Mowa zwierząt

Scenariusz wydarzenia z okazji święta w szkole

Cele zajęć:

0. rozszerzenie wiedzy o zwierzętach a w szczególności o życiu społecznym i komunikacji zwierząt

1. ukazanie wielkiej różnorodności rodzajów komunikacji w świecie ludzi i zwierząt

2. uwrażliwienie na los zwierząt

3. doskonalenie indywidualnych umiejętności organizacyjnych, aktorskich, plastycznych i innych, trening publicznego występowania

Potrzebne pomoce: materiały plastyczne, nagrania dźwięków przyrody, stojaki do prezentacji wystawy (ewentualnie tablice ścienne), komputer z internetem

Materiały dodatkowe:

0. List do konkursu plastycznego mowa zwierząt

1. Quiz zwierzęcy – przykładowe pytania

2. Informacje na temat porozumiewania zwierząt, mowy i języka, komunikacji interpersonalnej

Czas trwania: przygotowanie – dwa tygodnie, prezentacje 1 dzień

Sprzymierzeńcy: nauczyciele, bibliotekarz, rodzice

Przebieg wydarzeń:

W organizację projektu “Mowa zwierząt” potrzebne jest zaangażowanie co najmniej jednej klasy wraz z opiekunem koordynatorem przedsięwzięcia.

Zadaniem grupy jest przygotowanie “dnia w którym zwierzęta mówią”. Praca odbywać się powinna w kilku grupach, które zajmują się przygotowaniem prezentacji, wśród których znajda się opracowanie naukowe, wystawa plastyczna, spektakl, konkurs dla młodszych klas itp. Celem projektu “Mowa zwierząt” jest nie tylko zapoznanie uczniów z zagadnieniem komunikacji wśród zwierząt, ale przede wszystkim zwrócenie uwagi na treści, które zwierzęta chciałyby, gdyby mogły, przekazać ludziom.

Grupy w zależności od ilości zaangażowanych w przygotowania osób powinny liczyć od 6 uczniów do całych klas, gdy imprezę przygotowuje kilka klas. Uczniowie w zależności od zainteresowań i umiejętności dzielą się na grupy tematyczne.

I. Opracowanie naukowe

Uczniowie korzystając z książek, czasopism i internetu przygotowują prezentację dotyczącą sposobów komunikacji zwierząt w tym ludzi. W opracowaniu powinny znaleźć się takie informacje jak: rola komunikacji w grupie, komunikaty skierowane do przedstawicieli innych gatunków, jakie rodzaje komunikacji spotykane są w świecie zwierząt (komunikaty werbalne, mowa ciała, ubarwienie, kształtów, śladów, komunikacja zapachem itp.). Prezentacja może być zaprezentowana w formie odczytów, gazetki szkolnej, posterów, prezentacji multimedialnej, wystawy z przewodnikiem.

II. Wystawa plastyczna

Na wystawę mogą składać się prace plastyczne przygotowane przez grupę roboczą lub wyłonione w drodze wewnątrzszkolnego konkursu na temat mowy zwierząt. Prace mogą przedstawiać sposoby komunikacji, ale także wyrażać to, co chciałyby przekazać ludziom zwierzęta. W tym celu warto przygotować list do uczniów, który będzie odczytany na lekcjach plastyki, tak by była to nie zwykła praca plastyczna, lecz przemyślane dzieło zaangażowanej i współodczuwającej osoby.

III. Konkurs literacki – listy zwierząt do ludzi

Konkurs ogłaszamy na co najmniej tydzień przed planowanym “dniem, w którym zwierzęta mówią”. Ogłoszenie o konkursie powinno dokładnie precyzować zadania uczestników konkursu. Zanim uczniowie przystąpią do pisania listów (w szkole lub w domu) wychowawcy powinni przeprowadzić krótkie zajęcia wprowadzające w tematykę zagadnienia.

Nauczyciele proszą aby dzieci przypomniały sobie miejsca, gdzie żyją zwierzęta w naturze i w niewoli (np. ocean, puszcza, łąka, ale także dom, gospodarstwo wiejskie, cyrk, hodowla, zoo, sklep zoologiczny itp.). Wypisujemy takie miejsca na tablicy i krótko omawiamy warunki życia w tych miejscach. Zastanawiamy się czy zwierzęta w tych miejscach są szczęśliwe.

Zadaniem uczestników konkursu, jest napisanie listu do ludzi w imieniu wybranego, konkretnego zwierzęcia np. słonia z cyrku, żyrafy z zoo, wieloryba z oceanu, rybki z domowego akwarium. List ten jest jedyną okazją, kiedy zwierzęta mogą przekazać ludziom swoje marzenia, opisać swoje życie, przekazać wskazówki.

Najlepsze prace, wyłonione przez komisję złożoną z nauczycieli i uczniów-organizatorów konkursu, można opublikować w szkolnej gazetce, uzupełnić nimi wystawę plastyczną, lub włączyć do scenariusza spektaklu.

