Mazurki: D-dur i B-dur, II i III cz. Koncertu f-moll, Etiuda c-moll „Rewolucyjna”, Polonez A-dur	rozmowa nauczająca czytanie listów i fragmentów „Kuriera Szafarskiego” słuchanie muzyki – obserwacja, na rytmie jakich tańców oparte są mazurki, przebiegu utworu, stylu narodowego gra na instrumencie rozwiązanie arkusza ucznia	wie, kim był F. Chopin zna najważniejsze fakty z życia kompozytora umie wymienić kilka utworów Chopina	umie przedstawić w sposób aktorski, emocjonalny fragment listu Chopina umie rozpoznać, na rytmie jakich tańców Chopin oparł Mazurki D-dur i B-dur potrafi bezbłędnie wypełnić arkusz wiedzy o Chopinie potrafi uzasadnić fakt, że Chopin był pierwszym w Europie twórcą narodowego stylu w muzyce
19 A	Baśniowość i fantastyka uświadomienie, w jak bogaty sposób muzyka może odmalować świat baśni, legend, mitów, zaobserwowanie, jakimi środkami muzycznymi kompozytorzy oddają klimat świata fantazji, poznanie utworów o tematyce baśniowej, kształcenie wrażliwości muzycznej i wyobraźni; przekształcanie symboli literackich, plastycznych na muzyczne, doskonalenie gry na instrumencie.	podręcznik: „Baśniowość i fantastyka – źródłem natchnienia” (s. 139–144), słowniczek – definicje trolli i koboldów, temat z Poranka z suity Peer Gynt E. Griega; dzwonki, flet podłużny; CD: F. Schubert – Król olch, E. Grieg – W grocie króla gór, M. Musorgski – Noc na Łysej Górze”	słuchanie muzyki – obserwacja w utworach ich charakteru, środków wyrazu, tematów, instrumentów gra na instrumentach tematu utworu ułożenie baśni zainspirowanej muzyką ilustracja plastyczna do wybranego utworu	zna nazwiska kompozytorów epoki romantyzmu tworzących muzykę zainspirowaną fantastyką zna utwory romantyczne o tematyce baśniowej	potrafi wskazać środki artystyczne do stworzenia nastroju grozy lub baśniowości umie słowem, ruchem lub formą plastyczną wyrazić treść baśni muzycznej potrafi zagrać temat z suity Peer Gynt – Poranek
19 B	Baśniowość i fantastyka jak w wersji A	podręcznik: „Baśniowość i fantastyka – źródłem natchnienia” (s. 139–144), słowniczek – definicje trolli i koboldów; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Romantyzm” (zad. 18, 19); dzwonki, flet podłużny; CD: F. Schubert Król olch, M. Musorgski Noc na Łysej Górze, Chatka na kurzej stopce, P. Czajkowski Jezioro łabędzie, N. Rimski-Korsakow Szeherezada; DVD: P. Czajkowski balet Dziadek do orzechów	słuchanie muzyki – obserwacja w utworach ich charakteru, środków wyrazu, tematów, instrumentów gra na instrumentach tematu utworu ułożenie baśni zainspirowanej muzyką taniec do muzyki P. Czajkowskiego ilustracja plastyczna do wybranego utworu	zna nazwiska kompozytorów epoki romantyzmu tworzących muzykę zainspirowaną fantastyką zna utwory romantyczne o tematyce baśniowej umie ułożyć baśń zainspirowaną muzyką	potrafi wskazać środki artystyczne do stworzenia nastroju grozy lub baśniowości umie słowem, ruchem lub formą plastyczną wyrazić treść baśni muzycznej potrafi zagrać temat z baletu Jezioro łabędzi
20	O romantycznej „korespondencji” sztuk zwrócenie uwagi uczniów na jedną z ważnych cech romantyzmu – ideę integracji sztuk i wyjaśnienie, na czym ona polegała, zapoznanie z postaciami tej integracji, poznanie nowych utworów muzycznych i przypomnienie już poznanych, kształcenie wrażliwości na różne postacie integracji sztuk, wyobraźni i zdolności kojarzenia różnych języków i symboli sztuki, śpiewanie i granie tematów muzycznych ze słuchanych utworów.	