ZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ- WYKŁAD 1

1. Charakterystyka procesu technologicznego i zarządzania technologiami.

Proces technologiczny jest to część podstawowego procesu wytwórczego w ramach , którego zachodzi zmiana kształtu wymiarów i właściwości obrabianego materiału lub trwała zmiana położenia części względem siebie (montaż).

Technologia natomiast pochodzi z języka greckiego i jest nauką o metodach wytwarzania materiałów, półproduktów, wyrobów.

Źródłem technologii realizowanych w procesie produkcyjnym jest nauka, praktycznym jej wykorzystaniem natomiast jest przedsiębiorstwo. Działalność człowieka została zapoczątkowana nie nauką ale rzemiosłem.. Pomiędzy Dwoma tymi elementami wyróżniamy:

- nauka

- nowoczesne technologie

- technologie

- technika przemysłowa

- rzemiosło

Zarządzanie technologiami zgodnie z elementami definicji procesu technologicznego polega na zarządzaniu zmianami , które wymuszone są przez społeczeństwo, klienta.

Zmiany dotyczą kształtu, wielkości, właściwości lub położenia i są dokonywane w takim kierunku aby zaspokoić wymagania klienta. W chwili obecnej technologie odnoszą się do sfery materialnej jak i nie materialnej.

Do drugiej grupy możemy zaliczyć:

- technologie odpoczynku

- technologie uczenia się

- technologie zdawania egzaminu

- technologie zakupu

Technologie materialne obejmują obszar zagadnień związanych z technikami wytwarzania.

Zarządzanie technologiami jest bardzo zbliżone do zarządzania wiedzą, ponieważ współczesny produkt jest elementem bardzo złożonym wymagającym zastosowania różnych technologii, materiałów zarządzania technologiami realizowane jest przez interdyscyplinarnych specjalistów.

2. Elementy zarządzania technologiami

Elementy zarządzania technologiami rozłożone są na trzech poziomach.

Poziom najwyższy obejmuje:

- badania i rozwój wewnętrzny firmy

- badania i rozwój oraz zakupy z zewnątrz

- akwizycja z zewnątrz

Drugi poziom to ogólnie nazywane zasoby technologiczne.

Trzeci najniższy poziom obejmuje:

- wykorzystanie zasobów technologicznych wewnątrz przedsiębiorstwa

- wykorzystanie zasobów wewnątrz i po określonym czasie ich sprzedaż na zewnątrz

- wykorzystanie zewnętrzne zasobów i doświadczeń

Najważniejszym jest tutaj drugi poziom zarządzania technologiami ,a mianowicie zasoby technologiczne. Z podstaw zarządzania wiadomo, że zarządzanie dotyczy określonych problemów związane jest z zasobami materialnymi i nie materialnymi. Wiadomo również, że technologie mają podobny cykl życia jak produkt związku z czym muszą być doskonalone.

Zasoby technologii są jednym z podstawowych uwarunkowań skutecznego konkurowania. Przewagę konkurencyjną wytwarzanych produktów można osiągnąć wtedy gdy posiadamy nowoczesne zasoby technologiami. Zasoby te zasilane są wynikami badań i rozwoju prowadzonych we własnym zakresie często w sposób utajony. Zasoby te możemy zwiększyć również poprzez zakup licencji jednak w tym przypadku uzyskujemy warunki gwarantujące nam tylko utrzymanie się na rynku. Znaczenie zasobów tech. We współczesnym zarządzaniu na globalnym rynku jest szczególnie istotne bo dzięki nim uzyskujemy produkt o określonych cechach będących podstawową wartością przy ich zakupie. Proces technologiczny, technologia są podstawowymi obszarami gdzie tworzona jest wartość dodana. Zarządzanie technologiami jest szczególnie efektywne w przedsiębiorstwach posiadających własną bazę doświadczalną. Dzięki zastosowaniu technologii w sposób istotny zmieniamy i wydłużamy cykl życia produktu.

Zastosowanie nowych technologii np. do aparatu fotograficznego spowodowało ,że w chwili obecnej produkt jest skomplikowanym urządzeniem.

Odnosząc zarządzanie technologiami do gospodarek narodowych możemy stwierdzić, że w państwach gdzie istnieją duże zasoby technologiczne ( Japonia, Stany Zjednoczone) poziom życia jest wysoki. Podczas wizyty jednego z premierów w Stanach Zjednoczonych reporter na pytanie co Polsce jest najbardziej potrzebne uzyskał odpowiedz nowoczesne zasoby technologiczne oraz kapitał ( jak wykazuje niedawna Polska historia zbyt duże nowoczesne zasoby technologiczne mogą przekraczać możliwości i wykorzystania przez społeczeństwo)

3. Portfele technologiczne

W zasobach technologicznych praktycznie znajduje się szereg technologii o różnym stopniu użyteczności i przydatności. Zespół technologii potrzebnych do wytworzenia określonego produktu tworzy portfel technologiczny.

