Ab intestato - dziedziczenie beztestamentowe, instytucja prawa spadkowego, przeciwstawienie dziedziczeniu testamentowemu (z braku testamentu).
Abolitio - puszczenie w niepamięć, podarowanie
Accesio - polaczenie dwoch rzeczy na skutek czego powstaje 3 rzecz. Nabycie wlasnosciu.
Essentialia
naturalia
accidentalia Negoti - SA to składniki tresci czynności prawnej.
składnik przedmiotowo istotne, te które SA niezbędne do powstania czynnsoci prawnej.
naturalne skjladniki składniki przedmiotowo nieistotne. Składniki niekonieczne w umowie ale wola stron SA wprowadzane do umowy.
składniki przedmiotowo istotne składniki wpływające na skuteczność czynności.
Accusatio - oskarżenie, akt oskarżeni system wymagający oskarżyciela.
A contrario - z przeciwieństwa , przeciwnie do, rodzaj argumentacji prawnicze jpolegajacy na wyciagnieciu wnioskow przeciwnych do bezposredio wynikających z brzmienia normy.
Actio- powództwo sadowe (roszczenie ) skarga procesowa dzialanie powoda skarga procesowa.
Actor - powod - strona wnoszaca powództwo do sadu Reus- pozwany
Ad Hoc - doraźny
Adoptio - przysposobienie wejście pod wladze rodziny dziecka nienaturalnego.
1.Ad solemilitate - forma pod rygorem nieważności, forma narzucona przez prawo obowiazkowa, której niezachowanie, zawsze powoduje nieważność czynności.
2
Ad probationen = forma dla celow dowodowych forma obowiazkowa przewidziana przez prawo, której jednak niezachowanie niepowoduje nieważności czynności, lecz ujemnie wpływa na strone która by chciala w procesie udowodnic fakt zawarcia umowy. Taki dowod z reguly będzie zabroniony.
Advocatis diaboli - obronca sprawy niesłusznej.
Ad vocem - w stosunku do tego co aktualnie jest prezentowany co się tyczy tej kwestii.
Aequitas - słuszność,
Humanista - człowieczeństwo , szlachetność obyczajow
Alibi gdzie indziej , w innym miejscu.
Animus wola zatrzymanai rzeczy dla siebie
Corpus - fizyczna wladza nad rzecza.
1. A priori - z gory
2. A posteriori 1 i 2 - 2 rodzaje rozumowanai prawncizego A priori - rozumowanie z przyczyn o skutkach A posteriori rozumowanie ze skutkow o przyczynach
Appelatio - apelacja odwolanie się od wyroku sadu I instancji do wyroku sadu II instancji.
Ad majori ad manus - z mniejszego o wiekszy
Ad majori ad minus - z większego o mniejszy
B
Beneficium In Ventari - dobrodziejstwo inwentarza, oznacza możliwość przyjecia spadku z zastrzezeniem odpowiedzialności za dlugi spadkowe tylko do wysokości aktywow spadkowych.
Bilateralis- dwustronny.
Bona Caduca - nabycie majatku spadkowego przez panstwo.
Bona fides - dobra wiara.
Mala fides- zla wiara.
C
Causa - przyczyna, powod , czynności causowe, wazne po zaistnieniu ich ustawowej przyczny np. Cauditio - przeniesienie czynności.
Casus- przypadek, zdarzenie, stan faktyczny, los, zdarzenie losowe,
Cessio - przelew wierzytelności z jednej strony na druga.
Civilis - obywatelski
1 Clausula Rebus Sic Stantibus
2. Pacta sunt servanda
Ad 1. zastrzezenie, ze umowa obowiazuje w okolicznosciach, ktore nie ulegaja zmianie.
Ad2. umow należy dotrzymywac.
1 i 2 sa dla siebie uzupełnieniem.
Commercium- handel, obrot.
Jus Commerci prawo do handlu, obrotu.
Communio - wspólność , wspolwasnosc.
Condicio - zdarzenie przyszle od którego zaleza skutki czynosci prawnej.
Confessio - uznanie powództwa przyznanie się do winy.
Consensus - zgoda, porozumienie. Zgodne oświadczenie woli prowadzace do rozwizania.
Contractus - umowa, kontrakt = czynność prawna dwustronna.
Conwalidatio - uznanie za wazne.
Creditor - wierzyciel.
Creditum - wierzytelność, prawo wierzyciela do domagania się od dłużnika spełnienie świadczenia.
Crimen - przestępstwo karne , zbrodnia.
Delictum - Przestępstwo prawa prywatnego.