podręcznik: „O romantycznym zespoleniu sztuk” (s. 145–151); zeszyt ćwiczeń: rozdział „Romantyzm” (zad. 5, 6, 21), nuty tematu Poranek z suity Peer Gynt E.Griega; instrumenty melodyczne; CD: R. Schumann – Chiarina z cyklu Karnawał, Z. Noskowski Step, P. Czajkowski Jezioro łabędzie (fragment), E. Grieg W grocie króla gór z suity Peer Gynt, R. Wagner Pieśń do gwiazdy z opery Tannhäuser, G. Verdi Marsz triumfalny z opery Aida	P – „O romantycznym zespoleniu sztuk” s. 145-151 Z. ćw. – zad. 5, 6, 22 instrumenty melodyczne nuty tematu Poranek z suity Peer Gont E.Griega CD – R. Schumann – Chiarina z cyklu Karnawał, Z. Noskowski Step, P. Czajkowski Jezioro łabędzie (fragment), E. Grieg W grocie króla gór” z suity Peer Gynt, R. Wagner Pieśń do gwiazdy z opery Tannhäuser, G. Verdi Marsz triumfalny z opery Aida	wie, co to jest integracja sztuk wie, kim byli R. Schumann, Z. Noskowski, P. Czajkowski, E. Grieg, R. Wagner, G. Verdi	umie wymienić różne formy integracji sztuk potrafi wymienić utwory słuchane na lekcji i przyporządkować je do nazwisk kompozytorów umie scharakteryzować środki muzyczne i podać „treść” słuchanych utworów
21 A	Lud – współtwórcą sztuki narodowej uwrażliwienie na charakterystyczne cechy utworów opartych na folklorze różnych narodów, głównie europejskich, ukazanie folkloru jako inspiracji w twórczości kompozytorów, zapoznanie ze szkołami narodowymi w epoce romantyzmu, nauczenie piosenki i kształcenie głosu, doskonalenie gry na instrumentach.	podręcznik: „Lud – współtwórcą sztuki narodowej” (s. 151–155), nuty piosenki Brzózka, nuty tematu Wełtawy B. Smetany, słowniczek – Wyszehrad, polka; zeszyt ćwiczeń: (zad. 21); atlasy geograficzne; dzwonki, bębenek; CD: F. Chopin Mazurek B-dur op. 7, H. Wieniawski Kujawiak, B. Smetana Wełtawa, M. Musorgski Hopak, P. Czajkowski Taniec rosyjski i Taniec hiszpański z Dziadka do orzechów, IV cz. IV Symfonii, przykłady muzyki Afryki i Indii oraz kapeli góralskiej	dyskusja słuchanie muzyki – obserwacja charakterystycznych cech wskazujących, na jakim folklorze oparty jest utwór śpiew piosenki gra na instrumentach tematów utworów	wie, co to są szkoły narodowe w epoce romantyzmu zna głównych twórców szkoły czeskiej, polskiej, rosyjskiej i skandynawskiej wie, co to jest stylizacja	umie zaśpiewać lub zagrać sielankę Już miesiąc zeszedł lub piosenkę Bieriozka potrafi rozróżnić muzykę opartą na folklorze polskim, rosyjskim i czeskim umie wskazać pojawienie się motywu Bieriozki w IV Symfonii Czajkowskiego potrafi zagrać temat z poematu symfonicznego Wełtawa
21 B	Lud – współtwórcą sztuki narodowej jak w wersji A	podręcznik: „Lud – współtwórcą sztuki narodowej” (s. 151–155), nuty piosenki Brzózka, tematu Wełtawy B. Smetany, słowniczek – Wyszehrad, polka; zeszyt ćwiczeń: (zad. 21); atlasy geograficzne; dzwonki, bębenek; CD: F. Chopin Mazurek B-dur op. 7, H.Wieniawski Kujawiak, B. Smetana Wełtawa, M. Musorgski Hopak, P. Czajkowski Taniec rosyjski i Taniec hiszpański z Dziadka do orzechów, IV cz. IV Symfonii, przykłady muzyki Afryki i Indii oraz kapeli góralskiej	dyskusja słuchanie muzyki – obserwacja charakterystycznych cech wskazujących, na jakim folklorze oparty jest utwór gra na instrumentach tematów utworów	wie, co to są szkoły narodowe w epoce romantyzmu zna głównych twórców szkoły czeskiej, polskiej, rosyjskiej i skandynawskiej wie, co to jest stylizacja potrafi wystukać rytm Mazurka B-dur Chopina umie rozpoznać, na jakim tańcu oparł Chopin swojego Mazurka	potrafi rozróżnić muzykę opartą na folklorze polskim, rosyjskim i czeskim potrafi zagrać temat Hopaka Musorgskiego i temat z poematu symfonicznego Wełtawa