W odniesieniu do samochodu w skład takiego portfela wchodzą:

- technologie z zakresu metalurgii produkcja stali, produkcji stopów metali nie żelaznych)

- technologie z zakresu tworzyw sztucznych

- technologie odlewnicze ( wytwarzanie korpusów, tłoków, osi)

- technologie z grupy przeróbki plastycznej( cięcie blachy, wiercenie, ogólnie profilowanie)

- technologie elektroniczne

- technologie łączenia ( śrubowe, nitowe, spawane, zgrzewane)

- technologie zapewniające bezpieczeństwo podczas eksploatacji ( wytwarzanie pasów bezpieczeństwa, ABS, itp.)

- technologie lakiernicze i antykorozyjne.

O nowoczesności portfela technologicznego decydują technologie najważniejsze.

Portfel technologii jest elementem zmiennym wprowadzane SA do niego nowoczesne technologie. Natomiast określona część technologii przestaje być wykorzystywana.

W skład portfela technologicznego powinny wchodzić tech. zapewniające łączenie się dwóch, trzech technologii np. technologie nanoszenia powłok antykorozyjnych z technologią barwy karoserii. Łączenie technologii jest również bardzo konieczne dla likwidacji tzw. wąskich gardeł produkcyjnych np. w odlewnictwie wąskim gardłem produkcyjnym jest wybijanie form czyli oddzielenie pół produktu jakim jest odlew od masy formierskiej. W wielu odlewniach proces ten odbywa się na kratach wstrząsowych gdzie obowiązuje określony porządek kierowania form. Proces ten stwarzał odlewni duży problem , ponieważ nie tylko wydłużał cykl produkcyjny ale również podnosił temperaturę i stopień zapylenia powietrza.

Połączenie wielu technologii zaowocowało pojawieniem się tzw. Bębnów do wybijania gdzie liczba kierowanych form do wybicia jest obojętna natomiast zapylenie i wzrost temperatury są praktycznie zlikwidowane ( hermetyzacja urządzenia).

4. Konkurencyjna skuteczność technologii.

Uwzględniając konkurencyjności i rozpowszechnienie technologii dochodzimy do zależności , która przedstawiona jest w tabeli:

W cyklu życia technologii można wyróżnić:

- pionierstwo- czyli okres w którym technologia jest mało rozpowszechniona i silnie konkurencyjna

- pozycją kluczową ,kiedy to technologia jest powszechnie znana poprzez duże rozpowszechnienie jednak ze względu na konieczność zastosowania specyficznej aparatury jest bardzo konkurencyjna ( zasoby finansowe przedsiębiorstwa nie pozwalają ni jej zakup i wdrożenie). Technologia kluczowa pozwala nie tylko umocnić pozycje rynkową lecz zezwala na zdobycie określonej przewagi w dłuższym czasie.

- pozycja bazowa. W tym przypadku technologia jest bardzo rozpowszechniona ogólnie dostępna z uwagi na niskie koszty jej wdrożenia nie wykazuje dużej zdolności konkurencyjnej.

- okres schyłku. W tym czasie rozpowszechnienie jest małe, konkurencyjność nie wielka i jest to cecha technologii przeznaczonych do likwidacji. W portfelu technologicznym powinna znajdować się bądź to technologia pionierska bądź też technologii kluczowa.

Wymienione 4 rodzaje technologii w portfelu technologicznym funkcjonują nie zależnie tworząc jednak zespół technologii o określonym poziomie nowoczesności.

Wiele technologii pionierskich pojawia się z chwilą przekazania ich przez wojsko jednostką cywilnym.

Oprócz wymienionych rodzajów technologii istnieją również technologie ogólne, systemowe i pomocnicze.

Technologie ogólne. Cechy tej technologii mają charakter bardzo ogólny, stosowane są w różnych przemysłach np. technologia smarowania. Stosowana jest w samochodach, maszynach przemysłowych ale również technologię smarowania stosujemy do normalnych drzwi.

Technologie systemowe. Rozwój informatyki spowodował, że komputery stały się częścią, systemem wielu urządzeń. Komputery zainstalowane w różnych urządzeniach spełniają różnorodne czynności, połączenie ich daje wieloraką kombinację przez co zwiększa się ich zakres stosowania. Technologie systemowe występują w bardzo wielu produktach np. samochodach, obrabiarkach, samolotach. Możliwość zastosowania technologii systemowych intensywnie wzrasta np. komputerowo stosuje się proces nawodnienia w szklarni, utrzymania w niej odpowiedniej temperatury.