Culpa- wina, w prawie prywatnym - wina niumyslna
Dolus - wiuna umyslna
Cura- kuratela zarząd, piecza nad majatkiem.
Curriculum Vitae- droga zycia, życiorys.
Custodia - obowiązek strzezena rzeczy odpowiedzialność najdalej idaca.
D
Damnum - szkoda, uszczerbek majatkowy, strata.
Rodzaje daumnum:
Emergens- strata, szkoda rzeczyewysita.
Infectum - grozaca szkoda
Iniuria datum - wyrządzenie szkody czynem bezprawnym.
Lucrum - zysk, korzysc majatkowa
Cessans - utracony zysk, utrata spodziewanego zysku
??????????????????? Bezprawne wyrządzenie szkody.
Debitor - dłużnik ,ten który ma spełnić świadczenie
Debitum - dlug, należność, powinność , obowiązek spełnienia świadczenia.
Defunctus - zmarly, spadkodawca
Defensio - obrona, ochrona przed sadem, ochrona, samopomoc.
Denatus - zmarly smiecria nienaturalna
Delegelata- ten co trzyma się obowizujacego prawa.
Delictum- przestępstwo prawa prywatnego
Detentio - dzierżenie rzeczy
Denuntiatio - zawiadomienie - doniesienie, oskarżenie potajemne.
Divortium - rozwod oparty o zgodne oświadczenie woli malzonka
Repudium - odtrącenie jednego malzonka od drugiego
Dolus - podstep ,zły zamiarwina umsyslna, wada osw. Woli.
Dolus - najwyższy stopien winy dłużnika w zobowiązaniu dłużnik w sposób umslny wyrzadza szkode w majatku,
Dolus - jeden z deliktow prawa pretorskiego.
Dominium - wladza, własność, posiadłość
Proprietas- własność
Donato - darowizna
E
Emancipatio- wyzwoleniue spod władzy, usamodzielnienienp wyjecie syna spod władzy ojca.
Emptio- kupno ,sprzedaz, kontrakt
Venditio - sprzedaz, zbycie .kontakt
Error- jedna z wad oświadczenia woli , blad., mylne mniemanie, mylne wyobrażenie
Error Juris - blad co do prawam nieznajomsoc prawa.
Ignorantia Juris Nocet- nieznajomsoc prawa szkodzi!
Ex Jure- z mocy prawa.
Ex lege - z mocy ustawy.
Evictio- odpowiedzialność za wady prawne rzeczty.
Exceptio Rei Iudicatae- zarzut sprawy już raz osadzonej prawomocnym wyrokiem.
Exculpo - usprawiedliwiac, wykazywac niewinność.
Expressis Verbis- wyraźnymi slowami, dobitnie.\
Extraditio- wydalenie z danego kraju przestępcy na skutek rzadania kraju jego pochodzenia.
F
Facta Concludentia - zdarzenie faktyczne, wyrażające domniemana wole osoby - dorozumiane osw. Woli.
Facultas Juris - wydzial prawa.
Collegium Juridicum - zwyczajowa nazwa budynku wydziala prawa, wydzial prawa.
Favor libertatis- przychylność dla wolności.
Favor- przychylność, życzliwość,
Fictio- zmyslenie, wymsyl.
Fideicommissum Legatum = wady zapisu w testamencie obciążające spadkobierce.
Fideicommissum- rodzaj zapisu w testamencie wg prawa rzymskiego
Fides- wiara zaufanie.
Fiscus- skarb panstwa majatek państwowy
Fiscalis- skarbowy dot, spraw skarbowych.
Forum - plac publiczny sprawa publiczna sprwa sadaowa
Fraus creditorum - dzialanie na szkode wierzyciela
Fraus- oszustwo, dzialanie bezprawne, niegodziwość.
Actio Pauliana - skarga paulanska - przysluguje w razie pokrzywdzenia wierzyciela przez dzialanie dłużnik
Furtum- kradzież. Przestępstwo prawa prywatnego, zabor mienia.
G
Podzial rzeczy:
Genus- rodzaj, gatunek rzecz oznaczona gatunkowo
Species- rzecz oznaczona indywidualnie oznaczona co do tożsamości.
Glossa- sposób komentowania orzeczenia sadowego. Jezyk, mowa, wyraz, komentarz, objaśnienie.
H
Hereditas - dziedziczenie w ogol spraw i obowiązków przez spadkobierce. Spadek.
Holographus- własnoręcznie napisany
Heres- dziedzic, spadkobierca.
Hipoteca- zastawa umowny, czasowy.
Humanista- człowieczeństwo, slachetnosc obyczajowl.