22	U źródeł – folklor polski uświadomienie uczniom istoty i funkcji folkloru w kulturze, uwrażliwienie na charakterystyczne cechy poznanych polskich pieśni i tańców ludowych, ukazanie bogactwa polskiego folkloru (muzyka, przyśpiewki, pieśni, instrumenty, kapele, stroje), przedstawienie sylwetki Oskara Kolberga – polskiego etnografa, przybliżenie regionów Polski, poznanie terminów związanych z folklorem polskim, oddanie ruchem charakteru pieśni ludowej Tam, w ogródeczku, doskonalenie śpiewu.	podręcznik:„U źródeł” (s. 156–163), słowniczek – skansen, wianek, czepiec, chmiel, Oskar Kolberg; zeszyt ćwiczeń: (zad. 23–25); „Plansze demonstracyjne – muzyka” (WSiP) – tablice: Folklor polski, Instrumenty i kapele ludowe; CD: autentyczny śpiew ludowy, kapela góralska	słuchanie muzyki – obserwacja i określanie rodzaju muzyki, jej wykonania i charakteru wykonanie ruchowe piosenki improwizacja przyśpiewki weselnej wskazywanie na planszy regionów Polski zapis tańców ludowych omówienie strojów ludowych rozmowa na temat instrumentów ludowych	zna terminy: folklor, etnograf, etnografia, skansen, wianek, czepiec, chmiel wie, kim był Oskar Kolberg potrafi wymienić obrzędy i zwyczaje ludowe zna nazwy polskich tańców ludowych	umie wskazać regiony Polski i przyporządkować im tańce ludowe potrafi zaimprowizować przyśpiewkę z tekstem ludowym umie zaśpiewać i zatańczyć pieśń Tam w ogródecku
23	To, co polskie ludowe – to, co polskie narodowe zaznajomienie z polskimi tańcami narodowymi (charakter, kroki podstawowe, figury taneczne), przedstawienie sylwetki Stanisława Moniuszki, przypomnienie ze szkoły podstawowej librett oper: Straszny dwór i Halka, podkreślenie roli muzyki narodowej w obronie i rozwoju polskiej kultury w czasach niewoli, doskonalenie śpiewu i gry na instrumentach.	podręcznik: „To, co polskie ludowe – to, co polskie narodowe” (s. 164–173), ciekawostki o Moniuszce, nuty melodii z opery Straszny dwór; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Romantyzm” (zad. 28); „Plansze demonstracyjne – muzyka” (WSiP) – tablice: Polonez, Mazur, Kujawiak, Oberek; dzwonki; CD: F. Chopin Polonez A-dur, S. Moniuszko Dziad i baba, Mazur z opery Halka; DVD: opera Halka	gra na instrumentach rozmowa nauczająca obserwacja na planszach strojów i figur tanecznych taniec – poznanie kroków podstawowych i niektórych figur polskich tańców narodowych zaprezentowanie fragmentu opery Halka czytanie listów Moniuszki słuchanie muzyki – zwrócenie uwagi na charakter i nastrój utworów śpiew melodii ze Strasznego dworu	potrafi wymienić polskie tańce narodowe umie rozróżnić rytmy i charakter polskich tańców wie, kim był Stanisław Moniuszko zna główne fakty z życia kompozytora zna libretto Strasznego dworu i Halki	potrafi wyklaskać rytm niektórych polskich tańców umie zatańczyć kilka figur wybranego tańca polskiego umie zagrać motyw Poloneza A-dur Chopina umie zaśpiewać melodię z opery Straszny dwór Moniuszki potrafi odpowiedzieć, w jakim metrum jest aria Skołuby

NOWE DROGI MUZYKI

L.p.	Temat cele główne założenia	Środki i materiały dydaktyczne	Sposób realizacji, metody i formy pracy	Umiejętności po przeprowadzonej lekcji
				Zakres podstawowy	Zakres rozszerzony
24 A	Barbarzyńcy czy klasycy poznanie najciekawszych zjawisk muzyki XX wieku (w tym wybitnych nowatorów – C. Debussy, A. Honegger, I. Strawiński i ich czołowych dzieł), rozwój wrażliwości słuchowej na bogactwo barw brzmienia, rozwijanie poczucia rytmu i umiejętności realizacji rytmu, rozwój wrażliwości słuchowej na nowy, odmienny od klasyczno-romantycznego sposób rozwijania toku dźwiękowego, rozwijanie estetycznej wrażliwości na walory nowego języka dźwiękowego.	