PSYCHIATRIA DZIECI

I MŁODZIEŻY

ODWIECZNY

_DYLEMAT

^{CO NAJPIERW ROZPOZNANIE CZY ROZUMIENIE?}

^ROZUMIENIE

Od czego

zacząć?

OD CZEGO ZACZYNA SIĘ CZŁOWIEK?

A MOŻE

_{JESZCZE WCZEŚNIEJ?}

X

Y

⁵ ₅

₁₅

¹⁵

₁₃

₁₁ ¹¹

I W KOŃCU JEST………………….

_DZIECKO

1. człowiek od urodzenia do okresu dojrzewania

2. potomek ludzki (rzadko zwierzęcy) niezależnie od wieku: syn lub córka

Słownik Języka Polskiego [online],

Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN S.A.:

[dostęp 10 października 2008]. Dostępny w internecie:

http://portalwiedzy.onet.pl/2,abc-polszczyzna.html?S=Dzi&tr=pol-pol

POSTRZEGANIE DZIECKA

PRZEZ DOROSŁYCH XVI W.

Pieter Bruegel Starszy

Dziecięce zabawy

1560

_{ROZUMIENIE kogo?}

Michel de Montainge 1533-1592

francuski pisarz i filozof przedstawiciel renesansu

„Nie mogę pojąć owej miłości, jaką ogarnia się DZIECI,

ledwie że urodzone, nie mające jeszcze ani poruszeń duszy, ani

wyraźnego kształtu ciała, przez który mogłyby stać się lube…”

Michel de Montainge „Próby” 1580

POSTRZEGANIE DZIECKA

_{PRZEZ DOROSŁYCH XVI W.}

Od dziecka nie oczekiwano wówczas radości, a

raczej powściągliwości, rozsądku, karności, jak od osoby dorosłej.

Symbole na portretach:

pies- dobre ułożenie, karność (chłopiec)

papuga- chęć do nauki

drzewa - jego gałęzie dają się naginać

(napis wyryty w drzewie rośnie wraz z nim

_{podobnie jak nauka rozpoczęta w młodym umyśle)}

kwiaty, owoce, przybory do szycia-dobre

wychowanie i pożądane cechy charakteru u dziewcząt

http://netbird.pl/a/871/12308,2

Szkoła Angielska

Pani Ingram i jej dwaj synowie

1557

POSTRZEGANIE DZIECKA

PRZEZ DOROSŁYCH XVII W.

Rubens

Portret synów artysty

(Alberta i Nicolasa)

1624-1625

http://pl.wikipedia.org/wiki/Dzieci_na_obrazach_Rubensa

^{POSTRZEGANIE DZIECKA}

_{PRZEZ DOROSŁYCH XVII W.}

W XVIII wieku wzrastają tendencje

pokazywania dzieci z zabawkami.

_{Uwrażliwienie na potrzeby dziecka?}

http://netbird.pl/a/871/12308,2

Francisco de Goya

Książę i księżna Osuny z dziećmi

1787-1788

Sigmund Freud

_1856-1939

... psychologicznie rzecz biorąc – dziecko jest ojcem człowieka

dorosłego...

Sigmund Freud

Zarys psychoanalizy

POSTRZEGANIE DZIECKA

_{PRZEZ DOROSŁYCH XX W}

Olga Boznańska

Słoneczniki

1891

Stanisław Wyspiański

Studium dziecka – Mietek

₁₉₀₄

MITOLOGIZACJA OKRESU DZIECIŃSTWA

_{Ewolucja postrzegania świata dziecka i roli dzieciństwa w życiu człowieka}

CZAS, W KTÓRYM KSZTAŁTUJĄ SIĘ ZASADNICZE RYSY OSOBOWOŚCI CZŁOWIEKA

Nowa koncepcja dzieciństwa

http://netbird.pl/a/871/12308,2

Stanisław Wyspiański

Macierzyństwo

1905

Donald Winnicitt (1896-1971)

„nie ma czegoś takiego jak dziecko”

Winnicott D. W.

The Maturational Processes and the Facilitating Environment: Studies in the Teory of Emothional Development”

Lndon: Hogarth Press 1965

ROZUMIENIE kogo?

_{ROZUMIENIE kogo?}

Janusz Korczak

Henryk Goldszmit

_(1878-1942)

„…dzieci nie są głupsze od dorosłych, tylko mają mniej

doświadczenia…”

„…nie ma dzieci – są ludzie; ale o innej skali pojęć, innym zasobie

doświadczenia, innych popędach, innej grze uczuć….

Pamiętaj, że my ich nie znamy…”

_{ROZUMIENIE kogo?}

William

Saroyan

(1908-1981)

„Dziecko poszukuje dziecka w każdym kogo spotka. Jeśli znajdzie je w dorosłym, podoba mu się ta osoba

^{więcej niż}

inne…”

Chłopiec na lotnym trapezie (1934) Śmierć nie omija Itaki 1943 (Oskar za

scenariusz)

_{ROZUMIENIE kto?}

V.Frankl

_1905-1997

„Oczywiście lekarzem można jakoś tam być, także nie troszcząc się o filozofię.

Wówczas jednak staje się aktualne to, co w podobnym kontekście miał na myśli

Paul Dubois,…

że będziemy się wówczas różnić, my lekarze, od weterynarzy

_{jedynie klientelą”}

V.

_Frankl

za Krasnodębski Z. Rozumienie ludzkiego zachowania PIW, W-wa 1986 str.

26

_{ROZUMIENIE kto?}

„…WSZYSTKO CO JEST MÓWIONE,

JEST MÓWIONE PRZEZ OBSERWATORA…”

Humberto Maturana

₁₉₂₅

Konstruktywizm

_{teoria o biologicznie uwarunkowanych ograniczeniach poznawczych}

(żaden organizm nie jest zdolny do odzwierciedlenia rzeczywistości,

a jedynie konstruuje obraz świata-model który pasuje). (H.Maturana, F.Varella)

lekarz , terapeuta, nauczyciel,

jest tylko obserwatorem,

nie ma dostępu do zjawisk;

dysponuje tylko własnym opisem.

ROZUMIENIE kto?

„nie to jaki jest PACJENT ale jak GO poznajemy”

Konstrukcjonizm społeczny , H.

Gadamer (1900-2002)

epistemologia zgodnie z którą poznanie jest uwarunkowane kulturowo i językowo (rzeczywistość społeczna jest konstruowana przez dyskurs i wspólne działanie. Poznanie i wiedza powstają w warunkach określonej kultury, języka i są jej

_wytworem)

_{Berger, H. Gadamer)}

„Rozumiemy coś wtedy tylko,

(T. Luckman, P.

gdy to nasze rozumienie da się zakomunikować innym”

^{…jeżeli dwoje myśli o tym samym, to nie znaczy}

jeszcze, że myśli tak samo …

_KOMUNIKACJA

«ruch środków lokomocji między odległymi od siebie miejscami; też: drogi, szlaki i środki

_lokomocji»

«przepływ informacji między urządzeniami, np. telefonami lub komputerami»

«przekazywanie i odbieranie informacji w bezpośrednim kontakcie z drugą osobą»

«możliwość przedostania się z jednego pomieszczenia lub miejsca do drugiego»

Polskiego [online],

Naukowe PWN S.A.:

internecie:

polszczyzna.html?S=Dzi&tr=pol-pol

Słownik Języka

Warszawa: Wydawnictwo

[dostęp 25. marca 2009]. Dostępny w

http://portalwiedzy.onet.pl/2,abc-

KOMUNIKACJA JĘZYKOWA

Aktem komunikacji językowej nazywamy przekaz treści kierowany przez nadawcę

(adresanta) do odbiorcy (adresata).

