POLITYKA GOSPODARCZA I 28.02.2010 r.

dr Urszula Markowska - Przybyła

Ćwiczenia 2

Przedmiotem polityki jest Bank Centralny.

Narzędzia polityki:

1. operacje otwartego rynku,

3. stopa dyskontowa, instrumenty oddziałujące na płynność bankową

4. stopa rezerwy obowiązkowej. czyli podaż kredytów,

I grupa instrumentów:

Stopa dyskontowa – stopa po jakiej BC pożycza pieniądze innym bankom w tym bankom komercyjnym.

1. rosnąca stopa dyskontowa spowalnia gospodarkę, kredyty drożeją, mniej inwestycji, mniejszy popyt globalny, (stopa ta nie jest doskonałym narzędziem),

4. BC nie może zbyt często zmieniać stóp (zmiany nie mogą być częste i gwałtowne),

6. może wzrastać ryzyko gospodarowania, zmniejsza się zaufanie do stopy dyskontowej,

7. banki komercyjne SA coraz bardziej niezależne, (brak konieczności zaciągania kredytów w BC),

8. na rynku występują kredyty preferencyjne (wtedy nie dotyczy nas stopa dyskontowa).

Operacje otwartego rynku – wycofanie lub dostarczanie pieniądza z i do rynku (środek dość skuteczny).

Banki komercyjne muszą chcieć kupić papiery i rynek papierów wartościowych musi być dobrze rozwinięty, musi dobrze funkcjonować – istotny warunek,

Stopa rezerw obowiązkowych – wcześniej zabezpieczenie wierzycieli, teraz reasekuracja ubezpieczeń.

Gdy stopa rezerw obowiązkowych rośnie – zmniejszenie akcji kredytowej, gdy spada – większa się akcja kredytowa ale bez przymusu.

Miękka – ekspansywna polityka pieniężna – występuje gdy zauważamy spowolnienie
i chcemy przyspieszyć.

Twarda – restrykcyjna polityka pieniężna – wzrasta tempo podaży pieniądza, wzrost stopy redystrybucyjnej i stopy rezerw obowiązkowych, ograniczenie akcji kredytowej, sprzedaż akcji. Zalecana w fazie górnej (rozkwitu) cyklu koniunkturalnego, gdy wzrasta inflacja.

II grupa instrumentów (typu administracyjnego):

2. racjonowanie kredytów- ograniczenie w sposób administracyjny wysokości udzielanych kredytów (wysoka inflacja, wysoka stopa procentowa a firmy nadal biorą kredyty powodując wzrost). Bank Centralny ustala, że nie może być więcej kredytów niż …; zakłóca mechanizm rynkowy, szkodzi konkurencji pomiędzy bankami
   i przedsiębiorstwami.

3. selektywna polityka kredytowa – ma zastosowanie w każdej gospodarce, zakłóca wolny rynek; stosowana przez władze publiczne (typu rząd), nastawiona na zaspokajanie potrzeb priorytetowych niewłaściwe zaspokajanych przez rynek.

Mechanizm rynkowy nie potrafi wytworzyć dóbr publicznych:

1. bezpieczeństwo narodowe,

2. powszechna oświata,

4. służba zdrowia, nie można uzyskać kredytu

5. infrastruktura.

Banki prywatne udzielają kredytów na podstawie rentowności i ryzyka to zaś eliminuje pewne grupy podmiotów z kręgu kredytobiorców mimo że są one pożądane z punktu widzenia długofalowych celów społeczno – gospodarczych (m.in. twórcy dóbr publicznych ale nie tylko).

Selektywna polityka kredytowa polega na zastosowaniu pewnych procedur, które modyfikują zachowania inwestycji pożyczkowo – kredytowych (banków) i ułatwiają dostęp do kredytu pewnej kategorii pożyczkobiorców.

Kredyty dla branż uznawanych za ważne (rozwojowe) dla gospodarki.

Co jest ważne w selektywnej polityce kredytowej?

