UKŁAD KRĄŻENIA-UKŁAD SERCOWO-NACZYNIOWY
1.FUNKCJE UKŁADU KRĄŻENIA:
-Odpowiada za utrzymanie przepływu krwi
- transportuje tlen i substancje odżywcze do każdej komórki ciała,
-odbiera z nich dwutlenek węgla i produkty przemiany materii, które zostaną następnie wydalone.
-zapewnia rozprowadzenie hormonów do miejsc ich oddziaływania,
* komórek krwi oraz przeciwciał w miejsca, w których niezbędne jest wzmożenie
mechanizmów obronnych.
- reguluje termoregulację.
2.BUDOWA UKŁADU KRĄŻENIA:
SERCE
- pompa tłocząca krew do całego układu krwionośnego
-położone w śródpiersiu za mostkiem, 2/3 serca znajduje się po stronie lewej
-wielkością przypomina dłoń zaciśniętą w pięść
-kształt spłaszczonego stożka
-zbudowane z tkanki mięśniowej serca (rodzaj mięśnia poprzecznie
prążkowanego ale działającego niezależnie od naszej woli
-od zewnątrz serce otoczone osierdziem (jest cienkim łącznotkankowym workiem
wypełniony płynem osierdziowym,ochronia serce przed tarciem podczas jego pracy)
-system naczyń krwionośnych doprowadza składniki odżywcze i jest niezbędny
do pracy tkanki mięśnia sercowego
-zerwanie naczyń wieńcowych może doprowadzic do zawału serca.
-waga serca u kobiet to 270g a u meżczyzn 300g.
BUDOWA WEWNĘTRZNA SERCA:
-żyła główna górna / dolna
-prawy przedsionek/ komora
-aorta
-tętnica płócna
-żyły płócne
-lewy przedsionek/ komora
-zastawki: półksiężycowata,przedsionkowo komorowa dwudzielna (mitralna)/trójdzielna ,
półksiężycowata aorty.
PRZEDSIONKI SERCA:
a).prawy- zbiera odtlenowaną krew z całego organizmu,krew wpływa do prawego
przedsionka żyłą główną górną i dolną.
b).lewy- zbiera krew natlenowaną z płóc, krew wpływa żyłami płócnymi.
KOMORY SERCA:
a).prawa- tłoczy krew do płóc, krew wypływa z prawej komory tętnicą płucną która
rozdziela się na prawo i lewo.
b).lewa-tłoczy krew do całego ciała (jej ściany są grubsze niż prawej komory,
ponieważ muszą pompowac krew pod większym ciśnieniem,krew ma do
przebycia dłuższą drogę.) .krew wypływa z prawej komory aortą (największą tętnicą)/
-prawy przedsionek odziela się od prawej komory zastawką trójdzielną zapobiega
ona cofaniu się krwi w czasie skurczu komory.
-lewy przedsionek odziela się od lewej komory zastawką dwudzielną
-pomiędzy komorą a tętnicą płócną znajduje się zastawka półksiężycowata
zapobiega ona cołaniu się krwi do komory.
-lewa komora oddzielona jest od aorty zastawką półksiężycowatą zapobiegającą
cofaniu się krwi.
PRACA SERCA:
-polega na rytmicznych skurczach i rozkurczach
-jeden cykl pracy serca trwa około 1 sekundy
3 fazy:
-skurcz przedsionków (krew tłoczona jest z przedsionków do komór. komory są rozkurczone
a zastawki półksiężycowate zamknięte).
- skurcz komór (krew tłoczona z komór do tętnic. przedsionki są rozkurczone,
a zastawki przedsionkowo-komorowe zamknięte)
-spoczynek *krutki odpoczynek serca (kilka milisekund) (komory i przedsionki rozkurczone.
krew wpływa do przedsionków).