Technologie pomocnicze. Zaliczamy do nich metodologie pomiarów kontroli. Technologie pomocnicze ( pomiarów) są niezbędne w każdym procesie produkcyjnym jak również w każdej działalności człowieka. Dzięki technologiom pomocniczym możliwe jest wytworzenie jakościowych i nie zawodnych wyrobów.

5. Działania na rzecz zmniejszenia dystansu technologicznego polskich przedsiębiorstw.

Przeobrażenia po roku 89 spowodowały duże rozdrobnienie polskiego przemysłu oraz likwidacje wielu placówek badawczo- rozwojowych, zaprzestano prenumeraty wiodących czasopism specjalistycznych. Spowodowało to zmniejszenie zasobów technologicznych w skali kraju. Nie wystarczająca wiedza ekonomiczna zarządu oraz duże zaangażowanie w sprawy polityczne spowodowały ,ze główna uwaga w zarządzaniu nakierowana była na „ przeżycie”. Zasilanie zasobów technologicznych przez instytucje naukowo- badawcze przestało praktycznie istnieć natomiast zasilanie zewnętrzne ze względów finansowych nie mogło być kontynuowane. Powstała bardzo trudna sytuacja dla polskiego przemysłu. W roku 1996 rząd Polski wychodzą naprzeciw żądaniom technologów, ekonomistów, praktyków przemysłowych, powołał do życia Agencje Techniki i Technologii ( ATT).

Głównymi cechami tej Agencji były:

- gromadzenie danych z zakresu nowoczesnych technologii,

- analizowanie trendu rozwoju gospodarczego,

- udostępnienie informacji polskim przedsiębiorstwom o nowoczesnych rozwiązaniach w zakresie organizacji, techniki i technologii.

Należy w tej analizie podkreślić ,że kadra kierownicza bez względu na swoje wykształcenie do roku 1989 potrafiła wyprodukować określone produkty spełniające wymagania klientów zagranicznych .W przedsiębiorstwach metalurgicznych umieszczano znaki firmowe koncernów praktycznie z całego świata. Po roku 89 ze względu na duże koszty uczelnie, instytuty badawcze zaprzestały prenumeraty praktycznie wszystkich czasopism. Podstawowym jednak zadaniem ATT jest doprowadzenie do uchwalenia ustawy o działalności z uwzględnieniem dużego ryzyka. ATT dąży do konsolidacji polskich przedsiębiorstw, których jest niestety coraz mniej. W chwili obecnej duże problemy maja przedsiębiorstwa produkujące części samochodowe. ATT łączy partnerów różnych branż oraz partnerów różnych narodowości. DO roku 2001 agencja była dotowana przez budżet, działalność jest jej jednak mało znana ze względu na jej skąpe fundusze.

6. Niepewność w projektowaniu procesu technologicznego.

Technologia realizowana jest w procesie technologicznym. Technolog podobnie jak pozostali uczestnicy projektu zakłada, że w procesie realizacji projektu mogą zajść zdarzenia przypadkowe, które nie będą sprzyjać jego realizacji.

Zdarzeniami tymi mogą być:

- duży opór załogi do nowej technologii

- posiadana rutyna przez operatorów

- pojawienie się nowego materiału konstrukcyjnego lub technologii otrzymywania konkretnego wyrobu

Technolog ma również na uwadze czynniki sprzyjające, może nim być zwiekszone zaangażowanie nowo przyjętych pracowników. Technolog w procesie projektowania musi sobie wyobrazić nie tylko przebieg procesu technologicznego ale również problem jakości, organizacji przepływu wartości w procesie technologicznym. Określone niepewności w projektowaniu mogą być usunięte po wstępnej serii wyrobów (tzw. Serii próbnej). Ze względów ekonomicznych w chwili obecnej projektanci , technolodzy, ekonomiści zaczęli likwidować tzw serie próbne. Odnosi się to do przemysłu samochodowego gdzie nowe serie samochodów nie SA testowane praktycznie. Testowanie odbywa się za pomocą symulacji .Jedna z przyczyn braku weryfikacji wyrobów oprócz kosztów jest likwidacja jednostek badawczo- rozwojowych. Koszt dokumentowania technologii jest bardzo utrudniony ponieważ użytkownicy są niechętni do wypełniania skąplikowanych często dokumentów. Nowa technologia daje nie wątpliwie nowy produkt, który może znaleźć uznanie wśród klientów. Interesującym zagadnieniem są przyczyny, zmiany technologii. Motywacją zmiany technologii może być chęć zdobycia określonych zasobów dla utrwalenia , a następnie zwiększenia pozycji rynkowej. Motywacja do zmiany technologii, która wiąże się z dużymi trudnościami podczas jej wyprodukowania mogą być sygnały z rynku o poszukiwaniu ekskluzywnego produktu.

5

---