MASLOW ABRAHAM I DZIEŁO JEGO - ,,Motywacja i osobowość"

-Człowiek ma naturę wysoką o charakterze instynktoidalnym, tj,stanowi ona część jego istoty.

-holistyczne ujęcie natury ludzkiej

-,,zrównywanie motywacji w dół"- tendencja polegajaca na wyróznainiu przy formułowaniu wyjasnien niższych potrzeb nad potrzeby srednie oraz średnich nad potrzeby wyższe- jest to forma dewaluowania natury ludzkiej-tak maslow rzekł:)

-stan zaspokojenia niekoniecznie musi zapewniac szczescie cz zadowolenie

-,,teoria gderania"(grumble theory)-zaspokojenie potrzeby->czasowe zadowolenie->wyższe niezadowolenie-bo ciągle nam mało a trzeba sie pogodzic z tym ,że stan szczesliwosci jest krotkotrwały.

-zaspokojenie potrzeby-powszednieje nie doceniamy tego co amy i hcemy wiecej.

-czlowiek-b.slabe instynkty szczatkowe, których nie mozna nazwac pelnymi instynktami(jak u zwierza)

-samorealizujący się-zdolni do wdzieczności-wolni od gderania

Rozdz1.Psychologiczne ujecie nauki.

1.Nauka-nie jest autonomiczna, samoregulujaca się-potrzebny jest człowiek

Nauka:

-twór ludzki!!!

-źródła:motywy ludzkie

-cele:ludzkie cele

-tworzona i kształotowana przez ludzi

a)motywy naukowców

-potrzeby:poznawcze(czysta wiedza, ciekawość ,rozumienie,tworzenie wyjasnianie);piękna(symetrii, harmonii-estetyczne)

-nauka-sposób pomocy ludziom-tendencja praktyczna i humanistyczna

-wiele motywów-polimotywacja

b)współdziałajacy charakter racjonalności i impulsu

-miedzy impulsem a osadem rozumnym nie musi isnieć sprzeczność

-współdziałanie-to co nie jest racjonalne(impuls)niekoniecznie musie byc irracjonalne

-nie ma sprzeczności czasem jest tylko problem z koordynacją

c)pluralistyczny charakter nauki

-brak jednego uniwersalnego modelu nauki

-funkcje nauki-poszukiwanie problemu,sprawdzanie,konstruowanie, zapisywanie historii

-aspekty technologiczne,administracyjne,f.upowszechniania i edukacji,aplikacyjna +radość z uprawiania nauki->podzial pracy-bo nie ma jednostek ktore polaczylyby to wszystko

-roznorodność upodobań-rozne podejscie do nauki-wielosc i zlozonoc nauki-to nauke wlasnie tworzy,

2.Wybrane implikacje psych ujęcia nauki

a)badanie dot.naukowca(podstawowy konieczny aspekt badania nauki)

b)nauka a w ratosci ludzkie:

-potrzeby emo,poznaw.,expresyjn,estet-zrodlem nauki oraz dostarczaja jej celów

c)rozumienie wartości

-gleboka ciagla swiadomosc wartosci oraz ich wplywu na percepcje

d)prawa ludzkie i pozaludzki-są inne(psychologizujemy nature ludzka ale nie możemy psychologizować natury kamienia)

e)socjologia nauki

-naukowiec powinien pozostawac na uboczu swojej kultury aby jego spostrzezenia byly trafniejsze

f)rozne ujecia wiedzy o rzeczywistosc-

-nienaukowcow popierac tak samo jak naukowcow

-brak sposobu jasnego rozroznienia naukowcow od nienaukowcow

-prawdziwy naukowiec-wszechstronny oraz nie tlumiacy swoich emo i impulsow

g)psychopatologia i naukowiec

-ustabilizowany,pogodny,zdrowy,szczęśliwy

Rozdz.2 Koncentracja na problemie a koncentracja na srodkach w nauce.

a)nadmierny nacisk na technike

-powoduje umniejszenie sensownosci żywotnosci i znaczenia problemu oraz tworczosci w ogole-krytyka dot metody staje sie krytyka dot problemu!!!(jako,,skazanego na porazke")

-tendencja ,ze samo rozważanie problemu nie ma znaczenia-wazne czy badanie zostalo przeprowadzone prawidlowo