ściana serca jest trójwarstwowa:
-wsierdzie – wyścieła wewnętrzną powierzchnię jam serca, cienki nabłonek
leżący na łącznotkankowej błonie, do której wnikają zakończenia
nerwowe oraz naczynia włosowate
- śródsierdzie – środkowa warstwa tworzona przez mięsień sercowy,
grubość śródsierdzia w obu przedsionkach jest stosunkowo niewielka
i wynosi około 2-3mm, w prawej komorze osiąga już 5mm, a w lewej 15mm
- nasierdzie – najbardziej zewnętrzna warstwa, łącznotkankowa
NACZYNIA KRWIONOŚNE
A).TĘTNICE
– odprowadzają natlenowaną krew z serca do tkanek
- są gróbe i elastyczne
-krew płynie w nich pod większym ciśnieniem niż w żyłach dlatego muszą
byc wytrzymałe
-mogą się skurczac i rozkurczac dzięki temu zapewniają jednakowy przepływ krwi.
WARSTWY TĘTNIC:
-zewn.-którą stanowi tkanka łączna z włóknami spężystymi i naczyniami krwionośnymi
-środkowej.-utworzonej z mięśni gładkich
-wewn.-którą buduje jednowarstwowy nabłonek
B).ŻYŁY
- krew trafia tu z sieci naczyń włosowatych
- odtlenowana krew płynie do serca
- ściany żył są cienkie, i mniej elastyczne niż tętnice ponieważ krew płynie
w nich pod mniejszym ciśnieniem
-zbudowana jest z trzech warstw
( niewiele jest włókien sprężystych w warstwie zewnętrznej)
-w żyłach zwykle występują zastawki (fałdy uniemożliwiające cofanie się krwi).
(nieprawidłowe działanie zastawek prowadzi do powstawania żylaków).
C).NACZYNIA WŁOSOWATE
- najdrobniejsze naczynia krwionośne
-zbudowana z cienkiem warstwy komórek nabłonkowych
- umożliwia wymianę substancji między krwią i komórkami.
3.UKŁAD KRWIONOŚNY:
-żyła szyjna
-żyła główna górna
-tętnica płócna
-serce
-tętnica sercowa
-żyła udowa
-tętnica udowa
-tętnica szyjna
-żyła główna dolna
-aorta
-żyła płucna
-pień płucny
-żyła
-żyła główna dolna
układ krwionośny zamknięty - krew krąży wyłącznie w sercu i naczyniach, nie wylewa się do jam ciała
4.SYSTEM WIEŃCOWY:
- zaopatruje serce w tlen i surowce paliwowe (glukozę i wolne kwasy tłuszczowe)
- utworzony z tętnic wieńcowych (odchodzących do aorty), naczyń włosowatych i żył serca
- niewydolność systemu prowadzi do niedotlenienia mięśnia sercowego
5. KRĄŻENIE KRWI:
a).mały obieg
-prawa komora-tętnica płucna- płuca- żyła płucna- lewy przedsionek
b).duży obieg
-lewa komora- aorta- tętnice- żyła główna-prawy przedsionek.
krew przepływa przez mały obieg w ciągu 4-8s a przez duży 25-30s
CIŚNIENIE KRWI- siła z jaką krew oddziałowuje na ściany naczyń krwionośnych
120/70 mm Hg .Górna granica 140/90 mm Hg
EKG-elektrokardiogram- zapis przebiegu zjawisk bioelektrycznych w sercu.
TĘTNO- (puls) fala ciśnienia krwi przenoszona wzdłuż tętnic, powodowana skurczem
mięsnia sercowego.Pozwala ocenic częstotliwośc skurczów serca (72 uderzeń na min.)
6.FUNKCJE KRWI
-transportuje gazy (O2, CO2), substancje pokarmowe, substancje wydalnicze,
hormony i witaminy;
– uczestniczy w procesach obronnych organizmu;
– bierze udział w procesach krzepnięcia krwi;
– reguluje temperaturę ciała (termoregulacja);
– utrzymuje homeostazę wewnątrzustrojową, czyli stałe warunki środowiska wewnętrznego
organizmu, poprzez: regulację ilości wody, soli i białek,
-regulację pH oraz ciśnienia osmotycznego i koloidalnego, a także lepkości i ciężaru
właściwego krwi.