podręcznik: „Claude Debussy i Maurice Ravel – otwarcie epoki” (s. 177–181), „Barbarzyńcy czy klasycy?” (s. 182–186), nuty skali całotonowej i pentatoniki; zeszyt ćwiczeń: (zad. 1–5); dzwonki chromatyczne; reprodukcje lub przezrocza obrazów impresjonistów; CD: C. Debussy – Popołudnie fauna, A. Honegger Pacific 231, I. Strawiński Święto wiosny	rozmowa nauczająca prezentacja reprodukcji obrazów odwołanie się do wiedzy z języka polskiego i plastyki gra na instrumentach skali całotonowej improwizacja melodii na instrumentach słuchanie muzyki – obserwacja elementów muzyki i efektów brzmieniowych w utworach rytmizacja tekstów	umie rozpoznać impresjonizm w malarstwie zna cechy muzycznego impresjonizmu wie, kim byli C. Debussy, M. Ravel, I. Strawiński umie wymienić dzieła tych kompozytorów	zna wspólne cechy muzyki, malarstwa i poezji okresu impresjonizmu umie zagrać skalę całotonową potrafi zrytmizować tekst z zastosowaniem różnego metrum, dynamiki, artykulacji i barwy umie wskazać cechy impresjonizmu i witalizmu, charakterystyczne dla nich elementy i język
25 B	Barbarzyńcy czy klasycy jak w wersji A	podręcznik:„Claude Debussy i Maurice Ravel – otwarcie epoki” (s. 177–181), „Barbarzyńcy czy klasycy?” (s. 182–186); zadanie polimetryczne; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Nowe drogi muzyki” (zad. 1–4);eprodukcje lub przezrocza obrazów impresjonistów; wiersz L. Staffa – Deszcz jesienny i J. Iwaszkiewicza – Słota; CD: C. Debussy Ogrody w deszczu, Zatopiona katedra, B. Bartòk Allegro barbaro, I. Strawiński Jarmark z baletu Pietruszka	rozmowa nauczająca prezentacja reprodukcji obrazów odwołanie się do wiedzy z języka polskiego i plastyki recytacja wierszy zadanie polimetryczne słuchanie muzyki – obserwacja nastroju, elementów muzyki, współbrzmień w słuchanych utworach	umie rozpoznać impresjonizm w malarstwie zna cechy muzycznego impresjonizmu wie, kim byli C. Debussy, M. Ravel, I. Strawiński, B. Bartok umie wymienić dzieła tych kompozytorów	zna wspólne cechy muzyki, malarstwa i poezji okresu impresjonizmu potrafi zrytmizować tekst z zastosowaniem różnego metrum, dynamiki, artykulacji i barwy umie wskazać cechy impresjonizmu i witalizmu, charakterystyczne dla nich elementy i język
25	Karol Szymanowski – romantyk nowoczesności przedstawienie sylwetki Karola Szymanowskiego, jego życia i twórczości, uzasadnienie, dlaczego uważamy go za największego polskiego twórcę po Chopinie, ukazanie polskiego folkloru jako inspiracji jednego z nurtów twórczości Szymanowskiego, przedstawienie myśli kompozytora na temat roli artysty i narodowej sztuki.	podręcznik:„Karol Szymanowski – romantyk nowoczesności” (s. 187–189), pieśń Ta wodzicka bystra; zeszyt ćwiczeń: (zad. 8, 9); kartki z cytatami (charakterystyka kompozytora, list Z. Szymanowskiej, myśli kompozytora); CD: K. Szymanowski Źródło Aretuzy, balet Harnasie (fragment), IV cz. Stabat Mater, ludowa muzyka góralska, pieśń kurpiowska Siwe konie	czytanie opisu sylwetki kompozytora i listu Z. Szymanowskiej rozmowa nauczająca śpiew pieśni z Podhala porównanie gwary ludowej z językiem literackim słuchanie muzyki – wskazanie różnic i podobieństw w muzyce góralskiej i w utworach Szymanowskiego, obserwacja środków artystycznych wysłuchanie tekstu Stabat Mater dyskusja	wie, kim był Karol Szymanowski zna główne fakty z życia kompozytora umie wymienić kilka jego utworów wie, jaki polski folklor inspirował Szymanowskiego	umie uzasadnić, czy podoba mu się twórczość Szymanowskiego (dlaczego tak lub dlaczego nie) potrafi wyjaśnić, dlaczego uważamy Szymanowskiego za największego polskiego twórcę po Chopinie umie uzasadnić, dlaczego nazywamy kompozytora romantykiem nowoczesności