-nie zwraca sie uwagi na dobre IDEE badawcze

-dychotomia-Ci nktórzy wiedzą JAK i Ci którzy wiedzą CO robic

-przecenianie ujec ilosciowych-szukanie portfela nie tam gdzie zostal zgubiony ale tam gdzie jest jasniej

-tworzenie hierarchii nauki-np.fizyka bardziej naukowa niz biologia

-mury miedzy naukami oraz rozlam miedzy naukowcami

b)koncentracja na środkach->ortodoksja w nauce->herezja

-tradycja moze byc w nauce groźnym dobrodziejstwem.Wierność jest bezwzglednym nieezpieczeństwem

c)niebezpieczeństwa naukowej ortodoksji:

-blokowanie rozwoju nowych technik-to co nowe spotyka sie z wrogościa i odejrzliwoscią

-ograniczenie kompetencji nauki-blokowanie pytań-a tak naprawde nie ma problemow nierozwiązywalnych,sa takie ktore JESZCZE nie zostaly rozwiazane-impuls do dzialania)

-zachecanie naukowcow do ostroznosci niezawodnosci zamiast smialosci i odwagi

-naukowcy mysla ze sa bardziej obiektywni i mniej subiektywni niz w rzeczywistosci sa-ze nie musza sie interesowac wartosciami

Rozdz.3 Wstep do teorii motywacji

Załozenia:

1)jednostka-zintegrowana calosc(motywowana jest cala osoba-np glod zmienia percepcję emocjepamiec i tresc myslenie)

2)głód jako paradygmat(specyficzny i wyizolowany-objawy na poziomie somatycznym)

3)sodki i cele(nasze codzienne przecietne pragnienia sa bardziej srodkami prowadzacymi do celu niz celami smymi w sobie)

4)pragnienia i kultura(ostateczne pragnienia wszystkich ludzi nie roznia sie tak bardzo jak roznią się swiadome codzienne pragnienia;widoczne cele same w sobie są znacznie bardziej uniwersalne niz sposoby ich osiagania gdyz sposoby te są determinowane lokalnie w specyf. kulturze)

5)motywacje złożone

-pewnymi pragnieniami mozga stac sie nieswiadome cele

-dzialanie nie ma tylko jednej motywacji

6)stany motywacyjne(czyli prawie kazdy stan pobudz organizmu

7)wzajemne związki motywacji

8)lista popedów

9)klasyfikacja życia motywacyjnego(podst cele i potrzeby sa zazwyczaj nieswiadome -odnajdujemy je droga logicznego wykluczania

10)motywacje i dane z badan na zwierzetach

-teoria motywacji winna byc antropocentryczna(nie mozna zapytac szczura o jego cel)

-wzrost rozwoju filogenetycznego->glod coraz mniej wazny->coraz wazniejsze upodobania(słabna instynkty a wzrasta znaczenie kultury-mechanizm adaptacyjby

11)środowisko(w teorii motywacji bśrodowisko ksztaltowane jest przez jednostkę powodowana celem-potrzebą pdst.)

-bierze pod uwage sytuacje ale nie jest teoria sytuacyjną)

12)integracja(zdarzaja sie syt gdy czlek nie reaguje jako zintegrowana calosc-tendencja do dezintegracji gdy organizm jest slaby)

13)zachowanie niemoyywowane

-istnieja takowe-np.dojrzewanie ekspresja i rozwoj-sa przejawem niemotywowanej expresji a nie zachow.utylitarnego.

14)mozaliwość osiagnięć-jesli cos jest mozliwe do osiagniecia czlowiek zazwyczaj tego pragnie-ŚWIADOMIE

15)wpływ rzeczywistości

-John Dewey-impulsy doroslego -zintegrowane z rzeczywistościa oraz sa pod jej wplywem-system id nie istnieje-lub jesli istnieje to jest on oznaka wewn. patologii

16)wiedza o zdrowej motywacji

--nie jest brakiem choroby ani nawet jej przeciwienstwem

-wiedza a motywacja-psychoteraia pochodzi od pajhentow-to oni sa próbka populacji(najczesciej neurotycy o niezdrowej motywacji)

-nalezy zwrocic uwage także na ludzi zdrowych

Rozdz.4 Teoria motywacji ludzkiej.