I
Id quod interest - taki jaki jest interes wierzyciela - sposób ustalania odszkodowania w przypadku actiones bonae fidei, polegający na tym, ze sedzia uwzęglenia nie tylko nominalna wartość rzeczy spornej (straty wierzyciela) lecz tez dodatkowa subiektywnie odczuwana przez wierzyciela strate. Np. zasadzi wartość konia którego dłużnik nie zwrocil wierzycielowi oraz dodatkowo kwote rekompensaty ze dłużnik zdeklompletowal zaprzeg 4 konny.
Immobilia - nieruchomość, grunt i wszystko co z gruntem związane.
In abstracto w oderwaniu
In concreto w konkretnej sytaucaji w danym przypadku.
In dubio pro reo - w razie wątpliwości na korzysc oskarżonego.
In integrum restitutio - przywrócenie do stanu pierwotnego. Jeden ze środkow ochrony pozaprocesowej, przysługujący np. pokrzywdzonemu małoletniemu.
In debitum - - niezależne świadczenie dajace podstawe, do domagania się jego zwrotu na podstawie tzw. Bezpodstawnego wzbogacenia.
In defensus - osoba która się nie broni lub broni się nienależycie, traktuje się ja jak zasadzona.
Injuria - zniewaga, bezprawie, niesprawiedliwość. Jeden z deliktow prawa cywilnego.
Innominatus - nie nazwany, nie oznaczony.
In fraudem legis - w celu obejscia ustawy.
Incvisitio - dochodzenie, śledztwo, sposób prowadzenia dochodzenia, jest przeciwieństwem acusatio.
Interdictio - zakaz
Interdictum - nakaz.
Intestatus - zmarly, bez testamentu, sytuacja, która uruchamia dziedziczenie beztestamentowe.
Ibso jure - z mocy samego prawa, przeciwieństwo obowiązywania z mocy umowy.
Judex - sedzia
Inhabilis - ten który zostal wylaczony ze sprawy.
Judex suspectus - sedzia podejrzany o stronniczość.
Judicium - sad, wyrok.
Jura In Re aliena - prawa na rzeczy cudzej, ograniczone prawa rzeczowe.
Jurisdictio:
Contentiosa- sporne, procesowe.
Voluntaria -sadownictwo niesporne, nieprocesowe.
Iurisprudentia -nauka prawa, która realizowali juryści, uczeni, prawnicy zajmujący się rozstrzyganiem casusow.
Już civile- prawo cywilne, obywatelskie, prawo prywatne.
Jus cogens - prawo bezwzględnie obowiązujące.
Jus dispositivum -prawo względnie obowizujace.
Jus gentium - prawo regulujące stosunki miedzy cudzoziemcami oraz rzymianami i cudziemcami,.
Jus postliminii - tzw. Prawo powrotu. Prawo rzymianina, który znalazł się w niewoli nieprzyjaciela jak wrócił odzyskiwal dane prawa jak był wolny w Rzymie np., z wyjątkiem małżeństwa te trzeba było odbyc jeszcze raz.
Już privatum- prawo prywatne.
Już publicum - prawo publiczne.
Jus vitae Ac necis -prawo zycia i śmierci - prawo właścicieli nad niewolnikami.
L
Laesio enormis - razace pokrzywdzenie, instytucja prawa justyniańskiego, pokrzywdzenie ponad polowe wartości.
Laudatio - pochwala, mowa pochwalna.
Legatum - zapis w testamencie, jednostka przysporzenia na rzecz osoby 3 i kosztem spadku.
Legislatio - wydawanie ustaw.
Lex - ustawa.
Lex specialis - ustawa szczegolna,.
Lex generalia - usttwawa ogolna
Lex specialis de rogat le generali - ustawa czczegolna uchyla ogolna ustawa szczegolna należy stosowac przed ogolna.
LEX Commissoria - klauzula przypadku, jeden ze sposobow realizacji Orawa zastawu. Jeżeli dłużnik niew wykona zobowiązania może zatrzymac rzecz na własność wierzyciel.
Liber- wolny.
Liberum veto - wolność sprzeciwienia się, nie zgadzanie się.
Lis pendens - zawisłość sprawy, zawieszenie postanowienia.
Locatio conductio- umowa najmu, jeden z kontraktow.
Lucrum cesans- ustracony zysk.
Daunum emergens.
M
Mancipatio- jeden ze sposobow pochodnego nabycia prawa własności, przewidziany jako obowiązkowy dla res mancipi, czynność formalna w obecności 5 swiadkow libri pensa osoba trzymajaca wage orzy uzyciu formul slownych przewidziane przez prawo.