26 A	Fascynacja rytmem tańca poznanie wybranych wybitnych dzieł muzyki XX wieku, rozwijanie wrażliwości na rolę rytmu, barwy, kolorystyki, uświadamianie różnicy pomiędzy osiemnastowiecznym tańcem dworskim a jego dwudziestowieczną realizacją, uświadamianie różnicy brzmienia pomiędzy prostotą ludowego wzoru tańca a bogactwem artystycznej stylizacji, rozwijanie umiejętności śpiewu.	podręcznik: „Folklor – źródłem inspiracji” (s.196–199), „Claude Debussy i Maurice Ravel – otwarcie epoki” (s. 177–181), nuty piosenki Cebula; zeszyt ćwiczeń: (zad. 7, 13); CD: S. Prokofiew Gawot z Symfonii klasycznej, W. Lutosławski Fujarka i Taniec z Małej suity, B. Bartok Taniec rumuński, M. Ravel Bolero	słuchanie muzyki – wskazanie cech odróżniających muzykę współczesną od muzyki klasycznej, cytatów ludowych, budowy utworu, instrumentów, cech wspólnych prezentowanych tańców śpiew piosenki graficzne przedstawienie budowy utworu	umie wymienić poznane utwory Prokofiewa, Lutosławskiego, Bartoka i Ravela potrafi zauważyć motyw ludowej piosenki w Fujarce Lutosławskiego potrafi rozpoznać formę ABA w Tańcu Lutosławskiego i ABA1 w Gawocie Prokofiewa	umie zaśpiewać piosenkę Cebula umie wskazać różnice między stylem klasycznym a muzyką Prokofiewa w słuchanym Gawocie potrafi ustalić kolejność pojawiania się instrumentów w Bolerze Ravela potrafi wskazać różnice i cechy wspólne wysłuchanych tańców
26 B	Fascynacja rytmem tańca jak wersja A	podręcznik: „Folklor – źródłem inspiracji” (s. 196–199), „Claude Debussy i Maurice Ravel – otwarcie epoki” (s. 177–181); zeszyt ćwiczeń: rozdział „Nowe drogi muzyki” (zad. 7); instrumenty perkusyjne; CD: S. Prokofiew – Gawot z Symfonii klasycznej, W. Kilar Krzesany, góralski taniec „krzesany”, M. Ravel Bolero	słuchanie muzyki – wskazanie cech odróżniających muzykę współczesną od muzyki klasycznej, motywów góralskich, instrumentów, cech wspólnych prezentowanych tańców gra na instrumentach	umie wymienić poznane utwory Prokofiewa, Kilara i Ravela umie rozpoznać formę ABA1 w Gawocie Prokofiewa rozpoznaje w słuchanym tańcu cechy muzyki góralskiej potrafi zagrać na instrumencie perkusyjnym różne rytmy w metrum na 3	umie wskazać różnice między stylem klasycznym a muzyką Prokofiewa w słuchanym Gawocie umie porównać cechy góralskiego tańca i Krzesanego Kilara umie zaśpiewać lub zagrać temat Bolera Ravela potrafi ustalić kolejność pojawiania się instrumentów w Bolerze
27 A	Dawne śpiewy i nowe wynalazki brzmieniowe uświadamianie trwałości wybranych wątków w kulturze muzycznej, uświadamianie sposobu, w jaki tradycja wzbogaca naszą współczesność, ukazanie tych samych treści w różnych językach sztuki, zapoznanie z wybranymi wybitnymi utworami muzyki współczesnej, poszerzanie doświadczeń słuchowych uczniów w zakresie barw i brzmień muzyki współczesnej, inspirowanie działań i myślenia twórczego, rozwijanie rozumienia języka i treści symbolicznych sztuki.	podręcznik: „Poszukiwania i eksperymenty” (s. 190–198), „Otwieranie drzwi za sobą, czyli tradycja we współczesności” (s. 200–202); zeszyt ćwiczeń: rozdział „Nowe drogi muzyki” (zad. 10, 11, 14) oraz z rozdziału „Średniowiecze” (zad. 17, 18); partytura Trenu – plansza lub przezrocze; CD: Anonim Bogurodzica, W. Kilar Bogurodzica, A. Webern Wariacje na fortepian, K. Penderecki Ofiarom Hiroszimy – tren, W. Lutosławski Trzy poematy Henri Michaux	rytmizacja tekstu zadania twórcze z klasterami, muzycznymi liniami, plamami i punktami słuchanie muzyki – zwrócenie uwagi na efekty brzmieniowe, szmerowo-perkusyjne, klastery, śledzenie partytury Trenu	wie, co to jest muzyka aleatoryczna, konkretna, punktualizm wie, co to jest klaster umie opisać swoje wrażenia po wysłuchaniu Bogurodzicy Kilara	zna dzieła z tematem Bogurodzicy współczesnych polskich kompozytorów umie porównać średniowieczną Bogurodzicę z Bogurodzicą Kilara potrafi wymienić środki artystyczne zastosowane w Trenie Pendereckiego