-wywodzi sie z doświadczeń klinicznych-tradycja funkcjonalizmu(john Dewey,holizm wertheimera,goldstein)-psychologia postaci-dynamizm(freud,fromm,horney.reich,yung,adler)dlatego jest to teoria HOLISTYCZNO-DYNAMICZNA

A)POTRZEBY PODSTAWOWE:

1)fizjologiczne(pkt.wyjscia teorii)-hierarchia wzglednej przewgi

`homeostaza-zautomatyzowane wysilki zmierzajace do utrzymania stalego skladu krwi

`apetyt-wskaźnik aktualnych potrzeb i braków w orgaznizmie

-nieozliwe i bezużyteczne stwarzanie list potrzeb fizjolog.

-są niezwykłe gdyz mozna je wyizolowac i zlokalizowac somatycznie(ale nie calkowicie!! bo czaem sataja sie kanalem dal innych potrzeb)

-są dominujace i przenmożne-ich niezaspokojenie powoduje zepchniecie innych potrze na dalszy plan)

-przecietny amerykanin doświadcza raczej apetytu niz glodu mówiąc,,jestem glodny(kultura)

-potrezby fizjolog istnieja tylko potencjalnie a nie wyznaczaja zachownaia czlowieka

-ich zaspokojenie-pojawienie sie potrzeb wyzszych

2)bezpieczeństwa(stabilizacjii,zaleznosci,opieki,uwolnienia od strachu leku i chaosu,potrzeba struktury porządku prawa ograniczen oparcia w opiekunie)

-w naszej kulturze-raczej zaspokojone choc czeste reakcje strachu i leku u dzieci mogą swiadczyc iż są źle wychowywane-aby zauwazych mechanizm potrzeby bezpieczenstwa najlepiej poobserwowac neurotykow

-przejawy poszukiwanie bezpieczeństwa:

a)oszczędność,ubezpieczenie

b)sklonnosc do rzeczy raczej bliskich ludziom niz obsych

c)religia nadająca porządek i spójność

d)nauka i filozofia

-jednak najczescie ta potrzeba przejaia sie w syt. krytycznych

-b.silna potrzeba bezp. pojawia sie u ludzi z nerwicą natręctw

(ksztaltuja otoczenie by bylo max przewidywalne)

3)potrzeby przynależności i miłości

-destrukcyjny wplyw zbyt czestych przeprowadzek na dzieci(nie doceniamu sąsiedztwa oraz ,,swoich" grup)

-rozwój grup T(???-grupa terapeutyczna?grupa,,Tu Ci pomożemy"?grupa ,,twixnijmy to razem?)oraz innych wspolnot czy grup rozwoju osob.-motywowany glodem kontaktu,przynaleznosci itd-pokonania ppczucia alienacji i osoamotnienia.

-niezaspokojenie prowadzi do nieprzystosowania i patologii

-miłość(dawanie i branie)#seksualizm(potrzeba czysto fizjologiczna pluspolimotywacja)

4)p.szacunku

a)potrz sily osiągniec kompetencji

b)pragnienie reputacji, prestiżu statusu(adler)

-zaspokojenie-pewnosc plus wiara w siebie,kompetnecja

-niezaspokojenie-poczucie niższości slabości bezradnosci-zniechecenie ,tendencje kompensacyjne i neurotyczne

-stały i zdrowy szacun do siebie jest oparty na ZASŁUŻONYM poważaniu ze str innych a nie na zewn. sławie i niezasłuzonych pochlebstwach

B)POTRZEBY SAMOURZECZYWISTNIEIA

-czlowiek musi byc tym kim może byc;powinien byc wierny swojej nautrze i realizowac swoje mozliwosci

samourzeczywisnienie-termin wprowadzil kurt goldstein

-forma realizacji tej potrzeby zmienia sie w zaleznosci od czlowieka

Warunki wstepne zaspokojenia potrzeb pdst.

-jesli te warunki są zagrozone-reakcja identyczna jak na zagrozenie potrzeb

-np.wolnosc slowa robienia co sie chce prawo do obrony,rzetelnosc uczciwosc i inne swobody

-sa prawie celami samymi w sobie bo silnie zwiazane z potrzebami pdst.