3. nie może naruszać zasad globalnej polityki pieniężnej – oznacza że rozmiary tych kredytów nie mogą być zbyt duże w porównaniu do całości polityki kredytowej,

5. muszą zapewniać efektywną alokację zasobów (dobra publiczne są ważne ale nie lokuje się tam gdzie dana branża upada),

III grupa instrumentów (inne pozostałe instrumenty):

1. nieformalne metody oddziaływania Banku Centralnego na system bankowy, np. sugestie w sprawie zakupu papierów wartościowych; zalecenia ale nie przymus; zachęta do łączenia się banków w celu stabilności;

2. regulacja lub deregulacja systemu bankowego – większe lub mniejsze bariery wejścia na rynek bankowy,

3. deregulacja powoduje większą konkurencję ale też mniejsze bezpieczeństwo na rynku,

Polityka pieniężna w Polsce – Narodowy Bank Polski – jako Bank Centralny, docelowo Europejski Bank Centralny.

Rada Polityki Pieniężnej – prezes Sławomir Skrzypek,

Celem NBP – utrzymanie stabilności złotego, od 1999 r. strategia bezpośredniego celu inflacyjnego, od 2004 r. na poziomie 2,5 % ± 1%, cel inflacyjny obecnie wynosi …? (trzeba znać aktualną wartość – jaki jest punkt odniesienia czy np. rok do roku).

NBP współpracuje z różnymi instytucjami, np. MF i KNF w Polsce. W 2007 r. powstało porozumienie pomiędzy NBP, MF i KNF którego celem jest dbanie o stabilność finansową – od 2008 r. Komitet Stabilności Finansowej.

NBP zagranicą współpracuje z Bankiem Świtowym, Europejskim Bankiem Centralnym
(w szczególności).

W strefie Euro 16 państw: Austria, Belgia, Cypr, Hiszpania, Francja, Grecja, Słowacja, Słowenia, Malta,

Państwa, które posługują się walutą Euro ale nie są w strefie: Watykan, San Marino, Andora, Monako.

EBC – Europejski System Banków Centralnych (EBC i 27 banków narodowych),

Eurosystem – 16 państw ze wspólną walutą,

Kryteria konwergencji – warunki które należy spełnić, aby uczestniczyć w unii monetarnej, dot. kursu waluty, inflacji, długu publicznego, deficytu oraz rozwiązania prawne (niezależność BC).

Kryteria konwergencji:

1. kryteria fiskalne,

2. kryteria monetarne,

3. kryteria legislacyjne,

4. kryteria kursu walutowego.

Kurs waluty (złotego do euro) ma utrzymywać się przez 2 lata na poziomie ok. ± 15%.

System kursu walutowego zupełnie płynny od 12.04.2000 r.

Liberalna polityka - spadek lub wzrost wartości złotego.

Bank centralny zastrzega sobie prawo do interwencji na rynku walutowym.

Uważnie obserwować kryteria konwergencji z Maastricht!!!!

POLITYKA GOSPODARCZA I 28.02.2010 r.

dr Urszula Markowska - Przybyła

Ćwiczenia 3 POLITYKA BUDŻETOWA

Polityka budżetowa zajmuje się sposobami wykorzystywania dochodów i wydatków publicznych w realizacji celów stojących przed państwem.

Interwencjonizm państwowy – 30% PKB nie powinny przekraczać wydatki i dochody budżetowe,

Ile obecnie %PKB zajmują dochody i wydatki budżetowe?

Budżet państwa – roczny plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów władzy państwowej, kontroli, ochrony, prawa, sądów i trybunałów, administracji rządowej na okres jednego roku kalendarzowego.

- zespół narzędzi i środków służących do realizacji świadomie określonych zadań społeczno – gospodarczych państwa,

- źródło gromadzenia funduszy,

Czym jest podatek? – to świadczenie na rzecz państwa mające charakter przymusowy, bezzwrotny i powszechny.

Podatki progresywne oznaczają iż stopy wzrastają wraz ze wzrostem przychodu (n. podatek dochodowy).

Funkcje polityki budżetowej (dziedziny):

1. alokacyjna,

2. redystrybucyjna,

3. stabilizacyjna.

Funkcja alokacyjna – oznacza rozdział środków pomiędzy sektor prywatny i publiczny
i dalszą alokację wewnątrz tych sektorów.