Komunikatem nazywamy treść przekazywaną kanałem

_{komunikacyjnym:}

dotykowym

wzrokowym

słuchowym

_{CZY KOMUNIKACJA JĘZYKOWA?}

_POCZUJ

USŁYSZ

_ZOBACZ

Komunikacja językowa

to proces porozumiewania się ludzi za pomocą znaków językowych

_{ROZUMIENIE jak?}

„…wszelkie poznanie odbywa się za

pomocą zmysłów….

…to co ukazują zmysły jest prawdą, błąd może pojawić się dopiero

w ludzkim sądzie….”

EPIKUR

(341-270 pne

ROZUMIENIE jak?

_{HUMUNKULUS PENFIELDA}

Wilder Penfield

_(1891-1976)

_{ROZUMIENIE jak?}

DYSFUNKCJE ZMYSŁÓW

_{MOGĄ POWODOWAĆ:}

zakłócenia zdolności ruchowych

zakłócenia emocji

zakłócenia funkcjonowania społecznego

^{DEZORGANIZACJA MOŻE BYĆ WYNIKIEM}

PRZECIĄŻENIA ZMYSŁOWEGO

ROZUMIENIE dlaczego?

LICZBA ZAREJESTROWANYCH

SAMOCHODÓW

CIĘŻAROWYCH

W POLSCE (W TYS SZTUK)

1990	1995	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2007
1045	1354	1879	1979	2163	2313	2392	2304	2345

ROZUMIENIE dlaczego?

MÓZG TO NACZELNY ORGAN PRZEŻYCIA

_{Strategie zapewniające przeżycie i pomyślną reprodukcję}

wymagają adaptacji do zmiennych warunków otoczenia,

a wiec wysokiego stopnia plastyczności

_{RÓŻNE ASPEKTY PLASTYCZNOŚCI MÓZGU}

plastyczność ewolucyjna

plastyczność ontogenetyczna (osobnicza)

naprawa uszkodzeń

zmiany struktury i funkcji w odpowiedzi na

_{działanie stresu i leków}

reorganizacja mózgu pod wpływem doświadczenia

PLASTYCZNOŚĆ ONTOGENETYCZNA:

ROZWÓJ LUDZKIEGO MÓZGU

Noworodek Sześciolatek Czternastolatek

ROZUMIENIE jak?

_{MANIFEST KANEDLA}

wszystkie czynności umysłu stanowią odzwierciedlenie czynności mózgu

_{czynniki genetyczne mają znaczenie w determinacji czynności umysłu i zaburzeniach}

psychicznych

_{czynniki zewnętrzne poprzez wpływ na procesy uczenia się mogą modyfikować}

ekspresję genów

_{zmiany w ekspresji genów pod wpływem uczenia się powodują modyfikację połączeń}

synaptycznych.

modyfikacja połączeń synaptycznych wiąże się z kształtowaniem osobowości człowieka oraz powstawaniem zaburzeń psychicznych

psychoterapia powoduje zmiany przez wpływ na procesy uczenia się

American Journal of Psychiatry1998(A New Intellectual Framework

^ROZPOZNANIE

_KLASYFIKACJE

• Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-

10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne

• Kryteria diagnostyczne DSM-IV-TR

• Klasyfikacja Diagnostyczna DC:0-3R Klasyfikacja diagnostyczna

zaburzeń psychicznych i rozwojowych w okresie niemowlęctwa i

wczesnego dzieciństwa

ROZPOZNANIE jak?

_{TYPY ZABURZEŃ SENSORYCZNYCH}

Nadwrażliwość

A typ lękowy

_{B typ buntowniczy}

Obniżona wrażliwość/niskareaktywność (niedowrażliwość)

Poszukiwanie stymulacji sensorycznej

ROZPOZNANIE

^JAK?

_{ZA CHWILĘ… WEJDZIE TU DZIECKO…..}

BĘDZIE Z MATKĄ,……………………………… A MOŻE

_{PRZYJDZIE TEŻ OJCIEC ?}

^{„KARDYNALNYM BŁĘDEM JEST}

TEORETYZOWANIE PRZED ZEBRANIEM WSZYSTKICH FAKTÓW. WYPACZA TO SĄD.„

_{SHERLOK HOLMS}

KONTEKSTY

_{PSYCHIATRII DZIECI I MŁODZIEŻY}

SPOŁECZNOŚĆ

_SZKOŁA

_RODZINA

DZIECKO

_{ZA CHWILĘ… WEJDZIE TU DZIECKO…..}

44

Jestem niegrzeczny…

Jestem do niczego…

_{Boję się…}

Jestem świrem…

Nikt sobie ze mną nie radzi…

_{JAK POMÓC DOROSŁYM?}

45

^{BĘDZIE Z MATKĄ,……………………}

A MOŻE PRZYJDZIE TEŻ OJCIEC ?

Przysyła mnie szkoła; znowu się uwzięli…

_{On jest agresywny….}

Dzieci zawsze robią na złość…

Chcę być

DOBRYM RODZICEM

Pani naprawi mi to dziecko, bo

przestało działać….

Boję się, że moje dziecko jest

WARIATEM…….

„RODZINA,

_{TU POWSTAJE CZŁOWIEK”}

Virginia Satir

„Gdy miałam pięć lat postanowiłam, że kiedy dorosnę

zostanę…

detektywem działającym dla dobra dzieci”.

„Nie do końca wiedziałam, co będę tropić,

ale zdawałam sobie sprawę, że w rodzinach często

mają miejsce wydarzenia, o których nie wie nikt z zewnątrz;

że istnieje wiele zagadek, których nie potrafię zrozumieć”

Virginia Satir

powstaję człowiek

GWP 2000

(1916-1988)

Rodzina tu

ZADANIA RODZINY

FAZY CYKLU RODZINY WG E. DUVALL (1957)

_{LEKARZ PSYCHIATRA}

wiedza

umiejętności

doświadczenie zawodowe, życiowe,

rodzinne

ZBLIŻAMY MAPY

_{DZIECKO, RODZINA, LEKARZ}

51

ELEMENTY BADANIA

wywiad z rodzicami

rozmowa lub/i zabawa z dzieckiem

informacje z instytucji zajmujących się dzieckiem

kwestionariusze

PODSTAWOWE PYTANIA

_OBJAW

co jest powodem spotkania?

_{JAKI JEST JEGO WPŁYW}

^{NAFUNKCJONOWANIE}

dziecka i rodziny?

_{CZYNNIKI RYZYKA}

jakie czynniki zapoczątkowały i podtrzymują problem?

_{MOCNE STRONY}

_{jakie mocne strony dziecka i rodziny można wykorzystać do}

^leczenia?

OBJAWY DOTYCZĄ

ROZWOJU (F 70–F 89)

EMOCJI (F93-F 98 ) ZACHOWANIA (F 90-F 91)

TRUDNOŚCI SPOŁECZNYCH (Z 60–Z 63)

OBJAWY POWODUJĄ:

dyskomfort psychiczny dziecka

zakłócenia w funkcjonowaniu otoczenia

_{OBJAWY WPŁYWAJĄ NA ŻYCIE}

DZIECKA…I

życie rodzinne

osiągnięcia szkolne

przyjaźnie

spędzanie wolnego czasu

CELEM LECZENIA JEST CHOROBA…

SPOSÓB LECZENIA

ZALEŻY OD TEGO CO ZDROWE…

CZYNNIKI OCHRONNE

poczucie własnej wartości dziecka poczucie kompetencji rodzicielskiej więzi w rodzinie

_{zasoby rodziny}

wsparcie w środowisku szkolnym

CZY ROZWÓJ PSYCHICZNY DOKONUJE SIĘ

_{PRZEZ KONTAKT Z PSYCHIKĄ INNYCH ?}

58

_ROZWÓJ

CYKL PRZEOBRAŻEŃ,

W KTÓRYM

ISTOTA LUDZKA

PRZEMIENIA SIĘ

Z BEZRADNEGO NIEMOWLĘCIA,

ŻYJĄCEGO

W CAŁKOWITEJ ZALEŻNOŚCI

OD OTOCZENIA

_{W JEDNOSTKĘ SAMODZIELNĄ.}

młodzieży”

„Zaburzenia psychiczne dzieci i

red prof. M. Orwid PZWL 1981

TOŻSAMOŚĆ

_{„termin tożsamość […] oznacza zarówno fakt bycia niezmiennie}

^{tym samym wewnątrz siebie[…]}

jak i fakt dzielenia niezmiennie tych samych zasadniczych cech z innymi”

_1902-1994

identity. JAPA. 1

Psychoanalizy.