Pragnienie wiedzy i zrozumienia

-schilder-ujmuje dynamicznie ciekawosc i zrozumienie

`zwierzeta wyzsze-cos podobnego do ciekawosci(badania harlowa)

`ludzie badali i tworzyli teorie nawet w syt.zagrazajacych zyciu(galileusz)

`ludzi pociagają rzeczy zagadkowe niezorganizowane,niewyjasnione

`ludzie z zaburzeniami(np nerwica natrectw neurotycy z uszkodz mozgu-kurczowo trzymaja sie tego co znane)

`frustracja potrzeby ciekawości-prowadzi do patologii

`zjawiska patolog i obnizenie zdrowia psych i fiz u ludzi inteligentnych prowadzacych nudne zycie i prace-podobne do anhedonii ale ma inne zrodlo

`ujawniaja sie najsilniej w okresie późnego niemowlęctwa

`zaspokojenie impulsów poznawczych-przynosi radosc i poczucie osiągniecia celow

-ludzie chca poszerzac wiedze(w sensie szczegółowości tej juz posiadanej jak i nabywania nowej)

-poszukiwanie zanaczenia(tworzenie hierarchii,teoretyzowanie,organizacja i analiza wiedzy

-hierarchia-pragnienie wiedzy nad pragnieniem zanaczenia

-nalezy wystrzegac sie ostrej dychootomii miedzy zjawiskami poznawczymi a wolicjonalnymi bo pragnienie wiedzy i znaczenia same maja charakter wolicjonalny

Potrzeby estetyczne:

-wystepuja u niektórych osob-staja sie te osoby chore w brzydkim otoczeniu

-ich świadectwo odnajdujemy w każdej epoce i kulturze

Dalsze cechy potrzeb podstawowych:

1)stopien stalości hierarchii p.pdst.

-hierarchia-nie jest sztywna -np sa tacy u ktorych potrzeba szacunku jest wazniejsza niz milosc, twórcy-najwazniejszy jest popęd tworzenia,psychopaci-utrata potrzeb milosci,ideały i wartosci-głodówki i protesty-ludzie silni ktorych potrzeby pdst zostaly zaspokojone w przeszlosci

-ludzie ktorym zapewniono bezpieczenstwo i poczucie sily we wczesnbym dziecinstwie sa sklonni czuc sie bezpiecznymi i silnymi w obliczu jakichkolwiek zagrozen.

2)stopnie wzglednego zaspokojenia

-potrzeba pds nie musi byc zaspokojona w 100 proc zeby pojawila sie nst.

-po zaspokojeniu potrz nizszej wyzsza nie pojawia sie nagle i skokowo

3)potrzeby zazwyczaj sa nieswiadome4

4)zasadniczo potrzeby są te same a le w roznych kulturach ludzie moga inaczej je realizowac(czy roznorodnośc kultur jest zatem pozorna??)

5)nie tylko potrzeby pdst wyznaczaja zachowanie;+kazde zachow zwykle jest powodowane kilkoma potrzebami

6)wielorakość wyznaczników zachowania się-pole zewnetrzne-bodźce zewn.(np warunkowanie tworzenie sie odruchow-nie ma zwiazku z potrzebami)

-zachowania expresyjne

7)koncentracja na zwierzeciu czy na człowieku?

-na człowieku:)!!!!

8)motywacja a teoria psychopatogenezy

-codzienne świadome pragnienia-przejawy potrzeb pdst

-udaremnienie zaspokoj potrz pdst-psychopatologiczn skutki

9)rola zaspokojonych potrze

-zaspokojona potrzeba przestaje byc motywatorem

10)autonomia funkcjonalna

-zaspokojenie pewnych potrzeb uodparnia(zdrowa silna autonomiczna osoba lepiej znosi utrate milosci czy popularnosci)

Rozdz5.Rola zaspokojenia potrzeb podstawowych w teorii psychologicznej

-bywa,ze potrzeby wyzsze pojawiaja sie po deprywacji potrzeb nizszych(asceza,sublimacja,przesladowanie,izolacja)

-kilka ogolnych następstw zaspokojenia p.pdst

1)pojawienie sie nowej potrzeby,zaspokojona znika

2)konsekwencje wtorne

`niezalezność od znanych czynnikow zaspakajajacych,zaleznosc od nowych pomijanych dotychczas

`zmiana syst wartosci

`zmiany w zakresie zdolnosci poznawczych

`wszystkie nowe zainteresowania sa ,,wyzsze''

`udoskonalenie osoby(kurt goldstein-kazde zaspokojenie jest krokiem ku samourzeczywistnieniu)