27 B	Dawne śpiewy i nowe wynalazki brzmieniowe jak w wersji A oraz rozwijanie wrażliwości emocjonalnej (empatii) poprzez kontakt ze sztuką wyrażającą emocje bólu, cierpienia.	podręcznik:„Poszukiwania i eksperymenty” (s. 190–198), „Otwieranie drzwi za sobą, czyli tradycja we współczesności” (s. 201–202); zeszyt ćwiczeń: rozdział „Nowe drogi muzyki” (zad. 17 i 18 z rozdziału „Średniowiecze”); wiersz J. Kulmowej Wróble o zachodzie; instrumenty perkusyjne; CD: K. Penderecki Stabat Mater, nagrania głosów ptaków, F. B. Mâche Korwar	prezentacje reprodukcji Madonny pod krzyżem i Piety rozmowa nauczająca ćwiczenia twórcze, ilustracyjne – muzyka z wiersza z zastosowaniem instrumentów perkusyjnych słuchanie muzyki – obserwacja motywów chorałowych i dźwięków przyrody w słuchanych utworach	wie, co to jest muzyka aleatoryczna i konkretna wie, co to jest klaster umie rozpoznać odgłosy przyrody w Korwarze Mâche’a	wie, co oznacza tytuł i zna treść Stabat Mater potrafi wymienić środki artystyczne zastosowane w Stabat Mater Pendereckiego

RÓŻNORODNOŚĆ DZIŚ

L.p.	Temat cele główne założenia	Środki i materiały dydaktyczne	Sposób realizacji, metody i formy pracy	Umiejętności po przeprowadzonej lekcji
				Zakres podstawowy	Zakres rozszerzony
28	W krainie jazzu i rocka przedstawienie roli improwizacji w jazzie jako istoty muzyki tego gatunku, zaznajomienie ze składem zespołu jazzowego, podkreślenie znaczenia rytmów synkopowanych w jazzie, przedstawienie sylwetek najsłynniejszych jazzmanów polskich i zagranicznych oraz wybranych przez uczniów zespołów rockowych, utrwalenie terminów związanych z jazzem, rockiem i ich nurtami, doskonalenie gry na instrumentach i śpiewu.	podręcznik: „W krainie jazzu” (s. 203–206), „Rock” (s. 236–240), słowniczek – ragtime, swing; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Różnorodność dziś” (zad. 1–6 oraz 28–30 (do wyboru); instrumenty melodyczne; CD: negro spirituals, G. Gershwin Błękitna rapsodia, L. Możdżer Improwizacje na temat Mazurków Chopina, standardy w wyk. L. Armstronga i E. Fitzgerald, prezentacje wybranych przez uczniów zespołów rockowych	gra na instrumentach rozmowa nauczająca śpiew piosenki w języku angielskim słuchanie muzyki – rozpoznawanie tematu improwizacji, określanie charakteru muzyki dyskusja prezentacja wybranych zespołów rockowych		zna terminy: jazz, ragtime, swing, work songs, negro spirituals, blues, rock zna najwybitniejsze postacie jazzu umie wymienić znane zespoły rockowe (polskie i zagraniczne) i ich liderów potrafi zaprezentować swój ulubiony zespół rockowy	potrafi określić i uzasadnić charakter muzyki G. Gershwina orientuje się w różnych nurtach i zjawiskach muzyki rockowej umie uzasadnić swoje preferencje i upodobania muzyczne w dziedzinie rocka
29 A	Muzyka łatwiej piękna ustalenie, czym jest i jaką rolę pełni piosenka, doskonalenie śpiewu i interpretacji piosenki, zapoznanie z najwybitniejszymi polskimi piosenkarzami minionych dziesięcioleci, którzy mają poczesne miejsce w historii polskiej piosenki.	podręcznik: „Muzyka łatwiej piękna” (s. 215–227), nuty piosenki Wsiąść do pociągu; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Różnorodność dziś” (zad. 7 –10 – do wyboru); CD: J. Kaczmarski – Mury, piosenki w wyk. M. Grechuty, M. Rodowicz, E. Geppert, Cz. Niemena, Kabaretu Starszych Panów	rozmowa nauczająca dyskusja słuchanie piosenek w wykonaniu znanych, lubianych piosenkarzy, śpiew refrenów z wykonawcą śpiew piosenki		umie zaśpiewać wybraną przez siebie piosenkę umie wymienić najsłynniejszych polskich piosenkarzy potrafi podać tytuły słynnych przebojów	umie uzasadnić, która ze słuchanych piosenek jest mu najbliższa umie w sposób artystyczny zinterpretować piosenkę Wsiąść do pociągu