COWydawnictwo1996. 442s.

(Erikson E.: The problem of ego

za Moore B. S, Fine B. D.: Słownik

Warszawa: Jacek Santorski &

IBSN 83-85386-95-5

CZY ROZWÓJ PSYCHICZNY DOKONUJE SIĘ

PRZEZ KONTAKT Z PSYCHIKĄ INNYCH ?

Teoria rozwoju psychospołecznego

E. H. Eriksona

Teorie relacji z obiektem

O. Krenberg

H. Kohut

M. Mahler

M. Klein

PSYCHOSPOŁECZNA TEORIA ROZWOJU

(ERICK H. ERIKSON)

_{Rozwój przeciwstawianie się konfliktom wewnętrznym}

kolejne stadia rozwoju wyłaniają się po sobie

każde służy rozwiązaniu konfliktu wewnętrznego

_{dla każdego stadium wiodąca jest inna cnota (siła ego) inny sposób}

nabywania umiejętności (rytualizacja) i inne ograniczenie (rytualizm)

_{STADIA ROZWOJU WG ERICKA H. ERIKSONA}

^{DZIECIŃSTWO (I-IV)}

DOJRZEWANIE (V)

STAŁOŚĆ I STAROŚĆ (VI-VIII)

1 rok życia

STADIUM INKORPORACYJNE

_{(KONFLIKT POMIĘDZY PODSTAWOWĄ UFNOŚCIĄ, A PODSTAWOWĄ NIEUFNOŚCIĄ)}

łatwość przyjmowania pokarmu

głębokość snu

bezbolesne wypróżnianie

pozwolenie matce na zniknięcie z pola widzenia bez

wyrażania lęku i gniewu

To, ile ufności dziecko wynosi ze swych najwcześniejszych doświadczeń , nie zależy od ilości pokarmu czy okazywania mu miłości ale raczej od jakości związku.

RODZICE muszą wypracować metody

kierowania dzieckiem i przekazać mu

głębokie (fizyczne) przekonanie,

ŻE TO CO, ROBIĄ MA SENS

Cnotą tego okresu jest:

NADZIEJA

2 rok życia

STADIUM RETENCYJNO-ELIMINACYJNE

_{(KONFLIKT POMIĘDZY AUTONOMIĄ, A WSTYDEM I ZWĄTPIENIEM)}

dojrzewanie układu mięśniowego

dojrzewanie intelektualne

Równowaga pomiędzy:

ZATRZYMYWANIEM I PUSZCZANIEM

Decyduje się tu proporcja pomiędzy:

miłością, a nienawiścią

współpracą, a samowolą

wyrażaniem siebie, a stłumieniem

_{Z poczucia samokontroli, poczucia własnej godności wywodzi}

się:

trwała życzliwość wobec innych

Z poczucia utraty samokontroli i bycia kontrolowanym:

skłonność do zwątpienia i wstydu

Cnotą tego okresu jest:

WOLA

STADIUM ITRUZYWNO-INKLUZYWNE

_{(KONFLIKT POMIĘDZY INICJATYWĄ, A POCZUCIEM WINY)}

rozwój inicjatywy

rozwój umiejętności

rozwój pomysłowości

(fantazjowania)

OTOCZENIE akceptując poczynania dziecka ułatwia mu rozwój inicjatywy

wyrażając dezaprobatę dla pomysłów

powoduje poczucie winy

_{Cnotą tego okresu jest:}

_ZDECYDOWANIE ^{„Dorosłym trzeba pomagać…, żeby się}

nie pomylili”

Zosia

STADIUM LATENCJI

_{(KONFLIKT POMIĘDZY PRACOWITOŚCIĄ, A POCZUCIEM NIŻSZOŚCI)}

koncentracja na świecie zewnętrznym

rozwój pracowitości

_{rozwój umiejętności praktycznych}

OTOCZENIE

zachęcając i chwaląc powoduje

rozwój intelektualny

nadmiernie krytykując wywołuje

poczucie niższości

Cnotą tego okresu jest:

KOMPETENCJA

…„I jeśli chce pani uratować moją psychikę, to musi pani sprawić, żeby

w domu naprzeciwko zamieszkała jakaś rodzina z dziećmi, bo inaczej się wykończę. I jeszcze jedno musi pani sprawić… jakieś zaświadczenie, żebym więcej nie musiała chodzić do szkoły,

_{bo stres szkolny po prostu mnie zabija”}

D.Suwalska „Znowu kręcisz Zuźka”

STADIUM POKWITANIA

_{(KONFLIKT POMIĘDZY TOŻSAMOŚCIĄ , A POMIESZANIEM TOŻSAMOŚCI)}

dojrzewanie fizyczne i umysłowe

doznawanie nowych wrażeń i pragnień

szukanie odpowiedzi na pytanie:

KIM JESTEM, A KIM MOGĘ BYĆ W PRZYSZŁOŚCI ?

_{Nastolatek jest intelektualnie przygotowany do integrowania}

^{spostrzeżeń, we wspólną całość-tożsamość „ja”}

Jeśli dzięki otoczeniu wchodzi w okres adolescencji

z poczuciem ufności, autonomiczności, inicjatywy, pracowitości ma duże szanse na osiągnięcie satysfakcjonującej tożsamości psychospołecznej

Poczucie nieufności, wstydu, zwątpienia

i własnej niższości te szanse osłabiają

Cnotą tego okresu jest:

WIERNOŚĆ

POMIMO WSZYSTKO

„Wszędzie dobrze, gdzie jesteśmy-bo to właśnie my. Bez nas byłoby nam smutniej i wogóle wstyd.

Lecz dopóki jesteś z sobą, lepiej ci niż bez

_{Ważną jesteś wszak osobą, gdyś wogóle jest!”}

„Bromba i inni”

M. Wojtyszko

OBJAWY DOTYCZĄ

ROZWOJU (F 70–F 89)

EMOCJI (F93-F 98 ) ZACHOWANIA (F 90-F 91)

TRUDNOŚCI SPOŁECZNYCH (Z 60–Z 63)

^{Osoba Niepełnosprawna}

oznacza każdą osobę, która w wyniku deficytu swoich fizycznych lub

umysłowych zdolności, wrodzonych lub nabytych, nie jest w stanie

zapewnić sobie, częściowo lub całkowicie, warunków koniecznych do swego indywidualnego lub społecznego życia

Deklaracja Praw Osób Niepełnosprawnych

_{Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych uchwała 2856 (XXVI) 9 XII}

1975 r

Tokarski J.(red): Słownik Wyrazów Obcych Warszawa:1980; PWN

DEKLARACJA PRAW OSÓB Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM

ZGROMADZENIE OGÓLNE ORGANIZACJI NARODÓW ZJEDNOCZONYCH UCHWAŁA 2856 (XXVI) 20 XII 1971R

Osoba z upośledzeniem umysłowym ma, w możliwie największym stopniu, te same prawa,

co inni ludzie

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ INTELEKTUALNA

(PODZIAŁ UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO WG ICD-10)