`inne

Uczenie sie a zaspokojenie pot. pdst

-zadna def uczenia sie nie moze byc wystarczajaca jezeli kladzie nacisk na zmiany w polaczeniu bodziec-reakcja

-kojarzenie nie ma nic do rzeczy bo potrzeby są w stanie zaspokoic tylko czynniki ktore sa do tego przeznaczone

Zaspokajanie potrzeb a ksztaltowanie charakteru

*terapia anaklityczna-zaspakajanie niezaspokojonych potrzeb u dzieci

-zdrowie jako skutek zaspokojenia

a)wzrastające zaspokojenie potrzeby-wzrost zdowia psychicznego

b)st zaspokojenia p.pdst pozyt skorelowany ze st.zdrowia psych.

-zaspokojenie =zdrowie?-trudno powiedziec

-co z egoizmem?-bo osoby zdrowe sa najczesciej egoityczne i samolubne

Zjawiska częsciowo zalezne od zaspokojenia p.pdst

1)psychoterapia

2)postawy,zainteresowania,gusty i wartosci(determinowane zaspokojeniem i frustracja(w jakims stopniu choc my twierdzimy ze to wszystko kwestia warunkowan histr-kulturowych)

3)klasyfikacja osobowosci-zasada ujecia holistycznego;kryteria:potrzeby(gdyz są wspólne wszystkim)

-klasyfikacja calosciowa na jednym kontinuum

4)znudzenie(nadmiar zaspokoje)i zainteresowanie(choc to bywa wyjatkiem)

5)szczescie radosc uniesienie zachwyt

6)skutki społ-udoskonalenie czlowieka

7poziom frustracji-paradoxalnie rosnie wraz z zaspokojoeniem

8)zabawa przyjemna bezcelowoscprzypadkowe i nieplanowane zachowania.

Patologia wytwarzana przez zaspokojenia

-nadmiar zaspokojen-cierpienie

-dziecko musi doswiadczyc nie tylko zasppokoj potrzeb ale tez stanowczosci odpornosci frustracji dyscypliny i ograniczen

-nadopiekunczość i permisywność-ZŁO:P

Autonomia funkcjonalna potrzeb wyzszych

moga stac sie niezalzene od nizszych choc te pozwolily im zaistniec

Niektore zjawiska determinowane w znacznej mierze przez zaspokoj p.pdst.

a)wolicjonalno-czuciowe

-fizyczne nasycenie,poczucie bezpiecz miłośći przynalezn, sila ego->samourzeczywistnienie,zaspokoj ciekawosci,rozumienie,potrz.wyzsze->zalez i niezalez od roznych czynnikow zaspakajajacych->wstret->znudzenie i zainteresowanie->lepszy gust

b)poznawcze

-mniej koncentracji na ego +glebsze poznanie

c)cechy charakteru-spokoj wewnetrzny

d)poprawa relacji interpersonalnych

e)i inne:)

rozdz6.Instynktoidalna natura otrzeb podstawowych

a)rewizja teorii instynktu;1)przyczyny

-liczne bdania nad instynktem

-dowody na tendencje organizmu do rozwoju

-doswiadczenie psychoterapeutów

-t.instynktu--czlek-istota samonapedzająca się

2)błedy teorii instynktu:

-semantyczne i logiczne(wymyslanie instynktów ad hoc)

-etnocentryzm,darwinizm spoleczny-relatywizm kulturowy

-nie stosuje sie do teorii behawioralnej

-czarno biala dychotomia-brak stopniowalnosci

-paradygmat-instynkt zwierzat+ poglad ze instynkty nie daja sie kontrolowac

-instynkty-traktowanejako złe

-calkowicie determinuje dziedziczność

-niedocenienie potrzeb poznawczych

-instynkt i poznawcze przystosowanie-wykluczaja sie na filogenetycznym kontinuum-im wiecej instynktu tym mniej p.przystosowania-a tak naprawde potrzeba instynktoidalna i racjolna sa synergiczne a nie antagonistyczne

-identyfikacja dziedzicznosci z przeznaczeniem-konsekwencje spoleczne

Rozdz 7 Potrzeby podstawowe jako instynktoidalne

-potrzeby wyzszego i nizszego stopnia

`nakowcy czesto odrzucaja wartości-to oslabia psychologię i uniemozliwai jej rozwój