7.CHOROBY UKŁADU KRĄŻENIA:
A).MIAŻDZYCA
przyczyny:
-cukrzyca
-cholesterol
-nadciśnienie tętnicze
-nieaktywny tryb życia,zła dieta,palenie tytoniu
powikłania miażdżycy:
-choroba wieńcowa,zawał serca
-niewydolnośc nerek
-udar móżgu
-choroby naczyń krwionośnych
B).CHOROBA NIEDOKRWIENNA
C).ZAWAŁ SERCA
D).CHOROBA WIEŃCOWA (bypass, angioplastyka)
E).ARYTMIA
8.KRĄŻENIE WROTNE
Duże znaczenie w układzie krążenia ma tzw. krążenie wrotne.
Krew z jelit jest zbierana przez żyłę wrotną.
W jelitach następuje przenikanie składników pokarmowych do krwi.
Krew bogata w różnorodne substancje pokarmowe żyłą wrotną
dociera do wątroby.
Tu następuje przetwarzanie i magazynowanie składników pokarmowych.
Czasem konieczne jest też zatrzymywanie szkodliwych substancji.
Krew po przejściu przez wątrobę nasycona składnikami odżywczymi
wpływa do żyły głównej dolnej.
UKŁAD ODDECHOWY
1.UKŁAD ODDECHOWY
A).GÓRNE DROGI ODDECHOWE
-jama nosowa
-gardło (odcinek układu oddechowego i pokarmowego)
B).DOLNE DROGI ODDECHOWE
-krtań
-tchawica
-oskrzela
-płuca
GARDO ŁĄCZY:
-przełyk z jamą ustną (układ pokarmowy)
-jamę nosową z krtanią (układ oddechowy)
2.JAMA NOSOWA
-prawa częśc
-lewa częśc
PRZEGRODA NOSOWA zbudowana jest z kości,chrząstek i jamy nosowej
3 MAŁŻOWINY NOSOWE:
(na bocznych ścianach)
-górna i środkowa (budowa chrzęstna)
-dolna (budowa kostna)
Te trzy małżowiny nosowe dzielą jamę nosową na przegrody nosowe
(górne,środkowe, dolne)
Błona śluzowa jamy nosowej zawiera zakończenia nerwowe.w przedniej
części jamy nosowej w nosie zewn. są włoski a częśc tylna nabłonek migawkowy
włoski z nabłonkiem-rola oczyszczanie i ogrzewanie powietrza (sploty
tylne ułożone pod śluzuwką) , nawilżanie powietrza (gruczoły śluzowe)
w okolicy jamy nosowej znajdują się zatoki przynosowe (przestrzenie
wypełnione powietrzem)
zatoki przynosowe:
-szczękowa
-czołowa
-sitowa
-klinowa
3.GARDŁO:
-cz.nosowa
-cz.ustna
-cz.krtaniowa
wyróżniamy pierścien limfatyczny części gardła (stanowi barierę ochronną
dla nowego organizmu)
4.KRTAŃ:
-położenie wykazuje wyniosłośc szyji ( u mężczyzn jabłko Adama)
-zawieszona na kości gnykowej za pomocą mięśni i wiązadła)
-budowa skomplikowana (odpowiada za wprowadzenie i wyprowadzanie
powietrza, głos)
-zbudowana z chrząstek połączonych z sobą za pomocą mięśni, stawów
i więzadeł
podział chrząstek:
-parzyste ((nalewkowate, różkowate i klinowate)
-nieparzyste (tarczowata-największa, pierścieniowata -kształt sygnetu, nagłośniowa)
-w przekroju przypomina swoją budową klepsydre podzieloną na 3 jamy
(przedsionek krtani, cz.środkowa (głośnia wytwarza głos) i jama podgłośniowa)
-wysokośc głosu zależy od napięcia i długości fałd głosowych (więzadła)
-barwa głosu od budowy i wielkości gardła, jamy nosowej i zatoki przynosowej
-podczas połykania zamyka się
-w końcowej budowie przechodzi w tchawicę
5.TCHAWICA
-łączy się z krtanią za pomocą dolnego brzegu chrząstki pierścienowatej
-ok.12 cm
-z tyłu sąsiaduje z przełykiem
-zbudowana z 16-20 podkowiastych chrząstek
-po obu stronach występują nerwy
-chrząstki są połączone wiązadłami obrączkowymi bogatymi we włókna elastyczne
-wewnątrz wyścielana nabłonkiem migawkowym (ruch migawek w kierunku
krtani) rola oczyszczająca
6.OSKRZELA GŁÓWNE
a).prawe-> oskrzela płatowe (3) :
-segmentowe
-oskrzeliki (przewodniki pęcherzykowe)
-oskrzeliki oddechowe
b).lewe -> oskrzela płatowe (2)
tchawica na wysokości IV krążka międzykręgowego dzieli się na 2 oskrzela
główne rozchodzące się pod kątem 90*
oskrzele prawe- jest grubsze, krótsze (3-5cm) i przebiega bardziej pionowo
leżąc niejako w przedłużeniu tchawicy
Oskrzele lewe- o długości 5-8 cm jest cięższe i biegnie bardziej poziomo.