F 70	Upośledzenie stopnia lekkiego	debilizm	II 50-69	rozumie jak 9-12 latek
F 71	Upośledzenie stopnia umiarkowanego	imbecyliz m	II 49-35	rozumie jak 6-9 latek
F 72	Upośledzenie stopnia znacznego	idiotyzm	II 34-20	rozumie jak 3-6 latek
F 73	Upośledzenie stopnia znacznego	kretynizm	II pon- 20	rozumie poniżej 3 latka

AUTYZM

_{AUTOS - gr. SAM}

73

CAŁOŚCIOWE ZABURZENIA ROZWOJOWE

(ICD-10 F. 84 )

ZABURZENIA AUTYSTYCZNE

_{( DSM IV)}

zaburzone

funkcje

_społeczne

ograniczony

powtarzalny wzorzec aktywności

zaburzenia

_języka

74

ZABURZENIE FUNKCJI SPOŁECZNYCH

_{( PRZYNAJMNIEJ DWA SPOŚRÓD NASTĘPUJĄCYCH OBJAWÓW)}

a. wyraźne zaburzenie w posługiwaniu się zachowaniami niewerbalnymi :

_{kontakt wzrokowy, wyraz twarzy (ekspresje mimiczne),}

^{pozycje ciała oraz gesty,}

b. nieumiejętność rozwijania relacji z rówieśnikami

_{c. brak spontanicznego poszukiwania kontaktów, w celu}

dzielenia się z innymi swoją radością,zainteresowaniami lub

osiągnięciami (np. brak takich zachowań jak: pokazywanie,

przynoszenie,wskazywanie obiektów, którymi dziecko jest

^{zainteresowane),}

d. brak społecznego lub emocjonalnego odwzajemniania

ZABURZENIA KOMUNIKACJI

_{( PRZYNAJMNIEJ JEDNO Z NASTĘPUJĄCYCH)}

_{a. opóźnienie lub całkowity brak rozwoju mowy (którym nie}

towarzyszą próby kompensowania braków mowy (np. mimika

^{lub gesty)}

_{b. u osób posługujących się mową - wyraźne zaburzenie zdolności}

^{do inicjowania i podtrzymywania rozmowy}

_{c. używanie języka w sposób stereotypowy (schematyczny),z}

^{powtórzeniami}

d. brak zróżnicowanego, spontanicznego udawania w trakcie zabawy, lub społecznych zabaw naśladowczych, adekwatnych

^{do poziomu rozwoju.}

OGRANICZONY POWTARZALNY WZORZEC

AKTYWNOŚCI

_{(PRZYNAJMNIEJ JEDEN Z NASTĘPUJĄCYCH)}

_{a. pochłaniające dziecko zaabsorbowanie jednym (lub więcej)}

stereotypowym i ograniczonym wzorem zainteresowań,

które są nieprawidłowe ze względu na intensywność bądź

^przedmiot

b. dostrzegalne sztywne trzymanie się specyficznych, dysfunkcjonalnych rytuałów lub ustalonych form

c. stereotypowe i powtarzające się manieryzmy ruchowe

_{(np. trzepotanie lub kręcenie palcem, ręką, lub złożone ruchy}

^{całego ciała)}

_{d. uporczywe zaabsorbowanie częściami obiektów}

^{(przedmiotów, istot żywych)}

ROZPOZNANIE

CAŁOŚCIOWEGO ZABURZENIA ROZWOJU

_(ICD-10)

A. Ogółem sześć objawów z grup (1), (2) i (3), z czego

przynajmniej dwa

z grupy (1) i po jednym z (2) i(3).

B. Opóźnienia lub zaburzenia funkcjonowania w co najmniej

jednym

z następujących obszarów życia przed ukończeniem 3-go roku

życia

• interakcje społeczne

• używanie języka do komunikowania się z ludźmi

• zabawa symboliczna lub oparta o wyobraźnię

BIOLOGICZNE

PSYCHOGENNE

_{ŁĄCZĄCE DZIAŁANIE CZYNNIKÓW BIOLOGICZNYCH I PSYCHOGENNYCH}

KONCEPCJE WYJAŚNIAJĄCE PODŁOŻE ZABURZEŃ AUTYSTYCZNYCH

NIEPRAWIDŁOWOŚCI NEUROANATOMICZNEI NEUROFIZJOLOGICZNE

W AUTYŹMIE DOTYCZĄ:

 wielkości i masy mózgu

 części skroniowo-potylicznej mózgu (rozpoznawanie bodźców społecznych, funkcj. emocjonalne),tzw. mózgu społecznego, tj. ciała migdałowatego i płatów czołowych

 nadmiaru komórek w układzie limbicznym

 nieprawidłowości w budowie dendrytów (powstających przed 30

tygodniem ciąży)

CAŁOŚCIOWE ZABURZENIA ROZWOJOWE

JAK ROZUMIEĆ AUTYSTĘ?

(„TEORIA UMYSŁU” D. PERMACKA I G. WOODRUFFA”)

SPECYFICZNY DEFICYT POZNAWCZY W AUTYŹMIE

(koncepcja S. Barona-Cohen społeczno- poznawcza teoria powtarzanych form

aktywności)

Niezdolność do myślenia lub wyobrażenia sobie stanu

umysłu innej osoby

Nieumięjetność przewidywania zachowania innych

osób

Lęk wzrastający w nieprzewidywalnej sytuacji

społecznej

Redukcja lęku przez wysoce przewidywalną

powtarzaną

aktywność

0DCZUCIA OSOBY Z AUTYZMEM

…Niekiedy bardzo trudno się skoncentrować na słuchaniu i patrzeniu jednocześnie. Ludzi trudno zrozumieć , bo ich słowa są często bardzo tajemnicze, ale kiedy dodatkowo porusza im się twarz, brwi unoszą się i opadają, a oczy najpierw rozszerzają , a potem zwężają , nie mogę przy jednym podejściu tego wszystkiego opanować i prawdę powiedziawszy nawet nie próbuję…..

Luke Jakson

„ Świry dziwadła i zespół Aspergera”

_{wyd. Fraszka Edukacyjna 2005}

ZABURZNIA ZACHOWANIA I EMOCJI

Z POCZĄTKIEM W DZIECIŃSTWIE ICD 10 (F90-F98)

F 90 Zaburzenia hiperkinetyczne (zespoły nadpobudliwości

psychoruchowej)

F 91 Zaburzenia zachowania

F 92 Mieszane zaburzenia zachowania i emocji

F 93 Zaburzenia emocjonalne rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie

F 94 Zaburzenia funkcjonowania społecznego rozpoczynające się zwykle

_{w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym}

emocji i zachowania rozpoczynające się zwykle

F	95	Tiki
F	98	Inne zaburzenia
		w dzieciństwie i

wieku młodzieńczym

ADHD

_{ZABURZENIE HIPERKINETYCZNE}

86

_ROZPOZNANIE

_{Wykłady na Temat:}

Sir George Frederick Still (1868-1941)

The father of British pediatrics.

Kilka nietypowych stanów psychicznych u dzieci

_{( Still G.F.: The Goulstonian Lectures on Some Abnormal Psychical Conditions in Children. Lancet 1902; April 12)}

http://adhd-npf.blogspot.com/2008/10/history-of-adhd-1902-sir-george.html

_ROZPOZNANIE

Sir George Frederick Still (1868-1941)

The father of British pediatrics.