IV. Spektakl

Pomysł spektaklu oparty jest o pomysł warsztatu “Zgromadzenie wszystkich istot” opisanego w książce “Myśląc jak góra”. Zgromadzenie w najprostszej formie jest kilkugodzinnym rytuałem, w którym ludzie zbierają się w kręgu, aby przemawiać w imieniu innych gatunków lecz zazwyczaj jest to proces trwający nawet kilka dni wypełnionych ćwiczeniami, mający na celu pobudzenie zaangażowania w ochronę przyrody poprzez doświadczenie “bycia” inną istotą. Oczywiście spektakl jest tylko krótkim odegraniem rytuału. W przedstawieniu uczniowie wcielają się w wybrane przez siebie zwierzęta. Każdy aktor sam podejmuje decyzję które zwierzę jest mu najbliższe, w które najłatwiej będzie mu się wcielić. Przygotowania do spektaklu trzeba rozpocząć odpowiednio wcześnie, tak, by aktorzy zdążyli dobrze zapoznać się ze stylem życia wybranego gatunku, typowymi zachowaniami. Musi również mieć czas na napisanie swojej roli, czyli tego co chciałby przekazać w imieniu zwierzęcia, co chciałby o sobie i swoim życiu powiedzieć. Także sam aktor, by dobrze czuć się we “własnej” zwierzęcej skórze sam, ewentualnie z pomocą kolegów, powinien przygotować swój kostium z maską. Dodatkowa postacią powinna być osoba prowadząca Zgromadzenie.

Grupa przygotowująca spektakl ma za zadanie oprócz skonstruowania scenariusza i przygotowania kostiumów, także stworzenie scenografii oraz afiszów, biletów wstępu. Tą częścią przygotowań mogą zająć się uczniowie nie będący aktorami.

V. Quiz

Może składać się z wielu różnych części zależnych od grupy wiekowej.

Jednym z elementów może być odgadywanie nazw gatunków po odgłosach przez nich wydawanych. Jest najtrudniejszym do zrealizowania punktem, gdyż wymaga zdobycia nagrań odgłosów. W prostszej wersji to uczniowie organizujący konkurs mogą sami naśladować takie dźwięki.

Innym pomysłem jest przygotowanie scenek pantomimicznych przedstawiających różne zwierzęta, zadaniem uczestników konkursu byłoby odgadnięcie nazw zwierząt.

Następna cześć to turniej wiedzy o zachowaniach i komunikacji zwierząt. Przykładowe pytania w załączniku.

VI. Inne pomysły

Wystawa i spektakl dają możliwość zorganizowania zbiórki darów lub pieniędzy dla schroniska dla zwierząt czy koła czy organizacji zajmującej się ochroną zwierząt. Publiczność oglądająca wystawę lub spektakl może kupować bilety-cegiełki, jako bilety może też służyć karma dla zwierząt.

Bibliografia i warto przeczytać:

Stephen Hart, Mowa zwierząt, Warszawa 1996

H. i M. Frings: Mowa zwierząt. Warszawa 1968

D. Burghardt, W. Schleidt i H. Altner [red.]: Sygnały w świecie zwierząt, Warszawa 1979.

Z. Jethon: Mózg - myśl - mowa. Warszawa 1979.

Alicja Siwkiewicz: Mowa zwierząt. Warszawa 1988.

Casale Paolo, Zachowanie zwierząt, Warszawa 2001

Vitus B. Droscher, I wieloryb wysadził Jonasza na ląd, Cyklady 1998

Vitus B. Droscher, Krokodyl na śniadanie. Zadziwiające opowiadania o zachowaniu zwierząt, Cyklady 2000

Vitus B. Droscher, Świat, w którym żyją zwierzęta, Państwowy Instytut Wydawniczy 2000

Vitus B. Droscher, Małpy człekokształtne, Atlas, 1997

Vitus B. Droscher, Wędrówki zwierząt, Atlas, 1998

Vitus B. Droscher, Jak zwierzęta widzą,słyszą i czują, Atlas, 1999

Wojciech Zawadzki, Mowa zwierząt, www1.gazeta.pl/wroclaw/1,35762,1664719.html

http://encyklopedia.pwn.pl/59068_1.html

http://encyklopedia.pwn.pl/59528_1.html

http://encyklopedia.pwn.pl/20518_1.html

http://encyklopedia.pwn.pl/77273_1.html

http://encyklopedia.pwn.pl/82643_1.html

http://www1.gazeta.pl/nauka/1,34133,1774256.html

http://www1.gazeta.pl/nauka/1,34133,1774231.html

Uwagi: projekt można zrealizować nie tylko z okazji Światowego Tygodnia Zwierząt ale również przed wigilią Świąt Bożego Narodzenia, wiadomo przecież że to właśnie w wigilijny wieczór zwierzęta są najbardziej rozmowne. Warto wykorzystać te wierzenia i bliżej zapoznać się z technikami komunikacji, a przede wszystkim wsłuchać się w głos zwierząt.