W skutek tego ciała obce, które dostały się do tchawicy częściej wpadają
do oskrzela prawego.
Oskrzele główne prawe jest objęte od góry łukiem żyły nieparzystej, która
biegnie z tylnej ściany klatki piersiowej do żyły głównej górnej.
Nad oskrzelem głównym lewym przerzuca się od przodu ku tyłowi łuk aorty.
Budowa oskrzeli głównych jest podobna do budowy tchawicy. Występują
tu również podkowiaste chrząstki, połączone ze sobą więzadłami.
Tylna część oskrzeli głównych stanowi ściana błoniasta .
Błonę śluzowa pokrywa nabłonek wielorzędowy migawkowy
zawierający gruczoły oskrzelowe.
pęcherzyki płócne splecione są gęstą siecią naczyń włosowatych
przewodniki pęcherzykowe dostarczają powietrze do woreczków (ściany
woreczków pokryte są pęcherzykami).
pęcherzyki to ostani odcinek.
7.PŁUCA + ODDYCHANIE:
- leżące w klatce piersiowej,
-są właściwym narządem oddechowym ,
-w którym dochodzi do wymiany gazów między krwią a powietrzem.
- Kształt stożków obciętych z jednej strony.
-Górna część płuca nazywa się szczytem, dolna podstawą.
-Oba płuca różnią się nieco między sobą: płuco prawe jest krótsze i szersze od lewego.
-Na każdym płucu wyróżniamy trzy powierzchnie: przeponową, żebrową i przyśrodkową.
-Powierzchnie płuc oddzielone są od siebie brzegami.
*Brzeg dolny oddziela powierzchnię żebrową i przyśrodkową od przeponowej
*Brzeg przedni leży na granicy powierzchni żebrowej i przyśrodkowej.
- Płuco prawe liczy ich trzy :płat środkowy,górny i dolny.
-Płuco lewe ma dwa płaty- górny i dolny .
-Płaty płuc oddzielone są szczelinami. (skośną, pozioma)
oskrzela główne prawe i lewe dzielą się na coraz drobniejsze odgałęzienia
dochodzące do pęcherzyków płucnych.
-Odcinek płuc zaopatrzony przez jedno oskrzelko nosi nazwę zrazika.
- Z wnikającego do zrazika oskrzelka powstają oskrzelka końcowe.
-Każde oskrzelko końcowe zaopatruje grono, które jest podstawową
jednostką tkanki płuc.
-W obrębie grona znajdują się oskrzelka od dechowe, ślepo zakończone woreczkami,
na których ścianach znajdują się uwypuklenia, zwane pęcherzykami płucnymi.
-Ściany pęcherzyków są bardzo cien kie, zbudowane z jednej warstwy komórek.
-Pęcherzyki otacza gęsta sieć naczyń włoso watych.
- Przez ścianki pęcherzyków odbywa się wymiana gazów między
krwią a powie trzem pęcherzykowym.
MECHANIZM ODDYCHANIA:
powietrze wdychane do płuc przez noc nasyca się parą wodną i oczyszcza z kurzu.
przechodząc między małżowinami a przegrodą nosa powietrze styka
się z wilgotną błoną śluzową. osadzają się na niej drobne zanieczyszczenia
które pokryty rzęskami nabłonek nosa przesuwa w stronę gardła. przez
tchawicę oskrzela, oskrzelka i oskrzelka oddechowe powietrze dostaje się do
pęcherzyków płucnych.
wdech-faza czynna
wydech-faza bierna