Wykłady na Temat:

Kilka nietypowych stanów psychicznych u dzieci

Still opisywał grupę 46 dzieci, które charakteryzowały się:

„…tendencją do porywczości,

różnych dewiacji i złośliwości

brakiem woli hamowania swojej popędliwości

nadruchliwością

pracujących lepiej w małych grupach…”

W rodzinach tych dzieci Still G. F. stwierdzał częste występowanie:

depresyjnych matek, po próbach samobójczych

ojców z chorobą alkoholową i problemami z prawem

_{ROZPOZNANIE historia na linii}

TR

kryteria

_Bradley

Clements S. DSM IV-

nieuwaga jest deficytem u dzieci utrzymano

Benzedryna

_{metylfenidat ADHD (DSM III-R)}

1900 1937 1955 1962 1966 1980 1987 1 994 2000

Minimal Brain Dysfunction

Clement S. Peter J.

Still G. ADHD

objawy Attention Deficit Disorder utrzymano kryteria

ADHD + or – Hyperactivity (DSM IV) (DSM-III)

Martin A. i. in.: Lewi’s child and adolescent psychiatry a comprehensive textbook [online]. Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott & Wilkim;

₂₀₀₇

ROZPOZNANIE historia w Polsce

Hanna Nartowska 1972 r.

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej

„…Pełny zespół objawów występuje u dziecka w wieku 4-6 lat.

Można wyróżnić cztery grupy zaburzeń:

nadruchliwość,

wzmożoną pobudliwość emocjonalną,

trudności skupienia uwagi

_{i zaburzenia w zakresie poszczególnych funkcji poznawczych…”}

trudności szkolne.

_{1972. 187 s.}

Nartowska H. : Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo : zaburzenia w zachowaniu i

Warszawa. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych;

1982. 131 s.

Nartowska H. : Wychowanie dziecka nadpobudliwego. Warszawa : Nasza Księgarnia;

ROZPOZNANIE statystyka czyli co obowiązuje lekarza w Polsce!!!

F. 90

Zaburzenia hiperkinetyczne (zespoły nadpobudliwości

^ruchowej)

F 90.0 Zaburzenie aktywności i uwagi

F 90.1 Hiperkinetyczne zaburzenie zachowania

F 90.8 Inne zaburzenia hiperkinetyczne

F 90.9 Zaburzenie hiperkinetyczne, nie określone

_{ROZPOZNANIE jak?}

„Kardynalnym błędem

jest teoretyzowanie przed zebraniem

wszystkich faktów.

Wypacza to sąd.„

Sherlock Holmes

_{ROZPOZNANIE kto?}

Kołakowski A. Wolańczyk T. Bryńska Pisula

A.:

Dziecko z ADHD-Poradnik dla rodziców;

Centrum CBT, Eli Lilly Polska Warszawa

_{ROZPOZNANIE co potrzebne?}

obserwacja

dialog

Konsultacje

specjalistyczne

(w zależności od potrzeb)

_{psychologiczna/psychiatryczna}

wywiad od rodziców

_pedagogiczna

informacja od nauczyciela lub innej osoby zajmującej się pacjentem

neurologiczna

endokrynologiczna

nefrologiczna (i inne)

_{ROZPOZNANIE czego szukamy?}

ZABURZENIA UWAGI

Początek zaburzenia przed 7

rokiem życia

Objawy muszą występować w

co najmniej dwu sytuacjach

_{(w domu i w szkole)}

NADMIERNA

_AKTYWNOŚĆ

Objawy muszą utrzymywać się co najmniej przez 6 miesięcy

IMPULSYWNOŚĆ

Istotne kliniczne cierpienie

lub upośledzenie

funkcjonowania

Objawy nie są spowodowane innym zaburzeniem psychicznym lub somatycznym

_{ROZPOZNANIE ile?}

BRAK UWAGI

Przynajmniej

6 z 9

wymienianych

w klasyfikacji objawów

NADMIERNA

AKTYWNOŚĆ

Przynajmniej

3 z 5

wymienionych

_{w klasyfikacji objawów}

IMPULSYWNOŚĆ

Przynajmniej

1 z 4

wymienionych

w klasyfikacji objawów

CZAS TRWANIA OBJAWÓW PRZYNAJMNIEJ 6 MIESIĘCY

niepokój ruchowy (zawsze w ruchu)

kłopoty w kontaktach

rozrzucanie zabawek, innych przedmiotów

„destrukcyjne” zabawy

wyzywający, hałaśliwy, przerywa innym

częste napady złości

nienasycona ciekawość

PRZEDSZKO

“nie boi się”- może narażać na

niebezpieczeństwo

siebie lub innych

nie słucha rodziców, nie współpracuje

DuPaul GJ, et al. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 2001;40:508-15.

_SZKOŁA

nie słucha, nie uważa, łatwo rozprasza się

odpowiedzi często wyprzedzają pytania

odpowiada, gdy nie jest pytane

często przeszkadza innym

często przerywa innym i wtrąca się do zabawy

lub rozmowy

nie może usiedzieć w miejscu

nie może doczekać się swojej kolejki w grach i

zabawach

przejawia agresję

trudności w wykonywaniu zadań domowych (słaba organizacja, często niedokończone, błędy, niestaranność)

słabe wyniki w nauce

niska samoocena

trudności w kontaktach z grupą rówieśniczą

“niedojrzałość”

Greenhill LL. J Clin Psychiatry 1998;59 Suppl 7:31-41.

NASTOLAT

odkładanie „na później”

nauka w szkole zdezorganizowana

trudności w nauce

nie może samodzielnie pracować

słabe kontakty z grupą rówieśniczą

ryzykowne zachowania

brak dbałości o własne bezpieczeństwo

(zranienia, wypadki)

konflikty z prawem

zachowanie nie ulega zmianie na skutek nagrody lub kary

poczucie niepokoju wewnętrznego

niska samoocena

frustracja, gniew

Greenhill LL. J Clin Psychiatry 1998;59(Suppl 7):31-41.

słaby „time management” i organizacja

słabe wyniki w nauce

niepokój

Funkcjonowanie w środowisku często komplikują stany współistniejące:

uzależnienia

_depresja

STUDENCI

1. Heiligenstein E, et al. J Am Coll Health 1999;47:181-185.

2. Heiligenstein E, et al. J Am Coll Health 1995;43:226-228

trudności w koncentracji, roztargnienie

niepokój

słaba pamięć

zaburzenia emocjonalne, frustracja, zły humor

słabe planowanie i organizacja

niskie osiągnięcia w sferze zawodowej czy naukowej

trudności w dokończeniu rozpoczętej czynności

współistniejące zaburzenia

problemy rodzinne

DOROŚLI

wypadki samochodowe

zachowanie „bez zasad”

Faraone SV, et al. Biol Psychiatry 2000;48:9-20.

_{Powikłania w ADHD w zależności od wieku}

PRZED SZKOLAK

opozycyjne zaburzenia zachowania

UCZEŃ

zaburzenia zachowania

trudności w nauce złe nawiązywanie

^kontaktów

współchorobowoś ć

NISKA SAMOOCENA

NASTOLATEK

trudności w nauce trudności w

kontaktach

społecznych

papierosy, alkohol współchorobowość konflikty z prawem

NISKA

SAMOOCENA

STUDENT

trudności w nauce

trudności w kontaktach społecznych

uzależnienia

wypadki, urazy

współchorobowoś ć

NISKA SAMOOCENA

DOROSŁY

trudności w

utrzymaniu pracy

problemy w

związkach

uzależnienia

wypadki, urazy

współchorobowo ść

NISKA SAMOOCENA

_{ROZPOZNANIE jak często?}

3%-7% dzieci w wieku szkolnym

1 – 6 % w okresie dorosłości

stosunek chłopców do dziewcząt jak 4:1

_{(American Academy of Pediatrics)}

kobiety najczęściej reprezentują podtyp z zaburzeniami uwagi

60% pacjentów ma objawy w wieku dorastania i dorosłości

rozpowszechnienie jest podobne w różnych kulturach

Goldman, et al. JAMA. 1998;279:1100-1107. Barkley RA. Attention-deficit hyperactivity disorder. In: Mash EJ, Barkley RA, eds. Child Psychopathology. 1996:63-112.