Mandatum- umowa zlecenia.
Matrimonium justum- prawnie łączące małżeństwo, mogli zawrzec je tylko posiadający conubium.
Meritum- istota sprawy, główne znaczenie, sedno zagadnienia.
Metus- jedna z wad osw woli spowodowana przymusem.
Moratorium - odroczenie na późniejszy termin.
Mutuum -pozyczka, jeden z kontraktow realnych.
N
NASTICURUS- ten, który ma się narodzic.
Nasticurus pro lam NATO habetum - nasticurusa uwaza się za narodzonego o ile chodzi o jego korzysc.
Negotiorum gestio- prowadzenie sprawy bez zlecenia jeden z quazi kontraktow.
Negotium- czynność prawana claudicans, czynność prawna kulejaca niewazna w czesci obciążającej majatek młodocianego.
Nomen- wierzytelność, uprawnienienie wierzyciela do domagania się spełnienia świadczenia.
Nota bene- nawiasem mówiąc. Zauważ dobrze, zwroc uwage.
Notarius- powszechnie znany.
Noxalis- odnoszący się do szkod wyrządzonych osoby podlegające władzy i niewolnikow
Numerus clausus- zamknieta liczba, zamnkiety, taki, którego niemozna uzupełnić.
O
Obligatio- zobowiązanie, stosunek prawny pomiedzy wierzycielem i dłużnikiem.
Occupatio- objecie w posiadanie, jeden ze sposobow pierwotnego nabycia własności.
Omnipotens- wszechstronny, wszechwładny.
Omnis probandi- ciezar dowodu, spoczywal na dowodzie, wyj spoczywal na pozwanym kiedy zgłosił excepcje.
P
Pactum -umowa nieformalna miedzy stronami, niezaskarzalna lub zaskarzalna (pacta nuda, pacta vestitia).
Pacta adiecta- umowy dodatkowe do kontraktu kupna- sprzedazy.
Palaestra- szkola retoryki, ksztalcaca mówców sadowych.
Pars legitima- tzw. Zachowek, minimalna czesc spadku, należy się osobom z najbliższej rodziny spadkodawcy, okreslona ułamkiem udzialu spadkowego, jaki by im przypadal, gdyby dziedziczyli ustawowo. Sposobem na anulowanie zachowku jest wydziedziczenie.
Pecunia- pieniadze.
Per facta concludentia- osw. Woli dorozumiane.
Persona non grata- osoba niepozadana np. szpieg.
Pignus- zastaw, jako ograniczone prawo rzeczowe jak i kontrakt realny.
Poena- kara, poena capitis- kara śmierci, poena privata- kara prywatna.
Possessio-posiadanie,
Post scriptum- po napisaniu, dopisek P.S.
Praejudicalis- przedsadowy, proces umożliwiający ustalenie stanu faktycznego i prawnego, pozniej umowzliwiajacy przeprowadzenie sporu głównego.
Praesumptio- domniemanie, domniemanie ojcostwa np. domniemywa się ze ojcem dziecka jest maz matki.
Pretium- cena, jeden ze składników przedmiotowo istotnych, umoway kupna-sprzedazy.
Pro publico bona-dla dobra publicznego, dzialanosc charytatywna.
Probatio- dowod, srodek dowodowy np. zeznania świadków.
Probatio diabolica- trudny dowod obciążający właściciela.
Procurator- zastepca procesowy i zarzadca cudzego majatku w jednym. Nazwa urzednika publicznego.
Promulgatio- obwieszczenie o ustawie, publiczne.
Proprietas- własność rzymska,, najpelniejsze prawo rzeczowe.
Prorogatio fori- umowa o właściwość sadu, stanowiaca wyjatek od zasady actor sequitor forum rei.
Q
Quoad usum - o ile chodzi o uzywanie rzeczy.
R
Ratio legis - przyczyny, motyw ustawy,. Ta droga można dojsc do właściwej interpretacji, ustawy.
Reformatio In Peius- zmiana na gorsze.
Res: habilis, Nullius, habilis rzecz nadajaca się do zasiedzenia, Nullius- rzecz niczyja.
Res judicata- rzecz osadzona, czyli sprawa sadowa zakonczona prawomocnym wyrokiem. Wyroki w p.rz. były prawomocne!
Reservatio mentalis - zastrzezenie potajemne.
Restitutio In integrum- minores czyli maloetni mogl zwrocic się do powoda o ten srodek, argumentując, ze ktos wykorzystal jego brak doswiadzenia życiowego.