Sektor publiczny – bezpośrednio określa się wielkość środków przeznaczanych na konkretne zadania, co zasądza zakres i formę rodzajów usług publicznych.

Sektor prywatny – korygowanie cen dóbr, usług czynników produkcji za pomocą dotacji (subsydiów) i podatków.

KRZYWA LAFFERA (str. 389 w książce)

Przychody z tyt.

Podatków ← punkt przegięcia

Stopa opodatkowania (%)

Trudność prowadzenia polityki budżetowej polega na tym że nie wiadomo ile %wynosi punkt przegięcia.

Krzywa Laffera – ilustruje, że zwiększanie stóp podatkowych najpierw korzystnie wpływa na sytuację finansową państwa oraz zakres udostępnianych dóbr publicznych i dóbr społecznych. Po przekroczeniu pewnej granicy dalsze zwiększanie obciążeń podatkowych będzie powodowało zmniejszenie dochodów, jako skutek wystąpienia zjawiska przeciążenia podatkowego, powodującego zmniejszenie podstawy opodatkowania.

Funkcja redystrybucyjna – oddziaływanie na ostateczny podział dochodów w społeczeństwie

I płaszczyzna – podatki i pieniężne transfery socjalne,

II płaszczyzna – nieodpłatne zaspokajanie potrzeb przez sektor publiczny określonymi usługami społecznymi,

III płaszczyzna – ma pośredni wpływ na podział dochodów – oddziaływanie na pierwotne warunki dystrybucji dochodów,

Funkcja stabilizacyjna – wykorzystywanie dochodów i wydatków do stabilizowania gospodarki (ograniczanie inflacji, bezrobocia, stabilności cen, wysokiego zrównoważonego tempa wzrostu gospodarczego).

PASYWNA I AKTYWNA POLITYKA BUDŻETOWA

Pasywna polityka budżetowa – stabilizacja w długim okresie, jak najmniejszy udział państwa w gospodarce, mają zastosowanie automatyczne stabilizatory koniunktury.

I progresywne podatki Zalety: działają samodzielnie, nie wymagają

II zasiłki – system pomocy społecznej żadnej decyzji, działają szybko.

Wady: Mechaniczny charakter ich relacji na zmiany poziomu popytu zagregowanego.

Aktywna polityka budżetowa (dyskrecjonalna) – ma miejsce gdy rząd stosuje wybrane środki w celu przeciwdziałania cyklicznym fluktuacjom oraz w celu stabilizacji cen czy ograniczaniu bezrobocia. Wymaga wprowadzenia zmian legislacyjnych.

Podstawowe rodzaje aktywnych działań:

1. zmiana struktury podatków i wysokości stawek,

2. zmiana podziału transferów z budżetu państwa,

3. zmiany wydatków na roboty i inwestycje publiczne.

Zbyt duży nacisk pod wpływem opinii społecznej.

Opóźnienia w reakcji na zakłócenia w funkcjonowaniu gospodarki:

o PKB – 12 tygodni,

o popycie globalnym – 12 tygodni,

o stopie procentowej – 1 tydzień,

o podaży pieniądza – 4 tygodnie.

Okres od powstania zakłócenia do wystąpienia wszystkich efektów działań podjętych
w ramach polityki budżetowej dziel się na fazy:

1. fazę rozpoznania – główny jej element to prognozowanie i programowanie rozwoju sytuacji gospodarczej,

2. fazę decyzyjną – wybór instrumentów oddziaływania, określenie skutków projektowanych zmian,

3. fazę instrumentalną – obejmuje postępowanie administracyjne i legislacyjne.

Efekt wypierania inwestycji publicznych przez sektor prywatny, źródło tendencji inflacyjnych.

Finansowanie deficytu – obciąć wydatki, zwiększyć dochody, dodruk pieniądza, rolowanie długu.

Warunki konwergencji z Maastricht – 3% PKB, 60% dług publiczny.

Na terenie UE nie istnieje praktycznie jedna polityka budżetowa, a jedynie polityka budżetowa poszczególnych krajów – członków UE.

PRZECZYTAĆ: Deficyt str. 393 i Polityka zatrudnienia – regulowanie rynku pracy str. 398.