Współchorobowość

ADHD

^{bez powikłań} _ODD

31%

_Tiki

40%

11%

_ADHD

^CD

Grupa badana

N = 579

Wiek 7-10 lat

14%

34%

4%

_Lęk

Depresja

Jensen PS, Hinshaw SP, Kraemer HC, et al. ADHD comorbidity findings from the MTA study: comparing comorbid subgroups. J Am Acad Child Adolesc

Psychitry. 2001; 40(2); 147-158.

ROZUMIENIE

czy geny i wychowanie mają coś wspólnego?

ROZUMIENIE jak?

_ADHD

Mózg odpoczywa Mózg

_myśli

^{TO ZABURZENIE}

NEUROROZWOJOWE

ZACHOWANIE

_{ODZWIERCIEDLA AKTYWNOŚĆ MÓZGU!!!}

ROZUMIENIE jak?

_{ADHD możliwe przyczyny (etiologie)}

_GENETYKA ² ₁

^{NEUROANATOMIA}

_NEUROCHEMIA

_ADHD

₃

^{USZKODZENIE CUN}

_CZYNNIKI

_ŚRODOWISKOW⁴ _E

¹ Swanson J, et al. Curr Opin Neurobiol. 1998;8:263-271.

² Hauser P, et al. N Engl J Med. 1993;328:997-1001. Cook EH, et al. Am J Hum Genet. 1995;56:993-998. Swanson JM, et al. Mol Psychiatry. 1998;3:38-41.

³ Milberger S, et al. Biol Psychiatry. 1997;41:65-75.

⁴ Castellanos FX, et al. Arch Gen Psychiatry. 1996;53:607-616. Swanson JM, et al. Lancet. 1998;351:429-433.

_{ROZUMIENIE jak?}

GENETYKA

kierunki badań: ²¹

badania nad bliźniętami pokazują, ²¹

że nadpobudliwość psychoruchowa jest zespołem uwarunkowanym genetycznie

dziedziczenie poligenowe

(to wiele różnych genów i ich specyficzny układ)

⁵ 11

16

11 ⁵ 16

13

^{ADHD u bliźniąt 5}

jednojajowych 60-80%

dwujajowych 30-40% ₅

ADHD u

rodzeństwa 20-30%

w populacji 3-8%

ADHD u

Niewielki wpływ wielu genów prawdopodobny efekt

kulminacji - determinacja genetyczna

Gen receptora dopaminy DRD 4 na chromosomie 11

Gen transportera dopaminy DAT1 na chromosomie 5

_{Geny receptorów dopaminy DRD2 i DRD 5}

ojców dzieci z rozpoznaniem15-40 %

w populacji1-20%

_{ADHD u}

Gen betahydroksylazy dopaminy

Geny układu serotoninergicznego 5HT1B i 5 HTT

_{matek dzieci z rozpoznaniem 18-40%}

_{Gen SNAP-25 dla białka związanego z przyłączaniem}

w populacji 1-10%

pęcherzyków synaptycznych

NEUROANATOMIA

_{kierunki badań:}

mózg osób z ADHD jest o 3%

_{mniejszy niż w średniej populacji}

kora mózgowa dzieci z ADHD

dojrzewa

_{wolniej o średnio trzy lata}

synaptogeneza jest wolniejsza u

osób z

^ADHD Noworodek Sześciolatek Czternastolatek

NEUROCHEMIA

kierunki badań:

Zaburzenia równowagi pomiędzy układem noradrenalinowym i dopaminowym

„…Wender 1973 przypuszcza, że istotne znaczenie w powstawaniu tego zespołu może mieć obnizony poziom dopaminy w jądrach podkorowych, jak i nieprawidłowa aktywność mediatrorów neurohormonalnych, co powoduje niedostateczną kontrolę kory mózgowej nad czynnością ośrodków podkorowych…”

Popielarska A (red) Psychiatria wieku rozwojowego PZWL W-wa 1981

Noradrenalina

Dopamina

Synapsa

Receptor y

^{Przedni ośrodek}

uwagi, skupianie się na jednym bodźcu (DOPAMINA)

Impuls

nerwowy

Transporter

Tylny ośrodek uwagi,

„szum informacyjny”

(NORADRENALINA)

Zametkin, Shallice 2000

NEUROCHEMIA

kierunki badań:

_{Zaburzenia metabolizmu glukozy}

zmniejszony metabolizm glukozy okolic

przedruchowych kory czołowej (premotor cortex) i

części górnej kory przedczołowej (superior prefrontal

cortex), które są prawdopodobnie obszarami odpowiedzialnymi za kontrolę uwagi i aktywność motoryczną

mózg dorosłego bez ADHD mózg dorosłego z ADHD

Zametkin AJ, Nordahl TE, Gross M, et al. "Cerebral glucose metabolism in

adults with hyperactivity of childhood onset." N Engl J Med. Listopad 1990

15;323(20):1361-6.

_{ROZUMIENIE jak?}

USZKODZENIE

^CUN

GENY

WYCHOWANIE

ROZUMIENIE jak?

_{USZKODZENIE CUN}

alkohol w ciąży

papierosy w ciąży

niedotlenienie okołoporodowe

urazy głowy

zapalenie opon mózgowych

George Still as child

^{DLACZEGO DZIŚ CZEŚCIEJ MÓWIMY O ADHD?}

CO ZMIENIŁO SIĘ OD CZASÓW SIR G.F.

STILLA?

ROZUMIENIE dlaczego?

LICZBA ZAREJESTROWANYCH

SAMOCHODÓW

CIĘŻAROWYCH

W POLSCE (W TYS SZTUK)

1990	1995	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2007
1045	1354	1879	1979	2163	2313	2392	2304	2345

ROZUMIENIE dlaczego?

_{ROZUMIENIE jak?}

CZY ROZWÓJ PSYCHICZNY DOKONUJE

SIĘ

_{PRZEZ KONTAKT Z PSYCHIKĄ INNYCH ?}

WYCHOWANI

E

_{ROZUMIENIE jak?}

MODELOWANIE

terapia poznawczo-behawioralna

(paradygmat uczenia się)

uczenie zachodzi również

poprzez

obserwowanie kogoś innego

Albert Bandura 1925

ROZUMIENIE jak?

EKSPERYMENT Z LALKĄ BABO (A. Bandura 1973r)

Dzieci oglądały kasetę z agresywnym atakiem na lalkę Babo

Zaprowadzono je potem do pomieszczenia z atrakcyjnymi zabawkami

ale nie mogły się bawić

Sfrustrowane dzieci były prowadzone ponownie do pomieszczenia z lalką

_Babo

88% dzieci imitowało zachowanie agresywne

8 miesięcy później 40 % tych dzieci powtórzyło obserwowane reakcje

ROZUMIENIE jak?

_{MANIFEST KANEDLA}

wszystkie czynności umysłu stanowią odzwierciedlenie czynności mózgu

_{czynniki genetyczne mają znaczenie w determinacji czynności umysłu i zaburzeniach}

psychicznych

_{czynniki zewnętrzne poprzez wpływ na procesy uczenia się mogą modyfikować}

ekspresję genów

_{zmiany w ekspresji genów pod wpływem uczenia się powodują modyfikację połączeń}

synaptycznych.

modyfikacja połączeń synaptycznych wiąże się z kształtowaniem osobowości człowieka oraz powstawaniem zaburzeń psychicznych

psychoterapia powoduje zmiany przez wpływ na procesy uczenia się

American Journal of Psychiatry1998(A New Intellectual Framework

LECZENIE od czego zacząć?