29 B	Muzyka łatwiej piękna ustalenie, czym jest i jaką rolę pełni taniec, poznanie tańców towarzyskich – standardowych i latynoamerykańskich, doskonalenie techniki ruchu, wykonanie jednego z tańców towarzyskich, rozróżnianie gatunków muzycznych – operetki i musicalu.	podręcznik: „Muzyka łatwiej piękna” (s. 215–227), rytm rumby; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Różnorodność dziś”(zad. 11–20, do wyboru); CD: piosenki lub tańce w rytmie tanga, cza-czy, walca, twista, rock and rolla; DVD: fragment operetki lub musicalu	rozmowa nauczająca taniec – podstawowy krok tańca towarzyskiego wystukanie rytmu rumby		zna nazwy towarzyskich tańców standardowych i latynoamerykańskich rozróżnia gatunki: operę, operetkę, musical	umie rozpoznać taniec po jego rytmie i charakterze potrafi zatańczyć rytmicznie i prawidłowo wybrany taniec umie prawidłowo wystukać rytm rumby
30 A	Takie dalekie, a takie bliskie uświadomienie uczniom istnienia na świecie różnych postaci i form muzyki, jako integralnej części odmiennych kultur, zwrócenie uwagi na rodzaje muzyki: muzyka ludów pierwotnych, muzyka o wykształconych formach artystycznych kryterium – stopień rozwoju formy), muzyka Europy, Dalekiego Wschodu (kryterium geograficzno-kulturowe) oraz na funkcje, jakie muzyka pełni w tych kulturach, dążenie do zrozumienia, że każda muzyka, mimo swej odmiennej formy brzmieniowej, jest wyrazem uczuciowych (i innych) potrzeb człowieka, budzenie zainteresowań i szacunku dla odmiennych, niż nam najbliższe – postaci kultury muzycznej, zwrócenie uwagi, że bogactwo i różnorodność jest w kulturze wartością, rozwijającą naszą wyobraźnię i wrażliwość, nauczenie wybranej piosenki ludowej ewentualnie z akompaniamentem.	podręcznik: „Takie dalekie, a takie bliskie” (s. 207–215), nuty piosenki Kot; instrumenty perkusyjne; CD: Chorał gregoriański, śpiew mnichów buddyjskich, muzyka Czarnej Afryki, fragmenty z repertuaru „muzyki świata”.	słuchanie muzyki – charakterystyka słuchanych utworów z różnych stron świata, ich odmienności etnicznej i kulturowej dyskusja śpiew piosenki z akompaniamentem instrumentalnym prezentacja fragmentów z repertuaru „muzyki świata”		umie omówić funkcje, jakie pełni muzyka w różnych kulturach potrafi zaprezentować przykład „muzyki świata”	umie zaśpiewać piosenkę serbską Kot umie wymienić znane mu piosenki ludowe różnych narodów potrafi scharakteryzować przykłady muzyki różnych kultur
30 B	Takie dalekie, a takie bliskie jak wersja A	podręcznik: „Takie dalekie, a takie bliskie” (s. 207–215), nuty piosenki Kot; instrumenty perkusyjne, melodyczne, flety; CD: Chorał gregoriański, śpiew mnichów buddyjskich, muzyka Czarnej Afryki, fragmenty z repertuaru „muzyki świata”	prezentacja fragmentów z repertuaru „muzyki świata” słuchanie muzyki – ocena walorów słuchanych fragmentów, ich wierności pierwowzorom, sposobów wykonania i cech charakterystycznych tworzenie ilustracji muzycznej do wybranego obiektu sztuki		potrafi zaprezentować przykład „muzyki świata” potrafi dostrzec bogactwo i różnorodność kultur na świecie	potrafi scharakteryzować przykłady muzyki różnych kultur umie zaimprowizować (wokalnie, instrumentalnie lub ruchowo) ilustrację muzyczną do reprodukcji sztuki Czarnej Afryki lub Indian