`organizm am,,ustala"hierarchie potrzeb

`różniece:

1)potrzeba wyzsza-późniejszy wytwor rozwoju filogenetycznego czy ewolucyjnego-im wiecej tym bardziej ludzka

2)p.wyższe-pojawiaja sie później w ontogenezie

3)p.wyzsze-mniej znaczace dla przetrwania biologicznego;mozna je pozniej zapokojic;latwiej znikaja w sposob trwaly

4)zycie na poziomie potrzeb wyzszych to lepsze zycie

5)sa mniej naglace

6)ich zaspokojenie-glebsze szczesie i pogoda ducha

7)dazenie do ich zaspokojenia jest zdrowa tendencją

8)zaklada liczniejsze warunki wstepne

9)szerszy zakre identyfikacji przez milosc-potrzeby partniera odczuwane jako wlasne

10)silniejszy autentyczny indywidualizm

11)psychoterapia skuteczniejsza

Rozdz.8 Psychopatogeneza i jej zagrozenia.

a)deprymacja frustracja i zagrozenie

`deprywacja

-zagrazajaca(powoduje skutki przypisywane frustracji)

-niezagrażająca

`przedmiot dążenia-podwójne znaczenie(może miec wartość pierwotą i wtórną)

`frustracja-gdy przedmiot dążenia wyraza miłość szacunek i inne potrz.pdst ktorych deprywacja prowadzi do niekorzystnych skutków przypisywanych frustracji w ogole

`deprywacja-patogenna gdy stanowi zagrozenie dla podstaw osobowosci

b)konflikt i zagrożenie

1)prosty wybór(w codziennosci rzadko wystepuje subiektywne poczucie konfliktu)

2)wybór miedzy dwoma drogami prowadzącymi do tego samego(żywotnego,podstawowego)celu-po podjeciu decyzji znika poczucie konfliktu

3)konflikty zagrażające(patogenne-skutki nawet po dokonaniu decyzji/wyboru)-wybor miedzy celami-obydwa ważne

4)konflikt katastrofalny-brak wyboru lub tylko jedna zagrazajaca możliwość

Natura zagrożenia

-zagrozenie obejmje zjawiska niezaliczone ani do kategorii konfliktu ani frustracji(np.ciężkie choroby)

-uszkodzenia mózgu

-ostre przeżycia traumatyczne

-groźba śmierci

-zagrożenie potrzeb podstawowych

-->kazda teoria patogenezy powinna opierac sie na teorii motyweacji.

Zagrozenie w historii życia:

-syt.zewn.-mniej zagrazajaca dla osob zdrowycyh niz neutotycznych

-w miare czasu zdrowie staje sie coraz mnie podatne na zagrożenie

Zagrożenie jako zahamowanie samorealizacji

-aktualnie nie jest zagrazajace ale takie bedzie w przyszlosci

choroba jako jednostka:

jest jedna choroba-choc są rozne symptomy sa one przejawem byc moze jednej choroby

Rozdz.9 Czy destrukcyjność jest instynktoidalna?

a)badania na zwierzami-u niektorych wystepuje pierwotna agresywnosc

-agresja u zwierząt moze byc dziedzuiczna(nadnercza wieksze u szczurów agresywnych)

-przenoszenie argumentacji e zwierzat na ludzi-proces delikatny,nalezy raczej wybierac zwierzeta bliższe człowiekowi-np.małpy a nie wilki

b)badania nad dziećmi:

-dziecko uwaza sie za perwotnie złe,egoistyczne i grzeszne-błąd-tak jest gdy dziecko czuje się niezaspokojone lub zagrożone

-czesto destrukcyjność u dzieci mylona z ciekawością

c)dane antropologiczne

-badania nad plemieniem northern blackfoot-wlk i rozleglosc detrukcji ma swoje zródła w uwarunkowaniach kulturowych

d)praktyka kliniczna

-uczucia agresji-zna kazdy człek

-swoboda mowienia o nich powoduje katharsis

Rozdz10Expresyjny składnik zachowania się

-zachowanie-komponenty;expresyjny-brak motywacji

-niekontrolowane

-celowe same w sobie

-nieświadome nie wymaga wysilku

utylitarny -celowe i motywowane

-zdeterminowane czynnikami srodowiskowymi i kulturowymi

-wyuczone kontrolowane

-bedace środkiem do celu

-swiadome wymaga wysilku