„…Ważnym czynnikiem niepowodzeń szkolnych są zaburzenia koncentracji uwagi, często występujące u dzieci nadmiernie wrażliwych, delikatnych, o słabym systemie nerwowym. Dzieci te, jak mówiliśmy już w poprzednich rozdziałach, mają słabą

^zdolność

do eliminacji niektórych nieistotnych bodźców działających na nie razem z bodźcami ważnymi i znaczącymi.

Dla dziecka wrażliwego i czującego mocniej wszystko, co się dzieje w otoczeniu pobudza jego uwagę, wyobraźnię i wyzwala

silne

emocje. W klasie szkolnej sygnały docierają doń ze wszystkich stron- od nauczyciela, od kolegów, zza drzwi prowadzących na

korytarz i zza okna.

Uwaga nadmiernie wrażliwego dziecka jest więc podzielona i rozproszona, jest skierowana na coraz nowe przedmioty osoby

i wydarzenia, niekoniecznie właśnie na te, które są istotne w procesie nauczania i przebiegu lekcji.

Po skończonych zajęciach takie dzieci wracają do domu zmęczone, pełne rozmaitych wrażeń i przeżyć ale nie wiedzą co mówił

nauczyciel, co jest zadane do domu itp.

Jeżeli nauczyciel jest zdolnym pedagogiem i potrafi prowadzić lekcję w sposób zajmujący, dzieci z zaburzoną zdolnością koncentracji

uwagi łatwiej przełamują swoje trudności, łatwiej śledzić im tok lekcji i zrozumieć co było w niej najważniejsze.

W innych przypadkach tego typu nasilają się zaległości dziecka narastają z dnia na dzień.

Są dzieci które mają złe wyniki w nauce, ponieważ nie wiedzą, po co mają opanować określone umiejętności i wiadomości

szkolne,

nie są nimi zainteresowane albo też nie wierzą, by mogły kiedykolwiek mieć sukcesy

LECZENIE

_{Wytyczne National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE) 2008r}

Diagnoza ADHD

Psychoedukacja; Poradnictwo

Nie

Dziecko poniżej 6 roku życia

_Tak

Silne zaburzenie

funkcjonowania

Nie

Problemy w domu? Trening rodzicielski. Praca z dzieckiem

Tak Kuracja lekiem

psychostymulującym

Zaburzone funkcjonowanie trwa

Wypróbuj inny

_{psychostymulant}

Dobra

odpowiedź

Interwencje psychospołeczne Trening rodzicielski

Nadal znaczne zaburzenie funkcjonowania

Problemy w szkole?

Współpraca ze szkołą

i praca z dzieckiem

Zaburzenie nie

ustępuje

Dobra odp.

Zaburzone

funkcjonowanie trwa

Rewizja rozpoznania terapia behawioralna leczenie wspołchor lek noraadrenergiczny

Utrzymaj lek Zbadaj ponownie i lecz zaburz. Współwystęp.

Ponowne badanie

specjalisty

Identyfikacja problemu

Rozważ leki

_{PLAN TERAPEUTYCZNY}

Edukacja

Terapia dla

dziecka

Biblioterapia

ADHD

Terapia rodzinna

Warsztaty dla

rodziców

Leczenie

farmakologiczne

Opinia do szkoły

_{POSTĘPOWANIE W LECZENIU ADHD}

^{DLA PACJENTA}

• psychoedukacja

• terapia poznawczo- behawioralna

• socjoterapia

• terapia SI

_{• farmakoterapia}

^{DLA RODZINY}

• psychoedukacja

• warsztaty umiejętności wychowawczych

• terapia rodziny

^{DLA SZKOŁY}

• psychoedukacja

• warsztaty dla nauczycieli

• grupa wsparcia

dla nauczycieli

_{interwencje terapeutyczne}

Wytyczne National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE) 2008r

ADHD- RODZAJE INTERWENCJI

_{ciężkie lub powikłane ADHD}

wszystkie Dzieci z ADHD

_{psychoterapia}

CBT

edukacja

Rodzice, Dzieci i Nauczyciele

leki

RADA dlaczego edukacja?

„…Postępowanie wychowawcze dla każdego dziecka zaczyna się

tam,

gdzie jego naturalny rozwój się zatrzymał.

_{Ile jest dzieci, tyle jest początków…”}

Eduard Seguin

1866

^{DLACZEGO LEKI ?}

FAKT metylfenidat pierwsze leczenie ADHD1937r

FAKT metylfenidat pierwsze zarejestrowanie do leczenia ADHD 1955r

FAKT w USA w latach 70 XXw. 7% rozpoznań 10-20% leczonych

FAKT w USA 70-80% recept wypisuje lekarz rodzinny

FAKT w Polsce metylfenidat TYLKO na ściśle kontrolowane recepty

FAKT podanie leku tańsze i mniej angażuje otoczenie

FAKT niektóre leki pomagają niektórym dzieciom

FAKT czasem pomaga dopiero czwarty lek

FAKT leki wymagają stosowania się do wskazań

FAKT leki mają działania uboczne

FAKT działanie niektórych leków ujawnia się po kilku tygodniach

LEKI W ADHD DZIAŁAJĄ JAK W:

NADCIŚNIENU LUB CUKRZYCY

POPRAWIAJĄ FUNKCJONOWANIE

I OBNIŻAJĄ RYZYKO POWIKŁAŃ NIE LECZĄ JAK W ANGINIE

_{LEKI DZIAŁAJĄ NA ZASADNICZE OBJAWY}

FAKT dziecko łatwiej się skupi podczas pracy i nauki

FAKT dziecko będzie pracować dłużej bez przerw

FAKT dziecko zacznie lepiej słyszeć co się do niego mówi

FAKT dziecko będzie mniej ruchliwe

FAKT dziecku będzie łatwiej zapanować nad emocjami

ADHD- LEKI MITY

MIT lek zastąpi wychowanie i nauczanie

MIT lek poprawi motywację do nauki

MIT lek spowoduje, że dziecko będzie dostawać piątki i szóstki

MIT lek zmieni postawę dziecka bitego („agresja za agresję”)

MIT lek zmieni psychikę dziecka MIT lek jest zawsze szkodliwy MIT lek na pewno uzależni

ADHD- LEKI OBAWY

RODZICE:

lek zmieni psychikę dziecka

lek zmieni dziecko

lek uzależni

lek może zaszkodzić

lek wpłynie na rozwój

NASTOLATKI:

jeśli będę brać lek w szkole wszyscy się dowiedzą

jeśli biorę leki jestem psycholem

nigdy nie będę mógł prowadzić auta

będę mieć kłopoty z seksem

będę musiał brać leki całe życie

LEKI PSYCHOSTYMULUJĄCE

metylfenidat (zarejestrowany w Polsce w formie o działaniu przedłużonym-oros)

skuteczność potwierdzona 160 badaniami

najwyższa skuteczność u dzieci w młodszym wieku szkolnym

skuteczność potwierdzona wynikami badań testowych i skal oceniających zachowanie

Działania uboczne:

kłopoty ze snem, spadek apetytu, bóle brzucha, bóle głowy, drażliwość, lęk, skłonność do płaczu, nasilenie lub pojawienie się tików, tachykardia, nadciśnienie

INHIBITOR WYCHWTU ZWROTNEGO NORADRENALINY

atomoksetyna (zarejestrowana do leczenia od 2002r)

wysoka skuteczność

podawana codziennie

efekt terapeutyczny po 2 tygodniach

działa przeciwtikowo

Działania uboczne:

spadek łaknienia, bóle brzucha, zawroty głowy, drażliwość, zmiany nastroju, przeciwwskazany przy chorobach wątroby