31 A	Muzyka filmowa zwrócenie uwagi na role, jakie muzyka może pełnić w filmie, kształcenie wrażliwości uczniów na możliwe związki obrazu z muzyką budujące swoiste wartości artystyczne, ukazanie filmu jako sztuki integrującej obraz – dźwięk, ruch, narracje treści.	podręcznik: „Muzyka filmowa” (s. 228–235); zeszyt ćwiczeń: rozdział „Różnorodność dziś” (zad. 22–27); CD: K. Dębski Dumka i Szarża z filmu Ogniem i mieczem, F. Chopin Mazurek D-dur op. 33, Z. Noskowski Step, Z. Szostak (oprac.) temat z filmu Królowa Bona, W. Kilar Polonez z filmu Pan Tadeusz, temat z filmu Pianista, M. K. Ogiński Pożegnanie ojczyzny, M. Teodorakis Taniec z filmu Grek Zorba	rozmowa nauczająca analiza różnych ról muzyki w filmie słuchanie muzyki – opisanie obrazu, któremu mogłaby towarzyszyć dana muzyka, ocena, który z polonezów bliższy jest poematowi Pan Tadeusz, jaki charakter mają fragmenty słuchanej muzyki filmowej		zna przykłady polskiej muzyki filmowej zna kompozytorów – twórców muzyki filmowej	zna historię muzyki filmowej wie, jakie role może pełnić muzyka w filmie potrafi wyobrazić sobie i opisać scenę filmową towarzyszącą danej muzyce
31 B	Muzyka filmowa kształcenie wrażliwości estetycznej uczniów na różne możliwości zespolenia obrazu filmowego z muzyką, uświadomienie rozlicznych ról, jakie muzyka może pełnić w filmie, ukazanie filmu, jako współczesnej formy integracji różnych dziedzin sztuki – muzyki, ruchomego obrazu, literackiej narracji, nauka piosenki W. Kilara W stepie szerokim z filmu Pan Wołodyjowski	podręcznik: „Muzyka filmowa” (s. 228–235), nuty piosenki W stepie szerokim; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Nasza różnorodność” (zad. 22–27); instrumenty melodyczne; CD: K. Szymanowski Źródło Aretuzy, A. Jarzębski Tamburetta, W. Kilar temat z filmu Pianista, Z. Szostak (oprac.) temat z filmu Królowa Bona	słuchanie muzyki – wypowiedzi, jakim obrazom filmowym muzyka ta mogłaby towarzyszyć poznanie różnych ról muzyki w filmie śpiew piosenki gra na instrumentach tematu z filmu		potrafi dopasować obraz (reprodukcję dzieła sztuki) do słuchanej muzyki umie zaśpiewać piosenkę W stepie szerokim z filmu Pan Wołodyjowski	wie, jakie role może pełnić muzyka w filmie zna kompozytorów – twórców muzyki filmowej
32	Skąd nasz ród ukazanie roli narodowych pieśni historycznych na tle dziejów i losów Polaków; powstawanie pieśni jako emocjonalna reakcja na wydarzenia ważne dla narodu; integracyjna funkcja pieśni narodowych; tworzenie się wspólnotowych emocji, powiązanie genezy pieśni z ważnymi faktami historii polski, wysłuchanie i rozpoznanie kilku pieśni związanych z ważnymi wydarzeniami historycznymi; wzbogacenie znajomości kanonu polskich pieśni narodowych, doskonalenie śpiewu i interpretacji pieśni, doskonalenie poczucia rytmu i gry na instrumentach	podręcznik: „Skąd nasz ród” (s. 241–248), nuty pieśni Czerwone maki, Marsz Pierwszej Brygady; zeszyt ćwiczeń: rozdział „Nasza różnorodność” (zad. 32–36, nuty Roty); teksty pieśni oraz informacje o okolicznościach ich powstania z płyty Polskie pieśni historyczne (WSiP); instrumenty perkusyjne; CD: Polskie pieśni historyczne (WSiP) – Żeby Polska, Warszawskie dzieci, Pałacyk Michla, Ostatni mazur, Warszawianka, Boże, coś Polskę, Rota	słuchanie polskich pieśni historycznych – porównanie ich charakteru i treści śpiew pieśni zagadki – co to za pieśń? tworzenie akompaniamentu perkusyjnego do pieśni konkurs wokalny dyskusja		zna tytuły i treść kilku pieśni narodowych umie zaśpiewać wybraną przez siebie polską pieśń patriotyczną potrafi wymienić pieśni historyczne z ubiegłych stuleci umie dobrać do pieśni akompaniament perkusyjny	zna autorów wybranych pieśni potrafi rozpoznać i zatytułować pieśń po wysłuchaniu jej fragmentu instrumentalnego

4