Retentio- prawo zatrzymania rzeczy, osoba ktroa nie ma tytulu własności do czasu zwrócenia nakaldu na ta rzecz. Prawo zatrzymania rzeczy.
Sanctio- przymus, zakaz, określenie skutkow naruszenia przepisow prawa.
Sensu largo- w szerokim znaczeniu.
sensu stricto - w scislym znaczeniu.
Sententia - wyrok sadowy, koncowe orzeczenie sędziego. Współcześnie mówiąc sententia mamy na mysli czesc najwazniejsza, wyroku, uniewinnienie, zasadzenie,
Separatio bonorum- instytucja odpowiadajaca za dlugi spadkowe. Czyli oddzielenie masy majatkowej spadkowej od masy dziedzica.
Beneficjum inventarii - instytucja dobrodziejstwa inwentarza. Ma spłacać dlugi tylko do wys. Majatku spadkowego.
Servitus- służebność, ograniczone prawo rzeczowe.
Societas- spolka, umowa spolki, jeden z kontraktow konsensualnych.
Societas leonina. - nie mzona zawrzec umowy przy której tylko jeden z dłużników odpowiada za wszystkich dlugi.
Solo animo- przeniesienie posiadania przez zmiane tylko samej woli.
Species
Genus rzeczy oznaczone co do tożsamości i co do gatunku.
Specificatio- przetworzenie rzeczy, jeden z pierwotnych sposobow nabycia własności, dawal material i ktos miał z niego cos wykonac.
Substitutio- podstawienie, instytucja prawa spadkowego polegajaca na tym, ze spadkodawca może ustanowic oprocz glownegi spadkobiercy również innego.
Tj, takiego, który dojdzie do dziedziczenia tylko wtedy kiedy spadkobierca glowny nie będzie chciał lub nie będzie mogl przyjąć spadku.
Succesiio -dziedzieczenie, wejście w ogol praw i obowizkow spadkodawcy przez spadkobierce.
1.Succesio ab intestato
2.Successio In secundum tabula
Dwa konkurencyjne systemy dziedziczenia
diedzieczenie beztestamentowe, nastepuje na mocy przepisow prawa lub ustawy. Wskazuje na to kto i w której klasie będzie dziedzieczyl po spadkodawcy. Bedie obowiązywała tylko wtedy jeśli nie sporządził testamentu, lub zrobil to niewłaściwie.
dziedziczenie na postawie testamentu. Testament, jednostronna cynnosc zawierająca osw ostatniej woli spadkodawcy , ustanawiajaca dziedzica. Musi być dziedzic!
Super Ficies- powierzchnia, jedno z ograniczonych praw rzeczowych tzw. Prawo zabudowy.
T
Terminus- ad quem i a quo - ad quem koncowy termin a a quo termin poczatokowy.
Termin koncowy skutki prawne ustana wraz z nadejściem terminu.
Termin pcozatkowy- skutki prawne powstana wraz z nadejściem terminu.
Testator- spadkodawca, który sporządził testament.
Traditio- wreczenie, pochodny sposób nabycia własności na res nec mancipi.
Brevi manu- sposób przeniesienia posiadania.
Tutela- opieka, polaczenie dwoch elementow, opieki (pieczy nad osoba), zarzadzanie majatkiem. Odróżnić ja należy od kurateli - zarząd wyłącznie nad majatkiem.
U
Ultima ratio- ostateczny argument.
Ultimum supplicium- kara śmierci, kara ostateczna.
Universitas- całość, zwizek wspólnoty.
Urbi et orbi- blogoslawnienstwo papieskie miastu i swiatu.
Usucapio- zasiedzenie.
Usus us-
Usus fructus- uzywanie wszelkich korzyści z rzeczy.
Utilitias- korzysc.
V
Vacatio legis- czas miedzy ogłoszeniem ustawy, a wejściem jej w Zycie. Okres celowo goloszony przez ustawodawce, aby jej adresaci mogli się z nia zapoznac, zanim zacznie obowizywac.
Venditio bonorum- uniwersalna sprzedaz majatku dluznoika na licytacji, glowny etap egzekucji majatkowej.
Victima- ofiara
Vinculum- oznaczalo termin, wiezy, kajdany, wiezenie.
Vis maior- sila wyzsza, dłużnik nie ponosi za nia odpowiedzialności p rz. Np. .pozar, powodz., trzesienie zeimie, napad piratow. Nawet jak przewidzi, ze w określonych okolicznościach nastapi np. .powodz to i tak nie mzoe temu zapobiec, nie jest za to odpowiedzialny.
Votum separatum- orzekanie w sadach kolegialnych, wymaga glosowania.