TLPD (imipramina, nortryptylina, klomipramina, desipramina) nie

zalecane

_{(hamowanie wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny)}

skuteczne u 50% pacjentów

efekt terapeutyczny ujawnia się 3-4 tygodni podawania leku

Działania uboczne:

tachykardia, wzrost ciśnienia tętniczego, ryzyko powikłań krążeniowych, senność, suchość w ustach, zaparcia,

zaburzenia w oddawaniu moczu

Klonidyna

_{(hamowanie uwalniania noradrenaliny z zakończeń nerwowych)}

stosowana w leczeniu choroby tikowej

skuteczny w hamowaniu agresji( wpływ na impulsywność)

ułatwia zasypianie

efekt terapeutyczny po 6 tygodniach

Działania uboczne:

senność, suchość w ustach, pobudzenie, bóle głowy, zawroty głowy, obniżenie ciśnienia,

wymaga restrykcyjnego podporządkowania się wskazówkom lekarza ze względu na możliwość

wystąpienia powikłań kardiologicznych

_NEUROLEPTYKI

stosowane w ostateczności

stosowane do tłumienia agresji (powikłania ADHD)

zmniejszają pobudzenie ruchowe

_{INNE (moklobemid, buprioprion, reboxetyna, kwasy omega)}

brak dostatecznych badań skuteczności

FARMAKOTERAPIA KAŻDA !!!!!! RÓWNIEŻ TZW ZIOŁOWA

WYMAGA KONTROLI LEKARZA, BO OBARCZONA JEST

DZIAŁANIAMI UBOCZNYMI !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

DZIECKO

JEST KIMŚ

KTO

POJAWIA SIĘ

_{W TWOIM ŻYCIU}

A POTEM

ZNIKA

JAKO DOROSŁY

DZIĘKUJĘ

ZABURZENIA LĘKOWE ( F 93 ICD 10 )

ETIOLOGIA

występowanie rodzinne

wydarzenia życiowe związane z wystąpieniem zaburzeń stresowych

_{kumulacja wielu niewielkich ale trudnych sytuacji życiowych}

_Rodzaje:

Lęk jest wynikiem doświadczenia zagrożenia

lęk separacyjny( nasilenie lęku jest nieodpowiednie do okresu rozwoju dziecka, powoduje pogorszenie funkcjonowania społecznego ; martwienie się bez uzasadnionych powodów, że ktoś wyrządzi krzywdę rodzicom , lub że rodzice opuszczą dziecko, obawa , że dziecko się zgubi, zostanie porwane, oddzielone od rodziców ; występują koszmary nocne, napady złości, płaczu, skarg somatycznych)

_{zaburzenie lękowe uogólnione (zamartwianie koncentrujące się na przyszłości, na obawie}

o własne kompetencje. Towarzyszy mu silne napięcie , brak możliwości wypoczynku, potrzeba ciągłego upewniania się, dolegliwości somatyczne. Objawy powodują istotny dyskomfort psychiczny, cierpienie lub zaburzenie funkcjonowania społecznego.

_{fobie ( obawy przed zwierzętami, obawy przed ciemnością , obawy przed wymyślonymi}

postaciami obawy przed śmiercią. Podstawą rozpoznania jest unikanie danego obiektu

,dyskomfort psychiczny, pogorszenie funkcjonowania społecznego)

społeczne zaburzenia lękowe (wyolbrzymianie i przedłużanie się normalnej fazy leku przed obcymi ( u wszystkich dzieci występuje ona do 30 miesiąca życia)Unikają kontaktów z osobami poza rodziną, mają lęk przed oceną publiczną , upokorzeniem. Mają związek

^{z zaburzeniami osobowości typu unikającego}

DEFINICJA:

Dziecko nie odzywa się w pewnych sytuacjach, a rozmawia swobodnie w innych. (rozumienie mowy jest niezaburzone)

1877r. A. Kussmaul „aphasia voluntaria”

1934r. M.Tramer „mutyzm wybiórczy”

_{Tramer M (1934) Elektive Mutismus bei kindern. Zeitschrift für Kinderpsychiatrie 1 :30-35}

Częstość występowania: w populacji 0,02%

w populacji dzieci leczonych psychiatrycznie 0,2% Wiek występowania: 3-6 lat

Płeć: częściej występuje u dziewczynek

Czas trwania: od kilku miesięcy do 2 lat brak prawidłowości

dotyczących występowania wystąpienie w 10 roku życia zła prognoza

Adolf Kussmaul

1822-1907

ETIOLOGIA

Współdziałanie czynników biologicznych, rodzinnych, środowiskowych

Biologiczne:

organiczne uszkodzenie mózgu, indywidualne predyspozycje dziecka „vulnerabilities”

Rodzinne:

odrzucenie przez rodziców, maltretowanie, zaobserwowanie sceny pierwotnej, zakaz ujawniania

tajemnic rodzinnych, śmierć kogoś bliskiego, ograniczona komunikacja werbalna w rodzinie, lękliwość, alkoholizm, sprawy kryminalne, rodziny posługujące się gwarą, rodziny imigrantów szok po ugryzieniu

psa

Środowiskowe:

uraz psychiczny np. po ugryzieniu przez psa, wykorzystanie

_{OBRAZ KLINICZNY}

głowa i ramiona lekko przygięte do przodu, prosty kręgosłup, sztywne

_{napięte kończyny}

unikanie kontaktu wzrokowego z rozmówcą spojrzenie w dół lub w bok,

_{uboga mimika twarzy ale wyraz oczu zaciekawiony}

poza rodziną bojaźliwe i wycofane

w domu dominujące i pełne życia, obrażające się, manipulujące otoczeniem,

czasem agresywne

MUTYZM WYBIÓRCZY

(ICD 10 F 94.0)

_{RÓŻNICOWANIE / ROZPOZNANIE}

wykluczenie zaburzeń słuchu, zaburzeń neurologicznych

ocena rozwoju intelektualnego (np. taśma z nagraniami z domu)

całościowe zaburzenia rozwoju, upośledzenie umysłowe, zaburzenia rozwoju mowy

i języka, zaburzenia depresyjne, fobia społeczna, schizofrenia

LECZENIE

psychoedukacja otoczenia

psychoterapia

farmakoterapia (SSRI)

SPECYFICZNE ZABURZENIA ROZWOJU

MOWY I JĘZYKA

( F. 80 ICD 10)

_{F80.0 Specyficzne zaburzenia artykulacji- występuje wtedy kiedy posługiwanie się}

przez dziecko dźwiękami jest poniżej jego poziomu odpowiedniego do jego wieku

umysłowego, ale w którym poziom umiejętności językowych jest prawidłowy.

F80.1 Zaburzenie ekspresji mowy- zdolność dziecka do posługiwania się mową ekspresyjną jest znacznie poniżej poziomu typowego dla wieku umysłowego, ale rozumienie mowy pozostaje w granicach normy. Nieprawidłowości artykulacji mogą występować lub nie.

F80.2 Zaburzenie rozumienia mowy- rozumienie mowy nie osiąga poziomu odpowiedniego dla wieku umysłowego dziecka. W prawie wszystkich przypadkach ekspresja mowy jest wyraźnie zaburzona oraz pospolite są nieprawidłowości w wytwarzaniu dźwięków mowy.

-wrodzone zaburzenia percepcji słuchowej

-rozwojowa afazja.

-rozwojowa afazja Wernickego

F80.3 Nabyta afazja z padaczką ( zespół Landau-Kleffnera) - dziecko o dotychczasowym prawidłowym rozwoju języka traci zdolności rozumienia i ekspresji mowy, zachowując poziom ogólnej inteligencji. Zmiany napadowe dotyczą głównie obustronnie płatów skroniowych. Rozpoczynają się w wieku ok. 7- go roku życia

_{F80.8 Seplenienie}

144